1, 2. Ke bomang bao ba ka holwago ke go hlahloba ka kelohloko puku ya Sefela sa Difela, gona ka baka la’ng? (Bona seswantšho se se lego ka mo godimo.)

‘BONA kamoo ba lebelelanago ka lerato le go swarana ka borutho! Ke mang a ka ganetšago gore batho ba ba ratana wa go hwa!’ Mantšu a a duma ka monaganong wa mogolo yo a sa tšwago go nyadiša banyalani ba bafsa. Ge banyalani ba ba ema ka pele ga ba-tla-lenyalong gore ba tantshe, mogolo yo o duletše go ipotšiša gore: ‘Na lenyalo le le tla swarelela? Ge nywaga e dutše e eya, na lerato la bona le tla tia goba le tla fola?’ Ruri lerato la monna le mosadi e ka ba le le kgahlišago kudu ge le ka swarelela gomme la se šišinyege. Lega go le bjalo, ka ge manyalo a mantši a thubega, ga go makatše go botšiša ge e ba go kgonega gore batho ba ratane sa ruri.

² Leratorato le be le hlokwa gaešita le mehleng ya Kgoši Solomone wa Isiraeleng ya bogologolo. Ge Solomone a be a bolela ka boemo bja boitshwaro bja mehleng ya gagwe o ngwadile gore: “Go ba sekete (1 000) ke hweditše monna o tee yo a lokilego, eupša gare ga ba ka moka ga se ka hwetša mosadi yo a lokilego. Selo setee seo ke se hweditšego ke gore Modimo wa therešo o dirile batho ba lokile, eupša bona ba itsomela maano a mantši.” (Mmo. 7:26-29) Ka baka la tutuetšo e matla ya basadi bašele bao ba bego ba rapela  modimo wa Baali, boitshwaro bo be bo hlephile kudu mehleng ya Solomone moo a ilego a thatafalelwa ke go hwetša monna goba mosadi yo a bego a itshwere gabotse. * Lega go le bjalo, sereto seo a se ngwadilego mo e ka bago nywaga e 20 pejana ga moo, e lego Sefela sa Difela, se bontšha gore go a kgonega gore monna le mosadi ba ratane sa ruri. E bile se hlalosa ka tsela e kgahlišago kamoo lerato leo le lego ka gona le kamoo le bontšhwago ka gona. Bahlanka ba Jehofa bao ba lego lenyalong le bao ba sego lenyalong ba ka ithuta mo gontši leratong le bjalo ka go hlahloba ka kelohloko puku ye ya Beibele.

3. Ke ka baka la’ng go kgonega gore monna le mosadi ba ratane sa ruri?

³ Bala Sefela sa Difela 8:6. Polelwana e rego “kgabo ya Jah” yeo e dirišeditšwego go hlalosa lerato e bolela mo gontši kudu. Leratorato ke “kgabo ya Jah” ka kgopolo ya gore Jehofa ke yena Mothopo wa lerato leo. O bopile motho ka seswantšho sa gagwe a na le bokgoni bja go bontšha lerato. (Gen. 1:26, 27) Ge Modimo a be a tliša mosadi wa mathomo e lego Efa go monna wa mathomo e lego Adama, Adama o ile a bolela sereto se se kgahlišago kudu. Ga go pelaelo gore Efa o ile a ikwa a rata Adama kudu, yoo ‘a ntšhitšwego’ go yena. (Gen. 2:21-23) Ka ge Jehofa a bopile batho ba na le bokgoni bja go bontšha lerato, go a kgonega gore monna le mosadi ba ratane sa ruri.

4, 5. Anega ka boripana puku ya Sefela sa Difela.

⁴ Lerato la magareng ga monna le mosadi le na le dilo tše dingwe ka ntle le kgonagalo ya gore e be la sa ruri le leo le swarelelago. Tše dingwe tša dilo tšeo di hlalositšwe ka tsela e kgahlišago ka pukung ya Sefela sa Difela. Kopelo ye e ngwadilwe go swana le setori sa marato, gomme e re botša ka lerato la magareng ga kgarebe ya motsaneng wa Shunema, goba Shulema, le moratiwa wa yona wa modiši. Ngwanenyana yo o ile a tlišwa mošašeng wa Solomone, yoo a bego a hlomile mošaša kgauswi le tšhemo ya diterebe yeo ngwanenyana yo a bego a e hlokometše, ka gobane Solomone o be a kgahlilwe ke bobotse bja gagwe. Eupša di tloga fase feela, go ile gwa ba molaleng gore ngwanenyana yo o rata lesogana la gagwe la modiši. Ge Solomone a dutše a mo goketša gore a ratane le yena, ngwanenyana yo o mmotša gabotse gore yena o rata lesogana la gagwe feela. (Sefela 1:4-14) Lesogana le la modiši le ile la kgona go tsena mošašeng woo gomme la botšana mantšu a lerato le kgarebe ya lona.—Sefela 1:15-17.

⁵ Solomone o ile a boela Jerusalema, a sepela le kgarebe yeo; gomme lesogana la modiši la e šala morago. (Sefela 4:1-5, 8, 9) Maano ka moka a Solomone a gore kgarebe yeo e ratane le yena a ile a palelwa. (Sefela 6:4-7; 7:1-10) Mafelelong, kgoši ye e ile ya e dumelela go boela gae. Kopelo ye e fela ngwanenyana yo a kgopela gore moratiwa wa gagwe a ‘swane le tshepe’ gomme a kitime a tle go yena.—Sefela 8:14.

6. Ke ka baka la’ng go se bonolo go tseba baanegwa ba ka pukung ya Sefela sa Difela?

⁶ Gaešita le ge Solomone a ngwadile “kopelo” ye ka bokgwari bjo bogolo, ga go bonolo go tseba batšeakarolo, go tseba moo motho a bolelago a nnoši le go hlatha ditoro tša yona. (Sefela 1:1) Go ya ka The New Interpreter’s Dictionary of the Bible, “tabakgolo ga se ditiragalo tša kanegelo, kanegelo ka boyona, molaodiši le moanegwathwadi.” Ka gona go ka direga gore maina a baanegwa a ntšhitšwe ka morero wa gore mmadi a se ke a šitišwa go ipshina ka sereto se le mokgwa woo se ngwadilwego ka wona. Lega go le bjalo, o ka kgona go tseba gore mantšu a  itšego a boletšwe ke mang ka go ela hloko seo a se bolelago goba gore o se botša mang.

7, 8. O ka hlalosa bjang ‘dipontšho tša lerato’ tšeo di lego ka pukung ya Sefela sa Difela? Nea mehlala. 

⁷ Sefela sa Difela se tletše ka ‘dipontšho tša lerato’ magareng ga kgarebe ya Shunema le lesogana la yona la modiši. Gaešita le ge dipontšho tšeo tša lerato e le tša batho ba ka Bohlabela bao ba phetšego nywageng e ka bago e 3 000 e fetilego, gomme di ka bonagala di sa tlwaelega go babadi ba mehleng yeno, di re ruta mo gontši e bile maikwelo ao di a fetišetšago re a tlwaetše. Ka mohlala, lesogana la modiši le reta mahlo a kgarebe ya lona a mabotsana le a mašweu ka go a bapetša le a “maeba.” (Sefela 1:15) Kgarebe ye yona e bapetša mahlo a lesogana la yona le maebana ao a lego mekerong ya meetse. (Bala Sefela sa Difela 5:12.) E be e bona dithaka tša mahlo a lesogana la yona tšeo di dikologilwego ke bošweu di swana le maebana ao a hlapago ka maswi.

⁸ Ga se gore mantšu ka moka a lerato kopelong ye a bolela ka bobotse bja ka ntle feela. Ela hloko seo lesogana la modiši le se bolelago ka seo se tšwago ka molomong wa kgarebe ya lona. (Bala Sefela sa Difela 4:7, 11.) Le re melomo ya kgarebe ye e “rotha todi ya lemapo.” Ka baka la’ng? Ka gobane todi ya lemapo e bose kudu go feta todi yeo e bethilwego ke moya. “Ka tlase ga leleme la [kgarebe ye] ke maswi le dinose,” e lego seo se bolelago gore go swana le todi le maswi, mantšu a yona a bose e bile a a kgahliša. Go molaleng gore ge lesogana le le botša kgarebe ya lona gore ‘ke e botsana mo gohle, le gona ga e na bosodi,’ ga le bolele feela ka ponagalo ya ka ntle.

9. (a) Lerato la magareng ga banyalani le akaretša’ng? (b) Ke ka baka la’ng go le bohlokwa gore banyalani ba botšane gore ba a ratana?

⁹ Lenyalo ga e fo ba konteraka goba tumelelano yeo e se nago lerato le borutho. Ge e le gabotse, lerato ke leswao le legologolo lenyalong la Bakriste. Eupša re bolela ka lerato la mohuta mang? Na ke lerato leo le laolwago ke melao ya motheo ya Beibele? (1 Joh. 4:8) Na ke lerato la tlhago—lerato la magareng ga ditho tša lapa? Na ke lerato le borutho la magareng ga bagwera ba bagolo? (Joh. 11:3) Na ke lerato la magareng ga monna le mosadi? (Die. 5:15-20) Ge e le gabotse, lerato la kgonthe le la sa ruri la magareng ga banyalani le akaretša mehuta yeo ka moka ya lerato. Lerato le bonagala gabotse ge re le bontšhana. Ruri e tloga e le gabohlokwa gore banyalani ba se ke ba dumelela mediro ya letšatši le letšatši e ba šitiša go botšana gore ba a ratana! Dipontšho tše bjalo tša lerato di ka thuša banyalani kudu gore ba ikwe ba šireletšegile le go thaba lenyalong la bona. Ditšong tšeo gantši motho a kgethelwago molekane wa lenyalo, moo monna le mosadi ba sa tsebanego gakaalo pele ga lenyalo, go dula ba botšana gore ba ratana kudu go tla thuša gore lerato la bona le gole le go atlegiša lenyalo la bona.

10. Go nagana ka dipontšho tša lerato go ka ba le mafelelo afe lenyalong?

¹⁰ Dipontšho tša lerato magareng ga banyalani di na le mehola e mengwe gape. Kgoši Solomone o ile a holofetša ngwanenyana wa Moshulamithe “maseka a gauta le dipheta tša silifera.” O ile a mo reta kudu, a re ke “yo mobotsana go etša kgwedi e tletšego, yo a sekilego go etša letšatši leo le phadimago.” (Sefela 1:9-11; 6:10) Eupša kgarebe ye e ile ya dula e botegela lesogana la yona la modiši. Ke’ng seo se ilego sa e matlafatša le go e homotša ge ba be ba sa bonane? Kgarebe ye e a re botša. (Bala Sefela sa Difela 1:2, 3.) E ile ya thušwa ke go nagana ka ‘dipontšho  tša lerato’ tšeo lesogana la yona le ilego la e bontšha tšona. Go kgarebe ye, dipontšho tšeo di be “di phala beine” yeo e thabišago pelo ya motho, e bile leina la lesogana leo le lapološa go swana le ‘makhura ao a tšholletšwego’ hlogong. (Ps. 23:5; 104:15) Ee, go nagana ka dipontšho tša lerato tšeo le kilego la di bontšhana go ka tiiša lerato la lena. Ruri e tloga e le gabohlokwa gore banyalani ba bontšhane dipontšho tša lerato gantšintši!

11. Bakriste bao ba sego lenyalong ba ka ithuta’ng go ngwanenyana wa Moshulamithe ge a be a eniša ba bangwe gore ba se ke ba tsoša lerato la gagwe?

¹¹ Le gona Sefela sa Difela se ruta Bakriste bao ba sego lenyalong dithuto tša bohlokwa, kudukudu bao ba nyakago balekane. Kgarebe ye e be e sa ikwe e ka ratana le Solomone. E ile ya eniša barwedi ba Jerusalema ka gore: “Le se ke la leka go tsoša goba go phafoša lerato la ka go fihlela le itlela.” (Sefela 2:7; 3:5) Ka baka la’ng? Ka gobane go fošagetše go fo ratana le motho le ge e le ofe. Ka gona, Mokriste yo bohlale yo a nyakago go tsena lenyalong o tla leta ka go se fele pelo go fihlela go etla motho yo a tla mo ratago e le ka kgonthe.

12. Ke ka baka la’ng ngwanenyana wa Moshulamithe a ile a ratana le lesogana la modiši?

¹² Ke ka baka la’ng ngwanenyana wa Moshulamithe a ile a ratana le lesogana la modiši? Ke therešo gore lesogana leo le be le le botsana, le swana le “tshepe”; matsogo a lona a le matla go swana le “gauta”; gomme maoto a lona a le botsana e bile a tiile go swana le “dikokwane tša mmabole.” Eupša ga se feela gore lesogana le le be le le botsana e bile e le senatla. ‘Moratiwa wa kgarebe ye ge a le gare ga masogana o be a etša sehlare sa moapola gare ga dihlare tša sethokgwa.’ Ngwanenyana yo o be a rata lesogana le ka gobane o be a tseba gore le be le rata Modimo.—Sefela 2:3, 9; 5:14, 15.

13. Ke ka baka la’ng lesogana la modiši le be le rata ngwanenyana wa Moshulamithe?

¹³ Go thwe’ng ka ngwanenyana wa Moshulamithe? Gaešita le ge a be a le botsana kudu go ka kgahla le kgoši yeo ka nako yeo e bego e na le “bahumagadi ba masometshela, basadi ba direthe ba masomeseswai le basetsana ba bantšintši,” o be a ipona e “no ba letšobana la safrona la molaleng,” e lego letšoba la go se re selo. Ngwanenyana yo o be a tloga a ikokobeditše e bile a ipoeditše. Ga go makatše ge a be a “etša letšoba gare ga ditshehlo,” e lego dilo tšeo modiši a bego a  tlwaelane le tšona! O be a botegela Jehofa.—Sefela 2:1, 2; 6:8.

14. Lerato leo le hlalositšwego pukung ya Sefela sa Difela le ruta Bakriste bao ba nyakago go tsena lenyalong thuto efe?

¹⁴ Ka Mangwalong, Bakriste ba botšwa tsebe-go-kwa gore ba nyale “feela Moreneng.” (1 Bakor. 7:39) Mokriste yo a nyakago go tsena lenyalong ga a leke go ratana le motho yo e sego Hlatse eupša o nyaka molekane feela gare ga barapedi ba botegago ba Jehofa. Go feta moo, gore re kgone go lebeletšana le maemo a bophelo ka khutšo lenyalong le go hlankela Modimo ka botee, go nyakega gore re be le tumelo go Modimo le go ineela go yena—e lego dika tše dibotse tšeo re swanetšego go di lebelela mothong yo re nyakago go nyalana le yena. Tše ke dika tšeo lesogana la modiši le ngwanenyana wa Moshulamithe ba bego ba na le tšona.

15. Banna le basadi bao ba ratago Modimo bao ba sego lenyalong ba ka ithuta’ng mohlaleng wa ngwanenyana wa Moshulamithe?

¹⁵ Bala Sefela sa Difela 4:12. Ke ka baka la’ng lesogana le la modiši le bolela gore moratiwa wa lona o swana le “serapa se se ageleditšwego”? Serapa seo se ageleditšwego ka morako goba ka fense ga se tsenwe ke mang le mang. Go tsena feela motho yo a swerego senotlelo. Ngwanenyana wa Moshulamithe o be a swana le serapa seo ka gobane o be a bontšhana lerato feela le lesogana leo le bego le tlo mo nyala—lesogana la modiši. Ka go se ineele dikgoketšong tša kgoši, o ile a ipontšha a swana le “morako,” e sego “mojako” wo o fo go ipulegela. (Sefela 8:8-10) Ka mo go swanago, banna le basadi bao ba sego lenyalong bao ba ratago Modimo ba letetše go tlo bontšhana lerato le balekane ba bona ba ka moso.

16. Puku ya Sefela sa Difela e re ruta’ng ka lefereyo?

¹⁶ Ge lesogana le la modiši le be le kgopela ngwanenyana wa Moshulamithe gore ba intšhe ka sehla sa seruthwane, dikgaetšedi tša gagwe di ile tša gana. Go e na le moo, di ile tša mo nea mošomo wa go hlokomela serapa sa merara. Ka baka la’ng? Na di be di sa mmote? Na mohlomongwe di be di nagana gore o tla itshwara ka tsela e gobogilego le lesogana la gagwe? Ge e le gabotse, di be di thuša kgaetšedi ya tšona gore e se ke ya ipea maemong ao a ka e wetšago boitshwarong bjo bo gobogilego. (Sefela 1:6; 2:10-15) Ka gona thuto go Bakriste bao ba sego lenyalong še: Nakong ya lefereyo, gatang megato yeo e tlago go le boloka le hlwekile. Phemang go ba mafelong ao le sa bonwego ke motho. Gaešita le ge e se phošo go bontšhana dipontšho tša lerato tše di hlwekilego, itlhokomeleng gore le se ke la ba maemong a lekago.

17, 18. O hotšwe bjang ke go ahlaahla puku ya Sefela sa Difela?

¹⁷ Gantši banyalani ba Bakriste ba tsena lenyalong ba ratana kudu. Ka ge tokišetšo ya lenyalo yeo e thomilwego ke Jehofa e le ya sa ruri, go bohlokwa kudu gore banyalani ba katanele go boloka lerato la bona le tuka le go dula ba phela ka tsela yeo lerato la bona le tla golago.—Mar. 10:6-9.

¹⁸ Ge o nyaka molekane wa lenyalo, nyaka motho yo o tla mo ratago e le ka kgonthe ke moka o tiiše lerato leo le go dira gore le dule le tuka, go etša ge go hlalositšwe go Sefela sa Difela. Go sa šetšwe gore o nyaka molekane wa lenyalo goba o šetše o le lenyalong, eka o ka thabela leratorato—yona “kgabo ya Jah.”—Sefela 8:6.