1. Kutubu maana yake nini?

 WAKATI tunafanya jambo fulani ya mubaya, ni jambo ya maana sana kutubu. Biblia inaonyesha kama kutubu ni kubadilisha mawazo yetu juu ya tabia fulani, kuacha ile tabia, na kuazimia kama hatutairudilia tena.—Ona Maana ya Maneno ya Biblia, “Toba; Kutubu” mu Tafsiri ya Ulimwengu mupya.

2. Juu ya nini ni jambo ya maana siye bote tujifunze juu ya toba? (Nehemia 8:​9-11)

² Kila mwanadamu iko na lazima ya kujifunza juu ya toba. Juu ya nini? Juu siye bote tunafanyaka zambi kila siku. Tuko batoto ya Adamu na Eva, kila mumoya wetu aliriti zambi na kifo. (Ro. 3:23; 5:12) Hakuna mwenye aliponyoka. Hata banaume benye balikuwa na imani ya nguvu sawa vile mutume Paulo, balipiganisha muelekeo wa kufanya zambi. (Ro. 7:​21-24) Ile inamaanisha kama tunapaswa kuwa na huzuni kila wakati juu ya zambi zetu? Hapana, Yehova ni mwenye rehema na anapenda tukuwe na furaha. Fikiria mufano wa Wayahudi wa wakati ya Nehemia. (Soma Nehemia 8:​9-11.) Yehova hakupenda waendelee kuhuzunika juu ya zambi zao za zamani, lakini alipenda wamuabudu kwa furaha. Yehova anajua kama kutubu kunaletaka furaha. Njo maana anatufundisha juu ya toba. Kama tunatubu zambi zetu, tunaweza kuwa hakika kama Yehova Baba yetu mwenye rehema atatusamehe.

3. Tutazungumuzia nini mu hii habari?

³ Tutajifunza mambo mingi juu ya toba. Mu hii habari, tutazungumuzia mambo tatu. Kwanza, tutajifunza mambo yenye Yehova alifundisha Waisraeli juu ya toba, kisha tutaona namna Yehova alikamata hatua juu ya kusaidia watenda-zambi watubu. Na ku mwisho, tutazungumuzia mambo yenye wafuasi wa Yesu walijifunza juu ya toba.

 MAMBO YENYE YEHOVA ALIFUNDISHA WAISRAELI KUHUSU KUTUBU

4. Yehova alifundisha nini taifa ya Israeli kuhusu kutubu?

⁴ Wakati Yehova alifanya Waisraeli kuwa taifa, alifanya agano pamoya nao, ni kusema alifanya makubaliano pamoya nao. Kama wangeendelea kutii sheria zake, angewalinda na kuwabariki. Kuhusu sheria zake, aliwahakikishia hivi: “Sasa amri hii yenye ninakuamuru leo haiko nguvu sana kwako, wala haiko kwenye hauwezi kufika.” (Kum. 30:​11, 16) Kama wangeacha kumutii, kwa mufano kwa kuchagua kuabudu miungu ingine, Yehova angeacha kuwabariki na wangeteseka. Lakini hata mu ile hali, kuko jambo yenye wangefanya juu Mungu awakubali tena. ‘Wangerudia kwa Yehova Mungu wao na kusikiliza sauti yake.’ (Kum. 30:​1-3, 17-20) Mu maneno ingine, walipaswa kutubu. Kama wangefanya vile, Yehova angewakaribia na kuwabariki tena.

5. Namna gani Yehova alionyesha kama hakuacha batu yake? (2 Wafalme 17:​13, 14)

⁵ Waisraeli walimuasi Yehova tena na tena. Waliabudu sanamu na kufanya mambo ingine ya mubaya. Ile iliwaletea mateso. Lakini Yehova hakuachilia batu yake. Alituma manabii tena na tena babashaurie juu batubu na bamurudilie.—Soma 2 Wafalme 17:​13, 14.

6. Yehova alitumia namna gani manabii juu ya kufundisha batu yake kama ni jambo ya maana kutubu? (Ona pia picha.)

⁶ Mara kwa mara Yehova alitumia manabii wake juu waonye na kurekebisha batu yake. Kwa mufano, Mungu alisema hivi kupitia nabii Yeremia: “Rudia, Ee Israeli mwenye kuasi . . . Sitakuangalia kwa kasirani, kwa maana mimi ni mushikamanifu . . . Sitaendelea kuwa na kinyongo milele. Isipokuwa tu ukubali hatia yako, kwa maana umemuasi Yehova.” (Yer. 3:​12, 13) Kupitia Yoeli Yehova alisema hivi: “Murudie kwangu kwa mioyo yenu yote.” (Yoe. 2:​12, 13) Alimuomba Isaya aseme hivi: “Mujinawishe, mujisafishe; muondoe matendo yenu maovu mbele ya macho yangu; muache kutenda mabaya.” (Isa. 1:​16-19) Kupitia Ezekieli Yehova aliuliza hivi: “Je, ninafurahia kabisa kifo cha mutu  muovu? . . . Je, mimi sifurahie kwamba aache njia zake naye aendelee kuishi? Sifurahie hata kidogo kifo cha mutu yeyote, . . . kwa hiyo mugeuke na kuishi.” (Eze. 18:​23, 32) Yehova anafurahia kuona batu banatubu juu anapenda baishi milele. Kwa hiyo, Yehova hangoyake tu watenda-zambi wabadilike mbele akamate hatua ya kuwasaidia. Tuone mifano ingine yenye inaonyesha vile.

7. Yehova alitumia mufano wa nabii Hosea na bibi yake juu ya kufundisha batu yake nini?

⁷ Yehova alitumia mufano wa nabii Hosea na bibi yake Gomeri juu ya kufundisha batu yake jambo fulani ya maana. Gomeri alifanya uzinifu kisha akaacha Hosea na kuenda kwa banaume bengine. Gomeri angeweza kubadilika na kutubu? Yehova mwenye anasomaka moyo aliambia hivi Hosea: “Uende tena, umupende ule mwanamuke mwenye anapendwa na mwanaume mwingine na mwenye anafanya uzinifu, kama vile Yehova anapenda watu wa Israeli wakati wanageuka kuelekea miungu mingine.” (Ho. 3:1; Mez. 16:2) Tunaona kama bibi ya Hosea alikuwa angali anafanya zambi nzito. Lakini Yehova alimuambia Hosea akamate hatua ya kuenda kumutafuta, amusamehe, na amufanye tena kuwa bibi yake. a Vilevile, Yehova hakuachilia batu yake benye balikuwa habayabadilika. Hata kama balikuwa bangali nafanya zambi nzito, Yehova aliendelea kubapenda. Na aliendelea kukamata hatua juu ya kubasaidia batubu na babadilishe njia zao. Je, ile mufano inaonyesha kama Yehova, mwenye “anachunguza mioyo,” atakamata hatua ya kusaidia mutu mwenye angali anafanya zambi nzito juu ya kujaribu kumusaidia atubu? (Mez. 17:3) Acha tuone.

NAMNA YEHOVA ANASAIDIA WATENDA-ZAMBI WATUBU

8. Yehova alikamata hatua gani juu ya kusaidia Kaini atubu? (Mwanzo 4:​3-7) (Ona pia picha.)

⁸ Kaini njo alikuwa mutoto mwanaume wa kwanza wa Adamu na Eva. Aliriti muelekeo wa kufanya zambi kutoka kwa wazazi wake. Pia Biblia inasema hivi juu yake: “Matendo yake mwenyewe yalikuwa maovu.” (1 Yo. 3:12) Pengine njo maana Yehova “hakumukubali Kaini na toleo lake” wakati alitoa zabihu. Kuliko kubadilika, “Kaini akakasirika sana na kuhuzunika.” Yehova alifanya nini? Alizungumuza na Kaini. (Soma Mwanzo 4:​3-7.) Yehova alizungumuza na Kaini kwa upole na alimuambia kama atamubariki akibadilika. Pia alimuonya kama kasirani yake itamuongoza ku zambi. Jambo ya kuhuzunisha ni kama Kaini hakusikiliza Yehova. Hakuacha Yehova amusaidie juu afikie kutubu. Kisha Kaini kutenda vile, Yehova aliacha kusaidia watenda-zambi juu wafikie kutubu? Hapana!

9. Namna gani Yehova alisaidia Daudi afikie kutubu?

⁹ Yehova alimupenda sana Mufalme Daudi. Na hata alimuona kuwa ‘mutu mwenye kufurahisha moyo wake.’ (Mdo. 13:22) Lakini Daudi alifikia kufanya zambi nzito. Alifanya uzinifu na aliua. Kulingana na Sheria ya Musa, Daudi alipaswa kufa. (Law. 20:10; Hes. 35:31) Lakini Yehova alikamata hatua ya kumusaidia. b Yehova alituma nabii Natani amutembelee Daudi, hata mbele Daudi aonyeshe alama yoyote ya toba. Natani alitumia mufano wenye ulikuwa na kusudi  ya kugusa moyo wa Daudi. Daudi aliguswa sana na akatubu. (2 Sa. 12:​1-14) Aliandika zaburi yenye ilionyesha namna alihuzunika sana juu ya makosa yake na namna alitubu. (Zb. 51, utangulizi) Ile zaburi imefariji watenda-zambi wengi na imewachochea kutubu. Hauone kama inafurahisha sana kuona namna Yehova, Mungu mwenye upendo, alimusaidia mutumishi wake juu afikie kutubu?

10. Kujua kama Yehova anatuvumilia na anatusamehe kunafanya ujisikie namna gani?

¹⁰ Yehova anachukia zambi, anachukia kila aina ya zambi. (Zb. 5:​4, 5) Lakini anajua kama siye wote ni watenda-zambi, na juu anatupenda anaamua kutusaidia kupiganisha zambi. Sikuzote Yehova anajaribu kusaidia hata watenda-zambi wenye kufanya mambo maovu sana juu watubu na wamukaribie. Inafariji sana kujua vile. Wakati tunafikiria uvumilivu na musamaha wa Yehova, tunaazimia kubakia waaminifu kwake na kutubu bila kukawia wakati tunafanya zambi. Tuone sasa mambo yenye Yesu alifundisha wanafunzi wake juu ya toba.

MAMBO YENYE WANAFUNZI WA YESU WALIJIFUNZA KUHUSU KUTUBU

11-12. Yesu alifundisha wanafunzi wake nini juu ya kuonyesha namna Baba yake ni mwenye kusamehe sana? (Ona picha ku.)

¹¹ Masiya alifika mu karne ya kwanza. Vile tuliona mu habari yenye ilitangulia, Yehova alitumia Yesu na Yohana Mubatizaji juu ya kufundisha watu kama kutubu ni jambo ya maana.—Mt. 3:​1, 2; 4:17.

¹² Mu mahubiri yake, Yesu alifundisha wasikilizaji wake kama Baba yake ni mwenye kusamehe sana. Yesu alifanya vile mu njia yenye kugusa moyo sana wakati alizungumuzia mufano wa mwana mupotevu. Kwa wakati fulani, ule mwana aliamua kufanya mambo ya mubaya mu maisha yake. Lakini “alirudiwa na fahamu” na akaamua kurudia kwao. Baba yake alitenda namna gani? Yesu alisema kama wakati ule mwana “alikuwa angali mbali, baba yake akamuona na akamusikilia huruma, akamukimbilia, akamukumbatia kwa upole wote na kumubusu.” Ule mwana alipenda kuomba baba yake amuruhusu kuwa mutumishi mu nyumba yake, lakini  baba yake alimuita “huyu mwana wangu,” akamukaribisha tena mu familia. Baba yake alisema hivi: “Alikuwa amepotea na amepatikana.” (Lu. 15:​11-32) Mbele Yesu akuye ku dunia, ni wazi kama aliona namna Baba yake alionyesha huruma watenda-zambi wengi wenye walitubu. Kwa kweli, ile habari yenye Yesu alizungumuzia inagusa moyo sana na inaonyesha namna Baba yetu Yehova ni mwenye rehema!

13-14. Mutume Petro alijifunza nini juu ya toba, na alifundisha bengine nini? (Ona pia picha.)

¹³ Mutume Petro alijifunza jambo ya maana sana kutoka kwa Yesu kuhusu toba na musamaha. Mara kwa mara, Petro alikuwa na lazima ya kusamehewa, na Yesu alikuwa tayari kumusamehe. Kwa mufano, Petro alihuzunika sana kisha kukatala mara tatu kama hamujue Bwana wake Yesu. (Mt. 26:​34, 35, 69-75) Lakini kisha Yesu kufufuliwa, alimutokea Petro, inawezekana alimutokea wakati alikuwa peke yake. (Lu. 24:​33, 34; 1 Ko. 15:​3-5) Bila shaka alimusamehe kwa upendo na kumutia moyo ule mutume wake mwenye alitubu.— Mk. 16:7

¹⁴ Juu Petro mwenyewe alisamehewa, aliweza kufundisha bengine juu ya toba na musamaha. Wakati kidogo kisha sikukuu ya Pentekoste, Petro alitoa hotuba mbele ya Wayahudi wengi wenye hawakukuwa waamini. Aliwaambia kama waliua Masiya. Lakini aliwashauria hivi kwa upendo: “Kwa hiyo, mutubu na mugeuke ili zambi zenu zipate kufutwa, ili vipindi vya kutuliza vikuje kutoka kwa Yehova mwenyewe.” (Mdo. 3:​14, 15, 17, 19) Petro alionyesha kama kutubu kunafanya mutenda-zambi abadilike, aache mawazo na matendo ya mubaya, na afuate njia ya mupya, njia yenye inamufurahisha Mungu. Mutume Petro alionyesha pia kama Yehova angefuta zambi zao, ni kusema angefanya zipotee kabisa. Miaka mingi kisha pale, mutume  Petro alihakikishia hivi Wakristo: “Yehova . . . ni muvumilivu kuwaelekea ninyi kwa sababu hataki mutu yeyote aharibiwe lakini anataka wote wafikie kutubu.” (2 Pe. 3:9) Wakati tunafanya zambi, hata zambi nzito, inatia moyo kujua kama Yehova iko tayari kutusamehe!

15-16. (a) Ni mu njia gani njo mutume Paulo alijifunza juu ya musamaha? (1 Timoteo 1:​12-15) (b) Tutazungumuzia nini mu habari yenye kufuata?

¹⁵ Ni watu kidogo sana njo walishakafanya mambo mingi ya mubaya sawa mambo yenye Sauli wa Tarso alifanya. Njo maana alikuwa kabisa na lazima ya kutubu na kusamehewa. Alichukia na kutesa sana wanafunzi wa Kristo. Inawezekana Wakristo wengi waliona kama hatabadilikaka. Lakini Yesu alijua kama Sauli angeweza kubadilika na kutubu. Yesu na Baba yake baliona sifa za muzuri zenye Sauli alikuwa nazo. Yesu alisema hivi: “Mutu huyu ni chombo chenye nimechagua.” (Mdo. 9:15) Na hata Yesu alitumia muujiza juu ya kumusaidia Sauli atubu. (Mdo. 7:58–8:3; 9:​1-9, 17-20) Kisha kuwa Mukristo, Sauli mwenye alifikia kuitwa mutume Paulo, alisema mara kwa mara kama alikuwa mwenye shukrani juu ya fazili na rehema yenye Yehova na Yesu balimuonyesha. (Soma 1 Timoteo 1:​12-15.) Ule mutume mwenye shukrani alifundisha hivi: “Mungu kwa fazili zake anajaribu kukuongoza kwenye toba.”—Ro. 2:4.

¹⁶ Wakati Paulo alisikia tatizo kubwa yenye kuhusu mwenendo mubaya mu kutaniko ya Korinto, aliishugulikia namna gani? Aliishugulikia mu njia yenye inatufundisha jambo ya maana juu ya namna Yehova anatoa nizamu kwa upendo, na kama ni jambo ya maana kuonyesha rehema. Tutazungumuzia zaidi ile jambo mu habari yenye kufuata.