Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO CAKWIIYA 21

LWIIMBO 21 Amuzumanane Kusaanguna Kuyandaula Bwami

Amuzumanane Kuyandaula Munzi Uunooliko Lyoonse

Amuzumanane Kuyandaula Munzi Uunooliko Lyoonse

“Tulisungweede kuyandaula munzi ooyo uuboola.”HEB. 13:14.

ZILAAYIIGWE

Tulabona lugwalo lwa Bahebrayo caandaano 13 mbolukonzya kutugwasya mazuba aano alimwi akumbele.

1. Ncinzi Jesu ncaakaamba kuti cakali kuyoocitikila munzi wa Jerusalemu?

 KAKUSYEEDE mazuba masyoonto kuti afwe, Jesu wakaambila basikumutobela kujatikizya businsimi bumwi. Wakaamba kuti, bumwi buzuba munzi wa Jerusalemu wakali ‘kuyoozingulukwa ampi.’ (Lk. 21:20) Aboobo, Jesu wakaambila basikumutobela kuti baakubona mpi eeyo, nkokuti basikalumamba bana Roma, bakeelede kuzwa mumunzi cakufwambaana.—Lk. 21:​21, 22.

2. Ncinzi mwaapostolo Paulo ncaakaambila Banakristo ibakali kukkala mu Judaya amu Jerusalemu?

2 Kakusyeede buyo myaka misyoonto kuti mpi yabana Roma izinguluke munzi wa Jerusalemu, mwaapostolo Paulo wakalembela Banakristo ibakali kukkala mu Judaya amu Jerusalemu lugwalo ilwakajisi mulumbe uuyandika kapati, lwalo luzyibidwe kuti lugwalo lwa Bahebrayo. Mulugwalo oolu, Paulo wakabaambila cintu ciyandika kapati ikubagwasya kulibambila izyakali kuboola kumbele. Pele ncinzi cini icakali kulangilwa kuboola? Munzi wa Jerusalemu wakali kuyoonyonyoonwa. Banakristo aabo bakali kuyoofwutuka lilikke buyo kuti kabalibambilide kusiya maanda aabo alimwi amakwebo. Aboobo kujatikizya munzi wa Jerusalemu, Paulo wakalemba kuti: “Tunyina munzi uuzumanana kubako pe.” Kumane wakayungizya kuti: “Pele tulisungweede kuyandaula munzi ooyo uuboola.”—Heb. 13:14.

3. Ino munzi nzi “ooyo uuboola” ngwaakaamba Paulo? Nkaambo nzi ncotweelede kuzumanana kuuyandaula?

3 Kweelede kuti Banakristo ibakasala kusiya munzi wa Jerusalemu alimwi a Judaya bakali kufwubaazyigwa akusekwa, pele kusala ooku kwakapa kuti bafwutuke. Mbubwenya buyo amazuba aano, tulakonzya kufwubaazyigwa akaambo kakutasyoma muntu kuti ulakonzya kwaamana mapenzi aali munyika alimwi akuti zintu zyakumubili zyamunyika eeyi zilakonzya kutukwabilila. Pele nkaambo nzi ncotusalila boobu? Nkaambo tulizyi kuti bweende bwazintu oobu mbwaciindi buyo cisyoonto. Aboobo tulazumanana kuyandaula “munzi uujisi ntalisyo zini-zini,” “ooyo uuboola,” nkokuti Bwami bwa Leza. a (Heb. 11:10; Mt. 6:33) Mukatwe kamakani kamwi akamwi ikali mucibalo eeci tulalanga-langa: (1) lulayo lwa Paulo mbolwakabagwasya Banakristo kuzumanana kuyandaula “munzi ooyo uuboola,” (2) Paulo mbwaakabagwasya kulibambila zintu izyakali kuboola kumbele, alimwi (3) lulayo lwakwe mbolukonzya kutugwasya andiswe mazuba aano.

AMUSYOME YOOYO UUTAKAMULEKELEZYI

4. Nkaambo nzi munzi wa Jerusalemu ncowakali kuyandika kapati ku Banakristo?

4 Munzi wa Jerusalemu wakali kuyandika kapati ku Banakristo, nkaambo nkonkuko mbungano yakusaanguna yamumwaanda wamyaka wakusaanguna nkoyakatalikila mu 33 C.E., alimwi mokakabede kabunga keendelezya. Kunze lyaboobo, Banakristo banji bakalijisi maanda mumunzi ooyu alimwi azintu zinji zyakumubili. Nokuba boobo, Jesu wakacenjezya basikumutobela kuti bakali kuyooyandika kuzwa mu Jerusalemu alimwi amu Judaya.—Mt. 24:16.

5. Ino Paulo wakabagwasya buti Banakristo kulibambila izyakali kuboola kumbele?

5 Kutegwa abagwasye kulibambila izyakali kuboola kumbele, Paulo wakabayeezya kubikkila maano kujatikizya Jehova mbwaakali kuubona munzi wa Jerusalemu. Wakabayeezya kuti Jehova tanaakacili kubakkomanina bapaizi ibakali kubelekela atempele naa zipaizyo izyakali kutuulwa ookuya. (Heb. 8:13) Alimwi bunji bwabantu ibakali kukkala mumunzi ooyu bakamukaka Mesiya. Aboobo, bantu tiibakacili kuyandika kuunka ku Jerusalemu kuyookomba Jehova, nkaambo munzi ooyu atempele lyanguwo zyakali kuyoonyonyoonwa.—Lk. 13:​34, 35.

6. Nkaambo nzi lulayo lwa Paulo ilujanika ku Bahebrayo 13:​5, 6 ncolwakapegwa aciindi ceelede ku Banakristo?

6 Ciindi Paulo naakalembela ba Hebrayo, zintu zyakali kweenda kabotu mumunzi wa Jerusalemu. Mulembi muna Roma wakuciindi eeco, wakaamba kuti Jerusalemu ngomunzi iwakajisi mpuwo kapati kubusena ooko nkowakabede. Ziindi zyotatwe amwaka, ba Juda ibakali kuzwa mumasena manji bakali kuunka kuyoosekelela mapobwe calo icakapa kuti munzi kaupanga mali manji. Kweelede kuti akaambo kaceeci, Banakristo bamwi abalo bakali kujana mali manji. Ambweni aaka nkakaambo Paulo ncaakabaambila kuti: “Ibukkale bwanu butabi bwakuyandisya mali pe, pele amukkutile azintu nzyomujisi lino.” Kumane, wakazubulula cisyomezyo ca Jehova ciyandika kapati cakuti: “Ziyume zitete, tandikakusiyi pe alimwi tandikakulekelezyi pe.” (Amubale Bahebrayo 13:​5, 6; Dt. 31:6; Int. 118:6) Banakristo ibakali kukkala mu Jerusalemu amu Judaya, bakali kuyandika cisyomezyo eeci. Nkaambo nzi? Akaambo kakuti nokwakainda buyo ciindi cisyoonto kuzwa nobakatambula lugwalo oolu, bakeelede kusiya maanda aabo, makwebo aabo alimwi abunji bwazintu zyabo zyakumubili. Kumane bakeelede kutalika buumi bupya kubusena bumbi calo catakali cuubauba.

7. Nkaambo nzi ncotweelede kuyumya lusyomo lwesu muli Jehova lino?

7 Ncotwiiya: Ncinzi cilangilwa kuyoocitika ino-ino? Nkutalika ‘kwamapenzi mapati’ alimwi akunyonyoonwa kwabweende bwazintu oobu bubyaabi. (Mt. 24:21) Mbubwenya mbuli Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna, tweelede kuzumanana kupakamana akuba bantu balibambilide. (Lk. 21:​34-36) Lyamapenzi mapati, ambweni tuyooyandika kusiya zintu zyakumubili zimwi naa zyoonse, katujisi lusyomo luyumu muli Jehova lwakuti kunyina nayoobalekelezya bantu bakwe. Noliba lino kaatanatalika mapenzi mapati, tulijisi coolwe cakutondezya mbotumusyoma kapati Jehova. Mulakonzya kulibuzya kuti, ‘Sena micito yangu alimwi ambaakani zyangu zitondezya kuti ndisyoma Leza walo iwakasyomezya kuti unoondilanganya ikutali zintu zyakumubili?’ (1Tim. 6:17) Kwaamba masimpe, nokuba kuti kuli ziiyo nzyotukonzya kwiiya kuli cakabacitikila Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna, “mapenzi mapati” aaboola kumbele taanacitikide. Aboobo, mbuti mbotukonzya kuzyiba cini ncotuyooyandika kucita aakutalika?

AMUBAMVWIDE AABO BASOLOLELA

8. Malailile nzi Jesu ngaakapa basikwiiya bakwe?

8 Nokwakainda myaka misyoonto buyo kuzwa nobakatambula lugwalo Paulo ndwaakalembela ba Hebrayo, Banakristo bakabona mpi yabana Roma kaizinguluka munzi wa Jerusalemu. Eeci cakali citondezyo cakuti bakeelede kutija nkaambo munzi wa Jerusalemu wakali aafwaafwi kunyonyoonwa. (Mt. 24:3; Lk. 21:​20, 24) Pele ino bakeelede kutijila kuli? Jesu wakabaambilide buyo kuti: “Aabo bali mu Judaya bakatalike kutijila kumalundu.” (Lk. 21:21) Mbwaanga kwakali malundu manji mucooko, ino bakeelede kutijila kumalundu aali?

9. Nkaambo nzi Banakristo ncobakali kukonzya kulibuzya kujatikizya kumalundu nkobakeelede kutijila? (Amubone amaapu.)

9 Amubone malundu amwi Banakristo nkobakali kukonzya kutijila: malundu aaku Samariya, malundu aamu Galilaya, Cilundu ca Herimoni, malundu aaku Lebano alimwi amalundu aakali mutala lyamulonga wa Jordano. (Amubone maapu.) Minzi imwi iyakali mumasena aaya aamalundu, ambweni yakali kulibonya kuba masena aakwabilidwe. Mucikozyanyo, munzi wa Gamla wakali atala aamalundu malamfwu alimwi wakali kukatazya kusika. Ba Juda bamwi bakali kubona kuti ooyu wakali munzi uukwabilidwe wakuyubila. Pele bana Roma bakaulwana aakunyonyoona munzi ooyu alimwi bantu banji ibakali kukkala mumo bakafwa. b

Kwakali malundu manji nkobakali kukonzya kutijila Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna, pele taali oonse aakakwabilidwe (Amubone muncali 9)


10-11. (a) Ino kweelede kuti Jehova wakabasololela buti Banakristo? (Bahebrayo 13:​7, 17) (b) Ino Banakristo bakagwasyigwa buti akaambo kakumvwida baabo ibakali kusololela? (Amubone acifwanikiso.)

10 Kulibonya kuti Jehova wakabasololela Banakristo kwiinda mukubelesya baabo ibakali kusololela mumbungano. Nkaambo syaazibwene umwi mumakani aakaindi uutegwa Eusebius wakalemba kuti: “Leza wakayubunwida bakwesu bamwi ibakali mu Jerusalemu kuti Banakristo bakeelede kuzwa mu Jerusalemu akuunka ku Pela munzi iwakali mu Pereya.” Ooyu wakali munzi mubotu wakutijila. Wakali afwaafwi a Jerusalemu, aboobo tiicakali kukatazya kutijila nkuko. Kunze lyaboobo, bunji bwabantu ibakali mu Pela tiibakali ba Juda alimwi kunyina nobakali kutola lubazu kulwana bana Roma.—Amubone maapu.

11 Banakristo ibakatijila kumalundu, bakalutobela lulayo lwa Paulo ‘lwakubamvwida aabo basololela’ mumbungano. (Amubale Bahebrayo 13:​7, 17.) Eeci cakapa kuti bafwutuke. Akaambo kakuti bakazumanana kulindila “munzi uujisi ntalisyo zini-zini,” nkokuti Bwami bwa Leza, Jehova kunyina naakabalekelezya pe.—Heb. 11:10.

Pela mbobusena bwakakwabilidwe (Amubone muncali 10-11)


12-13. Ino Jehova wali kubasololela buti bantu bakwe muziindi zikatazya?

12 Ncotwiiya: Jehova ubelesya baabo basololela ikupa malailile aagaminide kubantu bakwe. Mu Bbaibbele, kuli zikozyanyo zinji zitondezya Jehova mbwaakabelesya bamaalumi basyomeka kusololela bantu bakwe muziindi zikatazya. (Dt. 31:23; Int. 77:20) Alimwi mazuba aano, twalibonena bumboni busalede bwakuti Jehova wazumanana kubabelesya aabo basololela.

13 Mucikozyanyo, nobwakatalika bulwazi bwa COVID-19, “aabo basololela” bakapa malailile aakali kuyandika. Bakwesu aaba, bakapa baalu malailile aajatikizya mboyakali kunoocitwa miswaangano akuzumanana kukomba Jehova. Nokwakainda buyo myezi misyoonto kuzwa nobwakatalika bulwazi oobu, twakaba amuswaangano wacooko mumyaambo iili 500 kwiinda mukubelesya Intaneti, TV alimwi awailesi. Twakazumanana kutambula cakulya cakumuuya, calo icakapa kuti tuzumanane kukamantana. Tacikwe makani amapenzi ngotukonzya kujana kumbele, tulisinizyide kuti Jehova uyoozumanana kubabelesya aabo basololela kupanga zyakusala zili kabotu. Pele kunze aakusyoma Jehova akumvwida milawo yakwe, mbube nzi abumbi bukonzya kutugwasya kulibambila mapenzi mapati alimwi akuyoocita zintu cabusongo aciindi eeco cikatazya kapati?

AMUTONDEZYE LUYANDO LWABUNYINA AMUUYA WAKUSAMAUSYA

14. Kweelana alugwalo lwa Bahebrayo 13:​1-3, mbube nzi Banakristo mbobakeelede kutondezya kautananyonyoonwa munzi wa Jerusalemu?

14 Aakutalika mapenzi mapati, tuyooyandika kutondezyanya luyando kapati kuli umwi amweenzinyina kwiinda kaindi. Aciindi eeco, tuyooyandika kwiiya cikozyanyo ca Banakristo ibakali kukkala mu Jerusalemu alimwi amu Judaya. Lyoonse bakali kutondezyanya luyando. (Heb. 10:​32-34) Pele kakusyeede myaka misyoonto kuti munzi wa Jerusalemu unyonyoonwe, bakeelede kutondezya “luyando lwabunyina” alimwi amuuya ‘wakusamausya’ kwiinda mbobakali kucita kaindi. c (Amubale Bahebrayo 13:​1-3.) Oobo mbocinoobede akulindiswe mbotunoyaabuswena kumamanino abweende bwazintu oobu.

15. Nkaambo nzi Banakristo ba Hebrayo ncobakeelede kuzumanana kutondezya luyando lwabunyina alimwi aluzyalo ciindi nobakatija?

15 Ciindi mpi yabana Roma noyakazinguluka Jerusalemu alimwi akupiluka cakutayeeyela, Banakristo bakatija kabajisi buyo zintu zisyoonto zyakumubili. (Mt. 24:​17, 18) Aboobo bakeelede kugwasyanya ciindi nobakali kuunka kumalundu alimwi anobakasika kubusena oobo. Tacidoonekwi kuti kwakali ziindi zinji nokwakali ‘kuyandika lugwasyo cakufwambaana’ alimwi eeci cakali kubapa coolwe Banakristo cakutondezyanya luyando lwabunyina lwini-lwini aluzyalo kwiinda mukugwasyanya umwi amweenzinyina akwaabana nzyobakajisi.—Tit. 3:14.

16. Mbuti mbotukonzya kutondezya luyando kubasyomima ibayandika lugwasyo? (Amubone acifwanikiso.)

16 Ncotwiiya: Luyando lulatukulwaizya kubagwasya basyomima ciindi nobayandika lugwasyo. Mucikozyanyo, banji balyaaba kugwasya bakwesu abacizyi ibaba bazangalisi akaambo kankondo alimwi antenda zilicitikila. Balabapa zintu zyakumubili alimwi akubakulwaizya kuti bazumanane kubelekela Jehova. Mucizyi umwi waku Ukraine iwakasiya ŋanda akaambo kankondo wakaamba kuti: “Twalibonena janza lya Jehova kalitusololela alimwi akutugwasya kwiinda mubakwesu. Bakatutambula camaanza obilo akutugwasya ku Ukraine, ku Hungary alimwi akokuno ku Germany.” Aboobo tubelekela antoomwe a Jehova ciindi notutondezya muuya wakusamausya kubakwesu abacizyi alimwi akubagwasya.—Tus. 19:17; 2Kor. 1:​3, 4.

Bakwesu abacizyi bazangalisi mazuba aano bayandika kugwasyigwa (Amubone muncali 16)


17. Nkaambo nzi ncociyandika kapati lino kwiiya kutondezya luyando lwabunyina alimwi amuuya wakusamausya?

17 Lyamapenzi mapati, tuyooyandika kugwasyanya kapati kwiinda mbotucita lino. (Hab. 3:​16-18) Aboobo, Jehova ulatuyiisya lino kwiiya kutondezya luyando lwabunyina alimwi amuuya wakusamausya, bube ibuyooyandika kapati aciindi eeco.

NCINZI CIYOOCITIKA KUMBELE?

18. Mbuti mbotukonzya kwiiya Banakristo ibakatija mu Jerusalemu?

18 Banakristo ibakatijila kumalundu, bakafwutuka ciindi munzi wa Jerusalemu nowakanyonyoonwa. Nokuba kuti bakausiya munzi wabo, Jehova kunyina naakabalekelezya. Ncinzi ncotukonzya kwiiya kucikozyanyo cabo? Masimpe kuti tatuzyi zintu zyoonse iziyoocitika kumbele, pele Jesu wakatwaambila kuti lyoonse tweelede kuti katulibambilide kumvwida. (Lk. 12:40) Kunze lyaboobo, tulakonzya kuzinzibala kuyeeya lulayo Paulo ndwaakalembela Bahebrayo alimwi akulubelesya. Alimwi Jehova lwakwe utusyomezya kuti takatusiyi naa kutulekelezya. (Heb. 13:​5, 6) Aboobo atuzumanane kuyandaula “munzi unooliko lyoonse,” nkokuti Bwami bwa Leza akuyookkomana azilongezyo nzyobuyooleta.—Mt. 25:34.

LWIIMBO 157 Luumuno Lutakamani!

a Kaindi, kanji-kanji minzi yakali kweendelezyegwa amwami. Aboobo munzi uuli boobo wakali kubonwa kuba bwami.—Matl. 14:2.

b Eeci cakacitika mu 67 C.E., kakwiindide buyo ciindi cisyoonto kuzwa ciindi Banakristo nobakatija mu Jerusalemu alimwi amu Judaya.

c Bbala ilyakasandululwa kuti “luyando lwabunyina” lilakonzya kwaamba luyando ndotujisi kubanamukwasyi. Pele aawa Paulo wakalibelesya kupandulula luyando luyumu ndotujisi kubakwesu abacizyi.