Go bonala eka ke maabane ge o be o kukile leseana la gago. Ga bjale leseana leo ke ngwana yo a sego a hlwa a tsena mahlalagading. Ke therešo gore e sa le ngwana, eupša ke ngwana yo a tla tlogago a eba motho yo mogolo ka go feta mahlalagading pele.

O ka thuša bjang morwa goba morwedi wa gago gore a lebeletšane le diphetogo tše tša mmeleng tšeo di gakantšhago le tšeo ka dinako tše dingwe di tšhošago?

Nako ya go tsena mahlalagading e tla o sa letela. E ka thoma kapejana ge ngwana a na le mengwaga e 8 goba ka morago ge a na le e 15 gaešita le ka moragonyana ga moo. Puku ya Letting Go With Love and Confidence e re: “Dinako tša go tsena mahlalagading ga di swane.”

Nako ya go tsena mahlalagading e ka dira gore mofsa a se ikholofele. Bafsa bao ba lego mahlalagading ba ka tshwenyega kudu ka gore batho ba bangwe ba ba lebelela bjang. Lesogana leo le bitšwago Jared * le gopola ka gore: “Ke ile ka tshwenyega kudu ka gore ke lebelelega bjang le gore ke itshwere bjang. Ge ke be ke le gare ga batho ke be ke ipotšiša ge e ba ba nagana gore ke itshwere ka tsela e sa tlwaelegago.” Go se ikholofele go ka gola kudu ge e ba o etšwa dišo. Kellie wa mengwaga e 17 o gopola ka gore: “Ke be ke ikwa eka sefahlego sa ka se hlasetšwe. Ke gopola ke lla e bile ke ipotša gore ke befile.”

Bao ba tsenago mahlalagading ka pela ba ba le ditlhohlo tše kgethegilego. Se e tloga e le therešo ka banenyana, ka ge ba ka kwerwa ge ba etšwa matswele le go gola dirope (di-curve). Puku ya A Parent’s Guide to the Teen Years e re: “E bile ba kotsing ya go šalwa morago ke masogana a magolwanyane ao a tlogago a na le maitemogelo ka tša thobalano.”

Go tsena mahlalagading ga go bolele gore mofsa o gotše. Diema 22:15 e re: “Bošilo bo kgokeletšwe pelong ya mošemane.” Go tsena mahlalagading ga go fetoše seo. Puku ya You and Your Adolescent e bolela gore mofsa a ka bonagala a gotše, eupša seo “ga se bolele selo ka bokgoni bja gagwe bja go dira diphetho tše bohlale, bja go itshwara ka tsela ya go bontšha go ba le boikarabelo, go ba le boitshwaro goba [go bontšha] mekgwa e mengwe ya gore o gotše.”

Boledišanang ka nako ya go tsena mahlalagading pele e fihla. Tsebiša ngwana wa gago ka seo a swanetšego go se letela, kudukudu ge e le mabapi le go bona kgwedi (go banenyana) le go ba le ditoro tša lerato tša go ediša (go bašemane). Diphetogo tšeo di fapana le tše di diregago ganyenyane-ganyenyane ge motho a tsena mahlalagading ka gobane tše di thoma go sa letelwa e bile di ka hlakahlakanya ngwana wa gago le go mo tšhoša. Ge le boledišana ka ditaba tše bjalo, bea ditaba gabotse—o hlalose gore go tsena mahlalagading ke mathomo a phetogo e holago ya go bula tsela ya go ba motho yo mogolo.—Molao wa motheo wa Beibele: Psalme 139:14.

Hlalosa ditaba ka tsela e kwagalago. Lesogana leo le bitšwago John le gopola ka gore: “Ge batswadi ba ka ba be ba boledišana le nna ka go tsena mahlalagading ba be ba ekga taba ka godimo. Ke duma ge nkabe ba ile ba mpotša taba phaa!” Alana yo a nago le mengwaga e 17 o ikwa ka tsela e swanago. O re: “Mma o nthušitše go kwešiša gore go direga eng mmeleng, eupša ke duma ge nkabe a ile a nthuša go lebeletšana le maikwelo a ka gakaone.” Re ithuta’ng tabeng ye? Le ge go ka se be bonolo, boledišana le ngwana wa gago ka botlalo ka taba ya go tsena mahlalagading.—Molao wa motheo wa Beibele: Ditiro 20:20.

Botšiša dipotšišo tšeo di tla lebišago poledišanong. E le go dira gore ngwana wa gago a phuthologe, thoma ka go bolela ka seo ba bangwe ba ilego ba lebeletšana le sona ge ba tsena mahlalagading. Ka mohlala, o ka botšiša morwedi wa gago gore: “Na go na le yo mongwe wa bao o tsenago le bona ka klaseng yo a šetšego a thomile go bolela ka taba ya go bona kgwedi?” “Na bana ba bangwe ba kwera banenyana bao ba golago mmeleng ka pela?” Mo gongwe o ka botšiša morwa wa gago gore: “Na bana ba bangwe ba kwera bana bao ba sa golego mmeleng ka pela?” Ge bana bao ba lego mahlalagading ba thoma go bolela ka tsela yeo go tsena mahlalagading go kgomago ba bangwe, go ka ba bonolo gore ba bolele ka maikwelo a bona le seo ba lebeletšanego le sona. Ge ba dira seo, diriša keletšo ya Beibele: “Akgofela go kwa, o diege go bolela.”—Jakobo 1:19.

Thuša ngwana wa gago go ba le “bohlale le tlhaologanyo.” (Diema 3:21) Go tsena mahlalagading ga go bolele go fetoga mmeleng le maikwelong feela. Nakong ye, ngwana wa gago yo a lego mahlalagading o ba le bokgoni bja go bea mabaka bjoo bo tlago go mo thuša go dira diphetho tše botse ge a gotše. Diriša sebaka se go nweletša mekgwa e mebotse ngwaneng wa gago yo a lego mahlalagading.—Molao wa motheo wa Beibele: Baheberu 5:14.

O se ke wa fela matla. Bafsa ba bantši ba bonala ba dikadika go boledišana le batswadi ba bona ka taba ya go tsena mahlalagading, eupša o se ke wa forwa. Puku ya You and Your Adolescent e re: “Mofsa yo a lego mahlalagading yo a itirago eka ga a na kgahlego ka ditabana tše, a bona di mo tšwafiša, di mo tena goba a dira tše ekego ga a go kwe, go ka direga gore o go kwa gabotse.”