Ekišang Tumelo ya Bona

O Kgotleletše go sa Šetšwe go Nyamišwa

SAMUELE o be a lemoga gore go nyamilwe kua Shilo. Go be go le bjalo ka ge eka motse ka moka o be o tletše ka megokgo. Sello sa basadi le bana se be se etšwa dintlong tše kae, e le ge ba lla ka baka la ditaba tša mabapi le botatago bona, banna ba bona, barwa ba bona le barwarre ba bona bao ba bego ba ka se boe gae? Re tseba feela gore Isiraele e be e lahlegetšwe ke mašole a e ka bago a 30 000 phenyong e nyamišago ya Bafilisita nakwana ka morago ga go lahlegelwa ke mašole a mangwe a 4 000 ntweng e nngwe.—1 Samuele 4:1, 2, 10.

Ao e be e le feela karolo ya manyami ao a lokologanego. Moperisita yo a phagamego Eli o be a ena le barwa ba babedi ba kgopo, e lego Hofini le Finease, bao ba ilego ba gwanta go tšwa Shilo ba rwele areka e kgethwa ya kgwerano. Ka tlwaelo e dula ka sekgethweng sa tabarenakele—tempele e swanago le tente—gomme lepokisi le le bohlokwa e be e le leswao la go ba gona ga Modimo. Ke moka, batho ba ile ba tšea Areka ba ya le yona ntweng, ka bošilo ba nagana gore e tla ba bjalo ka pheko ya go dira gore ba fenye. Eupša Bafilisita ba ile ba thopa Areka yeo, ba bolaya Hofini le Finease.—1 Samuele 4:3-11.

Tabarenakele kua Shilo e be e hlompšha ge e be e ena le Areka ka nywagakgolo. Bjale Areka e be e se gona. Ge a ekwa se, Eli wa nywaga e 98 o ile a wa setulong sa gagwe ka sa ka morago gomme a hwa. Ngwetši ya gagwe yeo e bego e fetogile mohlologadi ka lona letšatši leo e ile ya hwa e belega. Pele ga ge e ka hwa e ile ya bolela gore: “Letago le tlogile Isiraele la ya bothopša.” Ee, Shilo e be e ka se sa ba ka mokgwa woo e bego e le ka wona peleng.—1 Samuele 4:12-22.

Samuele o be a tla lebeletšana bjang le go nyamišwa mo gokaakaa? Na tumelo ya gagwe e be e ka dula e tiile bakeng sa tlhohlo ya go thuša batho bao ba lahlegetšwego ke tšhireletšo ya Jehofa le kamogelo ya gagwe? Ka moka ga rena ka dinako tše dingwe re ka lebana le mathata gotee le go nyamišwa moo go hlohlago tumelo ya rena, ka gona a re boneng seo re ka ithutago sona go Samuele.

O Ile a “Dira se se Lokilego”

Pego ya Beibele bjale e tlogela go bolela ka Samuele gomme e latela Areka e kgethwa, e re bontšha kamoo Bafilisita ba ilego ba tlaišega ka baka la go e tšea gomme ba gapeletšega go e bušetša. Ge e bolela ka Samuele gape, go šetše go fetile nywaga e 20. (1 Samuele 7:2) O be a swaregile ka eng nywageng yeo ka moka? Ga go nyakege gore re hlwe re phophola ka taba ye.

Re kwele gore pele nywaga ye e thoma, “Samuele [o be] a bolela le Baisiraele ka moka.” (1 Samuele 4:1) Pego e utolla gore ge nywaga ye e fetile, Samuele o be a tlwaetše go etela metse e meraro ya Isiraele, a potologa ngwaga le ngwaga, a rarolla diphapang le go araba dipotšišo. Ke moka o be a boela motseng wa gabo wa Rama. (1 Samuele 7:15-17) Go molaleng gore Samuele o be a dula a swaregile gomme nywageng yeo e 20, o be a ena le modiro o montši.

Go hloka boitshwaro le kgobogo tša barwa ba Eli di be di gobaditše tumelo ya batho. Go bonagala ba bantši ba ile ba feleletša ka go rapela diswantšho. Lega go le bjalo, ka morago ga nywagasome e mebedi ya go šoma ka thata, Samuele o ile a botša batho molaetša wo: “Ge e ba le boela  go Jehofa ka dipelo tša lena ka moka, gona tlošang medimo e šele gare ga lena le diswantšho tša Ashiterothe, le lebiše dipelo tša lena go Jehofa ka go lebanya le hlankele yena a nnoši gomme yena o tla le phološa seatleng sa Bafilisita.”—1 Samuele 7:3.

‘Seatla sa Bafilisita’ se be se gatelela batho. Ka ge madira a Isiraele a be a fentšwe, Bafilisita ba ile ba ikwa ba lokologile go gatelela batho ba Modimo ba sa boife selo. Eupša Samuele o ile a kgonthišetša batho gore dilo di be di tla fetoga ge feela ba ka boela go Jehofa. Na ba be ba nyaka go dira bjalo? Samuele o ile a thaba ge ba lahla diswantšho tša bona gomme “ba hlankela Jehofa a nnoši.” Samuele o ile a kgobokanya batho Mitsipa, motse o lego nageng ya dithaba ka leboa la Jerusalema. Batho ba ile ba kgobokana, ba ikona dijo gomme ba itshola dibeng tša bona tše dintši tša go rapela diswantšho.—1 Samuele 7:4-6.

Lega go le bjalo, Bafilisita ba ile ba kwa gore ba kgobokane ka bontši gomme ba bona ba bulegetšwe ke sebaka. Ba ile ba romela madira a bona kua Mitsipa gore a feditše barapedi bao ba Jehofa. Baisiraele ba ile ba kwa ditaba tša mabapi le kotsi e batamelago. Ba tšhogile, ba ile ba kgopela Samuele gore a ba rapelele. O ile a dira bjalo, a ba a dira le sehlabelo. Madira a Bafilisita a ile a tla go tlo lwa le Mitsipa nakong yeo ya monyanya o mokgethwa. Ke moka Jehofa o ile a araba thapelo ya Samuele. Ge e le gabotse, Jehofa o ile a dira gore go kwale modumo wa kgalefo. O ile “a galefela Bafilisita gwa kwagala modumo o mogolo letšatšing leo.”—1 Samuele 7:7-10.

Bjale, na re swanetše go nagana Bafilisita ba le bjalo ka bana ba banyenyane bao ba tšhogago ke moka ba utama ka morago ga bommago bona ge ba ekwa diaduma? Aowa, ba e be e le mašole a nago le sebete a go rata ntwa. Ka baka leo, modumo wo o swanetše go ba o be o sa swane le selo seo ba se tsebago. Na e be e le go kwagala kudu ga “modumo [wo] o mogolo”? Na o be o etšwa leratadimeng le le se nago maru, goba na o be o etšwa dithabeng? Go sa šetšwe gore o be o etšwa kae, wona o ile wa gakantšha Bafilisita le go ba tšhoša ka mo go feletšego. Ba gakanegile ka mo go feletšego, e ile ya se sa hlwa e le bomphenyašilo eupša ya ba bahlaselwa. Banna ba Isiraele ba ile ba ba kutologela ba etšwa Mitsipa, ba ba fenya gomme ba ba rakediša go fihla kgole, tlase borwabodikela bja Jerusalema.—1 Samuele 7:11.

Ntwa yeo e be e le ya makgaolakgang. Bafilisita ba ile ba tšwela pele ba fenywa nakong ka moka ya ge Samuele e le moahlodi. Metse e ile ya boela ka o tee ka o tee ka tlase ga taolo ya batho ba Modimo.—1 Samuele 7:13, 14.

Nywagakgolong e mentši ka morago, moapostola Paulo o ile a bala Samuele gare ga baahlodi ba botegago le baporofeta bao ba ilego “ba dira se se lokilego.” (Baheberu 11:32, 33) Samuele ruri o ile a thuša go dira se sebotse le se se nepagetšego mahlong a Modimo. O ile a dula a le mafolofolo ka gobane a ile a letela Jehofa ka go se fele pelo, ka potego a tšwela pele ka modiro wa gagwe go sa šetšwe go nyamišwa. O ile a ba a bontšha moya wa go leboga. Ka morago ga phenyo kua Mitsipa, Samuele o ile a tsema leswika gore e be segopotšo sa tsela yeo Jehofa a thušitšego batho ba gagwe ka yona.—1 Samuele 7:12.

Na le wena o nyaka go “dira se se lokilego”? Ge e ba go le bjalo, o swanetše go ithuta go se feleng pelo ga Samuele,  boikokobetšong bja gagwe le moyeng wa gagwe wa go leboga. Ke mang wa rena yoo a sa tsomego go ba le dika tšeo? E bile mo go swanetšego gore Samuele a hlagolele le go bonagatša dika tšeo bjaneng bja gagwe, ka gobane o ile a lebana le go nyamišwa mo gošoro ge a godile.

“Bana ba Gago ga se ba Sepela Ditseleng tša Gago”

Ge re bona Samuele gape, o šetše a “tšofetše.” Samuele o be a bile le barwa ba babedi mehleng ya gagwe, Joele le Abija, gomme a ba file boikarabelo bja go mo thuša modirong wa gagwe wa go ahlola. Lega go le bjalo, se se nyamišago ke gore ga se ba ka ba botega. Gaešita le ge Samuele a be a botega e bile a lokile, barwa ba gagwe ba ile ba diriša maemo a bona ka boithati, ba kgopamiša kahlolo e bile ba amogela letsogo-le-kobong.—1 Samuele 8:1-3.

Letšatšing le lengwe, banna ba bagolo ba Isiraele ba ile ba batamela moporofeta yo a tšofetšego gore ba ipelaetše. Ba ile ba re: “Bana ba gago ga se ba sepela ditseleng tša gago.” (1 Samuele 8:4, 5) Na Samuele o be a lemogile bothata bjo? Pego ga e bolele. Lega go le bjalo, ka go se swane le Eli, Samuele e be e se tate yoo a solegago. Jehofa o be a kgalemetše Eli le go mo otla ka ge a paletšwe ke go phošolla bokgopo bja bana ba gagwe le go godiša bana ba gagwe go ena le go godiša Modimo. (1 Samuele 2:27-29) Jehofa ga se a ka a bona Samuele a ena le molato o bjalo.

Pego ga e utolle gore Samuele o ile a lewa ke dihlong ka tsela e kwešago bohloko, a belaela goba go nyama ge a se na go kwa ka boitshwaro bjo kgopo bja barwa ba gagwe. Lega go le bjalo, batswadi ba bantši ba ka akanya ka maikwelo a gagwe gabotse kudu. Mehleng ya lehono ya leswiswi, go atile borabele kgahlanong le taolo le tayo tša batswadi. (2 Timotheo 3:1-5) Batswadi bao ba kwago bohloko bjo bjalo ba ka homotšwa ka tsela e itšego le go hlahlwa ke mohlala wa Samuele. Ga se a ka a dumelela ditsela tša go hloka tumelo tša barwa ba gagwe di fetoša tsela ya gagwe le gatee. Gopola gore gaešita le ka morago ga gore mantšu le tayo di palelwe ke go fihlelela dipelo tše thata, mohlala wa batswadi e sa dutše e le o rutago kudu. Le gona batswadi ka mehla ba na le sebaka sa go dira gore Tatago bona, Jehofa Modimo, a ikgantšhe ka bona—go fo swana le Samuele.

“Re Kgethele Kgoši”

Barwa ba Samuele ba swanetše go ba ba sa ka ba nagana bogolo bja ditlamorago tša megabaru  le boithati bja bona. Banna ba bagolo ba Isiraele ba ile ba tšwela pele ba botša Samuele gore: “Ka gona re kgethele kgoši gore e re ahlolele go swana le ditšhaba tše dingwe ka moka.” Na Samuele o ile a lebelela kgopelo yeo e le borabele? Go ba gona, o be a ena le nywagasome a ahlola batho bao legatong la Jehofa. Bjale ba be ba sa nyake moporofeta feela wa go swana le Samuele eupša ba be ba nyaka kgoši yeo e tlago go ba ahlolela. Ditšhaba tše di ba dikologilego di be di ena le dikgoši gomme Baisiraele le bona ba be ba nyaka go ba le kgoši! Samuele o ile a arabela bjang? Re bala gore: “Se e be e le se sebe” mahlong a gagwe.—1 Samuele 8:5, 6.

Ela hloko kamoo Jehofa a arabetšego ka gona ge Samuele a mmotša taba ye ka thapelo: “Theetša seo batho ba go botšago sona mabapi le dilo ka moka tšeo ba go botšago tšona; ka gobane ga se wena ba go gannego, eupša ke nna ba nkgannego gore ke be kgoši ya bona.” A khomotšo e kaakaang go Samuele, lega go le bjalo batho bao ba ile ba rogaka Modimo Ramatlaohle e le ruri! Jehofa o boditše moporofeta wa gagwe gore a lemoše Baisiraele ka tefo e kgolo yeo ba tlago go e lefa ka baka la go ba le kgoši ya motho. Ge Samuele a ba lemoša, ba ile ba gapeletša ka gore: “Aowa, rena re nyaka go bušwa ke kgoši.” Ka ge a dula a ekwa Modimo wa gagwe, Samuele o ile a sepela gomme a ya go tlotša kgoši yeo e kgethilwego ke Jehofa.—1 Samuele 8:7-19.

Lega go le bjalo, Samuele o ile a kwa ka tsela efe? Na ke ka go se rate le go ithola kgwara? Na o ile a dumelela go nyamišwa go dira gore kgalako e tseme medu pelong ya gagwe? Batho ba bantši ba be ba ka arabela ka tsela yeo boemong bjo bjalo, eupša e sego Samuele. O ile a tlotša Saulo gomme a tsebiša gore monna yoo o be a kgethilwe ke Jehofa. O ile a atla Saulo, e lego leswao la go mo amogela le la go ikokobeletša kgoši e mpsha. Gomme o ile a botša batho a re: “Na le bone gore yo Jehofa a mo kgethilego ga go yo a swanago le yena setšhabeng ka moka?”—1 Samuele 10:1, 24.

Samuele o ile a lebiša tlhokomelo, e sego diphošong, eupša dikeng tše dibotse tša monna yoo Jehofa a bego a mo kgethile. Bjalo ka yena ka noši, o be a lebišitše tlhokomelo pegong ya gagwe ya go botegela Modimo go ena le go amogelwa ke batho ba fetofetogago. (1 Samuele 12:1-4) Le gona o ile a šoma ka potego kabelong ya gagwe, a eletša batho ba Modimo ka dikotsi tša moya tšeo ba bego ba lebeletšana le tšona le go ba kgothaletša go dula ba botegela Jehofa. Keletšo ya gagwe e fihleletše dipelo tša bona gomme batho ba ile ba lopa Samuele gore a ba rapelele. O ile a ba nea karabo ye e botse: “Nka se tsoge ke senyeditše Jehofa ka go kgaotša go le rapelela; ke tla le ruta ka tsela e botse le e lokilego.”—1 Samuele 12:21-24.

Na o kile wa ikwa o nyama ge yo mongwe a kgethelwa maemo a itšego goba tokelo e itšego? Mohlala wa Samuele ke kgopotšo e matla ya gore le ka mohla re se ke ra dumelela lehufa goba kgalako e tsema medu ka dipelong tša rena. Modimo o na le modiro o mogolo o putsago le o kgotsofatšago bakeng sa bahlanka ba gagwe ba botegago.

“O tlo Llela Saulo go Fihla Neng?”

Samuele o be a nepile ka go bona botse ka go Saulo; yoo e bego e le monna yo a rategago. E be e le yo motelele le yo botse ka sebopego e bile o be a ena le sebete a hlalefile gaešita le ge mathomong a be a ena le boipoetšo e bile a sa ikgantšhe. (1 Samuele 10:22, 23, 27) Go tlaleletša go dimpho tšeo, o be a ena le e nngwe e bohlokwa—tokologo ya boikgethelo, bokgoni bja go kgetha tsela ya gagwe ya bophelo le go itirela diphetho. (Doiteronomio 30:19) Na o ile a diriša mpho yeo gabotse?

Ka manyami, gantši ge motho a hwetša maemo a mafsa, boipoetšo ke seka sa mathomo seo se mo lahlegelago. Go se go ye kae, Saulo o ile a thoma go ba le makoko. O ile a kgetha go se kwe melao ya Jehofa yeo Samuele a bego a mmotša yona. Lebakeng le lengwe, Saulo o ile a fela pelo gomme a dira sehlabelo seo Samuele e bego e le yena feela yo a nago le tshwanelo ya go se dira. Samuele o ile a swanelwa ke go mo phošolla ka matla le go bolela e sa le pele gore bogoši bo be bo ka se dule bo le lapeng labo Saulo. Go e na le go ithuta tayong yeo, Saulo o ile a tšwela pele a dira ditiro tša go se kwe le go feta.—1 Samuele 13:8, 9, 13, 14.

Ka Samuele, Jehofa o ile a botša Saulo gore a lwe le Baamaleke. Ditaelo tša Jehofa di be di  akaretša taelo ya gore go fedišwe kgoši ya bona e kgopo, Agaga. Lega go le bjalo, Saulo o ile a se bolaye Agaga gotee le dithebola tše kaonekaone tšeo di bego di swanetše go fedišwa. Ge Samuele a etla go tlo mo phošolla, Saulo o ile a utolla kamoo a fetogilego ka gona. Go e na le go amogela phošollo ka boipoetšo, o ile a ipeela mabaka, a ipeela sehlašana sa ntšhirela, a lokafatša ditiro tša gagwe, a phepha taba le go leka go bona setšhaba molato. Ge Saulo a leka go nyenyefatša le go gana tayo ka go bolela gore tše dingwe tša dithebola e be e le tša go direla Jehofa sehlabelo, Samuele o ile a bolela mantšu a tlwaelegilego a rego: “Tseba gore go kwa go phala sehlabelo.” Ka sebete, Samuele o ile a kgalemela monna yo gomme a utolla phetho ya Jehofa e rego: Bogoši bo be bo tlošwa go Saulo gomme bja fiwa yo mongwe—motho yo kaone.—1 Samuele 15:1-33.

Samuele o be a kwešitšwe bohloko kudu ke mafokodi a Saulo. O ile a fetša bošego ka moka a llela Jehofa ka taba ye. O ile a ba a tšea nako a llela monna yo. Samuele o be a bone dika tše dibotse ka go Saulo, tše dibotse kudu gomme dikholofelo tša gagwe di be di ka se phethagale. Monna yoo a kilego a mo tseba o be a fetogile—o be a lahlegetšwe ke dika tša gagwe tše kaonekaone gomme a fetogetše Jehofa. Samuele o ile a se sa nyaka go bona Saulo gape. Lega go le bjalo, ge nako e dutše e eya, Jehofa o ile a kgalemela Samuele ka botho a re: “O tlo llela Saulo go fihla neng, mola nna ke mo tlošitše gore a se sa hlwa a eba kgoši ya Isiraele? Tlatša lenaka la gago ka makhura o sepele. Ke tla go roma go Jese wa Betlelehema, ka gobane ke ikgethetše yo e tlago go ba kgoši gare ga barwa ba gagwe.”—1 Samuele 15:34, 35; 16:1.

Morero wa Jehofa ga wa ithekga ka potego e fetofetogago ya batho ba sa phethagalago. Ge e ba motho a fetoga yo a sa botegego, Jehofa o tla hwetša yo mongwe yoo a tlago go phetha thato ya Gagwe. Ka go rialo, Samuele yo a tšofetšego o ile a tlogela go llela Saulo. Ka taelo ya Jehofa, Samuele o ile a ya legaeng la Jese Betlelehema, moo a ilego a kopana le barwa ba mmalwa ba sebopego se sebotse. Lega go le bjalo, Jehofa o ile a gopotša Samuele di tloga fase gore: “O se ke wa lebelela ponagalo ya gagwe le leemo la gagwe . . . Tsela yeo motho a bonago ka yona ga se yeo Modimo a bonago ka yona, ka gobane motho o bona ponagalo ya ka ntle; eupša Jehofa yena o bona dipelo.” (1 Samuele 16:7) Mafelelong, Samuele o ile a kopana le morwa yo monyenyanenyenyane, gomme ke yena yoo Jehofa a go mo kgetha—Dafida!

Nywageng ya gagwe ya mafelelo, Samuele o ile a bona gabotse go nepagala ga phetho ya Jehofa ya go dira gore Dafida a tšeele Saulo legato. Saulo o ile a thoma go ba le lehufa le le bolayago le go ba mohlanogi. Lega go le bjalo, Dafida o ile a bonagatša dika tše dibotse—sebete, potego le tumelo. Tumelo ya Samuele e ile ya matlafala le go feta ge a be a le kgauswi le go hwa. O ile a bona gore ga go na go nyamišwa moo Jehofa a ka palelwago ke go go fodiša, go go lokiša goba go go fetoša tšhegofatšo. Mafelelong, Samuele o ile a hwa, a tlogela pego e kgahlišago ya bophelo bjo bo tšerego mo e nyakilego go ba nywaga e lekgolo. Ga go makatše ge Baisiraele ka moka ba ile ba llišwa ke lehu la monna yoo yo a botegago! Bahlanka ba Jehofa ba swanetše go ipotšiša le lehono gore, ‘Na ke tla ekiša tumelo ya Samuele?’

[Seswantšho go letlakala 25]

Samuele a ka thuša bjang batho ba gabo gore ba lebeletšane le go lahlegelwa mo gošoro le go nyamišwa?

[Seswantšho go letlakala 26]

Samuele o ile a lebeletšana bjang le go nyamišwa ke go ba le barwa ba babedi ba babe?