Enoke N’a Zamaile Ni Mulimu mwa Lifasi la Banyefuli

DIABULOSI u pihelela kuli wa kona ku fulalelisa batu ku Mulimu, mi fokuñwi, ku lukela ku ba ko ne ku bonahezi kuli n’a kona ku eza cwalo. Hamulaho wa lilimo ze bat’o ba z’e mianda iketalizoho ku zwa fa lifu la Abele, ha ku na ya n’a iponahalize ku ba mutanga ya sepahala wa Jehova. Ka ku fapahana, muzamao wa sibi ili o maswe wa fita fa ku ba ona mupilelo wa kamita.

Ne li ka yona nako ya bumaswe bo butuna yeo fa n’a pilezi Enoke. Litaba za mwa Bibele li bonisa kuli n’a pepilwe ka 3404 B.C.E. Ka ku sa swana ni be ne ba pila mwa miteñi ya hae, Enoke n’a bonahezi ku ba mutu ya n’a amuheleha ku Mulimu. Muapositola Paulusi n’a mu bulezi ku ba yo muñwi wa batanga ba Jehova bao tumelo ya bona i li mutala kwa Bakreste. Enoke ne li mañi? N’a talimani ni matata mañi? N’a tatuluzi cwañi? Mi busepahali bwa hae ki bwa butokwa cwañi ku luna?

Mwa miteñi ya Enoshi, ibat’o ba lilimo ze mianda ye mine pili Enoke a si ka pepwa kale, batu ba kalisa “ku lapela Libizo la [Jehova, NW].” (Genese 4:26) Libizo la Mulimu ne se li itusisizwe ku zwa kwa makalelo a batu. Kacwalo, mwendi ne si ku lapela libizo la Jehova ka tumelo ni ka bulapeli bo bu kenile ko ne ku kalisizwe mwa miteñi ya n’a pilile Enoshi. Bocaziba ba bañwi ba Siheberu ba talusa kuli Genese 4:26 i lukela ku bala kuli “bunyefuli bwa kaliswa” kamba kuli “kihona ku kaliswa bunyefuli.” Mwendi batu ne ba itusisanga libizo la Jehova ku bona tenyene kamba kwa batu ba bañwi bao ka bona ne ba ipumisa ku atumela Mulimu mwa bulapeli. Kamba mwendi ne ba sebelisanga libizo la hae kwa milimu ya maswaniso.

‘Enoke N’a Zamaile ni Mulimu wa Niti’

Nihaike kuli Enoke n’a potolohilwe ki bumaswe, n’a ‘zamaile ni Mulimu wa niti,’ yena Jehova. Ha ku na bupaki bwa kuli bokukululu ba hae, bona bo Seta, Enoshi, Kenani, Mahalalele, ni Jaredi, ne ba zamaile ni Mulimu. Ne ba si ka eza cwalo ka mwa n’a ezelize Enoke, ili y’o ka mo ku bonahalela mupilelo wa hae n’o mu bisize ya n’a sa swani ni bona.—Genese 5:3-27.

Ku zamaya ni Jehova ne ku talusa ku zibana hahulu ni Mulimu ko ne ku konahala ka libaka fela la kuli Enoke n’a pilile ka ku lumelelana ni tato ya Mulimu. Jehova n’a amuhezi busepahali bwa Enoke. Mane, Bibele ya Sigerike ya Septuagint i bulela kuli “Enoke n’a katelwa” ki Mulimu, ili pulelo ya itusisa hape muapositola Paulusi.—Genese 5:22; Maheberu 11:5.

Tumelo ne li kalulo ya butokwa hahulu kwa swalisano ye nde yeo Enoke n’a bile ni yona ni Jehova. U lukela ku ba ya n’a bile ni tumelo mwa “peu” ya sepiso ya ‘musal’a’ Mulimu. Haiba yena Enoke ka sibili n’a zibana ni Adama, mwendi n’a ikutwezi litaba za m’o Mulimu n’a swalisanezi ni bosinyalana ba pili mwa Edeni. Zibo yeo Enoke n’a na ni yona ka za Mulimu ne i mu ezisize ku ba mutu ya n’a “bata” Mulimu.—Genese 3:15; Maheberu 11:6, 13.

Mwa muinelo wa Enoke ni wa luna, swalisano ye nde ni Jehova ha i tokwi fela ku ba ni zibo ya ku ziba Mulimu. Haiba lu nga silikani ni mutu yo muñwi ku ba sa butokwa, kana haki niti kuli ze lu nahana ni ku eza li susuezwa  ki mibonelo ya hae? Lu pima ku bulela kamba ku eza lika ze ka sinya silikani seo. Mi haiba lu bata ku eza licinceho ze ñwi mwa miinelo ya luna, kana ha lu beyangi mwa munahano m’o licinceho zeo li ka amela swalisano yeo?

Ka ku swana, takazo ya ku zwelapili ku ba ni swalisano ni Mulimu i ama ze lu eza. Zibo ye nepahezi ka za z’a amuhela ni z’a sa amuheli ki ya butokwa hahulu. Ku tuha f’o, lu tokwa ku etelelwa ki zibo yeo, ili ku eza ka t’ata kuli lu mu tabise ka ze lu nahana ni ze lu eza.

Ee, kuli lu zamaye ni Mulimu, lu lukela ku mu tabisa. Enoke n’a ezize honacwalo ka lilimo ze mianda-nda. Mane, linzwi la Siheberu le li bonisa kuli Enoke n’a ‘zamaile’ ni Mulimu li talusa kezo ya ku kuta-kutela, ya kamita. Munna yo muñwi ya sepahala ya n’a ‘zamaile ni Mulimu’ ki Nuwe.—Genese 6:9.

Enoke n’a li munna ya n’a na ni musali mi n’a pepile bana ba “bashimani ni basizana.” Yo muñwi kwa bana ba hae ne li Metusela. (Genese 5:21, 22) Enoke u lukela ku ba ya n’a ezize za n’a kona kaufela ku zamaisa hande ba ndu ya hae. Kono ka ku ba kuli n’a potolohilwe ki bumaswe, ne ku mu bezi t’ata ku sebeleza Mulimu. Mwendi Lameke, ndat’ahe Nuwe, ne li fela yena ya n’a pilile mwa miteñi ya hae ya n’a na ni tumelo ku Mulimu. (Genese 5:28, 29) Niteñi, Enoke ka bundume n’a ezanga bulapeli bwa niti.

Enoke n’a tusizwe ki nto mañi ku zwelapili ku sepahala ku Mulimu? Ku si na kuliñi, n’a sa ezangi sango ni banyefuli ba libizo la Jehova kamba ba bañwi be ne ba si balikani ba ba swanela ku mulapeli wa Jehova. Ku kupa tuso ku Jehova ka tapelo hape ku lukela ku ba ko ne ku tiisize Enoke mwa tundamo ya hae ya ku sa eza nto ifi kamba ifi ye n’e ka nyemisa Mubupi wa hae.

Ku Polofitela Batu Ba Banyefuli

Ku t’ata hahulu ku zwelapili ku ba ni mizamao ye pahami ha lu potolohilwe ki batu ba banyefuli. Kono Enoke hape n’a polofitile lushango lo lutuna lwa katulo kwa baezalibi.  Ka ku etelelwa ki moya wa Mulimu, Enoke n’a bulezi ka bupolofita kuli: “A mu bone, Mulena u tile ni ba hae ba ba kenile, ba ba eza bolule; kuli a eze katulo fahalimu a batu kaufela; a kalimele banyefuli kaufela, kabakala likezo kaufela za bunyefuli ze ba fosize ka zona, ni ka manzwi kaufela a tata a ba Mu bulezi ka ona, bona baezalibi ba banyefuli bao.”—Juda 14, 15.

Manzwi ao n’a amile cwañi baezalibi ba banyefuli? Kwa utwahala ku akaleza kuli manzwi a’ buhali ao n’a ezisize kuli Enoke a toiwe, mwendi mane ni ku tahisa kuli a nenaunwe ni ku fumbelwa. Mwendi ba bañwi mane ne ba batile ku mu bulaya. Kono Enoke n’a si ka saba. N’a ziba se ne si ezahezi ku Abele wa musepahali, mi sina yena, Enoke n’a ikatulezi ku sebeleza Mulimu, ku be cwañi kamba cwañi.

“Mulimu A Mu Nga”

Mwendi Enoke n’a fumbezwi lifu ‘Mulimu ha n’a mu ngile.’ (Genese 5:24) Jehova n’a si ka lumeleza mupolofita wa hae ya sepahala ku bulaiwa ki lila ze situhu. Ka ku ya ka muapositola Paulusi, ‘Enoke n’a ngilwe, kuli a si ke a bona lifu.’ (Maheberu 11:5) Ba bañata ba bulela kuli Enoke n’a si ka shwa—kuli Mulimu na’ mu isize kwa lihalimu, k’o n’a zwezipili ku pila. Kono Jesu n’a bulezi hande-nde kuli: “Ha ku na ya kambamezi kwa lihalimu, konji ya tulukile kwa lihalimu, yena Mwan’a mutu ya inzi mwa lihalimu.” Jesu n’a “itangetite” ku bote ba ba ya kwa lihalimu.—Joani 3:13; Maheberu 6:19, 20.

Kacwalo, ne ku ezaheziñi ku Enoke? Ha n’a ‘ngilwe kuli a si ke a bona lifu,’ mwendi ne li ku talusa kuli Mulimu n’a mu beile mwa muinelo wa pono ya bupolofita mi kihona a kauleza bupilo bwa hae ha n’a sa li mwa muinelo o. Mwa muinelo o cwalo, Enoke n’a si ka utwa butuku bo bu tahiswa ki lifu. Ku tuha f’o, “a ba siyo,” mwendi ili ku talusa kuli Jehova n’a patile mubili wa hae, mane sina mwa n’a patezi mubili wa Mushe.—Deuteronoma 34:5, 6.

Enoke n’a pilile myaha ye 365, ili nako ye nyinyani hahulu ha i bapanywa ku ba bañata be ne ba pilile mwa miteñi ya hae. Kono nto ya butokwa ku ba ba lata Jehova ki kuli ba mu sebeleza ka busepahali ku isa lifu. Lwa ziba kuli Enoke n’a ezize cwalo kakuli pili “a si ka ngiwa kale, u pakilwe kuli Mulimu n’a mu katelwa.” Mañolo h’a bonisi m’o Jehova n’a taluselize seo ku Enoke. Niteñi, pili Enoke a si ka shwa kale, n’a filwe buikolwiso bwa kuli Mulimu n’a mu katelwa, mi lwa kona ku kolwa kuli Mulimu u ka mu hupula mwa nako ya zuho ya bafu.

Mu Likanyise Tumelo ya Enoke

Lwa kona ku likanyisa ka swanelo tumelo ya batu ba ba sepahala ku Mulimu. (Maheberu 13:7) Ka tumelo, Enoke n’a sebelize sina yena mupolofita wa pili ya n’a sepahala ku Mulimu. Batu be ne ba pila mwa miteñi ya Enoke ne ba swana ni ba ba pila mwa miteñi ya luna, ili batu ba mifilifili, ba banyefuli, ili ba ba maswe. Kono Enoke yena n’a si cwalo. N’a na ni tumelo ya niti mi n’a tomile mutala o munde wa ku sepahala ku Mulimu. Ee, Jehova n’a mu file lushango lo lu bukiti lwa katulo kuli a lu shaele, kono hape n’a mu tiisize kuli a kone ku lu shaela. Enoke ka bundume n’a petile musebezi wa hae, mi Mulimu n’a mu silelelize kwa lila.

Haiba lu ba ni tumelo ye swana ni ya Enoke, Jehova u ka lu tiisa kuli lu kone ku shaela lushango lwa hae mwa mazazi a maungulelo a. U ka lu tusa ku tiyela twaniso ka bundume, mi busepahali bwa luna ku yena bu ka lu bisa ba ba sa swani ni banyefuli. Tumelo i ka lu konisa ku zamaya ni Mulimu mi i ka lu tusa ku pila ka nzila ye ka tabisa pilu ya hae. (Liproverbia 27:11) Ka tumelo, Enoke ya lukile n’a konile ku zamaya ni Jehova mwa lifasi la banyefuli, mi ni luna lwa kona ku eza cwalo.

[Mbokisi fa likepe 30]

Kana Bibele I Na Ni Litaba Ze Zwa mwa Buka ya Enoke?

Buka ya Enoke ki ye ñwi ya libuka ze si ka buyelelwa ili ze beilwe mabizo a buhata. I pumisezwa kuli ne i ñozwi ki Enoke. Mwendi ne i ñozwi ka nako ye ñwi ya mwa lilimo za mwanda wa bubeli ni wa pili B.C.E. I na ni litaba ze tulile tikanyo ili za buhata za matangu a Sijuda. Ku bonahala kuli ne i ñozwi ka ku bata ku shangela kwa litaba ze nyinyani ze bulezwi mwa Genese ka za Enoke. Kwa batu ba ba lata Linzwi la Mulimu le li buyelezwi, bo ki bupaki bo bu likani bwa ku sa i amuhela.

Mwa Bibele, ki buka fela ya Juda ye na ni manzwi a bupolofita a Enoke a li: “A mu bone, Mulena u tile ni ba hae ba ba kenile, ba ba eza bolule; kuli a eze katulo fahalimu a batu kaufela; a kalimele banyefuli kaufela, kabakala likezo kaufela za bunyefuli ze ba fosize ka zona, ni ka manzwi kaufela a tata a ba Mu bulezi ka ona, bona baezalibi ba banyefuli bao.” (Juda 14, 15) Bocaziba ba bañata ba pihelela kuli bupolofita bwa Enoke ka za banyefuli ba mwa miteñi ya hae bu zwa luli mwa Buka ya Enoke. Kana luli kwa konahala kuli Juda n’a itusisize manzwi a zwa mwa buka ye si ka buyelelwa?

Mañolo h’a patululi kuli Juda n’a zibile cwañi za bupolofita bwa Enoke. Mwendi n’a zwisize fela kwa litaba ze zibahala, ili litaba ze sepahala za kwaikale. Mwendi Paulusi ni yena n’a ezize nto ye swana ha n’a bulezi za Janesi ni Jambresi ku ba bona ba mabibo ba mwa kuta ya Faro be ne ba hanyelize Mushe, ili bao ha ba si ka bulelwa mabizo a bona. Haiba muñoli wa Buka ya Enoke n’a na ni simbule sa kale se si cwalo, ne lu ka latulelañi kuli Juda ni yena n’a na ni sona? *—Exoda 7:11, 22; 2 Timotea 3:8.

Ka za m’o Juda n’a zibezi litaba za lushango lwa Enoke lwa za banyefuli ki nto ye si ya butokwa. Ku sepahala kwa yona ku tiiswa ki taba ya kuli Juda n’a ñozi ka ku buyelelwa ki Mulimu. (2 Timotea 3:16) Moya o kenile wa Mulimu n’o mu zamaisize kuli a si ke a ñola nto ifi kamba ifi ye si ka nepahala.

[Litaluso za kwatasi]

[Siswaniso se si fa likepe 31]

Enoke n’a shaezi lushango lwa Jehova ka bundume