Lipuzo Ze Zwa kwa Babali

Kwa Nehemia 8:10 (NW), Majuda ne ba bulelezwi ku “ca ze tezi mafula,” nihaike kwa Livitike 3:17, Mulao no ize: “Mu si ke mwa ca mafula.” Lipulelo ze li kona ku utwisiswa cwañi, kana za lwanisana?

Mwa puo ya Siheberu, manzwi a tolokilwe kuli “ze tezi mafula” kwa Nehemia 8:10 ni kuli “mafula” kwa Livitike 3:17 a shutana. Linzwi la Siheberu la cheʹlev, le li tolokilwe kuli “mafula” kwa Livitike 3:17, li talusa mafula a lifolofolo kamba a batu. (Liv. 3:3; Baat. 3:22) Litimana ze bapani ni timana 17 li bonisa kuli Maisilaele ne ba sa swaneli ku ca mafula a kumalezi kwa mala ni kwa lipio za lifolofolo za matabelo, ku beya ni mafula a mwa matuko a zona kakuli “mafula kaufela ki a [Muñ’a] Bupilo.” (Liv. 3:14-16) Kacwalo mafula a lifolofolo ze ne fiwanga Jehova na sa swaneli ku ciwa.

Kono linzwi le li tolokilwe kuli “ze tezi mafula” kwa Nehemia 8:10 ki mash·man·nimʹ, mi li fumaneha fela mwa timana yeo mwa Mañolo a Siheberu. Li simuluha fa linzwi le li talusa kezo la sha·menʹ, ili le li talusa “ku nuna.” Manzwi a swana ni linzwi leo a bonahala ku talusa buiketo ni ku pila hande. (Mu bapanye Isaya 25:6.) Le liñwi la manzwi a zwa fa linzwi leo ki linzwi le li talusa sika la sheʹmen, le li tolokiwanga kuli “oli,” ku beya cwalo ni mwa manzwi a ‘oli ya olive.’ (Deut. 8:8; Liv. 24:2) Ka mo li itusiselizwe kwa Nehemia 8:10, linzwi la mash·man·nimʹ  li bonahala ku talusa lico ze apehilwe ka ku itusisa oli ye ñata mi mwendi ne li kopanyeleza ni nama ye na ni mafula a manyinyani kono isi mafula tota a folofolo.

Maisilaele niha ne ba hanisizwe ku ca mafula a folofolo, ne ba kona ku ca lico ze nunile, ili ze tabusa. Lico ze ñwi ze cwale ka mañende a na zwa fa bubeke, ne li sa apehiwangi mwa mafula a folofolo kono na apehiwanga mwa oli ye zwa fa simela, sihulu oli ya olive. (Liv. 2:7) Kacwalo, buka ya Insight on the Scriptures i talusa kuli “ze tezi mafula” ze bulezwi mwa timana ye “li talusa lika ze nunile, isike ze otile kamba ze omile, kono ze munati, ku beya ni lico ze tabusa ze apehilwe mwa oli ye zwa fa limela.” Mi mwa Bibele ya Silozi pulelo ya “ze tezi mafula” i tolokilwe kuli “ze nunile.”

Kono Bakreste ba ziba kuli taelo ya ku sa ca mafula n’e li kalulo ya Mulao wa Mushe. Ha ba yo mwatas’a Mulao wo, ku kopanyeleza ni milao ya ona ye ama matabelo a lifolofolo.—Maro. 3:20; 7:4, 6; 10:4; Makolo. 2:16, 17.