1. Sababu gani mupango wa mufalme wa Israeli na mufalme wa Siria haungefanikiwa?

 WAKATI fulani kati ya mwaka wa 762 na mwaka wa 759 mbele ya kuzaliwa kwa Yesu, mufalme wa Israeli na mufalme wa Siria walianza kupigana na ufalme wa Yuda. Walikuwa na kusudi gani? Walipenda kuvamia Yerusalemu, kumuondoa Mufalme Ahazi kwenye kiti cha ufalme, na kutia mufalme mwengine, labda mutu ambaye hakuwa wa uzao wa Mufalme Daudi. (Isa. 7:5, 6) Mufalme wa Israeli alipaswa kujua vizuri kwamba mupango huo haungefanikiwa. Yehova alikuwa amesema kwamba siku zote mufalme angetoka katika uzao wa Daudi, na Neno la Mungu haliwezi kukosa kutimia hata kidogo.​—Yos. 23:14; 2 Sam. 7:16.

2-4. Eleza namna Isaya 7:14, 16 ilitimia (a) katika kipindi kati ya mwaka wa 701 na 800 mbele ya kuzaliwa kwa Yesu. (b) katika kipindi ambamo Yesu alizaliwa.

² Mwanzoni, muungano wa Siria na Israeli, ulionekana kuwa utashinda vita. Katika pigano moja tu, mufalme Ahazi alipoteza wanaume wa vita wenye nguvu 120 000! Maaseya, ‘mwana wa mufalme,’ aliuawa. (2 Nya. 28:6, 7) Lakini Yehova alikuwa akitazama. Alikumbuka ahadi aliyomutolea Daudi; kwa hiyo, alimutuma nabii wake Isaya na ujumbe wenye kutia moyo.

³ Isaya alisema hivi: ‘Tazama! Mwanamwali kwa kweli atapata mimba, naye atazaa mwana, naye hakika atamwita jina lake Imanueli. . . . Kabla ya muvulana huyo kujua jinsi ya kukataa lililo baya na kuchagua lililo jema, inchi ya wale wafalme wawili munaowahofu na kuchukizwa kwa sababu yao itaachwa kabisa.’ (Isa. 7:14, 16) Mara nyingi sehemu ya kwanza ya unabii huo inatumiwa kuhusiana na kuzaliwa kwa Masiya, na ni hivyo kabisa. (Mt. 1:23) Lakini, kwa kuwa ‘wafalme hao wawili,’ mufalme wa Siria na mufalme wa  Israeli, hawakushambulia Yuda katika kipindi ambamo Yesu alizaliwa, unabii kuhusu Imanueli ulipaswa kutimia kwa mara ya kwanza katika siku za Isaya.

⁴ Muda kidogo tu kisha Isaya kutoa tangazo hilo la maana, muke wake alipata mimba na akazaa mutoto aliyeitwa Maher-shalal-hash-bazi. Pengine mutoto huyo ndiye aliyekuwa “Imanueli” ambaye Isaya alizungumuzia. * Katika nyakati za Biblia, mutoto alipozaliwa alipewa jina; labda jina ambalo lilihusiana na tukio fulani la pekee, lakini wazazi wake na watu wa jamaa yake walikuwa wakimuita kwa jina lingine. (2 Sam. 12:24, 25) Lakini, hakuna ushuhuda wowote unaoonyesha kwamba Yesu alikuwa akiitwa Imanueli.​—Soma Isaya 7:14; 8:3, 4.

5. Ni uamuzi gani mubaya ambao Mufalme Ahazi alichukua?

⁵ Wakati ambapo Israeli na Siria walikuwa wanavizia Yuda, taifa lingine lenye nguvu lilitaka kushambulia Israeli na Siria. Taifa hilo lilikuwa Ashuru ambalo baadaye lingekuwa serikali kubwa ya ulimwengu. Kulingana na Isaya 8:3, 4, taifa la Ashuru lilipaswa kuchukua “mali za Damasko” na “nyara za Samaria” mbele ya kushambulia ufalme wa kusini wa Yuda. Kuliko kutegemea maneno ya Mungu yaliyosemwa na nabii Isaya, mufalme Ahazi, aliyekosa imani, alifanya mapatano ya kipumbavu na Waashuru, jambo ambalo mwishowe lilifanya viongozi wa Ashuru watawale Yuda kwa ukali. (2 Fal. 16:7-10) Kwa kuwa alikuwa kiongozi, ao muchungaji wa taifa la Yuda, Ahazi alipaswa kulinda watu wake. Lakini, alishindwa kabisa! Tunaweza kujiuliza hivi: ‘Ninapokuwa na maamuzi ya maana ya kuchukua, je, ninamutegemea Mungu ao ninategemea wanadamu?’​—Met. 3:5, 6.

6. Kulikuwa tofauti gani kati ya Hezekia na Ahazi?

⁶ Kisha kifo cha Mufalme Ahazi katika mwaka wa 746, mwana wake Hezekia alianza kutawala Ufalme wa Yuda. Watu wa Yuda walikuwa maskini na walikuwa wameacha kumuabudu Yehova. Kwa kuwa alianza kutawala akiwa kijana, angeanza kufanya nini kwanza? Je, angeanza kufanya mipango ya kupunguza umaskini? Hapana. Hezekia alimupenda Yehova na alikuwa muchungaji muzuri wa taifa lake. Alianza kufanya mipango ili taifa hilo lenye kuasi lianze tena kumuabudu Yehova na kuwa na uhusiano muzuri pamoja naye. Alipoelewa yale ambayo Mungu alipenda afanye, Mufalme Hezekia alitenda bila kuchelewa. Alituachia mufano muzuri kabisa!​—2 Nya. 29:1-19.

7. Sababu gani lilikuwa jambo la maana mufalme awahakikishie Walawi kwamba atawategemeza?

⁷ Walawi walipaswa kutimiza daraka la maana sana kwa kuwasaidia watu waanze tena kumuabudu Yehova. Kwa hiyo, Hezekia alikutana nao ili kuwahakikishia kwamba atawategemeza. Wazia Walawi waaminifu waliohuzuria mukutano huo; walilia kwa furaha waliposikia mufalme akisema hivi: ‘Yehova amewachagua ninyi musimame mbele zake ili kumuhudumia.’ (2 Nya. 29:11) Ndiyo, Walawi waliagizwa waziwazi kwamba ni wao wanaopaswa kuwasaidia watu wamuabudu Yehova!

8. Ni mambo mengine gani ambayo Hezekia alifanya ili kusaidia taifa la Yuda limurudilie tena Yehova, na matokeo yalikuwa nini?

⁸ Hezekia alialika wakaaji wote wa Yuda na Israeli kwenye sherehe kubwa ya Pasaka, iliyofuatwa na Sikukuu ya Keki Zisizotiwa Chachu ya siku saba. Watu walifurahia sherehe hiyo sana hivi kwamba iliendelea muda wa siku zingine saba. Biblia inasema hivi: ‘Kukawa na shangwe kubwa Yerusalemu, kwa maana tangu siku za Sulemani mwana wa Daudi mufalme  wa Israeli hakukuwa na shangwe kama hiyo katika Yerusalemu.’ (2 Nya. 30:25, 26) Sherehe hiyo ya kiroho ilikuwa kitia-moyo kabisa kwa watu wote! Katika 2 Mambo ya Nyakati 31:1, tunasoma hivi: ‘Mara tu walipomaliza hayo yote, walianza kuzivunja nguzo takatifu na kuikata miti mitakatifu na kupabomoa mahali pa juu na mazabahu.’ Hivyo, watu wakamurudilia tena Yehova. Kufanya hivyo kungewasaidia wapambane na matatizo ambayo yangetokea huko mbele.

9. (a) Namna gani mupango wa Israeli ulivurugwa? (b) Senakeribu alipata ushindi gani hapo mwanzoni?

⁹ Kama vile nabii Isaya alivyotabiri, Waashuru walishinda ufalme wa kaskazini wa Israeli na kupeleka wakaaji wake mbali na kwao, hilo lilivuruga mupango wa Israeli wa kutia kwenye kiti cha Ufalme wa Yuda mutu asiye muzao wa Daudi. Lakini Ashuru ilikuwa na mipango gani? Waashuru waligeukia sasa Yuda. ‘Katika mwaka wa kumi na ine wa Mufalme Hezekia, Senakeribu mufalme wa Ashuru akapanda kuja juu ya majiji yote yenye ngome ya Yuda na kuyateka.’ Inasemekana kwamba Senakeribu alishinda miji 46 ya Yuda. Wazia namna ambavyo ungejisikia ikiwa ungeishi huko Yerusalemu wakati huo. Majeshi ya Ashuru yalisonga mbele na kuangusha muji moja baada ya mwingine!​—2 Fal. 18:13.

10. Sababu gani maneno ya andiko la Mika 5:5, 6 yalimutia Hezekia moyo?

¹⁰ Bila shaka Hezekia alijua kwamba hatari ilikuwa imekaribia, lakini kuliko kuvunjika moyo na kutegemea taifa fulani la kipagani, kama alivyofanya baba yake mwasi-imani Ahazi, yeye alimutegemea Yehova. (2 Nya. 28:20, 21) Pengine alikumbuka maneno ya nabii Mika, aliyeishi wakati mumoja naye, na ambaye alitabiri hivi kuhusu Ashuru: ‘Kuhusiana na Mwashuru, . . . sisi pia tutasimamisha juu yake wachungaji saba, ndiyo, watawala wadogo wanane kutoka kati ya wanadamu. Nao wataichunga inchi ya Ashuru kwa upanga.’ (Mik. 5:5, 6) Bila shaka, maneno hayo yenye kuongozwa na roho ya Mungu yalimutia Hezekia moyo, kwa sababu yalionyesha kwamba kutakuwa jeshi lisilo la kawaida litakalopigana na Waashuru, na kuwashinda.

11. Unabii kuhusu wachungaji saba na watawala wadogo wanane ungetimia kwa njia kubwa zaidi wakati gani?

¹¹ Unabii kuhusu wachungaji saba na watawala wadogo wanane (“wakuu wanane,” The Holy Bible in Swahili Union  Version), ulipaswa kutimia kwa njia kubwa zaidi muda murefu kisha kuzaliwa kwa Yesu, ‘mutawala katika Israeli, ambaye asili yake ni kutoka nyakati za kale.’ (Soma Mika 5:1, 2.) Hilo lingetokea wakati ambapo watumishi wa Yehova wangetishwa na “Mwashuru” wa siku zetu. Ni jeshi gani, lenye kuongozwa na Mwana wake, ambalo Yehova atatumia ili kushinda adui huyo? Tutaona. Lakini kwanza, acheni tuone mambo tunayoweza kujifunza kutokana na musimamo wa Hezekia alipotishwa na Ashuru.

12. Ni mambo gani ambayo Hezekia na wale waliokuwa pamoja naye walifanya ili kulinda watu wa Mungu?

¹² Sikuzote Yehova iko tayari kutusaidia kutatua matatizo ambayo hatuwezi kutatua, lakini anapenda sisi pia tujikaze. Hezekia alizungumuza na “wakuu wake na wanaume wake wenye nguvu,” na wote pamoja wakaamua ‘kuziba maji ya mabubujiko yaliyokuwa inje ya jiji . . . Tena [Hezekia] akajipa moyo na kujenga ukuta wote uliovunjika na kusimamisha minara juu yake, na upande wa inje ukuta mwingine, . . . na kutengeneza silaha kwa wingi na ngao.’ (2 Nya. 32:3-5) Ili kulinda na kuchunga watu wake wakati huo, Yehova alitumia wanaume fulani wenye nguvu, kama vile, Hezekia, wakuu wake, na manabii waliokuwa nguvu kiroho.

13. Ni jambo gani la maana ambalo Hezekia alifanya ili kutayarisha watu kuhusiana na shambulio lililokuwa mbele yao? Eleza.

¹³ Jambo ambalo Hezekia alifanya baadaye lilikuwa la maana sana kuliko hata kuzuia maji ao kujenga vizuri kuta. Kwa kuwa alikuwa muchungaji mwenye kuhangaikia watu, Hezekia alikusanya watu na kuwatia moyo kupitia maneno haya: ‘Musiogope wala musiwe na hofu kwa sababu ya mufalme wa Ashuru . . . , kwa maana kuna wengi walio pamoja nasi kuliko wale walio pamoja naye. Yeye, mukono wa nyama uko pamoja naye, lakini sisi, Yehova Mungu wetu yuko pamoja nasi ili kutusaidia na kupigana vita vyetu.’ Hilo lilitia imani yao nguvu kabisa. Yehova alikuwa tayari kuwapigania watu wake! Wayahudi waliposikia maneno hayo ‘walianza kujitegemeza juu ya maneno ya Hezekia mufalme wa Yuda.’ Ona kwamba ni “maneno ya Hezekia” ndio yaliyotia watu moyo. Yeye na wakuu wake na wanaume wake wenye nguvu, na vilevile manabii Mika na Isaya, walikuwa wachungaji wazuri, kama vile Yehova alivyotabiri kupitia nabii wake.​—2 Nya. 32:7, 8; soma Mika 5:5, 6.

14. Rabshake alisema nini, na watu walitenda namna gani?

¹⁴ Mufalme wa Ashuru na jeshi lake walipiga kambi huko Lakishi, kusini-mangaribi mwa Yerusalemu. Kutoka huko, mufalme huyo alituma wajumbe watatu ili waambie watu wa Yerusalemu wakubali kushindwa. Musemaji wake, aliyeitwa Rabshake, alitumia njia mbalimbali za ujanja. Akisema katika Kiebrania, aliwaambia watu wasimusikilize mufalme Hezekia na wajitiishe kwa Waashuru. Aliwaahidi kwa uongo kwamba atawapeleka katika inchi ambamo wangefurahia maisha. (Soma 2 Wafalme 18:31, 32.) Kisha Rabshake alionyesha kwamba kama vile miungu ya mataifa ilivyoshindwa kuokoa waabudu wake, Yehova hangeweza kuokoa Wayahudi katika mikono ya Waashuru. Kwa hekima, watu hawakusikiliza maneno yake ya uongo. Leo, watumishi wa Yehova wanafuata mufano wao.​—Soma 2 Wafalme 18:35, 36.

15. Wakaaji wa Yerusalemu waliombwa kufanya nini, na namna gani Yehova aliwaokoa?

¹⁵ Hezekia alipaswa kuwa na wasiwasi, lakini kuliko kutafuta musaada wa taifa lingine, alitafuta musaada wa Mungu kupitia nabii Isaya. Isaya alimuambia Hezekia hivi: ‘[Senakeribu] hataingia katika jiji hili wala hatapiga mushale humo.’ (2 Fal. 19:32) Jambo tu ambalo wakaaji waliombwa lilikuwa kubaki watulivu na kutovunjika moyo. Yehova angewapigania watu wa Yuda. Na alifanya hivyo! “Ikawa  kwamba usiku huo malaika wa Yehova alitoka, akapiga na kuwaua watu 185 000 katika kambi ya Waashuru.” (2 Fal. 19:35) Wakaaji wa Yerusalemu hawakuokolewa kwa sababu Hezekia alizuia maji ya muji ao kwa sababu alijenga kuta zenye nguvu, lakini Yehova ndiye aliwaokoa.

16. Ni nani leo wanaofananishwa na (a) Wakaaji wa Yerusalemu (b) “Mwashuru” (c) wachungaji saba na watawala wadogo wanane?

¹⁶ Unabii kuhusu wachungaji saba na watawala wadogo wanane unatimia kwa njia kubwa zaidi katika siku zetu. Wakaaji wa Yerusalemu walishambuliwa na Waashuru. Hivi karibuni, watu wa Yehova wanaoonekana kuwa hawana mutu wa kuwapigania watashambuliwa na “Mwashuru,” wa siku zetu, ambaye kusudi lake ni kuwafagilia mbali. Maandiko yanazungumuzia shambulio hilo na yanazungumuzia pia shambulio la ‘Gogu wa Magogu,’ shambulio la ‘mufalme wa kaskazini,’ na shambulio la “wafalme wa dunia.” (Eze. 38:2, 10-13; Dan. 11:40, 44, 45; Ufu. 17:14; 19:19) Je, mashambulio hayo yanatofautiana? Hatujue. Pengine Biblia inatumia majina yote hayo ili kumaanisha shambulio lilelile. Kulingana na unabii wa Mika, ni jeshi gani ambalo Yehova atatumia ili kupigana na adui huyo mukali, ni kusema, “Mwashuru” wa siku zetu? Atatumia jeshi lisilo la kawaida linalofanyizwa na “wachungaji saba, ndiyo, watawala wadogo wanane”! (Mik. 5:5) Wachungaji hao na watawala wadogo (ao “wakuu,” UV) katika jeshi hilo ni wazee wa kutaniko. (1 Pet. 5:2) Bila shaka, leo Yehova ametokeza wanaume wa kiroho wengi ili kuchunga kondoo wake wenye samani, ni kusema, kutia nguvu watu wake ili wawe tayari kwa ajili ya shambulio la “Mwashuru” wa siku zetu. * Unabii wa Mika unasema kwamba ‘wataichunga inchi ya Ashuru kwa upanga.’ (Mik. 5:6) “Upanga wa roho,” ni kusema, Neno la Mungu, uko kati ya silaha wanazotumia katika vita yao.​—2 Kor. 10:4; Efe. 6:17.

17. Ni mambo gani mane ambayo wazee wanaweza kujifunza kutokana na masimulizi ambayo tumezungumuzia?

¹⁷ Wazee wanaosoma habari hii sasa wanaweza kujifunza mambo ya maana sana kutokana na masimulizi ambayo tumezungumuzia: (1) Hatua ya maana sana ambayo tunaweza kuchukua ili kuwa tayari kuhusu shambulio linalokuja la “Mwashuru,” ni kutia nguvu imani yetu katika Mungu na kusaidia ndugu na dada zetu wafanye hivyo pia. (2) Wakati “Mwashuru” atashambulia, wazee wanapaswa kusadiki kabisa kwamba Yehova atatuokoa. (3) Wakati huo, tengenezo la Yehova litatutolea mwongozo ambao pengine hautapatana kabisa na maoni yetu. Sisi wote tunapaswa kuwa tayari kutii maagizo yoyote tutakayopokea, iwe yatapatana na maoni yetu ao hapana, kwa sababu kuyafuata kutatusaidia tuokoke. (4) Huu sio wakati wa kutegemea elimu ya juu, vitu vya kimwili, ao mashirika ya wanadamu, na kama tunafanya hivyo, ni lazima turekebishe namna yetu ya kufikiri. Wazee wanapaswa kuwa tayari kusaidia mutu yeyote anayeyumba​-yumba katika imani.

18. Namna gani kufikiria masimulizi ambayo tumezungumuzia kutatusaidia wakati ujao?

¹⁸ Wakati unakuja ambapo watumishi wa Mungu wa siku zetu wataonekana kama watu ambao hawana mutu wa kuwapigania kama vile wakaaji wa Yerusalemu katika siku za Hezekia. Acheni, basi, maneno ya Hezekia yatutie moyo sisi wote wakati huo. Acheni tukumbuke kwamba adui zetu ‘wana mukono wa nyama, lakini sisi, Yehova Mungu wetu yuko pamoja nasi ili kutusaidia na kutupigania’!​—2 Nya. 32:8.