Kana Ku Na ni Nto Luli ye Kona ku Swalisanisa Batu?

KU SI na taba ni ze mu lumela, mwendi mu lumela kuli ba ba lata niti ba lukela ku ba teñi ibat’o ba mwa bulapeli kaufela. Batu ba ba lata hahulu niti ni ba ba tabela ku i bata ba kona ku fumaneha mwahal’a Mahindu, Makatolika, Majuda, ni ba bañwi cwalo. Niteñi, bulapeli bu bonahala ku kauhanya batu. Mane ba bañwi ba itusisa bulapeli mwa ku eza bumaswe. Kana muta o muñwi ku ka konahala kuli batu ba ba sepahala ba mwa bulapeli kaufela ili ba ba lata ze nde ni za niti ba swalisane? Kana ba ka konwa ku kopanywa hamoho kuli ba pete mulelo u li muñwi?

Kwa filikanya luli ku ziba kuli ba bulapeli ki bona ba ba sweli ku tahisa hahulu kauhano! Mu nahane ze ñwi za likauhano zeo. Mahindu ba lwanisa Mabuddha mwa Sri Lanka. Ba Protestanti, ba Katolika, ni Majuda ba suluzi mali mwa mifilifili ye shutana-shutana. Ba ba twi ki Bakreste ba lwanisa Mamozilemu mwa Bosnia, Chechnya, Indonesia, ni mwa Kosovo. Mi mwa March 2000, ndwa ye ne tandile mazazi a mabeli ye ama za bulapeli ne i tahisize kuli batu ba ba eza 300 ba shwe mwa Nigeria. Kaniti, toyano mwahal’a bulapeli i ekelize kwa situhu se si tahiswa ki mifilifili yeo.

Hañata batu ba ba sepahala ba swabiswa ki likezo ze maswe ze eziwa ka ku itusisa bulapeli. Ka mutala, balapeli ba bañata ba kakamaliswa ki ku bona kuli ba bahulu ba bulapeli ba ba ezize tobali ni banana ha ba fiwi koto ka mulao mwa likeleke ze ñwi. Balapeli ba bañwi ba swabisizwe hahulu ki likauhano ze mwahal’a ze twi ki likwata za Bakreste kabakala litaba ze cwale ka kalombe ni ku sulula limba. Kwa iponelwa hande kuli bulapeli ha bu si ka swalisanisa batu. Niteñi, ku na ni ba ba lata niti luli mwa bulapeli bo buñata, sina mo ku boniselizwe mwa likezahalo ze tatama.

Ne Ba Nyolezwi Niti

Fidelia n’a li mulapeli ya sepahala ili ya ineezi mwa Keleke ya Katolika mwa San Francisco mwa La Paz, ili mwa Bolivia. N’a kubamela sibupiwa sa Maria ni ku leka likandela ze nde ka ku fitisisa ni ku li beya fapil’a siswaniso sa Kreste fa sifapano. Ka viki ni viki, n’a neela lico ze ñata-ñata ku muprisita kuli li abelwe kwa babotana. Nihakulicwalo, bana ba Fidelia baketalizoho ne ba timezi ba si ka kolobezwa kale. Muprisita ha n’a mu bulelezi kuli kaufela bona ne ba sweli ku nyanda mwa lififi la mwa Limbo, Fidelia a i komokela, a li ‘Haiba Mulimu u lilato, ku kona ku ba cwañi cwalo?’

Tara, dokota wa za bualafi, n’a hulisizwe a li Muhindu mwa Kathmandu, ili mwa Nepal. Ka ku latelela lizo za bokukululu ba hae za kwaikale k’o, a lapela milimu ya hae mwa tempele ya Mahindu mi n’a na ni maswaniso mwa ndu ya hae. Kono Tara n’a kakamalisizwe ki lipuzo ze cwale ka ze li: Ki kabakalañi manyando ha atile cwalo? Ki kabakalañi batu ha ba shwa? N’a si ka fumana likalabo ze kolwisa mwa bulapeli bwa hae.

Kwa neku le liñwi, Panya, n’a hula inze a li Mubuddha mwa ndu ye li bukaufi ni mulapo mwa Bangkok, ili mwa Thailand. N’a lutilwe kuli manyando a tahiswa ki likezo ze n’e ezwa mwa bupilo bwa pili ni kuli mutu u kona ku lukuluha ku ona  haiba a tuhela ku ba ni litakazo kaufela. Sina Mabuddha ba bañwi ba ba sepahala, n’a lutilwe ku kuteka hahulu butali bwa banna ba ba na ni tamo ya bulapeli ba ba tina mikanjo ya ñandatalukeke be ne ba tahanga kwa ndu kakusasana ni kakusasana ku t’o nga linubu. N’a nahanisisa litaba ni k’u nga maswaniso a Sibuddha ka ku ba ni tumelo ya kuli a sileleza. Ha s’a bile mwa kozi ye tuna ye ne mu ezisize buhole ku kalela mwa teka ku ya kwa mahutu, Panya a ya kwa miyaho ya balapeli ya Sibuddha, ka sepo ye tezi ya kuli n’a ka yo foliswa ka makazo. N’a si ka foliswa kamba ku monyehelwa kwa moya. Kono, n’a tahiselizwe tumelo ya balimu mi a lika ku abana teñi fahalimu fela.

Virgil n’a pepezwi mwa United States mi ha na li kwa koleji a kalisa ku swalisana ni Mamozilemu Ba Bansu. A hasanya lihatiso za bona ka cisehelo, ili ze n’e bonisa kuli mukuwa ki Diabulosi. Ne ba hupula kuli, ki kabakaleo makuwa ha ne ba nyandisize hahulu batu ba bansu. Niha n’a sepahala mwa bulapeli bwa hae, Virgil n’a katazwa ki lipuzo ze li: Makuwa kaufela ba kona ku ba cwañi ba ba maswe? Mi ki kabakalañi likutazo ze ñata ha ne li ama hahulu za mali?

Charo nih’a n’a utezwi mwa South America mo ku atile hahulu bulapeli bwa Katolika, n’a li Muprotestanti ya sepahala. N’a sa tabeli ku abana mwa ku lapela maswaniso ko ne ku atile. Charo n’a tabelanga ku ya kwa keleke la Sunda ni la Sunda kwa sebelezo ye n’e zusulusa maikuto, kwa n’a yo huwelezanga kuli “Alleluya” ni ku abana mwa lipina za bulapeli ni ku bina ko ne ku latelelanga. Charo n’a lumela ka busepahali kuli u pilisizwe mi n’a pepilwe sinca. N’a fanga 10 pesenti ya tuwelo ya hae kwa keleke, mi mukutazi wa fa Televishini ya n’a lata hahulu ha n’a kupanga linubu, n’a mu lumela mali a ku fa banana ba mwa Africa. Kono, ha n’a buza pasita wa hae libaka Mulimu ya lilato ha n’a tukufaza batu mwa lihele, n’a lemuhile kuli n’a si na kalabo ye mutomo. Hamulaho, hape a ziba kuli linubu za hae ne li sa itusiswi kwa ku tusa banana mwa Africa.

Niha ba simuluha ko ku shutana-shutana, batu baketalizoho bao ne ba na ni nto i liñwi ye ne ba lumelelana ku yona. Ne ba lata niti mi ka busepahali ne ba bata likalabo za niti kwa lipuzo za bona. Kono kana luli ne ba ka swalisaniswa mwa bulapeli bwa niti? Taba ye tatama i ka alaba puzo yeo.

[Siswaniso se si fa likepe 4]

Kana kwa konahala kuli batu ba ba simuluha ko ku shutana-shutana ba swalisane luli?

[Manzwi a bañi ba siswaniso fa likepe 3]

G.P.O., Jerusalem