Olileanya—Ọ̀ Na-enwe Mmetụta n’Ezie?

DANIEL dị nanị afọ iri, ma ya na ọrịa cancer anọwo na-alụ ruo otu afọ. Ndị dọkịta ya nakwa ndị enyi ya enweghịzi olileanya ọ bụla. Ma Daniel nọgidere na-enwe olileanya. O kweere na ya ga-eto ma ghọọ onye nchọpụta ma nye aka n’ịchọpụta ọgwụ ọrịa cancer otu ụbọchị. O nwere olileanya karịsịa banyere ọbịbịa nke otu dọkịta nke bụ́ ọkà n’ịgwọ ụdị ọrịa cancer ọ na-arịa. Otú ọ dị, mgbe ụbọchị ahụ ruru, ọnọdụ ihu igwe na-adịghị mma manyere ọkachamara ahụ ịkagbu njem ahụ. Daniel bịara nwee nkụda mmụọ. Na nke mbụ ya, ọ ghọrọ onye na-enweghịzi mmasị n’ihe ọ bụla. Ọ nwụrụ mgbe ụbọchị ole na ole gasịrị.

Ọ bụ otu onye ọrụ ahụ́ ike nke mụrụ banyere òkè olileanya na-ekere n’ahụ́ ike, kọrọ akụkọ ahụ banyere Daniel. Ị pụrụ ịnụwo akụkọ ndị yiri nke ahụ. Dị ka ihe atụ, onye meworo agadi nọ n’ọnụ ọnwụ ma na-enwe ọchịchọ siri ike ịnọ ndụ hụ otu ihe omume dị mkpa bụ́ nke a tụworo anya ya eri oge—nleta nke onye a hụrụ n’anya ma ọ bụ ememe mgbaafọ nkịtị. Mgbe ihe omume ahụ gasịrị, ọnwụ esu. Gịnị nọ n’ọrụ n’ọnọdụ ndị dị otú ahụ? Olileanya ọ̀ pụrụ ịbụ n’ezie ikike siruru ike otú ụfọdụ ndị kweere?

Ọnụ ọgụgụ na-arịwanye elu nke ndị nnyocha ahụ́ ike na-enye echiche na inwe nchekwube, olileanya, na mmetụta uche ndị ọzọ dị mma na-enwe mmetụta dị ike n’ezie ná ndụ nakwa n’ahụ́ ike mmadụ. Ma ọ bụghị ha nile kwenyere n’echiche ndị dị otú ahụ. Ndị nnyocha ụfọdụ na-ewere nzọrọ nile dị otú ahụ dị ka akụkọ ọdịnala ndị na-ekwekọghị na nkà mmụta sayensị. Ha na-ahọrọ ịdị na-eche na ọrịa anụ ahụ́ nwere nanị ihe anụ ahụ́ ndị na-akpata ha.

N’eziokwu, obi abụọ a na-enwe banyere mkpa olileanya dị amaliteghị taa. Ọtụtụ puku afọ gara aga, a gwara onye ọkà ihe ọmụma Gris bụ́ Aristotle ka ọ kọwaa olileanya, ọ zaghachikwara, sị: “Ọ bụ nrọ a mụ anya na-arọ.” Na nso nso a kwa, onye America ọnụ na-eru n’okwu n’ọchịchị, bụ́ Benjamin Franklin, dewere ọnụ n’ụzọ na-adịghị mma kwuo, sị: “Onye ndụ ya dabeere n’olileanya ga-anwụ n’agụụ.”

Gịnịzi bụ eziokwu banyere olileanya? Ọ̀ na-abụ mgbe nile atụmanya nkịtị na-enweghị isi, ụzọ ndị mmadụ si achọ inweta nkasi obi ná nrọ efu ha? Ka è nwere ezi ihe mere a ga-eji na-ele olileanya anya dị ka ihe karịrị nke ahụ—ihe dị anyị nile mkpa iji nwee ahụ́ ike na obi ụtọ, ihe nwere ezi ihe ndabere ma baa ezigbo uru?