Jesu Kreste Ki Mañi?

MU NAHANE tabo ya n’a bile ni yona Mujuda wa mukulwani wa libizo la Andreasi ha n’a teelelize lwa pili kwa manzwi a Jesu wa Nazareta! Bibele i bulela kuli Andreasi a akufela ku muhulwan’a hae mi a yo mu bulelela kuli: ‘Lu fumani Mesiya [kamba Kreste].’ (Joani 1:41) Mwa lipuo za Siheberu ni Sigerike, manzwi a’ tolokilwe hañata sina ‘Mesiya’ kamba “Kreste” a talusa “Mutoziwa.” Jesu ne li Mutoziwa, kamba Muketiwa wa Mulimu—yena Muzamaisi ya n’a sepisizwe. (Isaya 55:4) Mwa Mañolo ne ku fumaneha bupolofita bo ne bu ama ku yena, mi Majuda ka nako yeo ne ba mu libelela.—Luka 3:15.

Lu ziba cwañi kuli Jesu luli ne li Muketiwa wa Mulimu? Ha lu nyakisiseñi ze ne li ezahezi mwa silimo sa 29 C.E., ili fo Jesu n’a li wa lilimo za buhulu ze 30. N’a ile ku Joani Mukolobezi kuli a y’o mu kolobeza mwa mezi a Nuka ya Jordani. Bibele i li: “Jesu h’a kolobelizwe, a pakisa ku zwa mwa mezi; mi ka nako i liñwi, lihalimu la kwaluluhela yena; a bona Moya o swana sina nkwilimba u t’o ina fahalimw’a hae. Mi kwa utwahala linzwi le li zwa kwa lihalimu, le li li: Yo ki mwan’a ka ya latiwa, ye ni katelwa.” (Mateu 3:16, 17) Hamulaho wa ku utwa manzwi ao a tumelezo, kuli Joani hape n’a ka kona ku honona kuli Jesu ne li Muketiwa wa Mulimu? Ka ku sululela moya wa Hae o kenile fahalimw’a Jesu, Jehova Mulimu n’a mu tozize, kamba ku mu keta kuli a be Mulena wa Mubuso wa Hae o taha. Kacwalo Jesu a ba Kreste, kamba Mutoziwa. Kono ki kabakalañi Jesu ha n’a bizwa Mwan’a Mulimu? N’a simuluhile kai?

N’a Li Teñi “kwa Simuluho”

Bupilo bwa Jesu bu kona ku aluhanyiwa mwa likalulo ze talu. Kalulo ya pili ya bupilo bwa hae ne i kalisize kale-kale pili a si ka pepwa sina mutu. Mika 5:2 i bulela kuli n’a li teñi “kwa simuluho, mwa linako ze si na makalelo.” Jesu ka sibili n’a ize: “Na ni zwa kwahalimu.” (Joani 8:23) N’a pilanga kwa lihalimu sina mutu wa kwa moya y’a m’ata.

Bakeñisa kuli ze bupilwe kaufela ne li bile ni makalelo, ne ku na ni nako yeo Mulimu n’a li a nosi. Kono lilimo ze ñata-ñata kwamulaho k’o, Mulimu a kalisa ku bupa. Ki mañi ya n’a bupilwe pili? Buka ya mafelelezo ya Bibele i zibahaza Jesu sina “makalelo a pupo ya Mulimu.” (Sinulo 3:14, NW) Jesu ki yena “mweli ku ze bupilwe kamukana.” Ku cwalo “kakuli linto kamukana li ezizwe ka yena, ze kwa lihalimu, ni ze mwa lifasi, ze bonwa ni ze sa bonwi.” (Makolose 1:15, 16) Kaniti, Jesu ne li yena fela ya n’a bupilwe ki Mulimu ka sibili. Kacwalo u bizwa “Mwan’a hae wa libanda.” (Joani 3:16) Mwana wa mweli y’o hape u bizwa “Linzwi.” (Joani 1:14) Kabakalañi? Bakeñisa kuli a si ka pepwa kale sina mutu, n’a sebelize sina mubuleli wa Mulimu kwa lihalimu.

“Linzwi” n’a li ni Jehova Mulimu “kwa simuluho,” ha ne ku eziwa “lihalimu ni lifasi.” Ki yena y’o Mulimu n’a bulelezi kuli: “A lu eze mutu ka siswaniso sa luna.” (Joani 1:1; Genese 1:1, 26) Mwan’a Jehova wa mweli n’a inzi ni Ndat’ahe, i nz’a sebeza ni yena. Kwa Liproverbia 8:22-31, ku bulezwi manzwi a hae, a li: “Ne ni se ni inzi ku [Mubupi], ni nze ni mu sebeleza, ne li na y’a n’a tabela ka zazi ni zazi, ni  nze ni tabile fapil’a hae kamita.”

Jehova Mulimu ni Mwan’a hae wa libanda ne ba fitile fa ku zibana hande luli ha ne ba nze ba sebeza hamoho! Ku ba hamoho ni Jehova ka nako ye telele cwalo ne ku tusize hahulu Mwan’a Mulimu kuli a likanyise Ndat’ahe. Mwana ya ipeya ku utwa y’o a fita fa ku ba sina Jehova Ndat’ahe. Makolose 1:15 mane i biza Jesu kuli ki “siswaniso sa Mulimu Ya sa bonwi.” Kona libaka zibo ka za Jesu ha i li ya butokwa ha lu bata ku feza linyolwa la luna la kwa moya ni takazo ya luna ya ka taho ya ku ziba Mulimu. Lika kaufela za n’a ezize Jesu ha n’a li fa lifasi ki zona luli za n’a tokwa Jehova kuli a eze. Kacwalo ku fita fa ku ziba Jesu hape ku talusa ku ekeza kwa zibo ya luna ya ku ziba Jehova. (Joani 8:28; 14:8-10) Kono Jesu n’a tile cwañi fa lifasi?

Bupilo bwa Hae fa Lifasi Sina Mutu

Kalulo ya bubeli ya bupilo bwa Jesu ne i kalisize muta Mulimu n’a lumile Mwan’a hae fa lifasi. Jehova n’a ezize cwalo ka ku shimbulula bupilo bwa Jesu ka makazo ku bu zwisa kwa lihalimu ni ku bu beya mwa mba ya mwalyanjo wa Mujuda y’a sepahala, wa libizo la Maria. Jesu n’a si ka hoza ku sa petahala kakuli ndat’ahe ne si mutu wa fa lifasi. Moya wa Jehova o kenile, kamba m’ata a hae a’ sebeza, a shulumukela ku Maria, mi m’ata a hae a mu “ukama,” ili ku tahisa kuli a be fa mezi a manca ka makazo. (Luka 1:34, 35) Kacwalo, Maria a pepa mwana ya petehile. Ka ku ba mwana ya n’a añuzwi ki Josefa wa mubeti, n’a huliselizwe mwa lubasi lo lu shebile mi ne li yena mweli mwahal’a bana ba sikai mwa lubasi l’o.—Isaya 7:14; Mateu 1:22, 23; Mareka 6:3.

Haki ze ñata ze zibahala ka za bwanana bwa Jesu, kono ku na ni kezahalo ye ñwi ye zibahala. Jesu ha n’a li wa lilimo za buhulu ze 12, bashemi ba hae ne ba ile ni yena fa musipili wa bona wa ka silimo wa ku ya kwa Jerusalema kwa Paseka. Teñi k’o, a tanda nako ye ñata kwa tempele, inze “a inzi fahal’a baluti, a ba teeleza, a ba buza.” Mi “ba ba mu utwa kaufela ne ba tabiswa ki kutwisiso ya hae, ni likalabo” za hae. Kaniti, Jesu n’a sa buzi fela lipuzo ze tungile ka za Mulimu, kono hape n’a kona ku fa likalabo ze butali ze ne li komokisize ba bañwi. (Luka 2:41-50) Ha n’a nze a hulela mwa munzi wa Nazareta, a ituta bubeti ku ndat’ahe wa muañuli, yena Josefa.—Mateu 13:55.

Jesu n’a pilile mwa Nazareta ku fitela a ba wa lilimo za buhulu ze 30. Kona a ya ku Joani ku yo kolobezwa. Hamulaho wa ku kolobezwa, Jesu a kalisa ku sebeza ka t’ata mwa bukombwa. Ka lilimo ze talu ni licika, n’a zamaile mwa naha kaufela ya habo, inz’a zibahaza taba ye nde ya Mubuso wa Mulimu. N’a file bupaki bwa kuli n’a lumilwe ki Mulimu. Ka mukwa ufi? Ka ku eza limakazo ze ñata—ili misebezi ye ne i sa konwi ku ezwa ka m’ata a butu.—Mateu 4:17; Luka 19:37, 38.

Jesu hape ne li mutu ya musa ni ya sishemo hahulu. Musa wa hae sihulu ne u boniswa ka mwa n’a ngela ni ku ezeza batu. Bakeñisa kuli  Jesu n’a li ya atumeleha ni ya sishemo, batu ne ba mu tabela. Nihaiba banana ne ba lukuluhanga ku yena. (Mareka 10:13-16) Jesu n’a kuteka basali, hailif’o ba bañwi ne ba b’a nga kuli ne ba si na tuso. (Joani 4:9, 27) N’a tusize ba ba shebile ni ba ba hatelezwi kuli ba ‘fumanele mioya ya bona pumulo.’ (Mateu 11:28-30) Mulutelo wa hae ne li o utwahala, o bunolo ni o ne u susueza batu. Mi lituto za hae ne li bonisize takazo ya hae ye tuna ya kuli bateelezi ba hae ba zibe Mulimu wa niti, Jehova.—Joani 17:6-8.

Ka ku itusisa moya o kenile kwa ku eza limakazo, Jesu n’a folisize bakuli ni ba ne ba nyanda ka ku ba utwela butuku. (Mateu 15:30, 31) Ka mutala, mutu wa mbingwa n’a tile ku yena, a li: “Ha u lata, u na ni mata a ku ni folisa.” Jesu n’a ezizeñi? A nanabeza lizoho mi a swala munna y’o, a li: “Na lata, u fole.” Mi munna ya n’a kula y’o a fola!—Mateu 8:2-4.

Hape mu nahane ka za nako yeo undi wa nyangela ba ne ba tile ku Jesu ne ba inzi ni yena mazazi a malalu ba sa ci se siñwi. N’a utwezi batu butuku mi ka makazo a fepa “banna ba ba eza 4,000, ha ku sa balwi bana ni basali.” (Mateu 15:32-38) Muta o muñwi, Jesu n’a kuzisize liñungwa le ne li batile ku tisa kozi kwa balikani ba hae. (Mareka 4:37-39) N’a zusize, kamba ku kutiseza kwa bupilo ba ne ba shwile. * (Luka 7:22; Joani 11:43, 44) Ka ku itatela, Jesu mane n’a fanile bupilo bwa hae bwa butu bo bu petehile ilikuli batu ba ba si ka petahala ba be ni sepo ya ku pila ku ya ku ile. Jesu luli n’a na ni lilato le lituna kwa batu!

Jesu U Kakai Kacenu?

Jesu n’a shwezi fa kota ya linyando inz’a li wa lilimo ze 33 ni licika. * Kono lifu ne si ona mafelelezo a bupilo bwa hae. Kalulo ya bulalu ya bupilo bwa hae ne i kalisize ibat’o ba mazazi a malalu hamulaho wa lifu la hae, muta Jehova Mulimu n’a zusize Mwan’a hae sina mutu wa kwa moya. Hamulaho wa zuho ya hae, Jesu n’a bonahezi kwa myanda-nda ya batu ba ne ba pila ka nako yeo. (1 Makorinte 15:3-8) Hasamulaho, a y’o “ina ku la bulyo la Mulimu,” mi a y’o libelela ku amuhela m’ata a bulena. (Maheberu 10:12, 13) Nako ya ku amuhela m’ata a bulena ha ne i fitile, Jesu a kalisa ku busa sina Mulena. Kacwalo lu swanela ku nga cwañi Jesu kacenu? Kana lu swanela ku mu nga sina mutu y’a utwa butuku bo butuna ya nz’a bulaiwa? Kamba kana lu swanela ku mu nga ku ba y’a swanela ku lapelwa? Jesu kacenu le haki mutu, mi hape haki Mulimu Ya M’ata Ote. Kono ki sibupiwa sa kwa moya se si m’ata, ili Mulena ya busa. Ona cwale-cwale fa, u ka bonisa bubusi bwa hae fa lifasi la luna le li tezi matata le.

Ka ku itusisa puo ya swanisezo, Sinulo 19:11-16 i talusa Jesu Kreste sina mulena ya pahami pizi ye sweu, ya taha ku t’o atula ni ku t’o lwana ndwa ka ku luka. U na ni “mukwale o buhali, o ka ona u na ni ku nata macaba.” Ee, Jesu u ka itusisa m’ata a hae a matuna kwa ku yundisa ba ba maswe. Ku ka ezahalañi ku ba ba satalala ku latelela mutala wa n’a tomile ha n’a li fa lifasi? (1 Pitrosi 2:21) Yena ni Ndat’ahe ba ka ba bukeleza mwahal’a “ndwa ya lizazi le lituna la Mulimu Ya-Mata-Kaufela” ye taha—yeo hañata i bizwa Armagedoni—ilikuli ba kone ku pila ku ya ku ile sina babusiwa ba fa lifasi ba Mubuso wa Mulimu wa kwa lihalimu.—Sinulo 7:9, 14; 16:14, 16; 21:3, 4.

Mwahal’a puso ya hae ya kozo, Jesu u ka eza limakazo ze ñata kwa batu kaufela! (Isaya 9:6, 7; 11:1-10) U ka folisa makulano ni ku felisa lifu. Jesu u ka itusiswa ki Mulimu ku zusa bolule-lule, ku ba fa kolo ya ku pila ku ya ku ile fa lifasi-mubu. (Joani 5:28, 29) Bupilo bwa luna bu ka ba bo bu tabisa luli mwatas’a puso ya Mubuso wa hae. Kacwalo, ki kwa butokwa kuli lu zwelepili ku ba ni zibo ya Bibele ni ku fita fa ku ziba hande Jesu Kreste.

[Litaluso za kwatasi]

 [Mbokisi fa likepe 7]

KANA JESU KI MULIMU YA M’ATA OTE?

Balapeli ba bañata ba bulela kuli Jesu ki Mulimu. Ba bañwi bona ba li Mulimu ki Silalu. Ka ku ya ka tuto yeo, kuti “Ndate ki Mulimu, Mwana ki Mulimu, ni Moya O Kenile ni ona ki Mulimu, kono niteñi yeo haki Milimu ye milalu, kono ki Mulimu a li muñwi.” Ku lumelwa kuli milimu ye milalu yeo “i pila hamoho ku ya ku ile mi ya likanelela.” (The Catholic Encyclopedia) Kana mibonelo ye cwalo i nepahezi?

Jehova Mulimu ki yena Mubupi. (Sinulo 4:11) H’a na makalelo kamba mafelelezo, mi ki ya m’ata ote. (Samu 90:2) Kono Jesu yena n’a bile ni makalelo. (Makolose 1:15, 16) Ha n’a talusa kuli Mulimu ki Ndat’ahe, Jesu n’a ize: “Ndate ki yo muhulu ku na.” (Joani 14:28) Jesu hape n’a talusize kuli ne ku na ni lika ze ñwi ze ne li sa zibwi ki yena kamba mangeloi; ze n’e zibwa fela ki Ndat’ahe.—Mareka 13:32.

Hape Jesu n’a lapezi ku Ndat’ahe kuli: “Ku si ke kwa ezwa se si latwa ki na, ku ezwe se si latwa ki Wena.” (Luka 22:42) Haiba n’a sa lapeli ku Mutu ya pahami ku mu fita, Jesu n’a lapela ku mañi he? Mi ki Mulimu ya n’a zusize Jesu kwa bafu, isi Jesu ku zuha kwa bafu ka ili yena. (Likezo 2:32) Kaniti, Ndate ni Mwana ne ba sa likani pili Jesu a si ka taha kale fa lifasi kamba ha n’a til’o pila fa lifasi. Ku cwañi Jesu ha s’a zusizwe kwa bafu ni ku ya kwa lihalimu? Makorinte wa Pili 11:3 i li: “Mulimu ki toho ya Kreste.” Mi mane Mwana u ka zwelapili ku ipeya kwatas’a Mulimu. (1 Makorinte 15:28) Kacwalo Mañolo a bonisa kuli Jesu haki Mulimu Ya M’ata Ote, kono ki Mwan’a Mulimu.

Nto ye bizwa kuli ki mulimu wa bulalu wa tuto ya Silalu—ona moya o kenile—haki mutu. Ha n’a bulela ku Mulimu mwa tapelo, walisamu n’a ize: “Ha u li kutiseza moya wa hao, za pila hape.” (Samu 104:30) Moya wo haki Mulimu ka sibili, kono ki m’ata a’ sebeza ao a luma kamba ku itusisa kwa ku peta z’a bata kaufela. Ka moya o kenile, Mulimu n’a bupile mahalimu, lifasi, ni ze pila kaufela. (Genese 1:2; Samu 33:6) Mulimu n’a itusisize moya wa hae kwa ku susumeza batu ba ne ba ñozi Bibele. (2 Pitrosi 1:20, 21) Kacwalo, tuto ya Silalu haki ya ka Mañolo. * Bibele i li: “[Muñ’a] Bupilo Mulimu wa luna, ki Yena [Muñ’a] Bupilo a nosi.”—Deuteronoma 6:4.

[Litaluso za kwatasi]

[Siswaniso se si fa likepe 5]

Fa kolobezo ya hae, Jesu n’a bile Mutoziwa wa Mulimu

[Siswaniso se si fa likepe 7]

Jesu n’a itusisize m’ata a hae kwa ku eza musebezi wa n’a filwe ki Mulimu

[Siswaniso se si fa likepe 7]

Ka nako ye, Jesu ki Mulena y’a m’ata