1-4. Bilong wanem Pol i laik go long Jerusalem? Wanem samting bai painim em long hap?

 TAIM Pol na Luk i laik lusim Miletus, olgeta i krai. Tupela i hatwok tru long lusim ol elda bilong Efesus em ol i laikim ol tumas! Dispela tupela misineri i sanap long dek bilong sip. Kago bilong ol i redi pinis wantaim ol samting ol bai nidim long dispela raun. Ol i kisim tu ol kontribiusen ol kongrigesen i bin bungim bilong givim long ol Kristen long Judia i sot, na ol i gat bikpela laik long bringim dispela presen i go.

² Win i kirapim ol seil, na sip i lusim bris wantaim nois bilong en. Pol na Luk wantaim 7-pela poroman bilong ol, i lukluk i go long ol brata i sanap sore long bris. (Apo. 20:4, 14, 15) Ol dispela brata long sip i wok long tromoi han bilong tok gutbai i go inap long ol i no inap lukim moa ol pren bilong ol.

³ Inap 3-pela yia samting, Pol i bin wok wantaim ol elda bilong Efesus. Tasol nau holi spirit i stiaim em long i go long Jerusalem. Em i save liklik long ol samting bai painim em long hap. Paslain liklik long dispela, em i bin tokim ol dispela elda: “Holi spirit i kirapim mi na mi bai go long Jerusalem. Na mi no save wanem samting bai kamap long mi long dispela hap, tasol long olgeta taun mi go long en, holi spirit i wok long tokaut long mi olsem kalabus na ol hevi i wetim mi i stap.” (Apo. 20:22, 23) Maski hevi bai painim Pol, “holi spirit i kirapim” em, na em i pilim olsem em i mas i go long Jerusalem, na tu, em i redi long mekim samting holi spirit i stiaim em long mekim. Em i tingim tru laip bilong em, tasol pasin bilong mekim laik bilong God i nambawan bikpela samting long em.

⁴ Yu gat wankain tingting olsem Pol? Taim yumi dediket long Jehova, yumi tok promis olsem pasin bilong mekim laik bilong em bai stap olsem nambawan bikpela samting long laip bilong yumi. Taim yumi skelim eksampel bilong aposel Pol, dispela inap helpim yumi.

5. Pol na ol poroman bilong em i bihainim wanem rot bilong i go long Tair?

⁵ Dispela sip Pol na ol poroman bilong em i kalap long en “i ran i go stret.” Gutpela win i kam baksait long sip na subim sip i go stret tasol,  nogat wok long bautim sip i go inap long ol i kamap long Kos long dispela de yet. (Apo. 21:1) I luk olsem bot i anka long hap inap nait olgeta na bihain ol i seil i go long Rodes na Patara. Long Patara, long nambis bilong Esia Maina long hap saut, ol brata i kalap long bikpela kago sip i kisim ol i go stret long Tair, long Fonisia. Taim ol i seil i go, ol i abrusim “ailan Saiprus . . . long left sait.” (Apo. 21:3) Tasol bilong wanem Luk, em man i raitim Buk Aposel, i tok ol i abrusim Saiprus?

6. (a) Taim Pol i lukim ailan Saiprus, ating bilong wanem dispela i strongim em? (b) Taim yu tingim pasin bilong Jehova long blesim na helpim yu, yu kisim wanem tingting?

⁶ Ating Pol i poinim ailan na stori long ol ekspiriens bilong em long hap. Long namba 1 misineri raun bilong Pol inap 9-pela yia i go pinis, Pol, Barnabas, na Jon Mak, i bin bungim posinman Elimas, husat i birua long wok autim tok bilong ol. (Apo. 13:4-12) Taim Pol i lukim ailan na tingim ol samting i bin kamap long hap, ating dispela i strongim em long karim ol hevi bai painim em bihain. Yumi tu inap kisim helpim taim yumi tingim pasin bilong God long blesim yumi na helpim yumi long karim ol hevi. Taim yumi mekim olsem, dispela inap helpim yumi long pilim wankain olsem Devit, husat i tok: “Planti hevi i save painim  stretpela man, tasol Jehova i save helpim em na ol dispela hevi i no save daunim em.”​—Sng. 34:19.

7. Taim Pol na ol poroman bilong em i kamap long Tair, ol i mekim wanem?

⁷ Pol i save em i bikpela samting long bung wantaim ol bratasista Kristen na em i laik stap wantaim ol. Taim ol i kamap long Tair, Luk i tok, “Mipela i painim pinis ol disaipel.” (Apo. 21:4) Ol i save ol wanbilip Kristen i stap long Tair, olsem na ol i painim ol na ating ol i stap wantaim ol. Wanpela gutpela blesing tru bilong stap insait long tok i tru, em maski yumi go long wanem hap, bai yumi painim ol wanbilip i gat wankain tingting olsem yumi na ol i welkamim yumi. Ol lain husat i laikim tru God na mekim lotu i tru, ol i gat ol pren long olgeta hap bilong graun.

8. Wanem mining bilong tok i stap long Aposel 21:4?

⁸ Taim Luk i stori long ol dispela 7-pela de ol i bin stap long Tair, em i mekim tok yumi inap kirap nogut long en, em i tok: “Holi spirit i givim save long ol disaipel, na long dispela as ol [brata long Tair] i tokim Pol gen na gen olsem em i no ken putim lek long Jerusalem.” (Apo. 21:4) Olsem wanem? Jehova i senisim tingting bilong em? Yu ting em i tokim Pol nau long em i no ken go long Jerusalem? Nogat. Holi spirit i kamapim olsem ol man bai mekim nogut long Pol long Jerusalem, na i no olsem em i no ken go long dispela taun. I luk olsem long rot bilong holi spirit, ol brata long Tair i kisim save olsem hevi bai painim Pol long Jerusalem. Olsem na ol i wari long Pol, na i tokim em long em i no ken i go long dispela hap. Yumi inap pilim tingting bilong ol brata em ol i laik banisim Pol long ol hevi. Tasol Pol i strong long mekim laik bilong Jehova, na em i go long Jerusalem.​—Apo. 21:12.

9, 10. (a) Taim Pol i harim tingting bilong ol brata long Tair, ating em i tingim wanem samting? (b) Planti man long nau i laikim wanem kain tingting? Olsem wanem dispela i narapela kain long tingting Jisas i kamapim?

⁹ Taim Pol i harim tingting bilong ol brata, ating em i tingim wankain samting i bin painim Jisas taim em i tokim ol disaipel bilong em olsem em i mas i go long Jerusalem, karim planti pen na hevi, na ol man bai kilim em i dai. Pita i wari na i tokim Jisas olsem: “Bikpela, marimari long yu yet, dispela samting i no ken kamap long yu.” Jisas i bekim tok: “Satan, yu go baksait long mi! Yu laik pasim rot bilong mi. Tingting bilong yu i no wankain olsem tingting bilong God, nogat, tingting bilong yu i wankain olsem tingting bilong ol man.” (Mat. 16:21-23) Jisas i strong long daunim laik bilong em yet na mekim wok God i givim em. Pol i gat wankain tingting. Olsem aposel Pita, ol brata long Tair i laik helpim Pol, tasol ol i no kliagut olsem samting Pol i laik mekim, em laik bilong God.

¹⁰ Planti man long nau i laikim dispela tingting olsem, mekim gut long yu yet na mekim ol samting i isi long mekim. Planti man i laik insait long lotu i no givim hatwok long ol na i no tokim ol long mekim planti samting. Tasol Jisas i  kamapim narapela tingting olgeta. Em i tokim ol disaipel olsem: “Sapos wanpela man i laik bihainim mi, orait em i mas givim baksait long ol laik bilong em yet na karim diwai pos bilong em na bihainim mi oltaim.” (Mat. 16:24) Em i savetingting long bihainim Jisas, na em i stretpela rot long bihainim, tasol i gat hatwok bilong en.

11. Olsem wanem ol disaipel long Tair i soim olsem ol i laikim tru Pol na i strongim em long mekim wok autim tok?

¹¹ Orait nau em taim bilong Pol, Luk, na ol narapela long lusim ol brata long Tair na go. Stori bilong Baibel long dispela samting i soim olsem ol brata long Tair i laikim tru Pol, na ol i strongim em long mekim wok autim tok. Ol man, ol meri, na ol pikinini i go wantaim Pol na ol poroman bilong em long nambis. Olgeta i nildaun na beten wantaim na ol i tok gutbai. Bihain, Pol, Luk, na ol poroman bilong ol, i kalap long narapela sip na i go long Tolemes, we ol i bungim ol brata na i stap wantaim ol inap wanpela de.​—Apo. 21:5-7.

12, 13. (a) Wanem samting i soim olsem Filip i stap gut long wok bilong God? (b) Olsem wanem Filip i stap gutpela eksampel long ol papa Kristen long nau?

¹² Bihain Luk i tok, Pol na ol lain i raun wantaim em i go long Sisaria. Taim ol i kamap long hap, ol i “go stap long haus bilong Filip, em man bilong autim gutnius.” a (Apo. 21:8) Ol i amamas tru long lukim Filip. Inap 20 yia i go pinis long Jerusalem, ol aposel i bin makim em long lukautim wok bilong tilim kaikai long nupela kongrigesen Kristen. Filip i bin givim bel long wok autim tok inap planti yia pinis. Tingim, taim pasin birua i kamap na ol disaipel i go nabaut long ol narapela hap, Filip i go long Samaria na i kirap long autim tok. Bihain, em i autim tok long man Itiopia na baptaisim em. (Apo. 6:2-6; 8:4-13, 26-38) Man! Em i stap gut long wok bilong Jehova inap planti yia.

¹³ Filip i givim bel yet long mekim wok autim tok. Em i stap nau long Sisaria, na em i bisi long mekim dispela wok, olsem na Luk i kolim em “man bilong autim gutnius.” Na tu, yumi kisim save olsem em i gat 4-pela pikinini meri husat i save mekim tok profet, na dispela i soim olsem ol i bihainim eksampel bilong papa bilong ol. b (Apo. 21:9) Filip i bin wok strong long helpim famili bilong em  long pas gut wantaim Jehova. Ol papa Kristen long nau i mas bihainim eksampel bilong em, na go pas long mekim wok autim tok na helpim ol pikinini bilong ol long kisim pasin bilong laikim dispela wok.

14. Wanem samting i kamap taim Pol i visitim ol wanbilip? Wanem samting inap kamap long nau tu?

¹⁴ Long olgeta ples Pol i raun long en, em i painim ol wanbilip na stap wantaim ol. Ol brata i amamas long lukautim dispela misineri na ol poroman bilong em. Long ol dispela visit, narapela i strongim narapela. (Rom 1:11, 12) Wankain samting inap kamap long nau tu. Gutpela samting inap kamap taim yu singautim wasman sekit na meri bilong em i kam long haus bilong yu, maski haus i no gutpela tumas.​—Rom 12:13.

15, 16. Agabus i bringim wanem tok i kam? Dispela tok i mekim wanem long ol man husat i harim?

¹⁵ Taim Pol i stap wantaim Filip, narapela visita i kam—em Agabus. Ol man i stap long haus bilong Filip i save olsem Agabus em wanpela profet; em i bin tok profet long bikpela hangre bai kamap long taim Klodius i mekim wok king. (Apo. 11:27, 28) Ating ol i tingting: ‘Wai na Agabus i kam? Em i bringim wanem tok i kam?’ Taim ol i lukluk i stap, Agabus i kisim belt bilong Pol—em wanpela longpela hap laplap ol i save pasim olsem belt na ol inap putim mani na ol narapela samting long en. Agabus i pasim hanlek bilong em yet long dispela longpela laplap, na i kirap toktok. Tok em i mekim i hevi. Em i tok: “Em i kam long mipela na i kisim belt bilong Pol na pasim hanlek bilong em yet na tok: ‘Holi spirit i tok olsem, ‘Long Jerusalem ol Juda bai pasim papa bilong dispela belt olsem, na ol bai putim em long han bilong ol manmeri bilong ol arapela lain.’”​—Apo. 21:11.

¹⁶ Tok profet i soim olsem Pol bai go long Jerusalem, na tu, i soim olsem taim em i autim tok long ol Juda, dispela bai mekim na ol bai putim em “long han bilong ol manmeri bilong ol arapela lain.” Dispela  tok profet i mekim bikpela samting long ol dispela man i bung. Luk i tok: “Taim mipela i harim dispela tok, mipela yet na ol lain bilong dispela ples i tokim Pol olsem em i no ken go long Jerusalem. Pol i bekim tok olsem: ‘Bilong wanem yupela i krai na mekim bel bilong mi i sore? Mi redi pinis long ol i pasim mi na mi redi long dai tu long Jerusalem bilong litimapim nem bilong Bikpela Jisas.’”​—Apo. 21:12, 13.

17, 18. Olsem wanem Pol i kamapim klia em i tingting strong long mekim laik bilong God? Ol brata i mekim wanem?

¹⁷ Piksaim long tingting samting i kamap. Ol brata, na Luk tu i tokim Pol long em i no ken go. Sampela i krai. Ol i tingim tru Pol, na dispela i kirapim Pol long tok olsem ol i mekim ‘bel bilong em i sore,’ o olsem sampela Baibel i tanim dispela tok Grik, ol i “brukim lewa bilong em.” Tasol em i strong long go, wankain olsem taim em i bin bungim ol brata long Tair, em i no larim aiwara na toktok bilong ol i senisim tingting bilong em. Em i stori gut long as na em i mas i go. Man! Em i gat strongpela bel na tingting. Olsem Jisas i bin mekim, Pol i tingting strong long i go long Jerusalem. (Hib. 12:2) Pol i no painim rot bilong ol man i ken kilim em i dai long bilip bilong em, nogat. Tasol sapos em i mas i dai olsem disaipel bilong Jisas Krais, em i tingim dispela olsem gutpela samting tru.

¹⁸ Ol brata i mekim wanem? Ol i soim rispek. Baibel i tok: “Mipela i no inap senisim tingting bilong em, olsem na mipela i larim na tok: ‘Laik bilong Jehova i ken kamap.’” (Apo. 21:14) Ol brata husat i tokim Pol long em i no ken go long Jerusalem, ol i no strong long Pol i mas bihainim tingting bilong ol. Ol i harim tok bilong Pol na daun long en. Ol i luksave olsem em laik bilong God long Pol i mas i go, maski dispela i givim hatwok long ol. Pol i bin kirap bihainim rot we bihain dai bai painim em. Em bai isi moa long Pol, sapos ol lain husat i laikim em i no traim long senisim tingting bilong em.

19. Yumi kisim wanem skul long samting i bin painim Pol?

¹⁹ Samting i bin painim Pol i givim skul long yumi. Olsem: Yumi no ken traim long pasim ol narapela long daunim laik bilong ol yet bilong mekim wok bilong God. Dispela skul i stret taim dai inap painim wanpela na long ol narapela kain taim tu. Olsem: I hatwok long planti papamama Kristen i lukim ol pikinini bilong ol i lusim ol bilong mekim wok bilong Jehova long ol longwe ples, tasol ol i strongim ol pikinini long mekim olsem. Phyllis i stap long Inglan, na em i tingim bek hau em i bin pilim taim pikinini meri bilong em i go mekim wok misineri long Afrika; em i gat dispela wanpela pikinini meri tasol. Phyllis i tok: “Bel na tingting bilong mi i no stap isi. I hatwok tru long mi long tingim olsem em i stap longwe tru. Mi bel hevi na amamas wantaim. Mi beten planti taim long dispela samting. Tasol em disisen bilong em, na mi no traim long senisim tingting bilong em. Oltaim mi yet i bin skulim em long putim wok bilong Kingdom i go pas. Em i bin mekim wok misineri long ol narapela narapela kantri inap 30 yia nau, na long olgeta de mi tenkyu long Jehova long pasin bilong em long stap  gut long God.” Em i gutpela samting tru long yumi strongim bel bilong ol wanbilip husat i daunim laik bilong ol yet!

20, 21. Wanem samting i soim olsem Pol i laik stap wantaim ol brata? Bilong wanem em i laik stap wantaim ol wanbilip?

²⁰ Ol i stretim ol samting, na Pol i kirapim gen wokabaut bilong em. Ol brata i go wantaim em na dispela i soim olsem ol i laik givim bikpela sapot long em. Taim Pol na ol poroman bilong em i wok long i go long Jerusalem, long olgeta hap ol i go long en, ol i painim ol bratasista Kristen bilong stap wantaim ol. Long Tair, ol i painim ol disaipel na stap wantaim ol inap 7-pela de. Long Tolemis, ol i bungim ol bratasista na stap 1-pela de wantaim ol. Long Sisaria, ol i stap inap sampela de long haus bilong Filip. Bihain, sampela disaipel bilong Sisaria i go wantaim Pol na ol poroman bilong em long Jerusalem, we ol i stap wantaim Nason, husat i bin stap disaipel inap longpela taim. Na taim ol i kamap long Jerusalem, Luk i tok “ol brata i amamas long kisim mipela.”​—Apo. 21:17.

²¹ I klia tru olsem Pol i laik stap wantaim ol wanbilip. Ol bratasista i strongim dispela aposel, wankain olsem ol bratasista i save mekim long yumi long nau. Dispela pasin i strongim Pol na em inap sanap long ai bilong ol birua husat i kros na i laik kilim em i dai.