Lipuzo Ze Zwa kwa Babali

Ki kabakalañi Lipaki za Jehova ha ba sa lumbaetangi batu ba bañwi ka ku nanulela likomoki mwahalimu ha ku nwiwa veine, hailif’o Bibele yona mane ha i buleli za teñi?

Mwa linaha ze ñata, ku na ni sizo se si atile hahulu sa ku nanulelanga likomoki mwahalimu haiba ku nwiwa veine (kamba bucwala bo buñwi) mi sizo seo ki sa kale, nihaike si ezwa ka linzila ze shutana-shutana. Ba ba abananga mwa sizo seo fokuñwi ba ngubisanga likomoki za bona hamoho. Hañata ku banga ni mutu ya kalisanga ku lakaleza mutu yo muñwi tabo, buiketo, bupilo bo butelele, kamba nto ye ñwi ye nde ka ku nanulela komoki ya hae mwahalimu. Kihona ba bañwi ba ka bonisa kuli ba lumelelana ni yena ka manzwi kamba ka ku nanulela likomoki za bona mwahalimu ni ku nwa veine. Ba bañata ba kana ba nga kuli wo ki mukwa o munde wa ku lakaleza ba bañwi bunde mi ha u si ka fosahala, kono ku na ni mabaka a’ utwahala Lipaki za Jehova ha ba sa ezangi cwalo.

Seo ha si talusi kuli Bakreste ha ba latangi ku lakaleza ba bañwi tabo kamba buiketo. Mwa liñolo la bona le ne ba ñolezi liputeho, mizwale ba mwa sitopa se si etelela sa mwa linako za baapositola ne ba felize liñolo la bona ka manzwi a’ li “mu siyale hande” kamba “mu yoyange.” (Likezo 15:29) Mi balapeli ba niti ba bañwi ba kile ba bulelela malena kuli: “Muñ’a ka, a pile ku ya ku ile!” kamba “Mulena a pile ku ya ku ile!”—1 Malena 1:31; Nehemia 2:3.

Kacwalohe ki kakai ko si simuluhile sizo sa ku lumbaeta batu ba bañwi ka ku nanulela likomoki za veine mwahalimu? The Watchtower ya January 1, 1968, ne i amile kwa manzwi a mwa hatiso ya The Encyclopædia Britannica (ya 1910), Volyumu 13, likepe 121, a’ li: “Sizo sa ku lakaleza ba bañwi buikangulo bo bunde ka komoki ya veine si bonahala kuli si simuluha kwa lizo za bulapeli za kwaikale za ku nwela balimu ni bafu veine sina matabelo. Ka nako ya lico, Magerike ni Maroma ne ba na ni mukwa wa ku pailela balimu ka ku sela veine kwa makombelo, mi ne ba nwanga veine fa mikiti ya bona ya lizo kuli ba lumbeke balimu bao ni bafu.” Hatiso yeo ne i zwezipili ku bulela kuli: “Ku bonahala kuli ku yona mikiti yeo ya matabelo, veine hape ne i nwiwanga ka ku lakaleza batu ba ba pila buiketo.”

Kana ku sa li cwalo ni kacenu? Hatiso ya 1995 ya International Handbook on Alcohol and Culture i li: “Ku bonahala kuli sizo sa ku nanulela likomoki mwahalimu si simuluha fa sizo sa sihedeni sa kwaikale sa ku pailela balimu ka ku sela lino kwa makombelo: mali kamba veine ne li selwanga kwa makombelo ha ku lakalezwa mutu kuli ‘u pile!’ kamba ‘u yoye!’”

Kono ha ku talusi kuli haiba nto kamba kezo ye ñwi i simuluha kamba i swana ni ze ne ezwa mwa bulapeli bwa kale bwa buhata kipeto ha i sa swanela ku mulapeli wa niti. Ha lu ngeni garaneti ka mutala. Hatiso ye ñwi ye tumile ye talusa litaba za mwa Bibele i li: “Ku bonahala kuli garaneti ni yona ne i itusiswanga sina sisupo se si kenile mwa bulapeli bwa bahedeni.” Nihakulicwalo, Mulimu n’a laezi kuli kwa mungundo wa siapalo sa muprisita yo mutuna ku potoloswe manjobo a’ ezizwe inge ligaraneti, mi misumo ya kopa ya kwa tempele ya Salumoni ne i kabisizwe ka maswaniso a ligaraneti. (Exoda 28:33; 2 Malena 25:17) Ku zwaf’o masale e ba tinanga ba ba nyalani kacenu, kale ne a zibahala kuli ki a balapeli. Kono batu ba bañata ha ba zibi cwalo kacenu; bona ba nga fela kuli lisale ki sisupo sa kuli mutu u nyezi kamba u nyezwi.

Ku cwañi he ka za ku itusisa veine ku za bulapeli? Ha mu nyakisise mutala wo. Muta o muñwi balapeli ba Baale ba kwa Sikemi ‘ne ba keni mwa ndu ya mulimu wa bona, ba ca, ba nwa, mi ba lwahaka Abimeleki’ mwan’a Gidioni. (Baatuli 9:22-28) Kana mu nahana kuli mulapeli wa Jehova n’a ka ikenya mwa ku nwa ko ku  cwalo, mwendi inge a pailela balimu kuli ba bulaye Abimeleki? Amosi ha talusa muinelo o n’o li teñi muta buñata bwa Maisilaele ne ba fulalezi Jehova, n’a ize: “Ba lobala fa likubo za swalele fapil’a lialetare kaufela, mi ba nwa veine mwa ndu ya milimu ya bona, ka litifo za ba ba lifisizwe.” (Amosi 2:8) Kana balapeli ba niti ne ba ka abana mwa mukiti o cwalo ibe kuli veine yeo ne i sululezwi balimu bao kamba ne i nwiwa fela? (Jeremia 7:18) Kamba kana mulapeli wa niti n’a ka nanulela komoki ya veine mwahalimu ni ku kupa balimu kuli ba babalele kamba kuli ba fuyole mutu yo muñwi?

Ki niti, balapeli ba Jehova ka linako ze ñwi ba kile ba yemiseza mazoho a bona mwahalimu ni ku kupa limbuyoti ku yena. Kono ne ba yemiselize mazoho a bona ku Mulimu wa niti. Mañolo a li: “Salumoni a yema fapil’a aletare ya [Muñ’a] Bupilo, . . . a yemiseza mazoho a hae mwahalimu, A li: Wena [Muñ’a] Bupilo Mulimu wa Isilaele, ha ku na Mulimu ya swana sina Wena, . . . U utwe likupo za mutang’a hao, ni za sicaba sa hao sa Isilaele, zazi le ba lapela mwa Sibaka se; u utwe unz’o li kwa lihalimu mwa sibaka sa hao; u utwe, mi u swalele!” (1 Malena 8:22, 23, 30) Hape lu bala kuli: “Ezira a lumba [Muñ’a] Bupilo . . . mi sicaba kaufela sa alaba, sa li: Amen! Amen! si yemiselize mazoho kwahalimu; kihona ba inama, ba kubama fapil’a [Muñ’a] Bupilo.” (Nehemia 8:6; 1 Timotea 2:8) Kwa iponahaza hande kuli batu ba ba sepahala bao ne ba si ka yemiseza mazoho a bona mwahalimu ku kupa mbuyoti kwa milimu i sili.—Isaya 65:11.

Ba bañata kacenu ba ba na ni sizo sa ku nanulelanga likomoki za veine mwahalimu ha ba hupulangi kuli ba sweli ku kupa mbuyoti kwa balimu, kono hape ha ba zibangi libaka le ba ezezanga cwalo. Nihakulicwalo ku sa nyakisisa kwa bona taba yeo ka butungi ha ku fi Bakreste ba niti laluwe ya ku ba likanyisa.

Kwa izibelwa hande kuli ku na ni lika ze ñata ze ba ezanga batu ba bañata kono ili ze ba sa ezangi Lipaki za Jehova. Ka mutala, batu ba bañata ba caelanga ndembela ya naha silutu; mi ha ba nahanangi kuli ku eza cwalo ki ku lapela milimu. Bakreste ba niti ha ba hanisangi ba bañwi ku eza cwalo, kono niteñi bona ha ba abanangi teñi. Lipaki za Jehova ha ba zibanga kuli kwa mukiti o muñwi ku ka caelwa ndembela silutu, ha ba yangi kwateñi ilikuli ba si ke ba yo filikanya ba bañwi. Kono ni ko ne ba ka ya teñi, bona ba ikatulezi kale ku sa abana mwa lizo za ku lumbeka naha, ze sa lumelelani ni Bibele. (Exoda 20:4, 5; 1 Joani 5:21) Sizo sa ku nanulela komoki mwahalimu si kana si sa ngiwi ki ba bañata kuli ki sizo sa bulapeli. Niteñi, Bakreste ba na ni mabaka a ikutwahalela hande ha ba sa abanangi mwa sizo seo; ba ziba kuli si simuluha kwa bulapeli bwa buhata mi nihaiba kacenu ku eza cwalo ku kona ku ngiwa kuli ki ku kupa mbuyoti kamba tuso kwa balimu.—Exoda 23:2.