Linzwi la Jehova Ki Le Li Pila

 Ze Zwile Mubano mwa Buka ya Mateu

MUTU wa pili ku ñola litaba ze tabisa ka za bupilo ni bukombwa bwa Jesu ki Mateu—ya na li mulikani yo mutuna wa Jesu ni ya na kile a ba mutelisi. Liñolo la Mateu ne li ñozwi lwa pili mwa puo ya Siheberu mi hamulaho se li tolokiwa mwa Sigerike mi ne li felizwe ku ñolwa ka 41 C.E. Ki lona la pili kwa Mañolo a Sigerike ku zwa ku a Siheberu.

Litaba ze tabisa ni za butokwa ze mwa buka ye, ze bonahala kuli ne li ñolezwi Majuda, li talusa Jesu sina Mesiya ya na sepisizwe, ili Mwan’a Mulimu. Haiba lu isa hahulu pilu kwa litaba ze mwa buka ye, tumelo ya luna ku Mulimu wa niti, ku Mwan’a hae, ni mwa lisepiso za Hae, i ka tiya.—Maheb. 4:12.

“MUBUSO WA KWA LIHALIMU S’O LI FAKAUFI”

(Mat. 1:1–20:34)

Mateu na koñomekile toho ya taba ya Mubuso ni lituto za na lutile Jesu, nihaike kuli ku eza cwalo ne ku mu palelwisize ku ñola litaba ka mo ne li tatamanela luli ha ne li nze li ezahala. Ka mutala, Ngambolo ya fa Lilundu i bulezwi kwa makalelo a buka yeo, nihaike kuli Jesu na si ka fa ngambolo yeo kwa makalelo a bukombwa bwa hae.

Ka nako ya na peta bukombwa bwa hae bwa mwa Galilea, Jesu na ezize limakazo, na file litaelo kwa baapositola ba hae ba 12 ka za mwa ku petela bukombwa, na nyazize Bafalisi, mi na talusize linguli ze fapahana-fapahana ka za Mubuso. Ha na felize zeo, na zwile mwa Galilea ku ya kwa “naha ya Judea, ye mwa buse bwa Jordani.” (Mat. 19:1) Jesu ha na li mwa musipili wo, na taluselize balutiwa ba hae kuli: ‘Lu kambamela kwa Jerusalema; mi Mwan’a mutu u ka atulelwa lifu, mi u ka zuha ka lizazi la bulalu.’—Mat. 20:18, 19.

Lipuzo Za mwa Mañolo Za Alabiwa:

3:16—Ki ifi taluso ya kuli ‘lihalimu ne li kwaluhile’ ka nako ya kolobezwa Jesu? Ku bonahala kuli taluso ki kuli Jesu na hupuzi nako ya na pilile kwa lihalimu pili a si ka taha kale fa lifasi.

5:21, 22—Kana mutu ha halifela yo muñwi u eza sibi se situna hahulu ku fita ha nyemela mwa pilu? Jesu na lemusize kuli mutu ya nyemela yo muñwi mwa pilu u eza sibi se situna. Niteñi, mutu ha nyemela yo muñwi ka ku bulela linzwi la kashwau u eza sibi se situna hahulu, se si kona ku tahisa kuli mane a yo zekiswa fapil’a kuta.

5:48—Kana luli kwa konahala kuli lu be ba ba “petehile, sina Ndat’a [luna] ya kwa lihalimu h’a li Ya petehile”? Eni, kwa konahala mwa lika ze ñwi. Jesu ka nako ya na bulela cwalo na bulela za lilato, mi na bulelezi batu ba ne ba mu teeleza kuli ba likanyise Mulimu ni kuli ba bonise lilato leo ka ku petahala kamba ka ku tala. (Mat. 5:43-47) Ka nzila ifi? Ka ku bonisa lilato leo ni kwa lila za bona.

7:16—Ki “miselo” mañi ye zibahaza bulapeli bwa niti? Miselo ye, ha i ami mupilelo wa luna fela. Kono i kopanyeleza ni lituto ze lu latelela.

10:34-38—Kana lituto za mwa Mañolo ki zona ze fapahanya mabasi? Batili. Kono se si tisa lifapahano zeo ki batu ba mwa lubasi ba ba sa lumeli. Batu bao ba mwa lubasi ba kana ba hana kamba ku lwanisa lituto za Sikreste, ili nto ye kona ku aluhanya lubasi.—Luka 12:51-53.

11:2-6—Haiba Joani na zibile kale kuli Jesu ne li yena Mesiya ha na utwile linzwi le ne li bonisa cwalo, kiñi hape ha na buzize Jesu kuli kana ne li yena “ya na bulezwi kuli wa ta”? Mwendi Joani sa na buzelize cwalo ne li ku  bata kuli a ikolwisise ka ku utwa kalabo ku yena Jesu ka sibili. Kwand’a libaka leo fela, Joani na bata ku ziba haiba ne ku ka taha “yo muñwi” ya na ka taha ni m’ata a Mubuso ni ku to taleleza lisepiso kaufela ze ne ba libelezi Majuda. Kalabo ya na file Jesu ne i bonisize kuli ne ku si ke kwa ba ni yo muñwi mwa mulaho wa hae.

19:28—“Masika a Isilaele a lishumi ka a mabeli” a’ ka atulwa, a yemelañi? Ha yemeli masika a lishumi ka a mabeli a Isilaele ya kwa moya. (Magal. 6:16; Sin. 7:4-8) Baapositola ba na ambola ni bona Jesu ne ba ka yo ba ba bañwi ba Isilaele wa kwa moya. Ne ba si ke ba atula sikwata sa Isilaele wa kwa moya se ba li ku sona. Jesu na sepisize ku ba “fa mubuso,” mi ne ba ka ba “malena ni baprisita ku Mulimu.” (Luka 22:28-30; Sin. 5:10) Ba sikwata sa Isilaele wa kwa moya ba ka “atula lifasi.” (1 Makor. 6:2) Kacwalo ku bonahala kuli, “masika a Isilaele a lishumi ka a mabeli,” e ba ka atula ba ba fa mabona a kwa lihalimu, ki batu ba ba siyo mwa sikwata seo sa silena sa baprisita, se ne si swanisezwa ki masika a lishumi ka a mabeli fa Lizazi la Swalelo ya Libi.—Liv., kauh. 16.

Ze Lu Ituta:

4:1-10. Taba ye i lu luta kuli Satani haki bumaswe fela, kono u teñi luli. U itusisanga “takazo ya nama, ni takazo ya meto, ni buikuhumuso bwa bupilo” kuli a lu like. Nihakulicwalo, likuka za mwa Mañolo za kona ku lu tusa ku zwelapili ku sepahala ku Mulimu haiba lu li latelela.—1 Joa. 2:16.

5:1–7:29. Mu lemuhe butokwi bwa mina bwa kwa moya. Mu batiseze ba bañwi kozo. Mu hane mihupulo ye maswe. Mu talelezange lisepiso za mina. Ha mu lapela, mu isezange hahulu pilu kwa lika za kwa moya ku fita kwa lika za ka butu. Mu fumele ku Mulimu. Mu bate pili Mubuso ni ku luka kwa Mulimu. Mu si ke mwa nyazanga ba bañwi. Mu eze tato ya Mulimu. Kaniti, Ngambolo ya fa Lilundu i na ni lituto za butokwa hahulu!

9:37, 38. Lu swanela ku abananga ka tukufalelo mwa musebezi wa ku tahisa balutiwa ku likana ni kupo ya luna ku Muñ’a lukau kuli “a lume babeleki mwa lukau lwa hae.”—Mat. 28:19, 20.

10:32, 33. Ni kamuta ha lu swaneli ku saba ku bulela za tumelo ya luna.

13:51, 52. Mutu ha utwisisa niti ya Mubuso, u ba ni buikalabelo bwa ku i luta ba bañwi ni ku ba tusa ku utwisisa niti ya butokwa yeo.

14:12, 13, 23. Fokuñwi ki kwa butokwa mutu ku banga a nosi kuli a nahanisise lika za butokwa.—Mare. 6:46; Luka 6:12.

17:20. Lu tokwa ku ba ni tumelo kuli lu tiyele matata ni miliko ye mituna ye swana inge malundu ili ye lu palelwisa ku zwelapili kwa moya. Lu swanela ku ikataza ku tiisa tumelo ya luna ku Jehova ni mwa lisepiso za hae.—Mare. 11:23; Luka 17:6.

18:1-4; 20:20-28. Balutiwa ba Jesu ne ba kalile ku tabela hahulu butuna kabakala ku sa petahala ni kabakala bulapeli bwa bona bwa kwamulaho bo ne bu susueza hahulu batu ku bata libubo. Lu swanela ku ba ni buikokobezo ha lu nze lu tiyela litakazo za sibi mi lu swanela ku ba ni mubonelo o munde kwa neku la buikalabelo bo lu fiwa mwa puteho.

“MWAN’A MUTU U KA BETEKWA”

(Mat. 21:1–28:20)

Jesu na keni mwa Jerusalema ka Nisani 9, 33 C.E. inze “a pahami fa kambongolo.” (Mat. 21:5) Lizazi le ne li tatami, na tile kwa tempele ni ku to i kenisa. Ka la Nisani 11, a luta batu mwa tempele, a nyaza bañoli ni Bafalisi, mi hamulaho a bonisa balutiwa ba hae ‘se ne si ka supa ku ba teñi kwa hae, ni ku fela kwa lifasi.’ (Mat. 24:3) La Nisani 12, a bulelela balutiwa kuli: “Mwa ziba kuli ku sa na ni mazazi a mabeli mi ikaba paseka; mi Mwan’a mutu u ka betekwa, kuli a kokotelwe fa [kota ya linyando, NW].”—Mat. 26:1, 2.

Cwale se li Nisani 14. Ha sa felize ku laela balutiwa ba hae kuli ba ezange Kupuzo ya lifu la hae le ne li tuha li ba teñi, Jesu a betekiwa, a tamiwa, a zekiswa, ni ku kokotelwa. Fa lizazi la bulalu, a zuswa kwa bafu. Pili a si ka nyuluhela kale kwa lihalimu, Jesu ya na zusizwe a  laela balateleli ba hae kuli: “Mu ye cwale, mu lute macaba kaufela.”—Mat. 28:19.

Lipuzo Za mwa Mañolo Za Alabiwa:

22:3, 4, 9—Ki lili fo ne ku bezi ni lipizo ze talu za ku memela batu kwa mukiti wa linyalo? Pizo ya pili ya ku kopanya hamoho sitopa sa munyaliwa ne i bile teñi ka nako yeo Jesu ni balutiwa ba hae ne ba kalile ku kutaza ili ka 29 C.E., mi ne i zwezipili ku isa ka 33 C.E. Pizo ya bubeli ne i bile teñi fa Pentekonta ya 33 C.E. balutiwa ha ne ba amuhezi moya o kenile, mi ne i zwezipili ku isa ka 36 C.E. Ba ne ba memilwe fela mwa lipizo ze peli zeo ne li Majuda, baproselite ba Majuda, ni Masamaria. Niteñi, pizo ya bulalu ne i filwe kwa batu ba ne ba li mwa manganandila kwand’a muleneñi, ili ku talusa kuli, ne i filwe ku balicaba ba ne ba si ka ya kwa mupato ku kala ka 36 C.E. fa sikuluhela Kornele, yo muhulu wa masole ba Siroma mi i zwezipili ku fiwa ku to fitela ni mwa miteñi ya luna.

23:15—Ki kabakalañi muproselite, kamba mutu ya cincize bulapeli ku ba Mufalisi, ha na li “mwan’a lihele habeli” ku fita bona Bafalisi ka sibili? Batu ba bañwi ba ne ba bile baproselite ba Bafalisi mwendi kwamulaho ne ba li baezalibi ba batuna hahulu. Niteñi, ka ku kala ku latelela buipi bo bu tulile hahulu tikanyo bwa Bafalisi, baproselite ne ba bile baezalibi ba batuna hahulu ku fita mane mwendi ni baluti ba bona ba ne ba nyaziwa. Kabakaleo, ne ba li ‘bana ba lihele’ habeli, ku fita Bafalisi ba Majuda.

27:3-5—Ki nto mañi ye ne tisize kuli Judasi a inyaze? Ha ku na bupaki bo bu bonisa kuli Judasi na bakile luli ha na inyazize cwalo. Ku fita kuli a kupe swalelo ku Mulimu, yena na izo biha bufosi bwa hae kwa baprisita ba bahulu ni kwa banna ba bahulu. Kabakala kuli na ezize ‘sibi se si isa kwa lifu,’ Judasi na swanezi luli ku ikutwa kuli ki sifosi ni ku felelwa ki sepo. (1 Joa. 5:16) Se ne si tahisize kuli a inyaze kikuli na felezwi ki sepo.

Ze Lu Ituta:

21:28-31. Sa butokwa hahulu ku Jehova kikuli lu eze tato ya hae. Ka mutala, lu swanela ku abana ka tukufalelo mwa musebezi wa ku kutaza Mubuso ni ku tahisa balutiwa.—Mat. 24:14; 28:19, 20.

22:37-39. Mwa milao ye mibeli ye mituna ka ku fitisisa ku i putezi lika kaufela za bata Mulimu kuli batu ba ba mu lapela ba li latelele!

[Siswaniso se si fa likepe 31]

Kana mwa abana ka tukufalelo mwa musebezi wa ku kutula?

[Manzwi a bañi ba siswaniso]

© 2003 BiblePlaces. com

[Siswaniso se si fa likepe 31]

Mateu na koñomekile taba ya Mubuso