Mulyani Fela U Nosi!

MUNNA ya bizwa Lazaro ni likaizeli za hae bo Mareta ni Maria, ne ba pila mwa Betania, munzi o fumaneha likilomita ze talu ku zwa kwa Jerusalema. Ka zazi le liñwi, mulikan’a bona Jesu inz’a li siyo, Lazaro a kula hahulu. Likaizeli za hae ba bilaezwa hahulu ki ku kula kwa hae. Ba luma mutu ku yo zibisa Jesu. Jesu a funduka ku yo bona Lazaro hasamulaho a mazazi a mabeli ku zwa fa zibisezwa. Jesu ha s’a fundukile, a zibisa balutiwa ba hae kuli n’a ya kwa ku yo zusa Lazaro kwa buloko. Balutiwa ba palelwa ku utwisisa za n’a talusa, kono Jesu a ba punyeza hande, a li: “Lazaro u shwile.”—Joani 11:1-14.

Jesu ha fita fa libita la Lazaro, a laela pili kuli licwe le ne li tibile munyako wa libita li sutiswe. Ha sa lapezi ka ku tumusa, a laela kuli: “Lazaro, zwa mo.” Mi Lazaro a zwa mwateñi. Munna y’o ya n’a shwile ka mazazi a mane n’a zusizwe kwa bafu.—Joani 11:38-44.

Taba ya Lazaro i bonisa kuli mulyani fela u nosi wa lifu ki zuho. Kono kana makazo ya ku zusa Lazaro ne i ezahalile luli? Bibele i talusa taba yeo ka ku utwahala. Mu bale taba ye kwa Joani 11:1-44, mi mu ka utwisisa hande-ndende butungi bwa yona. Kana mwa kona ku latula kuli makazo yeo ne i si ka ezahala? Ku eza cwalo ku kona ku mi tahiseza kuli mu kakanye limakazo kaufela za niti ze ñozwi mwa Bibele, ku kopanyeleza cwalo ni makazo ya zuho ya Jesu Kreste ka sibili. Mi Bibele i bulela kuli: “Kreste haiba h’a si ka zuha, tumelo ya mina ha i na tuso.” (1 Makorinte 15:17) Zuho ki tuto ya butokwa hahulu ya mwa Mañolo. (Maheberu 6:1, 2) Kono linzwi la “zuho” li talusañi?

Linzwi la “Zuho” Li Talusañi?

Linzwi la “zuho” li fumaneha ku fitelela ha 40 mwa Mañolo a Sigerike a Sikreste. Toloko ya lona i zwelela fa linzwi la Sigerike le li talusa “ku yema hape.” Pulelo ya Siheberu ye na ni taluso ye swana ni yeo i talusa “ku zuswa kwa bafu.” Mutu ha s’a shwile, ki sikamañi se si zusiwa? Haki mubili wa shwa ni ona mutu, wo bolanga ni ku fetuha liluli. Se si zusiwa haki mubili o swana kono ki mutu ya swana ya n’a shwile. Kacwalo, zuho i talusa ku kutisa sinca mupilelo wa mutu, ili tulemeno twa hae, ze ne ezahezi ku yena, ni tunango kaufela twa n’a zibahala ka tona.

Jehova Mulimu, ya na ni muhupulo o petehile, ha koni ku libala mo ne ba inezi ba ba shwile. (Isaya 40:26) Bakeñisa kuli Jehova ki Mubupi wa ze pila, ku bunolo ku yena ku zusa mutu ya swana inze a na ni mubili o bupilwe sinca. (Samu 36:9) Hape Bibele i bonisa kuli Jehova Mulimu wa “shukelwa” ili ku talusa kuli wa nyolelwa luli ni ku tabela ku zusa ba ba shwile. (Jobo 14:14, 15) Lu ikutwa cwañi ku ziba kuli Jehova wa kona ku zusa mutu ya shwile mi hape mane u nyolelwa ku eza cwalo?

Jesu Kreste ni yena wa abana mwa musebezi wa ku zusa ba ba shwile. Hasamulaho wa nako ye fitelela hanyinyani silimo ku zwa fa kalela bukombwa bwa hae, Jesu n’a ize: “Sina Ndate h’a zusa ba ba shwile mi a ba pilisa, ni Mwana cwalo u pilisa b’a lata.” (Joani 5:21) Kana taba ya Lazaro ha i bonisi kuli Jesu Kreste u na ni m’ata ni takazo ya ku zusa ba ba shwile?

Ku cwañi ka za tuto ya kuli nto ye ñwi mwa mubili wa luna ya bandukanga lifu ha lu shwa? Tuto ya zuho ni ya ku sa shwa kwa  moyo mane ya itwanisa. Ne lu ka zusezwañi hape kambe ku na ni nto ye ñwi ku luna ye bandukanga lifu? Mareta n’a sa lumeli kuli kaizel’a hae Lazaro ha n’a shwile n’a zwezipili ku pila mwa liluko le liñwi la kwa moya. N’a sepile zuho. Jesu ha n’a mu kolwisize kuli: “Kaizel’a hao u ka zuha,” Mareta n’a ize: “Ni ziba kuli u ka zuha ka nako ya zuho, ka la mafelelezo.” (Joani 11:23, 24) Mi Lazaro ha n’a zusizwe, ha ku na ni se sikana sa n’a kandekile ka za mo bu utwahalela bupilo hamulaho wa lifu. N’a shwile luli. Bibele i bulela kuli: “Ba ba shwile ha ba na se ba ziba, . . . Mwa libita mo u ya, ha ku sa na musebezi, nihaili mulelo, kamba zibo, kamba butali.”—Muekelesia 9:5, 10.

Kacwalo, Bibele i bonisa kuli mulyani fela u nosi wa lifu ki zuho. Kono mwahal’a bao kaufela ba ba shwile, ki bomañi ba ba ka zusiwa, mi ba ka zusezwa kai?

Ki Bomañi Ba Ba Ka Zusiwa?

Jesu n’a bulezi kuli: “Nako ya ta, mo ba ba li mwa mabita [“a ba ba hupulwa,” NW] kaufela, ba ka utwa linzwi la [Jesu], mi ba zwe.” (Joani 5:28, 29) Sepiso yeo i bonisa kuli, ba ba mwa mabita ili ba ba hupulwa ki Jehova, ba ka zusiwa. Kacwalo puzo ye lu ka nyakisisa ki ya kuli: Mwahal’a batu kaufela ba ba shwile, ki bomañi luli ba ba hupulwa ki Mulimu ili ba ba ka zusiwa?

Buka ya Bibele ya Maheberu kauhanyo 11 i kolokisa mabizo a banna ni basali ba ne ba sebelelize Mulimu ka busepahali. Banna ni basali bao ku kopanyeleza cwalo ni batanga ba ba sepahala ba Mulimu ba ba shwile mwa miteñi ya luna ba ka zusiwa. Ku cwañi ka za batu ba ne ba palezwi ku eza tato ya Mulimu, mwendi bakeñisa ku tokwa zibo? Kana ni bona ba hupulwa ki Mulimu? Eni, buñata bwa bona ba hupulwa, bakeñisa kuli Bibele i sepisa kuli: “Ku zuha kwa bafu ku ka ba teñi, kwa ba ba lukile ni ba ba si ka luka.”—Likezo 24:15.

Nihakulicwalo, haki mañi ni mañi ya kile a pila ya ka zusiwa. Bibele i li: “Kakuli ha lu eza sibi ka bomu, bo lu se lu amuhezi zibo ya ku ziba niti, fo, ha ku sa na  sitabelo se siñwi sa libi; kono ku siyezi talimelo ye sabisa ya Katulo.” (Maheberu 10:26, 27) Ba bañwi ne ba ezize libi ze si ke za swalelwa. Bao ha ba yo mwa Hades (Sheol) kono ba mwa Gehena, ili sibaka se si yemela sinyeho ya ku ya ku ile. (Mateu 23:33, NW) Nihakulicwalo, lu swanela ku ambuka ku nuhelela ka za haiba mutu yo muñwi u ka zusiwa kamba kutokwa. Ki Mulimu fela ya swanela ku atula. Yena wa ziba ya mwa Hades ni ya mwa Gehena. Luna lu swanela fela ku eza tato ya Mulimu.

Ki Bomañi Ba Ba Ka Zusezwa kwa Lihalimu?

Zuho ye kile ya zwa mubano ki ya Jesu Kreste. ‘N’a bulailwe a li mutu wa nama, kono a zuswa a li mutu wa moya.’ (1 Pitrosi 3:18, NW) Ha ku na mutu ya n’a kile a zuswa ka nzila yeo pili. Mane yena Jesu n’a ize: “Ha ku na ya kambamezi kwa lihalimu, konji ya tulukile kwa lihalimu, yena Mwan’a mutu ya inzi mwa lihalimu.” (Joani 3:13) Kaniti, Mwan’a mutu ne li yena wa pili ku zusiwa a li mutu wa moya. (Likezo 26:23) Hasamulaho, ba bañwi ne ba ka zusiwa ba li batu ba moya. Mañolo a li: “Mutu ni mutu u ka zuha ka nako ya hae: Mitamuno ki Kreste; kihona be ili ba Kreste ba ka zuha [mwa nako ya ku ba teñi kwa hae, NW].”—1 Makorinte 15:23.

Sikwatanyana sa batu ‘be li ba Kreste’ ki bona ba ba ka zusezwa kwa lihalimu ku yo peta musebezi o ipitezi. (Maroma 6:5) Ba ka busa ni Kreste sina ‘malena fahalimw’a lifasi.’ (Sinulo 5:9, 10) Hape, ba ka sebeza sina baprisita bakeñisa kuli ba ka abana mwa musebezi wa ku felisa ze tahisizwe ki sibi se ba hozize batu ku mutu wa pili, Adama. (Maroma 5:12) Palo ya ba ba ka busa ni Kreste sina malena ni baprisita ki 144,000. (Sinulo 14:1, 3) Ki mubili o cwañi o ba ka fiwa ba 144,000 ha ba zuswa? Bibele i li ki “mubili wa moya.” Mubili wo ki ona o ka ba konisa ku pila kwa lihalimu.—1 Makorinte 15:35, 38, 42-45.

Zuho ya ba ba ya kwa lihalimu i ka ezahala lili? Kalabo ye kwa 1 Makorinte 15:23 i bonisa kuli zuho yeo i ka ezahala ‘mwa nako ya ku ba teñi kwa Kreste.’ Ze ezahezi mwa lifasi ku zwa silimo sa 1914 li bonisa hande-nde kuli ku ba teñi kwa Kreste hamoho ni “ku fela kwa lifasi” ne ku kalile mwa silimo sona seo. (Mateu 24:3-7) Kacwalo bupaki bu bonisa kuli zuho ya Bakreste ba ba sepahala ya kwa lihalimu i kalile kale, batu niha ba sa koni ku i bona luli. Seo si talusa kuli baapositola ni Bakreste ba kwa makalelo ki kale ba zusezwa kwa lihalimu. Ku cwañi ka za Bakreste ba ba sa pila ba ba na ni sepo ya niti, ye zwelela ku Mulimu ya ku yo busa ni Kreste kwa lihalimu? Bona ba zusiwa “mwa ku koba kwa liito,” ili ku talusa hasamulaho fela wa ku shwa. (1 Makorinte 15:52) Zuho ya sikwatanyana sa batu ba ba eza 144,000 i bizwa “zuho ya bafu ya makalelo,” kamba “zuho ya pili” bakenisa kuli ki yona ye kala ku ezahala pili ya buñata bwa batu ba ba ka zusezwa fa lifasi i si ka ezahala kale.—Mafilipi 3:11, NW; Sinulo 20:6.

Ki Bomañi Ba Ba Ka Zusezwa fa Lifasi?

Mañolo a bonisa kuli buñata bwa ba ba shwile ba ka zusezwa fa lifasi hape. (Samu 37:29; Mateu 6:10) Muapositola Joani ha n’a talusa pono ya hae ye makaza ka za zuho ya bafu, n’a bulezi kuli: “Liwate la kutisa bafu ba ba ku lona; ni lifu, ni libita za kutisa bafu ba ba ku zona; mi ba atulwa, mutu ni mutu, ka likezo za hae. Lifu ni libita za nepelwa mwa lisa la mulilo. Lisa la mulilo ki lifu la bubeli.” (Sinulo 20:11-14) Bafu ba ba mwa Hades, ili yona Sheol, ba sa hupulwa ki Mulimu. Kaufela bona ba ka zusiwa kwa bafu. (Samu 16:10; Likezo 2:31) Mi yo muñwi ni yo muñwi wa ku bona u ka atulwa ka ku ya ka za ka eza hasamulaho wa zuho. Ki sikamañi se si ka ezahala kwa lifu ni Hades? Li ka nepelwa  mwa “lisa la mulilo.” Seo si talusa kuli batu ni kamuta ha ba sa tuha ba shwa kabakala sibi se ne ba hozize ku Adama.

Mu nahane fela tabo ye ba na ni yona ba ba shwezwi ki balatiwa ha ba ituta kuli balatiwa ba bona ba ka zuha! Ki tabo kwa butuna ya n’a na ni musali wa mbelwa wa mwa munzi o bizwa Naine muta Jesu ha n’a zusize mwan’a hae a nosi! (Luka 7:11-17) Mi Bibele i bonisa mo ne ba ikutwezi bashemi ba musizana wa myaha ye 12 ya n’a zusizwe ki Jesu, ha i bulela kuli: “Mi ba kala ku komoka hahulu luli.” (Mareka 5:21-24, 35-42; Luka 8:40-42, 49-56) Mwa lifasi le linca la Mulimu, lu ka nyakalaliswa ki ku amuhela balatiwa ba ba shwile.

Lu kona ku tusiwa cwañi ki ku ziba niti ka za zuho cwale? The World Book Encyclopedia i talusa kuli: “Buñata bwa batu ba saba lifu mi ha ba lati nihaiba ku nahana ka za teñi.” Ki kabakalañi? Ki kabakala kuli buñata bwa bona ha ba utwisisi lifu, mi ba saba fela nto ye ba sa zibi. Ku utwisisa muinelo luli wa ba ba shwile ni ku ba ni sepo ya zuho kwa kona ku lu tiisa mwa linako ze lu tahelwa ki ‘sila sa maungulelo, lona lifu.’ (1 Makorinte 15:26) Hape zibo yeo i fukuzanga kwa butuku bo lu utwanga muta mulikani yo lu lata kamba mwanahabo luna a shwa.

Ku zuhela kwa bafu fa lifasi ku ka kala lili? Lifasi kacenu li tezi mifilifili, lifapano, lipulayano, ni masila. Kambe ba ba shwile ne ba ka zusezwa fa lifasi le li cwalo, ne ba sike ba ikola bupilo. Kono Mubupi u sepisize kuli u ka tuha a sinya lifasi le li etelelwa ki Satani le. (Liproverbia 2:21, 22; Daniele 2:44; 1 Joani 5:19) Mulelo wa Mulimu kwa neku la lifasi u ka tuha u talelezwa. Mi hasamulaho, bolule-lule ba ba shwile, ba ka pila hape mwa lifasi le linca la ka eza Mulimu.

[Siswaniso se si fa likepe 7]

Buñata bwa ba ba shwile ba ka zusezwa fa lifasi