Juu kama jibu ni ndiyo, maana yake tunaweza kupunguza mateso yetu.

Ni kwa kiasi gani wanadamu wamefanya mambo yenye kuwa hapa chini iletee watu mateso?

• Kutendewa Mubaya.

  Shirika la Afya Ulimwenguni (OMS) linakadiria kama mutu muzima mumoja kati ya watu wazima ine alitendewa mubaya kimwili wakati alikuwa mutoto na kama mwanamuke mumoja kati ya wanamuke tatu amekwisha kutendewa mubaya kimwili ao kingono (ao hali zote mbili) katika maisha.

• Kufiwa.

  Ripoti ya uchunguzi wa afya ya 2018 (World Health Statistics 2018), yenye ilitolewa na Shirika la Afya Ulimwenguni inasema: “Mauaji karibu 477000 ilitokea katika mwaka wa 2016.” Zaidi ya ile, inakadiriwa kuwa watu 180000 waliuawa katika vita na mapambano katika ule mwaka.

• Matatizo ya Afya.

  Katika gazeti moja (The National Geographic magazine), muandikaji Fran Smith anasema: “Zaidi ya miliare moja ya watu wanavuta tumbako, na tumbako iko kati ya mambo yenye kufanya watu wapatwe na magonjwa tano yenye kuua sana: ugonjwa wa moyo, ugonjwa wa ubongo wenye kufanya sehemu fulani ya mwili ipooze, magonjwa yenye kushambulia njia ya kupumua, ugonjwa wenye kukawia wenye kufanya mutu apumue kwa shida, na kansere ya mapafu.”

• Ukosefu wa haki.

  Mutu mumoja mwenye elimu ya mambo ya akili, Jay Watts, anasema: “Umaskini, watu kutendewa bila haki juu ya hali yao ya maisha, kubaguliwa, mutu kuzarauliwa juu tu iko mwanamuke, roho ya kushindana na kuwa mukimbizi, ile yote inafanya mahangaiko ya akili iongezeke.”

  IKIWA UNAPENDA KUJUA MINGI ZAIDI

  Angalia video Sababu Gani Mungu Aliumba Dunia? yenye kuwa ku jw.org.

Mateso mingi yenye inapata wanadamu, inaletwa na wanadamu wao wenyewe.

Mingi kati ya ile mateso inaletwa na serikali zenye kutesa watu, ni kusema, serikali zenye kuliko kusaidia watu, zimefanya maisha yao ikuwe nguvu.

“Mwanadamu ametawala mwanadamu mwenzake ili kumuumiza.”​—MUHUBIRI 8:9.

Inawezekana kupunguza mateso.

Kanuni za Biblia zinasaidia watu wakuwe na afya ya muzuri na waishi na wengine kwa amani.

“Moyo mutulivu unapatia mwili uzima,lakini wivu unaozesha mifupa.”​—MEZALI 14:30.

“Muondoe kutoka kwenu kila namna ya uchungu wenye uovu, hasira, kasirani kali, kufoka, matukano, na kila jambo lenye kuumiza.”​—WAEFESO 4:31.