1. Bakreste ba mwa linako za baapositola nebatalimani ni miinelo yecwañi?

IBATO ba mwahalaa lilimo za 62 ni 64 C.E., muapositola Pitrosi naañolezi “baenyi mwa lifasi babahasani mwa Ponto, Galatia, Kapadosia, Asia, ni Bitinia.” (1 Pit. 1:1) Mwa liputeho zeo mone kufumaneha batu babazwa mwa libaka zeshutana-shutana za Asia Minor, mizwale nebatokwa kususuezwa ni kufiwa ketelelo. Nebalwaniswa ni kunyefulwa. Nebakopana ni “manyando aswana sina mulilo.” Mi nebapila mwa linako zetaata. Pitrosi naañozi kuli “mafelelezo a lika kaufela asutelezi.” Kaniti luli, mafelelezo a puso ya Sijuda naakataha pili lilimo zelishumi lisika kwana kale. Ki lika mañi zeneka tusa Bakreste kaufela mwa linako zetaata zeo?—1 Pit. 4:4, 7, 12.

2, 3. Ki kabakalañi Pitrosi hanaasusuelize mizwale bahae kuba ni moya wa kuamuhela baenyi? (Mubone siswaniso sesi fahalimu.)

² Mwa liñolo lahae, Pitrosi naasusuelize mizwale bahae kuli: “Mulate kuamuhela baenyi.” (1 Pit. 4:9) Pulelo ya Sigerike yetolokilwe kuli “moya wa kuamuhela baenyi” italusa “kulata baenyi kamba kubabonisa sishemo.” Kono mulemuhe kuli Pitrosi naasusuelize mizwale ni likaizeli bahae ba Sikreste kuli babonisane moya wa kuamuhela baenyi, nihaike kuli nebazibana mi nebaswalisana hamoho. Kuba ni moya wa kuamuhela baenyi nekuka batusa cwañi?

 ³ Moya wa kuamuhela baenyi neuka batusa kuswalisana. Muhupule zeneezahezi ku mina ka butu. Kana mukile mwamemiwa kuli muyo pota kwa ndu ya muzwale kamba kaizeli yomuñwi? Kana mwahupula tabo yene mubile ni yona ka nako yeo? Hane mumemile mizwale ni likaizeli ba mwa puteho yamina kutaha kwa ndu yamina, kana silikani samina ni bona nesisika tiiswa? Halubonisa moya wa kuamuhela baenyi, lukaziba hande mizwale ni likaizeli baluna kufita molukona kubazibela ka linako zeñwi. Bakreste ba mwa linako zanaapila ku zona Pitrosi nebatokwa kuswalisana hahulu bakeñisa kuli miinelo neizwelapili kuba yemaswe. Bakreste kacenu ni bona baswanela kuswalisana hahulu habanze bapila mwa “mazazi a mafelelezo” a.—2 Tim. 3:1.

4. Ki lipuzo mañi zeluka nyakisisa mwa taba ye?

⁴ Lukona kubonisa cwañi moya wa kuamuhela baenyi? Lukona kutatulula cwañi butata bobukona kulupaleliswa kubonisa moya wa kuamuhela baenyi? Ki lika mañi zeluswanela kueza kuli lube baenyi babande halumemilwe?

5. Lukona kubonisa cwañi moya wa kuamuhela baenyi haluli kwa mikopano ya Sikreste?

⁵ Haluli kwa mikopano ya puteho: Luamuhelanga batu kaufela babafumanehanga kwa mikopano ya Sikreste ilikuli bato ca ni luna lico za kwa moya. Kaufelaa luna lumemiwanga ki Jehova ni kopano yahae. (Maro. 15:7) Haluamuhela babanca babataha kwa mikopano yaluna, lubonisa kuli luswalisana ni Jehova ni kopano yahae. Kacwalo, luswanela kubalumelisa kusina taba ni mobaapalezi kamba mobabonahalela. (Jak. 2:1-4) Haiba mubona muenyi yainzi anosi, kana mwakona kumumema kuli ato ina ni mina? Ukaitebuha hamuka mutusa kuziba zeezahala ka nako ya mukopano ni kumutusa kufumana mañolo abaliwa. Hamuka eza cwalo, mukabonisa kuli ‘muzwelapili kuba ni moya wa kuamuhela baenyi.’—Maro. 12:13.

6. Ki bo mañi sihulu boluswanela kumemela kwa mandu aluna?

⁶ Kumema babañwi kuli bato ca lico ni luna: Mwa linako za litaba za Bibele, batu nebabonisanga moya wa kuamuhela baenyi ka kumemela babañwi kwa mandu abona kuli bayo ca lico ni bona. (Gen. 18:1-8; Baat. 13:15; Luka 24:28-30) Kumemela mutu kwa sico neli sisupo sesibonisa kuli muñaa ndu naabata kuba mulikanaa mutu yamemilwe yo ni kupila ni yena ka kozo. Ki bo mañi sihulu boluswanela kumema? Ki batu boluswalisananga ni bona kamita, ili mizwale ni likaizeli mwa puteho. Halukopana ni miinelo yetaata, lutokwa kuswalisana hahulu ni mizwale baluna. Lutokwa balikani babasepahala ni bolukona kupila ni bona ka kozo. Mane ka silimo sa 2011, Sitopa Sesietelela nesilukisize kuli ba lubasi lwa Betele kwa United States bakalisange Tuto ya Tawala ya Mulibeleli ka 18:15 mwa sibaka sa 18:45. Ki kabakalañi hane baezize cinceho yeo? Hane kuzibiswa zateñi, nekubulezwi kuli haiba mukopano wo ufela ka bunako, ba mwa lubasi lwa Betele kuka babela bunolo kupotelwa kamba kupotela babañwi kwa mizuzu yabona. Mitai yemiñwi ni yona neiezize cinceho yeswana. Tukiso yeo itahisize kuli lubasi lwa Betele luswalisane hahulu.

7, 8. Lukona kubonisa cwañi moya wa kuamuhela baenyi kwa mizwale ba bapoti babatilo peta misebezi ya kopano ya Jehova?

⁷ Lwakona kubonisa moya wa kuamuhela baenyi halupotelwa ki babuleli ba lingambolo babazwa kwa liputeho zeñwi, baokameli ba mipotoloho, ni halupotelwa ki bayemeli babazwa kwa ofisi ya mutai wa mwa naha yaluna. (Mubale 3 Joani 5-8.) Nzila yende yelukona kueza cwalo ka yona ki ka kubayumbula lico. Kana mukaeza cwalo?

⁸ Kaizeli yomuñwi kwa United States utalusa kuli: “Ka lilimo zeñata, na ni bo muunaaka nelumemanga mizwale ni basali babona bane bato fanga lingambolo kuli bato pota kwa ndu yaluna. Nako ni nako hane lupotelwangwa ki mizwale bao, nelutabanga hahulu, kono sa butokwa ni kufita kikuli neba lutiisanga kwa moya. Haluna kulibala linako zecwalo.”

9, 10. (a) Ki baenyi babacwañi bolutokwa kuina ni bona nako yetelele? (b) Kana batu babasina mandu amatuna ni bona bakona kuamuhela baenyi? Mufe mutala.

 ⁹ Kuamuhela baenyi babatilo ina nako yetelele: Mwa linako za kwaikale, batu nebabonisanga moya wa kuamuhela baenyi ka kulukiseza baenyi babasepahala malobalo. (Jobo 31:32; Fil. 22) Ni kacenu, lutokwa kueza nto yeswana. Baokameli ba mipotoloho hañata batokwanga kulukisezwa malobalo ki liputeho zebapotela. Mizwale ni likaizeli babayanga kwa likolo zeluta Bibele, hamohocwalo ni baitateli babayaha libaka za kulapelela ni bona batokwanga kwa kuina. Likozi za ka taho litahisanga kuli batu basinyehelwe ki mandu abona, mi batu bao batokwanga kutusiwa kuli babe ni malobalo kamba kuba ni mandu hape. Haluswaneli kunahana kuli babakona feela kutusa ki babanani mandu amatuna; mane mwendi sebaezize cwalo hañata-ñata. Kana mwakona kuitatela kufa batu bao malobalo nihaike kuli ndu yamina ki yenyinyani?

¹⁰ Muzwale yomuñwi kwa South Korea uhupula tabo yanaabile ni yona hanaaamuhezi mizwale ni likaizeli bane batilo kena likolo zeluta Bibele. Utalusa kuli: “Kwa makalelo, neniikutwa kuli nekusa konahali kuli baituti bao bafitele mwa ndu yaluna kakuli kihona hane lusazo nyalana, mi neluina mwa ndu yenyinyani. Kono nelubile ni tabo yetuna baituti bao hane batilo ina ni luna mwa ndu yaluna. Ka kuba batu bane basazo nyalana, nelukona kuiponela tabo yebabanga ni yona batu babanyalani habasebeleza Jehova hamoho ni kundongwama likonkwani za kwa moya.”

11. Ki kabakalañi hamuswanela kubonisa moya wa kuamuhela baenyi kwa batu babatutezi mwa puteho yamina?

¹¹ Hakunani batu babatutezi mwa puteho: Fokuñwi kubanga ni batu kamba mabasi atutela mwa sibaka samina. Babañwi ku bona mwendi batahanga kuto sebeleza kwa sibaka semupila ku sona kokutokwahala hahulu bakutazi ba Mubuso. Mapaina bakona kulumiwa kuli bato tusa puteho yamina. Kaufelaa bona baikutwanga buenyi kwa makalelo, kakuli sebali mwa sibaka sesinca, puteho yenca, mi mwendi batokwa kuituta puo kamba mupilelo wa batu babafumaneha mwa sibaka seo. Haiba mubamema kuto ca lico ni mina, kamba kuyo ikatulusa ni bona kwa sibaka sesiñwi, muka batusa kufumana balikani babanca, mi bakatwaela kapili.

12. Ki mutala mañi obonisa kuli halutokwi kuba ni lika zeñata kuli lubonise moya wa kuamuhela baenyi?

¹² Hamutokwi kuba ni lika zeñata kuli mubonise moya wa kuamuhela baenyi. (Mubale Luka 10:41, 42.) Muzwale yomuñwi naabulezi cwana hanaahupula mone kubezi kwa makalelo hakalisa musebezi wa bulumiwa: “Nelusa mata mali ka nako yeo, mi nelutonda hahulu kwa hae. Zazi leliñwi manzibwana, bo musalaaka nebaikutwile hahulu bulutu, mi nenilikile kubatusa, kono kwapala. Mi ibato ba ka nako ya 19:30, lwautwa mutu yangongota fa sikwalo. Lwayo fumana kuli neli mutu yomuñwi yanaaituta Bibele yanaa lutiselize maolonji amalaalu. Naautwile kuli kunani balumiwa babanca babatile, mi naato lulumelisa. Lwamutaluseza kuli akene, mi lwamufa mezi a kunwa. Kihona lumulukiseza tii ni cokoleti. Nelusa zibi Siswahili ka nako yeo, mi ni yena naasazibi Sikuwa. Kono ki mona mone lukalezi kubela ni balikani cwalo mwa sibaka sene lututezi ku sona.”

13. Lukona kutusiwa cwañi haiba luba ni moya wa kuamuhela baenyi?

¹³ Kana mukile mwaikutwa kuli hamukoni kuamuhela baenyi? Haiba kucwalo, uzibe muyawile kolo ya kuba ni siango sesinde sene sika mikonisa kuba ni balikani ba niti. Kuba ni moya wa kuamuhela baenyi kuka mitusa kuli musike mwaikutwa buinosi. Niteñi, mwakona kuipuza kuli: ‘Ki kabakalañi mutu hakona kuikutwa kuli haakoni kuamuhela baenyi?’ Kunani mabaka amañata akona kutahisa cwalo.

14. Lukona kuezañi haiba lufumana taata kubonisa moya wa kuamuhela baenyi kabakala kuli haluna nako yeñata kamba luikutwa mukatalo?

¹⁴ Kusaba ni nako ni kuikutwa mukatalo: Batanga ba Jehova ki batu babapatehile hahulu, mi banani zeñata za kueza. Babañwi baikutwanga  kuli habana feela nako ya kuba ni baenyi, kamba baikutwanga kukatala hahulu. Haiba muikutwanga cwalo, mwendi mukatokwa kunyakisisa momuitusisezanga nako yamina. Kana mwakona kueza licinceho zeka mikonisa kufumana nako kamba kuba ni maata ilikuli mukone kuamuhela baenyi? Mañolo asusueza Bakreste kubonisa moya wa kuamuhela baenyi. (Maheb. 13:2) Hakusika fosahala kulukisa nako ya kuba ni baenyi, mi mane lususuezwa kueza cwalo. Kono kuli lueze cwalo, lutokwa kuitoboha misebezi yemiñwi yesi ya butokwa hahulu.

15. Ki lika mañi zekona kutahisa kuli babañwi baikutwe kuli habakoni kuamuhela baenyi?

¹⁵ Momuikutwela: Kana mukile mwabata kuamuhela baenyi, kono semuikutwa kuli hamukoni? Babañwi banani maswabi, mi baikutwa kuli habana kuba ni makande a kuambola ni baenyi mi baenyi bao habana kuikutwa kuamuhelwa. Babañwi bona habana masheleñi amañata mi baikutwa kuli habakoni kuyumbula baenyi sina mobakona kuezeza babañwi mwa puteho. Muhupule kuli halutokwi kuba ni ndu yetuna kuli luamuhele baenyi, kono selutokwa feela ki kuba ni ndu yekenile ni kubabonisa silikani.

16, 17. Ki lika mañi zeka mitusa haiba muikutwa kuli hamukoni kuamuhela baenyi?

¹⁶ Haiba muikutwa kuli hamukoni kuamuhela baenyi, muzibe kuli haki mina munosi. Muzwale yali muuna-muhulu mwa puteho kwa Britain utalusa kuli: “Mutu wakona kuikalelwa hanahana taba ya kuamuhela baenyi. Kono sina mokubelanga hañata halusebeleza Jehova, mukaba ni limbuyoti zeñata mi mukalemuha kuli nemusa tokwi kuikalelwa. Na mane niikolanga feela kuba ni baenyi inze lunwa kofi ni kutona ni bona.” Muhupule kuli kamita sa butokwa ki kubonisa kuli mwaisa pilu baenyi. (Mafil. 2:4) Batu babañata batabelanga hahulu kukandeka litaba zeezahezi mwa bupilo bwabona. Halukopana hamoho ni babañwi, ki yona feela nako yebakona kuziba lika zelukopani ni zona mwa bupilo. Muzwale yomuñwi yali muuna-muhulu mwa puteho naañozi kuli: “Mizwale ba mwa puteho habato nipotelanga kwa ndu, nibanga ni kolo ya kubaziba hande, mi sihulu nizibanga mone baitutezi niti.” Lukaikola hahulu siango ni babañwi haiba lubonisa kuli lwabaisa pilu.

¹⁷ Kaizeli yomuñwi wa paina yanaaamuhelanga mizwale ni likaizeli bane batahanga kwa likolo zeluta Bibele zeshutana-shutana utalusa kuli: “Kwa makalelo, neniikutwa kuli hakukonahali kuli bafitele mwa ndu yaka bakeñisa kuli ki yenyinyani mi libyana za mwateñi neli zakale. Kono nenisusuelizwe hahulu ki manzwi anaabulezi musalaa muzwale yomuñwi yanaatilo luta kwa likolo za Bibele. Kaizeli yo naabulezi kuli yena ni bo muunaa hae habaezanga musebezi wa maeto, lisunda zebaikolanga hahulu ki zebayo fitelanga mwa ndu ya mutu yatiile kwa moya, yasina lika zeñata kwa mubili, kono ili yaisa pilu kwa kusebeleza Jehova ni yanolofalize bupilo bwahae sina bona. Taba yeo nei nihupulisize zene balubulelelanga bo ma hane lusali banana, kuli: ‘Ki hande kuca muloho inze kunani lilato.’” (Liprov. 15:17) Haiba lulata babañwi, haluna kusaba kubamemela kwa mandu aluna.

18, 19. Kuba ni moya wa kuamuhela baenyi kukona kulutusa cwañi kufelisa maikuto a kusatabela batu babañwi?

¹⁸ Momuikutwela ka za babañwi: Kana kunani mutu yemusa utwani ni yena mwa puteho? Haiba musaezi licinceho, hamuna kuba balikani ni mutu yo. Kusautwana ni babañwi kukatahisa kuli kulubele taata kubamemela kwa mandu aluna. Fokuñwi mwendi mutu yomuñwi naaezize nto yene miutwisize butuku kwamulaho, mi muzwelapili kuhupula taba yeo.

¹⁹ Bibele ibonisa kuli kuba ni moya wa kuamuhela baenyi kuka lutusa kupilisana hande ni babañwi, mane nihaiba lila zaluna. (Mubale Liproverbia 25:21, 22.) Kumemela mutu kwa ndu yaluna kukatahisa kuli lukale kuutwana ni yena, mi lukapilisana ni yena ka kozo. Kueza cwalo kuka lutusa kulemuha tulemeno totunde twanani tona, ili twanaaboni Jehova hanaa muhohezi mwa niti. (Joa. 6:44) Haiba lumema mizwale baluna kabakala kuli lwabalata, lukakalisa kupilisana hande ni bona. Lukona kuziba cwañi kuli lilato ki lona leli lususueza kubonisa moya wa kuamuhela baenyi? Lukona kuziba cwalo ka kulatelela manzwi  asusueza afumaneha kwa Mafilipi 2:3, ali: “Ka kuba ni buikokobezo muunge babañwi kuli bamifita.” Haiba lulemuha linzila zeba lufita ka zona mizwale ni likaizeli baluna—ibe tumelo yabona, buitiiso bwabona, bundume bwabona, kamba kalemeno kakañwi ka Sikreste kebabonisa—luka balata hahulu mi kuka lubela bunolo kubaamuhela mwa mandu aluna.

20. Ki kabakalañi haluswanela kutaleleza sepiso halumemiwa, mi lukona kueza cwañi cwalo?

²⁰ Muñoli wa samu Davida naabuzize kuli: “Jehova, ki mañi yakona kuba muenyi mwa tende yahao?” (Samu 15:1) Naaalabile puzo yeo ka kubulela tulemeno twabata Mulimu kuli batu batubonise haiba babata kuba baenyi mwa tende yahae. Kakañwi ka tulemeno to ki kusepahala mwa litaba zelubulela, kakuli Bibele ili: “Haapalelwi kutaleleza sepiso yahae, lika niha lisike zamuzamaela hande.” (Samu 15:4) Haiba luamuhela memo, haluswaneli kupalelwa kutaleleza sepiso yaluna ka mabaka asautwahali. Mwendi mutu yalumemile uezize kale buitukiso, mi buikatazo bwahae kaufela bukaya mwa mezi haiba lupalelwa kutaleleza sepiso yaluna kusina libaka leliutwahala. (Mat. 5:37) Fokuñwi, babañwi bapalezwi kutaleleza sepiso yabona ya kuya kone bamemilwe ilikuli baamuhele memo yeñwi yebaanga kuli ki yende hahulu. Kono kana halueza cwalo lukabonisa kuli lwalata mutu yalumemile, mi lwamukuteka? Luswanela kubonisa kuli lwaitebuha moya wa kuamuhela baenyi oluboniswa ka kuya kolumemilwe, kusina taba ni zelukayo yumbulwa. (Luka 10:7) Kono haiba luipumana mwa miinelo yelupaleliswa kuya kolumemilwe, lukabonisa kuli lwalata batu baba lumemile ni kuli lwaiyakatwa bona ka kubazibisa kapili.

21. Kulatelela lizo za mwa sibaka selupila ku sona kukona kulutusa cwañi kuli lube baenyi babande?

²¹ Hape ki kwa butokwa kulatelela sizo sa mwa sibaka selupila ku sona. Mwa lizo zeñwi, mutu ulukuluhile kuyo pota kusina kuzibisa batu bayo potela; kono mwa lizo zeñwi, mutu utokwa kubazibisa asikayo pota kale. Mwa libaka zeñwi, muñaa ndu uyumbulanga baenyi lico zende hahulu, zesiyezi ki zona zafa lubasi; kono mwa libaka zeñwi mona, baenyi hamoho ni lubasi bacanga lico zeswana. Mwa libaka zeñwi, baenyi bashimbanga lico kuisa kwa sibaka kobamemilwe; kono mwa libaka zeñwi mona, muñaa ndu habatangi kuli batu bamemile baikutwe kuli baswanela kutisa sesiñwi. Mwa lizo zeñwi, batu baziba kuli mutu hamemiwa lwapili kamba lwabubeli wakona kuhana ka maseme; kono mwa lizo zeñwi, kuhana kubonisa kuli mutu haana buitumelo. Haike luezeñi ka molukonela kaufela kutabisa batu baba lumemile.

22. Ki kabakalañi hakuli kwa butokwa hahulu kuba ni moya wa “kuamuhela baenyi”?

²² Kacenu lwautwisisa hande kuli “mafelelezo a lika kaufela asutelezi.” (1 Pit. 4:7) Lutuha lutalimana ni ñalelwa yetuna, yesika bonwa kale. Miinelo ya lifasi le hainze itotobela, lukatokwa hahulu kubonisana lilato ni mizwale ni likaizeli baluna. Kacenu luna Bakreste lutokwa hahulu kumamela kelezo yanaafile Pitrosi yeli: “Mulate kuamuhela baenyi,” kakuli kueza cwalo kuka lutahiseza tabo ka nako ya cwale ni kuya kuile.—1 Pit. 4:9.