1, 2. Ki kabakalañi liñolo la Maroma 5:12 haliitusiswa hahulu ki Lipaki za Jehova?

 LUUNGE kuli mubata kueza mukoloko wa litimana za Bibele zebaziba hande Lipaki za Jehova ili zebaitusisanga hahulu. Kana liñolo la Maroma 5:12 nelikaba leliñwi la mañolo apili fa mukoloko wamina? Muhupule kuli ki hañata inze muitusisa manzwi a kuli: “Sina sibi hasikeni mwa lifasi ka mutu alimuñwi ni lifu halitile ka sibi, mi ka mukwa ocwalo lifu layamba kwa batu kaufela kakuli kaufelaa bona baezize sibi.”

² Timana yeo, ikuta-kutezwi kuitusiswa mwa buka ya Bibele I Lutañi Luli? Hamunze muituta buka ye ni bana bamina kamba batu babañwi, mwendi mukabala liñolo la Maroma 5:12 hamunyakisisa za mulelo wa Mulimu ka za lifasi, za tiululo, ni za muinelo wa babashwile, ili mwa ​—likauhanyo 3, 5, ni 6. Kono ki hakai inze munahana ka za mo liñolo la Maroma 5:12 limituseza mwa silikani samina ni Jehova, mwa likezo zamina, hamohocwalo ni sepo yamina ya za kwapili?

3. Kaufelaa luna lutalimana ni muinelo ufi?

³ Kono kaufelaa luna lutalimana ni miinelo yebonisa kuli lu baezalibi. Lwaezanga mafosisa zazi ni zazi. Niteñi, lunani buikolwiso  bwa kuli Mulimu wahupula kuli lubupilwe fa liluli, mi watabela kulubonisa makeke. (Samu 103:13, 14) Mwa tapelo yeli mutala, Jesu naabonisize kuli luswanela kukupa ku Mulimu kuli: “Uluswalele libi zaluna.” (Luka 11:2-4) Kabakaleo, haluswaneli kunahananga za mafosisa aluswalezi Mulimu. Nihakulicwalo, lwakona kutusiwa haiba lunahana zanaaezize Mulimu kuli aluswalele, ni mwakona kuezeza cwalo.

4, 5. (a) Kiñi zekona kulutusa kuutwisisa liñolo la Maroma 5:12? (b) “Sishemo sa Mulimu” sesibulezwi kwa Maroma 3:24, sitalusañi?

⁴ Lufumana litaba za butokwa mwa likauhanyo zeli bukaufi ni manzwi a muapositola Paulusi a kwa Maroma 5:12, sihulu mwa kauhanyo 6. Litaba zeo likona kulutusa kuutwisisa mo Jehova aluswalelanga libi zaluna. Mwa kauhanyo 3, lubala kuli: “Kaufelaa bona baezize sibi . . . mi kubeiwa kwabona kuba babalukile ka sishemo sa Mulimu ka kulukululwa ka tiululo yene lifilwe ki Kreste Jesu, kuswana inge mpo yefiwa feela.” (Maro. 3:23, 24) Paulusi naatalusañi hanaabulezi kuli “sishemo sa Mulimu”? Ka kuya ka buka yeñwi, linzwi la Sigerike lanaaitusisize likona kutalusa “kuezeza mutu yomuñwi nto yende kusina kulifiwa kamba kulibelela kukutisezwa nto yeñwi.”

⁵ Caziba wa litaba za kwaikale yabizwa John Parkhurst naabulezi kuli: “Linzwi leo [la Sigerike] halibulelwa ka kuama ku Mulimu kamba ku Kreste, fo sihulu litalusa sishemo sesifiwa kusina kulibelela tifo ilikuli batu bakone kuliululwa ni kupiliswa.” Kacwalo, kutoloka linzwi leo sina “sishemo sa Mulimu” ka mo kuñolezwi mwa Bibele ya Toloko ya Lifasi Lelinca kulukile. Kono Mulimu naabonisize cwañi sishemo seo? Mi sishemo seo siswalisana cwañi ni sepo yemunani yona, mane ni silikani samina ni Mulimu? Halunyakisiseñi taba yeo.

6. Batu bakona kutusiwa cwañi ki sishemo sa Mulimu?

⁶ Adama ki yena “mutu alimuñwi” yanaatahisize kuli sibi ni lifu likene “mwa lifasi.” Kacwalo, “ka foso ya mutu alimuñwi lifu libusize sina mulena.” Paulusi naaekelize kubulela kuli “butuna [bwa] sishemo sa Mulimu” nebutahile kabakala “mutu alimuñwi, yena Jesu Kreste.” (Maro. 5:12, 15, 17) Mi sishemo sa Mulimu seo sitahiselize batu kaufela bunde. “Babañata bakaba babalukile kabakala kuutwa kwa mutu alimuñwi [yena Jesu].” Mane sishemo sa Mulimu sakona kulufumanisa “bupilo bobusa feli ka Jesu Kreste.”—Maro. 5:19, 21.

7. Ki kabakalañi mpo ya tiululo haibonisa kuli Mulimu unani sishemo sesituna ku luna?

⁷ Jehova naasika tameha kuluma Mwanaa hae kutaha fa lifasi kuli ato fa sitabelo sa tiululo. Mane batu babasika petahala, ili baezalibi, nebasa swaneli kufiwa tiululo ki Mulimu ni Jesu kuli libi zabona likone kuswalelwa. Kacwalo, Mulimu haluswalezi libi ni kulufa sepo ya bupilo bwa kuya kuile, ki ka libaka feela la sishemo sahae sesituna. Luswanela kuitumela hahulu mpo ye ya sishemo sa Mulimu ni kubona teñi kuli yaama mupilelo waluna wa ka zazi ni zazi.

8. Ki mubonelo ufi ofosahezi obakona kuba ni ona batu babañwi ka za libi zabona?

⁸ Luna batu babasihuluha ku Adama, halusika petahala, kacwalo, lutengamezi kwa kueza mafosisa, bumaswe, ili sona sibi. Nihakulicwalo, hakusika luka kufosa ka bomu ka mulelo feela wa kusepa sishemo sa Mulimu, ili kunahana kuli: ‘Niha nikaeza nto yefosahezi yaanga Mulimu kuli ki sibi, hanitokwi kubilaela. Jehova uka niswalela.’ Ka bumai Bakreste babañwi nebaikutwile  cwalo nihaiba ka nako yene basapila baapositola babañwi. (Mubale Juda 4.) Luna mwendi halukoni kubulela maikuto acwalo; kono mwendi lwanahananga cwalo, kamba lwakona kusuñiwa maikuto ao mi akona kuhula mwa lipilu zaluna.

9, 10. Paulusi ni babañwi nebalukuluzwi cwañi kwa sibi ni lifu?

⁹ Paulusi naakoñomekile kuli luswanela kuambuka hahulu mubonelo wa kuli: ‘Mulimu wautwisisa. Haana kuisa pilu kwa mafosisa aka kamba kwa likezo zaka.’ Libaka ki lifi? Kakuli sina mwanaañolezi Paulusi, Bakreste ‘bashwile kwa neku la sibi.’ (Mubale Maroma 6:1, 2.) Bakreste nebakona kubulelwa cwañi kuli ‘bashwile kwa neku la sibi,’ hailifo nebasa pila fa lifasi?

¹⁰ Mulimu naaswalezi libi za Paulusi ni za batu babañwi ba mwa linako za baapositola. Jehova naabatozize ka moya wahae ni kubabiza bana bahae ba kwa moya. Mi baba ni sepo ya kuyo pila kwa lihalimu. Hane bakazwelapili kusepahala, nebaka pila ni kubusa ni Kreste mwa lihalimu. Kono Paulusi naakona kubulela ka za bona inze basapila ni kusebeleza Mulimu fa lifasi kuli ‘bashwile kwa neku la sibi.’ Naaitusisize mutala wa Jesu yanaashwile ni kuzusiwa sina sibupiwa sa moya mwa mahalimu. Lifu nelituhezi kuba ni maata fahalimwaa Jesu. Neli nto yeswana ni kwa Bakreste babatozizwe, bane baipala kuba ‘babashwile kwa neku la sibi kono nebapila ku Mulimu ka Kreste Jesu.’ (Maro. 6:9, 11) Mupilelo wabona neushutana ni mone uinezi sapili. Nebatuhezi kuzamaiswa ki litakazo zabona za sibi. Nebashwile kwa mupilelo wabona wapili.

11. Luna babanani sepo ya kupila kuya kuile mwa Paradaisi, lushwile “kwa neku la sibi” ka mukwa ufi?

¹¹ Luna bo? Lusika ba kale Bakreste, neluezanga sibi hañata, mwendi nelusa lemuhangi luli kuli likezo zaluna lifosahalile kamba limaswe ku Mulimu. Neluswana inge “batanga ba zemasila ni zemaswe.” Nekukonwa kubulelwa kuli neluli “batanga ba sibi.” (Maro. 6:19, 20) Cwale seluituta niti ya Bibele, selueza licinceho mwa bupilo bwaluna, kuineela ku Mulimu, ni kukolobezwa. Kuzwa feela ka nako yeo, lubile ni takazo ‘yezwelela kwa pilu’ ya kumamela lituto ni likuka za Mulimu. ‘Nelulukuluzwi kwa sibi,’ mi ‘nelufetuhile batanga ba kuluka.’ (Maro. 6:17, 18) Kacwalo, ni luna lwakona kubulelwa kuli nelushwile “kwa neku la sibi.”

12. Mañi ni mañi waluna utokwa kueza keto ifi?

¹² Nihakulicwalo, lusanani kueza keto, Paulusi naañozi kuli: “Musike mwatuhelela sibi kuzwelapili kubusa sina mulena mwa mibili yamina yeshwa ka kumihapeleza kuutwa litakazo zayona.” (Maro. 6:12) Lwakona ‘kutuhelela sibi kuzwelapili kubusa’ ka kueza lika kaufela zeulususueza mubili waluna osika petahala. Bakeñisa kuli lwakona ‘kutuhelela’ sibi kulubusa kamba kusihanela, puzo kikuli: Ki lika mañi luli zelubata? Muipuze kuli: ‘Ka linako zeñwi, kana natuhelelanga mubili kamba munahano waka osika petahala kunisupeza nzila yefosahezi mi kihona niliba mwa nzila yeo? Kamba kana nishwile kwa neku la sibi? Kana naapila ku Mulimu ka Kreste Jesu?’ Lipuzo zeo kaufela likona kulutusa kubona haiba luli lwaitebuha sishemo sa Mulimu salubonisize ka kuluswalela.

13. Ki bupaki bufi bobu lukolwisa kuli kwakonahala kutuhela kueza sibi?

¹³ Batu ba Jehova batuhezi kubonisa ‘muselo one babeyanga’ basika ziba kale Mulimu, kumulata, ni kumusebeleza. Kwamulaho, mwendi nebaezanga ‘lika zese baswabela cwale’ ili zenekona kubatahiseza lifu. (Maro. 6:21) Kono nebacincize. Ki zona zene baezize batu babañata banaañolezi  Paulusi kwa Korinte. Babañwi neli balapeli ba milimu ya maswaniso, babuki, baana babalobala ni baana ka bona, masholi, macakolwa, ni zeñwi zecwalo. Kono ‘nebatapisizwe’ ni ‘kukeniswa.’ (1 Makor. 6:9-11) Mi kubonahala kuli ni batu babañwi ba mwa puteho ya kwa Roma nebali cwalo. Paulusi naasusumelizwe kubañolela kuli: “Musike mwafa mibili yamina kwa sibi sina libelekiso za bumaswe, kono muifane ku Mulimu sina babazuhile kwa bafu, ni kufa mibili yamina ku Mulimu sina libelekiso za kuluka.” (Maro. 6:13) Paulusi naanani buikolwiso bwa kuli nebakona kuzwelapili kuba babakenile kwa moya ni kuzwelapili kutusiwa ki sishemo sa Mulimu.

14, 15. Ki lipuzo mañi zeluswanela kuipuza ka za kuutwa Mulimu “kuzwelela kwa pilu”?

¹⁴ Ki nto yeswana ni kacenu. Mizwale ni likaizeli baluna babañwi ka nako yeñwi nebali sina batu bao ba kwa Korinte. Kono ni bona nebacincize. Nebatuhezi mupilelo wabona wa kwaikale wa kueza sibi mi ‘nebatapisizwe’ ni ‘kukeniswa.’ Niha neikaba kuli nemuezize zwelopili yetuna kwamulaho, ki afi mayemo amina fapilaa Mulimu ka nako yacwale? Ka kuba kuli cwale sishemo sa Mulimu ni swalelo ya libi yetaha ka sona, liteñi ku mina, kana muikatulezi kusafa ‘mubili wamina kwa sibi’? Kana ‘mukaifana ku Mulimu sina babazuhile kwa bafu’?

¹⁵ Kuli lukone kueza cwalo, luswanela kuambuka mukwa wa kuketa kueza libi zetuna zene baeza babañwi mwa Korinte. Kueza cwalo, ki kwa butokwa hahulu haiba lubata kubonisa kuli luamuhezi sishemo sa Mulimu mi ‘sibi hasisana maata a kulubusa.’ Kono hape luikatulezi kuutwa Mulimu “kuzwelela kwa pilu” ka kueza molukonela kaufela kuambuka libi zebaanga babañwi kuli ki zenyinyani?—Maro. 6:14, 17.

16. Luziba cwañi kuli kuba Mukreste hakuami feela kuambuka libi zetuna?

¹⁶ Munahane ka za muapositola Paulusi. Lwakona kuba ni buikolwiso bwa kuli naasaikenyangi mwa libi zetuna zetalusizwe kwa 1 Makorinte 6:9-11. Nihakulicwalo, Paulusi naaipulezi kuli naanani sibi. Naañozi kuli: “Na ni wa nama, yalekisizwe kuba mutanga wa sibi. Kakuli haniutwisisi zenieza. Kabakala kuli haniezi zenilakaza, kono nieza zenitoile.” (Maro. 7:14, 15) Taba yeo ibonisa kuli kunani lika zeñwi zanaanga Paulusi kuli ki libi, mi naalwana ka taata kusaeza lika zeo. (Mubale Maroma 7:21-23.) Haike ni luna lueze cwalo halunze lulika kuutwa Mulimu “kuzwelela kwa pilu.”

17. Ki kabakalañi haluswanela kubulelanga niti?

¹⁷ Ka mutala, munyakisise taba ya kubulelanga niti. Bakreste baswanela kubulelanga niti. (Mubale Liproverbia 14:5; Maefese 4:25.) Satani “ki ndatahe buhata.” Mi Ananiasi ni musalaa hae nebashwile bakeñisa kubulela buhata. Haluswaneli kulikanyisa batu babacwalo bababulelanga buhata. (Joa. 8:44; Lik. 5:1-11) Kono kubulela niti kuama zeñata kwandaa feela a kusabulela buhata. Haiba luli lwaitebuha sishemo sa Mulimu, lukabulelanga niti mwa lika kaufela.

18, 19. Kubulela niti kuama cwañi lika zeñwi kwandaa kuambuka feela kubulela litaba za buhata?

¹⁸ Kubulela buhata ki kubulela nto yesi ya niti. Kono Jehova ubata kuli batu bahae baeze zeñwi kwandaa kuambuka feela kubulela litaba za buhata. Naasusuelize Maisilaele ba kwaikale kuli: “Muswanela kuba babakenile, kakuli na Jehova Mulimu wamina ni yakenile.” Kihona afa mitala ya zekutalusa kuba babakenile. Ka mutala, Mulimu naabulezi kuli: “Musike mwauzwa, musike mwabulela buhata, mi musike mwapumana.” (Liv. 19:2, 11) Niha neikaba kuli halubuleli buhata ka kutala, kono haiba lulika  kukolwisa babañwi ka za taba yesi ya niti, uzibe halusepahali.

¹⁹ Ka mutala, mutu ubulelela mubelekisi wahae kamba batu babeleka ni bona kuli lizazi lelitatama haana kuba kwa musebezi kamba ukakotoka kapili kuli ayo bonana ni dokota “kwa sipatela.” Kono mwendi utokwa feela nakonyana ya kuyo leka milyani kamba ya kuyo lifela likalafo zanaafilwe “kwa sipatela.” Mulelo wahae luli wa kusafumaneha kwa musebezi ki wa kuli akalise ka kuitahanela mwa musipili wahae kamba kuli aise lubasi lwahae kwa likamba. Kunani nitinyana mwa taba yanaabulezi ya kuli uya “kwa sipatela,” kono kana mwakona kubulela kuli naabulezi niti ka kutala? Kamba naapuma? Mwendi mwaziba miinelo yeswana ni wo wa kupuma babañwi ka bomu. Mwendi mutu ukona kueza cwalo kuli asike afiwa koto kamba kuli aputelele babañwi. Nihaiba kuli hakuna buhata bobubulezwi ka kutala, kucwañi ka za taelo ya Mulimu ya kuli: “Musike mwabulela buhata”? Hape munahane liñolo la Maroma 6:19, lelibulela kuli: “Mufe lilama zamina sina batanga ba kuluka kokulibisa kwa bukeni.”

20, 21. Sishemo salubonisize Mulimu siswanela kulususueza kuezañi?

²⁰ Sisupo kikuli, kuitebuha sishemo sa Mulimu kuama lika zeñata kwandaa feela kuambuka bubuki, bucakolwa, ni libi zeñwi zene baeza batu babañwi mwa Korinte. Kuamuhela sishemo sa Mulimu kutalusa kuli lukaambuka buhule ni kuambuka kuitabisa ka lika zesusueza buhule. Kufa lilama zaluna sina batanga ba kuluka kuka lutusa kuambuka kuba macakolwa ni kusanwanga hahulu kuli mane selusutelela kwa kukolwa. Lutokwa kuikataza hahulu kuli lulwanise lika zemaswe zeo. Niteñi, lwakona kuwina ndwa yeo.

²¹ Mulelo waluna ki wa kuambuka libi zetuna ni mafosisa amañwi asalemusehi hahulu. Halukoni kueza cwalo ka kupetahala. Kono luswanela kuikataza kueza cwalo sina feela mwanaaezelize Paulusi. Naasusuelize mizwale bahae kuli: “Musike mwatuhelela sibi kuzwelapili kubusa sina mulena mwa mibili yamina yeshwa ka kumihapeleza kuutwa litakazo zayona.” (Maro. 6:12; 7:18-20) Halunze luzwelapili kulwanisa sibi mwa mifuta yasona kaufela, lubonisa kuli lwaitebuha sishemo salubonisize Mulimu ka Kreste.

22. Ki mupuzo mañi obakafiwa batu bababonisa kuli baitebuha sishemo sa Mulimu?

²² Kabakala sishemo sa Mulimu, libi zaluna liswalezwi mi likazwelapili kuswalelwa. Ka kubonisa buitumelo, haike luzwelepili kubeleka ka taata kusaeza libi zebaanga babañwi kuli ki zenyinyani. Paulusi naakoñomekile mupuzo olulibelela hanaaize: “Cwale, bakeñisa kuli nemulukuluzwi kwa sibi mi mubile batanga ba Mulimu, mubeya muselo wamina mwa nzila ya bukeni, mi mafelelezo ki bupilo bobusa feli.”—Maro. 6:22.