Pono ya Beibele

Na Modimo o Dumelela Ntwa?

KE GANTŠI gakaakang babuši, balaodi gaešita le baruti ba ilego ba tsebiša goba ba thekga ntwa ka leina la Modimo! Ka 1095, ka kamogelo le thekgo tša Mopapa Urban II, Ntwa ya Pele ya Bodumedi e ile ya lwewa bakeng sa go yo thopa “Motse o Mokgethwa” Jerusalema bakeng sa Bojakane gape. Eupša pele se fihlelela pakane ya sona, sehlopha se sengwe sa Bahlabanela-tumelo se ile sa fedišwa ke ma-Turk, ao phišego ya wona bakeng sa Allah e bego e tiile go swana le tumelo ya Bahlabanela-tumelo ba Boraro botee.

Ka August 1914, mo-Jeremane yo mofsa o ile a ngwala a le ditenteng tša Ntwa ya I ya Lefase gore: “Ge e ba historing go e-na le toka le tlhahlo ya Modimo—gomme e le seo ke kgodišegilego ka mo go feletšego ka sona—gona phenyo e swanetše go ba ya rena.” Kgweding yona yeo, Czar Nicholas II o ile a romela madira a Russia go yo lwa le Jeremane, a dutše a bolela gore: “Ke romela ditumedišo tša-ka tšeo di tseneletšego go bahlabani ba-ka ba bagale le go badirišani ba-ka bao ba hlomphegago. Modimo o na le rena!”

A neilwe sebete ka mokgwa woo, mašole a dimilione a ile a ya megoleng ya ntwa, a dumela ka mo go feletšego gore Modimo o be a le ka lehlakoreng la ona. Batho ba bantši ba nagana gore Modimo o dumelela go lwa mo go bjalo e le boikgafo bja go lwela go fihlelela tokologo gomme ba šupa dintwa tša ka Mangwalong a Sehebere (ao ka tlwaelo a bitšwago Testamente ya Kgale) e le tšeo di thekgago seo. Na tlhathollo ya bona ya Lentšu la Modimo e nepagetše?

Dintwa tša Isiraele ya Bogologolo

Jehofa Modimo o ile a laela gore Isiraele e swanetše go lwa ntwa bakeng sa go amoga ba-Kanana bao ba gobogilego Naga ya Kholofetšo. (Lefitiko 18:1, 24-28; Doiteronomio 20:16-18) Bjalo ka ge Modimo a ile a otla ba-dira-bobe ka meetse-fula mehleng ya Noage le ka mollo tabeng ya Sodoma le Gomora, ka gona o be a kgatikanya setšhaba sa Isiraele e le lerumo la gagwe la phedišo.—Genesi 6:12, 17; 19:13, 24, 25.

Go ya ka Beibele, Isiraele e ile ya lwa dintwa tše dingwe ka tlase ga tlhahlo ya Modimo, gantši e le bakeng sa go gomišetša morago ditšhošetšo tša lenaba leo le sego la rumolwa. Ge setšhaba se be se e-kwa Jehofa, se be se atlega dintweng. (Ekisodo 34:24; 2 Samuele 5:17-25) Eupša kotsi gantši e be e bakwa ke ge Isiraele e e-ba le sebete sa go lwa ka go se dumelelane le keletšo ya Modimo. Nagana ka taba ya Kgoši Jerobeama. Ka go hlokomologa temošo e lebanyago ya boporofeta, o ile a romela madira a gagwe a mantši ntweng ya selegae malebana le Juda. Ge mafelelong bošoro bo emiša, ke ge bahlabani ba Jerobeama ba 500 000 ba hwile. (2 Koronika 13:12-18) Le Kgoši Josia yo a botegago ka nako e nngwe o kile a itsenya ntweng yeo e bego e se ya gagwe. Phetho ya kapejana yeo a e dirilego e ile ya mo lobiša bophelo bja gagwe.—2 Koronika 35:20-24.

Ditiragalo tše di bontšha eng? Di bontšha gore kua Isiraele ya bogologolo, phetho mabapi le go tsoša ntwa e be e dirwa ke Modimo. (Doiteronomio 32:35, 43) O be a dira gore batho ba gagwe ba lwe bakeng sa merero e itšego. Lega go le bjalo, merero ye e ile ya  phethagatšwa mehleng ya kgale. Go feta moo, Jehofa o boletše e sa le pele gore bao ba mo hlankelago “bofelong bya mabaka” ba be ba tla “tšea dithšoša ba rula mexomá ka tšôna” gomme ba se sa “ithuta xo hlabana.” (Jesaya 2:2-4) Ka mo go kwagalago, dintwa tša ka Beibeleng ga di lokafatše dintwa tša mehleng yeno tšeo go se nago le e tee ya tšona yeo e lwewago ka tlase ga tlhahlo ya Modimo goba ka taelo ya gagwe.

Mafelelo a Thuto ya Kriste

Ge a le lefaseng, Jesu o ile a bontšha tsela ya go tšeela lehloyo sebaka ka lerato leo le se nago boithati, a laela gore: “Ratanang byalo ka xe Nna ke Le ratile.” (Johane 15:12) Le gona, o ile a bolela gore: “Ba lehlôxônôlô ké ba-dira-khutšô.” (Mateo 5:9) Mo lentšu la Segerika bakeng sa “ba-dira-khutšo” le bolela se se fetago go thabela boemo bja khutšo. Le tloga le akaretša go hlagolela khutšo, go šoma ka mafolofolo bakeng sa go kgothaletša moya o mobotse.

Ge Jesu a be a golegwa, moapostola Petro o ile a leka go mo phemela ka tšhoša. Eupša Morwa wa Modimo o ile a mo kgalemela ka gore: “Bušetša thšoša ya xaxo bodulong bya yôna; xobane e a swaraxo thšoša, ó tlo bolawa ka yôna.” (Mateo 26:52) Bakriste ba lekgolong la pele la nywaga ba ile ba diriša mantšu a bjang? Hlokomela ditsopolo tše di latelago.

“Go hlahlobja ga tsebišo ka moka yeo e lego gona ka kelohloko [go bontšha] gore go fihlela mehleng ya Marcus Aurelius [121-180 C.E.], ga go Mokriste yo a ilego a ba lešole; gomme ga go lešole leo ka morago ga go ba Mokriste le ilego la dula le le tirelong ya bohlabani.”—The Rise of Christianity.

“Boitshwaro bja Bakriste [ba pele] bo be bo fapane kudu le bja ba-Roma. . . . Ka ge Kriste a be a ile a bolela ka khutšo, ba ile ba gana go ba mašole.”—Our World Through the Ages.

Ka ge barutiwa ba Kriste ba ganne go hlankela dikgaong tša madira a mmušiši, ba-Roma ba ile ba bolaya ba bantši ba bona. Ke ka baka la’ng Bakriste ba ile ba boloka boemo bjo bo bjalo bjo bo sa tlwaelegago? Ka gobane Jesu o ba rutile gore e be ba-dira-khutšo.

Ntwa ya Mehleng Yeno

Nagana ka boemo bjo bo boifišago bjo bo bego bo tla ba gona ge e ba balatedi ba Kriste ba be ba swanetše go lwa le madira ao a ba lwantšhago, ba leka go bolayana. Lelokelelo le le bjalo la ditiragalo le be le tla ganetšana le melao ya motheo ya Bakriste. Ka kgonthe, bao ba kwago Modimo wa Beibele ba be ba ka se ke ba gobatša motho ofe le ofe—gaešita le manaba a bona. *—Mateo 5:43-45.

Ka kgonthe, Modimo ga a tšhollele ditšhegofatšo tša gagwe ntweng ya mehleng yeno ya nama yeo e lwewago ke batho. Ka go ba ba-dira-khutšo, Bakriste ba therešo ba bolelela khutšo yeo e tlago go hlongwa lefaseng ka bophara ka tlase ga Mmušo wa Modimo.

[Mengwalo ya ka tlase]

[Seswantšho go letlakala 28]

Molaodi Francisco Franco wa Sepania, a eme le baruti ba mmalwa ba Katholika

[Mothopo]

U.S. National Archives photo

[Seswantšho go letlakala 29]

Mašole a šegofatšwa ke baperisita ba Orthodox ya Gerika pele ga ge ba ka ya Kosovo, ka June 11, 1999

[Mothopo]

AP Photo/Giorgos Nissiotis