VIJANA WANAULIZA
Ni Lazima Kabisa Kuwa na Adabu?
‘Watu hawanifungulie mulango, sababu gani niwafungulie?’
‘Zaidi ya kusema “tafazali,” “asante,” na “unisamehe,” kuna mambo mengine ambayo unapaswa kufikiria sana?’
‘Sione ulazima wa kuwatendea ndugu na dada zangu kwa adabu. Sisi ni wa familia moja.’
Wewe pia ungetoa moja ya mawazo hayo? Ikiwa ndiyo, jua kama kuna faida za kujiendesha kwa adabu ambazo unapoteza!
Mambo ambayo unapaswa kujua juu ya adabu
Kuwa na adabu kunaweza kuwa na matokeo mazuri juu ya sehemu hizi tatu za maisha yako:
Sifa yako. Namna unawatendea watu inaweza kuonyesha kama wewe ni mutu muzuri ao hapana. Ikiwa unawaheshimia wengine, watu watakuona kuwa mutu mwenye kukomaa na anayechukua mambo kwa uzito—na wao pia watakuheshimia! Lakini, ikiwa unawakosea adabu, watu watawaza kama unafikiria tu faida zako, na unaweza kukosa kazi na mambo mengine. Biblia inasema kwamba ‘mutu mukatili [mukali] anajiletea taabu.’—Methali 11:17.
Marafiki wako. Biblia inasema: ‘Mujivike upendo kwa maana huo ni kifungo kikamilifu cha muungano.’ (Wakolosai 3:14) Shauri hili ni la kweli kuhusiana na urafiki. Watu wanavutiwa na wale walio na adabu na wanaowatendea kwa heshima. Hilo linaeleweka kwa sababu hakuna mutu anayependa kutendewa kwa ukali ao kuzarauliwa.
Namna watu watakutendea. Mwanamuke mumoja kijana anayeitwa Jennifer anasema hivi: “Ikiwa siku zote unatenda kwa adabu, utaona kwamba kisha wakati fulani hata watu ambao ni wakali kabisa wataanza kukutendea kwa heshima.” Kwa kweli, ikiwa unakosa adabu, wengine wanaweza pia kukukosea adabu. Biblia inasema: ‘Kwa kipimo munachopimia [wengine], watawapimia ninyi.’—Mathayo 7:2.
Jambo la maana: Kila siku tunakutana na watu mbalimbali. Namna unawatendea inaweza kuwapatia mawazo fulani juu yako ao kuwafanya wakutendee kwa njia fulani. Kwa kifupi, ni jambo la maana kabisa kuwa na adabu!
Namna ya kujiendesha kwa adabu
Chunguza tabia zako. Jiulize maulizo kama vile: ‘Ninazungumuza na watu wakubwa kwa heshima? Ninazoea kusema “tafazali,” “asante,” ao “unisamehe”? Ninafanya mambo mengine wengine wanapoongea nami, kwa mufano kusoma na kujibu SMS? Ninatendea wazazi, ndugu na dada zangu kwa heshima, ao ninawaona kuwa watu wa kawaida kwa sababu tu wao ni watu wa familia?’
Biblia inasema: “Katika kuonyeshana heshima iweni wa kwanza.”—Waroma 12:10.
Jiwekee miradi. Andika kwenye karatasi njia tatu ambamo unaweza kujiendesha kwa adabu zaidi. Kwa mufano, Allison, kijana mwenye miaka 15 anasema kwamba alihitaji “kusikiliza watu vizuri kuliko kuongea mingi.” David, mwenye miaka 19, anasema kwamba anapaswa kuacha kutuma SMS anapoongea na watu wa familia ao marafiki. Anasema: “Ni kukosa adabu kabisa. Ni kama vile ninawaambia kwamba ni afazali niongee na mutu fulani kuliko kuongea nao.” Edward, mwenye miaka 17, anasema kwamba anapaswa kuacha kuwakatiza wengine wakati wanaongea. Na Jennifer, ambaye tulitaja hapo mbele, ameamua kujifunza kuwaheshimia watu wenye kuzeeka. Anasema: “Nilizoea tu kusema ‘jambo’ na kisha nilienda kuongea na rafiki zangu vijana. Lakini sasa nimejikaza kabisa kufahamiana na watu wenye kuzeeka. Hilo limenisaidia kuwa mwenye adabu zaidi!”
Biblia inasema: ‘Muendelee kuangalia, si faida za kibinafsi za mambo yenu wenyewe, bali faida za kibinafsi za wengine.’—Wafilipi 2:4.
Chunguza maendeleo yako. Kwa mwezi mumoja, chunguza mambo ambayo unataka kutengeneza katika masemi na mwenendo wako. Mwezi unapomalizika, jiulize: ‘Namna gani kujiendesha kwa adabu kumenifanya kuwa mutu muzuri zaidi? Nitengeneze tena wapi?’ Kisha kujua mahali pa kutengeneza, chukua maamuzi ili kutengeneza.
Biblia inasema: ‘Kama vile munavyotaka watu wawatendee ninyi, muwatendee wao vivyo hivyo.’—Luka 6:31.