1, 2. (a) Wanem pasin i bagarapim tru sindaun bilong olgeta manmeri? (b) Husat i as bilong dispela pasin?

TELEFON, lait i wok long pawa, kar na frits, em sampela samting ol man i wokim bilong helpim yumi long olgeta de. Tasol sampela samting ol man i wokim inap bagarapim laip bilong yumi. Kain olsem gan, bom ol i planim long graun, sigaret, bom atom na planti narapela samting. Tasol i gat wanpela samting i kamap paslain long olgeta dispela samting na i bagarapim tru sindaun bilong olgeta manmeri. Em wanem samting? Pasin giaman! Em pasin we man i mekim wanpela tok i no tru bilong giamanim narapela. Husat em fes man long tok giaman? Jisas Krais i kolim “Satan” olsem “papa bilong pasin giaman.” (Ritim Jon 8:44.) Wanem taim Satan i mekim fes tok giaman?

² Pasin giaman i kamap planti tausen yia i go pinis long gaden Iden. Fes man na meri, Adam na Iv, i stap amamas long Paradais em Krieta i wokim bambai tupela i ken stap long en. Bihain, Satan i traim tupela. Em i save olsem God i tokim tupela long no ken kaikai pikinini bilong “diwai bilong givim gutpela save long wanem samting i gutpela na wanem samting i nogut.” Sapos ol i sakim tok, ol bai dai. Maski olsem, long rot bilong wanpela snek, Satan i tokim Iv: “Nogat. Yutupela i no inap i dai [em fes tok giaman i bin kamap]. Sapos yutupela i kaikai pikinini bilong dispela diwai, bai ai bilong yutupela i op na yutupela i kisim save long wanem samting i gutpela, na wanem samting i nogut, na bai yutupela i kamap wankain olsem God. God i save long dispela, olsem  na em i tambuim yutupela long kaikai pikinini bilong dispela diwai.”—Stt. 2:15-17; 3:1-5.

3. (a) Bilong wanem tok giaman bilong Satan em tok giaman nogut tru? (b) Wanem hevi i kamap long tok giaman Satan i mekim?

³ Satan i save olsem sapos Iv i bilipim tok bilong em na kaikai prut, em bai dai. Olsem na tok giaman Satan i mekim long Iv em tok giaman i nogut tru. Iv na Adam i sakim tok bilong Jehova na ol i dai. (Stt. 3:6; 5:5) Tupela i mekim sin, na sin i bringim dai i kam na “dai i painim olgeta manmeri.” “Dai i stap olsem king. Na dai i stap king tu bilong ol lain em ol i no mekim wankain sin olsem Adam i bin mekim.” (Rom 5:12, 14) Nau ol manmeri i gat sin na ol i no inap stap laip oltaim olsem God i bin tingting long en. Ol inap stap laip “inap 70 yia tasol. Na sapos [ol] i gat strong, [ol] i ken i stap inap 80 yia.” Maski i olsem, laip i pulap long ‘hatwok na hevi tasol.’ (Sng. 90:10) Sori tru, olgeta dispela hevi i kamap taim Satan i mekim tok giaman!

4. (a) Yumi bai kisim bekim bilong wanem ol askim? (b) Song 15:1, 2 i tok husat tasol inap kamap pren bilong Jehova?

⁴ Long Jon 8:44, Jisas i stori long pasin bilong Satan na em i tok: “Em i no holimpas tok i tru, long wanem, tok i tru i no stap long em.” Long nau tu, Satan i no holimpas tok i tru bikos em i wok yet long “giamanim olgeta manmeri bilong graun.” (Rev. 12:9) Yumi no laik bai Satan i giamanim yumi, olsem na yumi ken skelim 3-pela askim: Olsem wanem Satan i wok yet long giamanim ol manmeri? Bilong wanem ol manmeri i save giaman? Hau bai yumi soim olsem yumi mekim “tok tru” long olgeta taim? Taim yumi mekim tok tru, yumi kamapim klia olsem yumi no laik bagarapim pasin pren bilong yumi wantaim Jehova wankain olsem Adam na Iv i mekim.—Ritim Song 15:1, 2.

5. Olsem wanem Satan i wok long giamanim ol manmeri long nau?

⁵ Aposel Pol i tok “yumi save long ol trik bilong [Satan].” Olsem na yumi inap mekim ol samting bambai yumi no larim “Satan i giamanim yumi na i winim yumi.” (2 Kor. 2:11) Yumi save olsem Satan i kontrolim dispela graun. Em i kontrolim ol lotu giaman, ol lain politik, na ol bisnis lain. Olsem na lain politik i save mekim pasin giaman na pasin korapsen, na ol bisnis lain i save tingting tasol long kisim mani. (1 Jon 5:19) Dispela i soim olsem Satan na ol spirit nogut i gat strong long kirapim ol manmeri husat i gat namba long mekim ol “tok giaman.” (1 Tim. 4:1, 2) Dispela tok i stret long ol manmeri i wok long ol bikpela kampani na ol i edvetaisim ol samting we inap bagarapim helt bilong ol man, na ol kampani i mekim pasin giaman bilong pulim mani bilong ol manmeri.

6, 7. (a) Bilong wanem ol lida bilong lotu i gat bikpela asua? (b) Yu harim ol lida bilong ol lotu i mekim wanem ol tok giaman?

⁶ Ol pris pasto husat i mekim ol tok giaman i gat bikpela asua bikos ol i pasim rot bilong ol manmeri long kisim laip. Sapos man i bilipim wanpela tok we i no stret wantaim tok bilong Baibel, na em i bihainim ol pasin em God i no orait long en, em bai lus long kisim laip oltaim. (Hos. 4:9) Jisas i save olsem ol lida bilong lotu long taim bilong em, ol i gat asua long pasin bilong giamanim ol manmeri. Em i tokim ol stret olsem: “Yupela ol saveman bilong Lo na yupela ol Farisi, yupela ol man bilong tupela maus, yupela lukaut! Long wanem, yupela i save brukim solwara na raun long olgeta hap graun long painim wanpela man long joinim lotu Juda. Taim em i joinim yupela pinis, yupela i mekim em i kamap man bilong i go long Gehena [bagarap inap oltaim] na asua bilong en i winim asua bilong yupela.” (Mat. 23:15) Jisas i mekim strongpela tok bilong kotim ol lida bilong ol lotu giaman. Tru tumas, ‘ol i kam long Papa bilong ol, em Satan. Em i man bilong kilim man i dai.’—Jon 8:44.

⁷ Long nau, i gat planti lida bilong ol lotu long olgeta hap bilong graun. Ol i holim planti kain kain nem olsem pris na pasto. Ol i wankain olsem ol saveman bilong lo na ol Farisi long taim bilong ol aposel. Ol i “daunim tok i tru” i stap long Tok  Bilong God na ol i “bilipim tok giaman na ol i no laik bilipim tok i tru bilong God.” (Rom 1:18, 25) Ol i skulim ol man long ol kain bilip giaman olsem: Ol man nogut bai go long helpaia, yumi gat tewel i no save dai, taim man i dai spirit bilong em bai go stap long bodi bilong narapela man o animal. Na tu, ol i skulim ol man olsem God i orait long man i slip wantaim man na meri i slip wantaim meri, na tupela meri i ken marit o tupela man i ken marit.

8. (a) Yumi wet long harim ol lida bilong gavman i mekim wanem tok giaman? (b) Yumi mas mekim wanem taim yumi harim dispela tokaut?

⁸ Ol lain politik i mekim ol tok giaman bilong paulim tingting bilong ol manmeri. Wanpela bikpela tok giaman em yumi wet long harim ol man i tokaut long en em olsem, “Nau em i taim bilong bel isi na gutpela sindaun!” Tasol “bagarap bai kamap long ol wantu tasol.” Ol bai tokim ol man olsem haptaim yumi stap long en em gutpela taim, tasol yumi no ken tru bilipim tok bilong ol! Yumi “save gut olsem de bilong Jehova bai kam olsem wanpela stilman i kam long nait.”—1 Tes. 5:1-4.

9, 10. (a) Bilong wanem ol man i save giaman? (b) Wanem samting inap kamap taim ol man i giaman? (c) Baibel i tok wanem long Jehova?

⁹ Taim ol kampani i wokim wanpela nupela samting na planti man i amamas long yusim, kampani bai wokim planti moa bilong ol dispela samting. I wankain tu long pasin bilong giaman. Long nau planti manmeri moa i mekim tok giaman, na i no ol manmeri i gat namba tasol i save tok giaman. Long wanpela magasin (National Geographic), ol i raitim atikol “Risen na Yumi Save Giaman” na ol i tok: “Pasin giaman em wanpela pasin we i pas strong tru long ol manmeri.” Planti man i save tok giaman bilong lukautim o givim biknem long ol yet. Ol i tok giaman bilong haitim ol popaia na ol pasin nogut ol i mekim, o bilong kisim mani kago na gutpela sindaun. Atikol i tok moa olsem ol manmeri i “pilim olsem em isi tru long giaman maski em long ol bikpela samting na ol liklik samting. Ol i tok giaman long ol man ol i no save long ol, ol wanwok, ol pren, na ol lain ol i laikim tru.”

¹⁰ Wanem samting inap kamap sapos yu tok giaman? Ol narapela i no inap trastim yu na dispela bai bagarapim pasin pren bilong yupela. Tingim bel hevi wanpela i pilim taim narapela i giamanim em. Kain olsem, wanpela meri marit i slip wantaim narapela man na em i giamanim man bilong em husat i stap gut long em bambai em i ken haitim rong em i mekim. O, wanpela man marit i mekim nogut long meri na ol pikinini bilong em long taim ol yet i stap long haus. Tasol long ai bilong ol narapela, em i giaman olsem em i gutpela man marit na papa. Maski i olsem, ol man i save giaman ol i no inap haitim wanpela samting long Jehova, long wanem, “olgeta samting i op olgeta na i stap ples klia long ai bilong en.”—Hib. 4:13.

11. Yumi kisim wanem skul long eksampel bilong Ananaias na Safaira? (Lukim piksa long kirap bilong stadi.)

¹¹ Baibel i stori long “Satan i kirapim” tupela marit Kristen long taim bilong ol aposel long giaman long God. Ananaias na Safaira i pasim tok long bel olsem ol bai giamanim ol aposel. Ol i salim wanpela hap graun, tasol ol i holim bek sampela mani na ol i givim narapela hap long ol aposel. Tupela i laik bai kongrigesen i ting olsem ol i mekim gutpela pasin long givim bikpela donesen tru winim skel bilong ol. Tasol Jehova i lukim samting tupela i mekim na em i givim panismen i stret long pasin giaman ol i mekim.—Apo. 5:1-10.

12. (a) Ol manmeri i tok giaman na ol i no tanim bel, ol bai go we? (b) Bilong wanem ol bai go long dispela hap?

¹² Jehova i gat wanem tingting long pasin giaman? Satan wantaim olgeta manmeri husat i bihainim pasin bilong em long tok giaman long bagarapim nem bilong ol narapela na ol i no tanim bel, ol bai go daun long “raunwara i gat bikpela paia.” (Rev. 20:10; 21:8; Sng. 5:6) Bilong wanem ol bai go long hap? Long wanem, long ai bilong Jehova ol man i giaman ol i wankain long “ol manmeri i no klin.”—Rev. 22:15, futnot.

13. (a) Baibel i tok wanem long Jehova? (b) Dispela i kirapim yumi long mekim wanem?

 ¹³ Yumi save olsem Jehova “i no inap giaman.” Baibel i tok: “God i no inap tru long giaman.” (Nam. 23:19; Hib. 6:18) “Bikpela i no laikim tru ol man i . . . mekim tok giaman.” (Snd. 6:16, 17) Sapos yumi laik bai God i orait long yumi, orait yumi mas bihainim pasin bilong em na mekim tok tru tasol. Yumi “no ken giamanim narapela narapela.”—Kol. 3:9.

14. (a) Olsem wanem yumi narapela kain long ol man bilong ol lotu giaman? (b) Stori long stiatok i stap long Luk 6:45.

¹⁴ Ol Kristen tru i bihainim wanem pasin na dispela i mekim ol i stap narapela kain long ol lotu giaman? Ol i save “mekim tok tru tasol.” (Ritim Sekaraia 8:16, 17.) Pol i tok: “Long olgeta kain rot mipela i kamapim klia olsem mipela ol wokman bilong God. . . . Mipela i save autim tok tru.” (2 Kor. 6:4, 7) Jisas i tok: “Maus i save autim ol tingting i pulap long bel.” (Luk 6:45) Taim tok i tru i pulap long bel bilong man, orait em bai mekim tok tru tasol. Taim em i toktok wantaim ol wanwok, ol pren, na ol man em i laikim tru, em bai mekim tok tru long ol bikpela na ol liklik samting. Yumi ken stori long sampela eksampel we yumi inap mekim onest pasin long olgeta samting yumi mekim.

15. (a) Bilong wanem em i no savetingting long hait na bihainim pasin i no stret? (b) Wanem samting inap helpim ol yangpela long sakim ol wanlain husat i laik pulim ol? (Lukim futnot.)

¹⁵ Olsem wanem? Yu wanpela yangpela na yu laik stap pren bilong ol wankrismas bilong yu? Yu no ken bihainim pasin bilong sampela yangpela long hait na bihainim ol pasin i no stret. Taim ol i stap wantaim famili na ol bratasista, ol i bihainim ol klinpela pasin. Tasol pasin bilong ol i narapela kain tru taim ol i bung wantaim ol yangpela husat i no wanbilip, na taim ol i yusim sosel netwok. Ol i swea, werim ol klos i pas tumas o i no haitim gut bodi, kisim drak na alkohol, hait na raun wantaim boipren o gelpren, na planti narapela pasin i no stret. Ol i mekim pasin giaman long papamama, long ol bratasista, na long God. (Sng. 26:4, 5) Jehova i save long ol man i ‘onarim em long maus, tasol bel bilong ol i stap longwe long em.’ (Mak 7:6) Yumi mas bihainim dispela skultok: “Yu no ken laikim tumas pasin bilong ol man bilong mekim sin. Nogat. Oltaim yu mas strong long i stap aninit long Bikpela.”—Snd. 23:17. *

16. Bilong wanem yu mas mekim tok tru taim yu raitim aplikesen bilong insait long fultaim sevis?

¹⁶ Ating yu laik insait long wok painia oltaim o  mekim ol narapela wok long fultaim sevis, kain olsem wok long Betel. Taim yu raitim ol tok long aplikesen, em i bikpela samting long mekim tok tru taim yu raitim ol bekim bilong ol askim long aplikesen long sait bilong helt, ol musik na muvi samting, na ol pasin bilong yu yet. (Hib. 13:18) Olsem wanem sapos yu bin insait long sampela pasin i no klin o i no stret long Kristen i mekim na ol elda i no bin stretim yu? Yu mas kisim helpim long ol bambai yu inap mekim ol wok lotu wantaim klinpela maus bilong bel.—Rom 9:1; Gal. 6:1.

17. Yumi mas mekim wanem taim ol birua i givim ol askim long yumi long ol wanbilip?

¹⁷ Sapos gavman i tambuim ol wok bilong yumi insait long kantri na ol i givim sampela askim long yumi long ol wanbilip bilong yumi, orait yumi bai mekim wanem? Olsem wanem? Yu bai tokim ol long olgeta samting? Jisas i mekim wanem taim gavana bilong Rom i givim planti askim long em? Jisas i save long stiatok bilong Rait Holi, olsem i gat “taim bilong pasim maus na taim bilong toktok.” Olsem na sampela taim, em i no save mekim wanpela tok! (Sav. 3:1, 7; Mat. 27:11-14) Taim kain hevi olsem i kamap, i gutpela long yumi no ken mekim wanpela tok. Long dispela rot, yumi lukautim ol bratasista bilong yumi.—Snd. 10:19; 11:12.

18. Yumi mas mekim wanem taim ol elda i askim yumi long stori long samting i kamap long ol wanbilip bilong yumi?

¹⁸ Olsem wanem sapos wanpela insait long kongrigesen i mekim bikpela rong na yu save long dispela samting? Ol elda i gat wok long lukautim kongrigesen bambai em i stap klin, olsem na ating ol bai askim yu long stori long samting i bin kamap. Yu bai mekim wanem, moa yet sapos wanpela gutpela pren o wanblut i mekim rong? “Sapos witnes long kot em i man bilong tok tru, orait em i save autim stretpela tok tasol.” (Snd. 12:17; 21:28) Yu mas tokim ol elda long olgeta samting i kamap. Yu no ken haitim sampela samting o paulim stori, nogat. Ol elda i gat rait long save long samting tru i bin kamap bambai ol i ken helpim man i mekim rong long strongim gen pasin pren bilong em wantaim Jehova.—Jems 5:14, 15.

19. Yumi laik save long wanem samting long stadi i kamap bihain?

¹⁹ Man bilong raitim song, em Devit i beten olsem: “Tru tumas, yu save amamas long lukim pasin i tru i stap long bel bilong man.” (Sng. 51:6, NW ) Devit i save olsem taim yumi mekim tok tru, dispela i kam long bel bilong yumi. Yumi stap olsem ol Kristen tru, olsem na olgeta samting yumi mekim, ‘yumi mas mekim tok tru tasol.’ Narapela rot yumi ken soim olsem yumi ol wokman bilong God i narapela kain long ol man bilong graun em taim yumi skulim ol narapela long tok i tru taim yumi autim tok. Stadi i kamap bihain bai stori long hau yumi inap mekim olsem.