1. Ki buikolwiso mañi bolunani bona?

JEHOVA MULIMU walata batanga bahae. Ubalatile kuzwa feela kwa makalelo mi ukazwelapili kubalata. Hape ulata katulo yelukile. (Samu 33:5) Kacwalo, lunani buikolwiso bwa kuli: (1) Jehova haikutwangi hande habona batanga bahae habaezwa maswe. (2) Ukabona teñi kuli batanga bahae habazwelipili kunyandiswa mi ukafa koto batu babaeza lika zemaswe. Mwa taba yapili kwa litaba zeene, * neluitutile kuli Mulao wanaafile Mulimu kwa Maisilaele ka kuitusisa Mushe neutomile fa lilato. Mulao wo neususueza batu kubonisa katulo yelukile kwa batu kaufela, mane nihaiba kwa batu bane basina yabatusa. (Deut. 10:18) Kaniti luli, Mulao wo neubonisize kuli Jehova walata batanga bahae.

2. Ki lipuzo mañi zeluka nyakisisa mwa taba ye?

² Mulao wa Mushe neufelisizwe ka silimo sa 33 C.E. puteho ya Sikreste hane itomilwe. Kono kana fo nekutalusa kuli Bakreste nebasike baba ni mulao one ukatusa kuli baboniswe lilato ni kuezwa ka katulo yelukile? Batili. Bakreste nebafilwe mulao omunca, ona mulao wa Kreste. Mwa taba ye, lukakala ka kunyakisisa seutalusa mulao wo. Hasamulaho, lukanyakisisa lipuzo zelatelela: Ki kabakalañi halukona kubulela kuli mulao wo neutomile fa lilato? Ki kabakalañi halukona kubulela kuli mulao wo utusa batu kuezwa ka katulo yelukile? Ka kuya ka mulao wo, babafilwe maata a kuetelela babañwi baswanela kuitusisa cwañi maata abafilwe?

3. “Mulao wa Kreste” obulezwi kwa liñolo la Magalata 6:2 ukopanyelezañi?

³ Mubale Magalata 6:2. Bakreste batokwiwa kuli bamamele “mulao wa Kreste.” Jesu naasika ñola mukoloko wa milao yemiñata-ñata yene baswanela kulatelela balutiwa bahae, kono naabafile litaelo, milao, ni likuka zeneka baetelela mwa bupilo bwabona. “Mulao wa Kreste” ukopanyeleza lituto kaufela zanaalutile Jesu. Kuli luutwisise hande seutalusa mulao wo, halunyakisiseñi litaba zelatelela.

4-5. Jesu naalutile batu ka nzila ifi, mi naaezize lili cwalo?

⁴ Jesu naalutile batu ka nzila ifi? Nzila yapili, neli ka litaba zanaa bataluselize. Litaba zanaabulezi nelitusize batu kuziba niti ka za Mulimu, zetahisa tabo mwa bupilo, ni kubatusa kulemuha kuli Mubuso wa Mulimu ki ona feela okafelisa manyando abakopana ni ona batu. (Luka 24:19) Jesu hape naalutile batu ka kubatomela mutala omunde. Naabata kuli baitute ku yena mwakupilisanela ni babañwi.—Joa. 13:15.

⁵ Jesu naalutile batu lili? Naabalutile ka nako ya bukombwa bwahae bwa fa lifasi. (Mat. 4:23) Hape naalutile balateleli bahae hamulaho feela wa kuzusiwa kwa bafu. Ka mutala, naabonahezi kwa balutiwa bahae bane bakopani hamoho, mwendi ili bane bafitelela 500, mi abalaela kuli ‘balute batu kuba balutiwa.’ (Mat. 28:19, 20; 1 Makor. 15:6) Mi hasaakutezi kwa lihalimu, Jesu yena toho ya puteho, azwelapili kufa litaelo kwa balutiwa bahae. Ka mutala, ibato ba ka 96 C.E., Kreste naalaezi muapositola Joani kuli asusueze ni kueleza Bakreste babatozizwe.—Makolo. 1:18; Sin. 1:1.

6-7. (a) Lituto zanaalutile Jesu lifumaneha kai? (b) Lukona kubonisa cwañi kuli lumamela mulao wa Kreste?

⁶ Lituto zanaalutile Jesu lifumaneha kai? Lifumaneha mwa Libuka za Evangeli zeene, ili zebonisa litaba zeñata zanaabulezi Jesu ni zanaaezize hanaali fa lifasi. Mañolo A Sigerike A Sikreste amañwi ni ona akona kulutusa kuutwisisa mwanaangela lika Jesu, kakuli naañozwi ki batu bane baetelelwa ki moya wa Mulimu, ili bane banani “munahano wa Kreste.”—1 Makor. 2:16.

⁷ Zeluituta: Lituto zanaalutile Jesu zakona kulutusa mwa miinelo kaufela yelukopana ni yona mwa bupilo. Kacwalo, mulao wa Kreste wakona kuluetelela haluli kwa ndu, kwa  mubeleko, kwa sikolo, kamba mwa puteho. Lukona kuituta mulao wo ka kubala Mañolo A Sigerike A Sikreste ni kunahanisisa zelubala. Lubonisa kuli lumamela mulao wo halusebelisa litaelo, milao, ni likuka zefumaneha mwa libuka zeo zeñozwi ka kususumezwa ki moya wa Mulimu. Haiba lumamela mulao wa Kreste, lukabonisa kuli luutwa Mulimu waluna yalilato, Jehova, kakuli litaba kaufela zanaalutile batu Jesu hanaali fa lifasi, nelizwa ku yena.—Joa. 8:28.

8. Mulao wa Kreste utomile fañi?

⁸ Haiba ndu iyahilwe fa mutomo otiile, batu babaka pila ku yona bakaikutwa kusilelezwa. Ka mukwa oswana, haiba mulao utomile fa likuka zende, batu baba ulatelela bakaikutwa kusilelezwa. Mulao wa Kreste utomile fa mutomo omunde hahulu, ili lilato. Ki kabakalañi halubulela cwalo?

9-10. Ki lika mañi zebonisa kuli Jesu naalata batu, mi lukona kumulikanyisa cwañi?

⁹ Pili, lika kaufela zanaaezize Jesu naaliezize kabakala kuli naanani lilato. Batu babanani lilato bashwelanga babañwi makeke ni kubabonisa mukekecima. Jesu naalutile batu babañata, kufolisa bakuli, kufepa bane bashwile tala, ni kuzusa babashwile bakeñisa kuli naabashwezi makeke. (Mat. 14:14; 15:32-38; Mare. 6:34; Luka 7:11-15) Kusina taba kuli Jesu naatokwa kutanda nako yeñata ni kuitusisa maata ahae kuli atuse babañwi, naaitatezi kueza cwalo kakuli naaiyakatwa pili zene batokwa babañwi. Mi sa butokwa nikufita kikuli naabonisize lilato lelituna ka kuitatela kulushwela kuli lufumane bupilo bobusa feli.—Joa. 15:13.

¹⁰ Zeluituta: Lukalikanyisa Jesu haiba lueza pili lika zetusa babañwi kufita zetusa luna bañi. Hape luka mulikanyisa haiba lushwela makeke batu babapila mwa sibaka selukutaleza ku sona. Haiba lushaela taba yende ni kuluta batu kabakala kuli lwabashwela makeke, lubonisa kuli lumamela mulao wa Kreste.

11-12. (a) Ki lika mañi zebonisa kuli Jehova ululata hahulu? (b) Lukona kulikanyisa cwañi lilato la Jehova?

¹¹ Sabubeli, Jesu naabonisize lilato lanani lona Ndatahe. Mwahalaa nako ya bukombwa bwahae, Jesu naabonisize kuli Jehova ulata hahulu batanga bahae. Nzila yeñwi yanaabonisize ka yona cwalo ki ka kuluta lituto zelatelela: Mañi ni mañi waluna ki wa butokwa hahulu ku Ndataa luna wa kwa lihalimu. (Mat. 10:31) Jehova utabanga hahulu haiba ngu yenelatehile ibaka, mi waiamuhelanga haikuta mwa puteho. (Luka 15:7, 10) Jehova naabonisize kuli ululata hahulu ka kuluma Mwanaa hae kuli ato luliulula kwa sibi ni lifu.—Joa. 3:16.

¹² Zeluituta: Lukona kulikanyisa cwañi lilato la Jehova? (Maef. 5:1, 2) Lukona kueza cwalo ka kuunga yomuñwi ni yomuñwi wa mizwale ni likaizeli baluna kuli ki wa butokwa, ni ka kuamuhela ka tabo “ngu yelatehile” yekutela ku Jehova. (Samu 119:176) Lubonisa kuli lwalata mizwale ni likaizeli baluna ka kuitatela kubatusa, inge cwalo habakopana ni butata bobuñwi mwa bupilo. (1 Joa. 3:17) Haiba lulata mizwale ni likaizeli baluna, lukabonisa kuli lwamamela mulao wa Kreste.

13-14. (a) Ka kuya ka liñolo la Joani 13:34, 35, ki mulao mañi wanaafile Jesu kwa balutiwa bahae, mi ki kabakalañi mulao wo hauli omunca? (b) Lukona kubonisa cwañi kuli lwamamela mulao omunca?

¹³ Sabulaalu, Jesu naalaezi balateleli bahae kuli babonise lilato la buitomboli. (Mubale Joani 13:34, 35.) Mulao wanaafile Jesu kwa balutiwa bahae wa kulata babañwi ki omunca bakeñisa kuli lilato lanaa balaezi kubonisa haliswani ni lilato lene batokwa kubonisa Maisilaele ka kuya ka Mulao wanaa bafile Mulimu. Jesu naalaezi balutiwa bahae kuli balatane sina mwanaa balatezi yena. Kuli baeze cwalo, nebatokwa kuitombola lika zeñwi kuli batuse babañwi. *  Luswanela kulata mizwale ni likaizeli baluna kufita moluitatela. Luswanela kubalata hahulu kuli mane lwakona kuitatela kubashwela sina mwanaaezelize Jesu.

¹⁴ Zeluituta: Lukona kubonisa cwañi kuli lwamamela mulao omunca? Ki ka kuitombola lika zeñwi kuli lutuse mizwale ni likaizeli baluna. Lubalata hahulu kuli mane luitukiselize kubaezeza lika zetuna inge cwalo kubashwela, kono hape lubatusanga ni mwa linzila zeñwi zenyinyani. Ka mutala, lukona kubonisa kuli lumamela mulao wa Kreste haiba lulika molukonela kaufela kutusa muzwale kamba kaizeli yasupezi kuli afumanehe kwa mukopano wa puteho, kamba luitombola lika zeñwi kuli lutabise Mukreste yomuñwi, kamba lukupa nako kwa mubeleko kuli luyo tusa mizwale ni likaizeli baluna babatahezwi ki likozi. Hape haiba lueza cwalo, lukatahisa kuli mizwale ni likaizeli baluna mwa puteho baikutwe kusilelezwa.

15-17. (a) Zanaaezize Jesu libonisa cwañi kuli walata katulo yelukile? (b) Lukona kulikanyisa cwañi Jesu?

¹⁵ Mwa Bibele, pulelo ya katulo yelukile italusa kueza lika zelukile mwa meeto a Mulimu ni kusaketulula babañwi. Ki kabakalañi halukona kubulela kuli mulao wa Kreste ususueza batu kubonisa katulo yelukile?

¹⁶ Pili, halunyakisiseñi zanaaezize Jesu zebonisa kuli walata katulo yelukile. Ka nako ya bukombwa bwa Jesu fa lifasi, baeteleli ba bulapeli bwa Sijuda nebatoile batu bane basi Majuda, nebakendanga Majuda bane basika ituta kwa likolo za bulapeli bwa Sijuda, mi nebasa kuteki basali. Kono Jesu yena naaezanga zelukile kwa batu kaufela mi naasa baketululangi. Naaamuhelanga batu bane basi Majuda bane bamuatumelanga, ili bane babonisize tumelo ku yena. (Mat. 8:5-10, 13) Naakutalize kwa batu babafumile ni babotana kusina kubaketulula. (Mat. 11:5; Luka 19:2, 9) Naaambolanga hande ni basali, mi naasa banyandisangi. Naabakutekanga ni kubabonisa sishemo, mane nihaiba basali bane baketululwangwa.—Luka 7:37-39, 44-50.

¹⁷ Zeluituta: Lukona kulikanyisa Jesu ka kusaketulula babañwi ni ka kukutaza kwa batu kaufela babalata kuteeleza, kusina taba ni mayemo abona kamba bulapeli bwabona. Mizwale balikanyisa mutala wa Jesu hababonisa likute kwa basali. Halueza cwalo, lubonisa kuli lumamela mulao wa Kreste.

18-19. Jesu naalutile lituto mañi ka za katulo yelukile, mi luitutañi kwa taba yeo?

¹⁸ Sabubeli, halunyakisiseñi lituto zanaalutile Jesu ka za katulo yelukile. Naalutile balateleli bahae likuka zenekona kubatusa kueza hande babañwi. Ka mutala, halunyakisiseñi taelo yanaafile Jesu ya kuli lueze babañwi sina feela molubatela kuli baluezeze ni luna. (Mat. 7:12) Kaufelaa luna lubata kuezwa hande. Kacwalo, ni luna luswanela kueza hande babañwi. Haiba lueza cwalo, ni bona baka lueza hande. Kono kucwañi haiba babañwi haba luezi hande? Jesu hape naalutile balateleli bahae kuli babe ni tumelo ya kuli Jehova ‘ukaatulela [batu] ka kuluka, baba mulilela musihali ni busihu.’ (Luka 18:6, 7) Manzwi ao abonisa kuli Mulimu waluna yalata katulo yelukile waziba miinelo yetaata yelukopana ni yona mwa mazazi a mafelelezo a, mi ukabona teñi kuli baba lueza maswe baatulwa ka nako yatomile.—2 Mates. 1:6.

¹⁹ Zeluituta: Haiba lusebelisa likuka zanaalutile Jesu, lukaeza hande babañwi. Mi haiba lunyandiswa mwa lifasi la Satani le, lwakona kutusiwa ki kuziba kuli Mulimu ukabona teñi kuli wafelisa manyando ao kwapili.

20-21. (a) Babafilwe maata a kuetelela babañwi baswanela kuitusisa cwañi maata abafilwe? (b) Muuna ukona kubonisa cwañi kuli ulata hahulu musalaa hae, mi mushemi wamuuna uswanela kupilisana cwañi ni bana bahae?

²⁰ Ka kuya ka mulao wa Kreste, babafilwe maata a kuetelela babañwi baswanela kuitusisa cwañi maata abafilwe? Mulao wo utomile fa lilato; kacwalo babafilwe maata a kuetelela babañwi baswanela kubakuteka ni kubabonisa lilato. Baswanela kuhupula kuli Kreste ubata kuli lubonise lilato mwa lika kaufela zelueza.

²¹ Mwa lubasi. Muuna uswanela kulata musalaa hae “sina Kreste mwaezeza puteho.” (Maef. 5:25, 28, 29) Muuna uswanela kulikanyisa Kreste ka kulata musalaa hae ni kueza pili lika zetusa musalaa hae kufita zetusa yena muñi. Baana babañwi bakona kupalelwa kubonisa lilato lelicwalo mwendi bakeñisa kuli bahulezi mwa sibaka ili mo buñata bwa batu habaezi hande babañwi mi habalatani. Kukona kubabela taata kucinca mikwa yabona yemaswe yeo, kono baswanela kueza cwalo kuli bamamele mulao wa Kreste. Haiba muuna alata hahulu musalaa hae ni kuitombola lika zeñwi kuli amutuse, musalaa hae uka mukuteka. Ndate yalata hahulu bana bahae haana kubanyandisa ka kubulela kamba kueza nto ifi kamba ifi yeka bautwisa butuku kwa pilu. (Maef. 4:31) Kono ubonisanga bana bahae kuli wabalata mi wabakatelwa ilikuli baikutwe kusilelezwa. Ndate yaeza cwalo utahisa kuli bana bahae bamulate ni kumusepa.

22. Ka kuya ka liñolo la 1 Pitrosi 5:1-3, ki mañi muñaa “lingu,” mi lingu zeo liswanela kueziwa cwañi?

²² Mwa puteho. Baana-bahulu baswanela kuhupula kuli “lingu” haki zabona. (Joa. 10:16; mubale 1 Pitrosi 5:1-3.) Lipulelo zecwale ka “mutapi wa Mulimu,” “fapilaa Mulimu,” ni “saanda sa Mulimu” lihupulisa baana-bahulu kuli lingu ki za Jehova. Ubata kuli lingu zahae  liboniswe lilato ni kubabalelwa. (1 Mates. 2:7, 8) Baana-bahulu bababonisa lilato habapeta buikalabelo bwabona, batabisa Jehova. Hape baana-bahulu babacwalo balatiwa ni kukutekiwa ki mizwale ni likaizeli babona.

23-24. (a) Baana-bahulu banani buikalabelo mañi haiba mutu yomuñwi mwa puteho uezize sibi sesituna? (b) Baana-bahulu banyakisisangañi habatalima taba ya mutu yaezize sibi sesituna?

²³ Baana-bahulu banani buikalabelo mañi haiba mutu yomuñwi mwa puteho uezize sibi sesituna? Musebezi wabona ushutana ni musebezi one baezanga baatuli ni baana-bahulu bane baetelelwa ki Mulao wanaafile Mulimu kwa Maisilaele. Mulao wo, neubonisa kuli kwandaa kutalima feela litaba zeama silikani sa mutu ni Jehova, baana-bahulu hape nebaswanela kutalima litaba za naha ni za businyi. Kono mulao wa Kreste ona ubonisa kuli baana-bahulu baswanela feela kutalima litaba zeama silikani sa mutu ni Jehova. Baziba kuli Mulimu utuhelezi mibuso ya lifasi kutalima litaba za naha ni za businyi. Mi mibuso yeo ifanga batu babafosize koto, inge cwalo ka kubalifisa masheleñi kamba kubakenya mwa tolongo.—Maro. 13:1-4.

²⁴ Baana-bahulu batalimanga cwañi taba ya mutu yaezize sibi sesituna? Baitusisanga Mañolo mi banyakisisanga taba ka butungi pili basika eza kale katulo. Bahupulanga kuli mulao wa Kreste utomile fa lilato. Bakeñisa lilato, baana-bahulu banyakisisanga lipuzo zelatelela: Muzwale kamba kaizeli yaezize bufosi bobutuna ukona kutusiwa cwañi? Kana mutu yaezize bufosi bo, ubakile? Kana lwakona kumutusa kuba ni silikani sesitiile ni Jehova hape?

25. Lukanyakisisañi mwa taba yetatama?

²⁵ Luitumela hahulu kuli lufilwe mulao wa Kreste! Haiba kaufelaa luna luikataza kuumamela, lukatusa kuli yomuñwi ni yomuñwi mwa puteho aikutwe kulatiwa, kuungiwa kuba wa butokwa, ni kuikutwa kusilelezwa. Niteñi, lupila mwa lifasi ili mo “batu babamaswe” batotobezi mwa “bumaswe bwabona.” (2 Tim. 3:13) Kacwalo, luswanela kuzwelapili kutona. Kono cwale lukona kubonisa cwañi katulo ya Mulimu yelukile mwa puteho ya Sikreste, mutu yomuñwi hasilafaza mwanana ka likezo za somano? Puzo yeo ikaalabiwa mwa taba yetatama.