1. Abrahama naabonisize cwañi kuli naanani buikolwiso bwa kuli Jehova uezanga lika ka nzila yelukile? (Mubone siswaniso sesi fahalimu.)

ABRAHAMA naabuzize kuli: “Kana Muatuli wa lifasi kaufela haana kueza sesilukile?” (Gen. 18:25) Ka kubuza puzo yeo, Abrahama naabonisize buikolwiso bwa kuli Jehova naakaatula mileneñi ya Sodoma ni Gomora ka nzila yelukile. Abrahama naaziba hande kuli Jehova naasike aeza katulo yemaswe ka ‘kubulaya batu babalukile hamoho ni babamaswe.’ Abrahama naaikutwile kuli taba yecwalo neili “kwahule” ni Mulimu. Ibato ba lilimo ze 400 hasamulaho, Jehova naaipulezi kuli: “Ki yena Licwe, misebezi yahae ki yepetahalile, kakuli linzila zahae kaufela lilukile. Ki Mulimu yasepahala, yasaezi ka kusaluka; ulukile mi unani niti.”—Deut. 31:19; 32:4.

2. Ki kabakalañi halukona kubulela kuli Jehova hakoni kufa katulo yesika luka?

² Ki kabakalañi Abrahama hanaanani buikolwiso bwa kuli Jehova kamita ufanga katulo yelukile? Kabakala kuli Jehova ki yena mutala omunde hahulu wa katulo yelukile ni kuluka. Mane manzwi a Siheberu atolokilwe kuli “katulo yelukile” ni  “kuluka” hañata afumanehanga hamoho mwa Mañolo a Siheberu. Hakuna shutano yemwahalaa katulo yelukile ni sesilukile. Kacwalo bakeñisa kuli likuka za Jehova kaufela ki zelukile, mubonelo wahae ki olukile kamita. Hape Bibele ili: “Ulata kuluka ni katulo yelukile.”—Samu 33:5.

3. Mufe mutala obonisa kuli batu habaatulwi ka kuluka mwa lifasi kacenu.

³ Batu babasepahala bakona kuomba-ombiwa ka kuziba kuli Jehova kamita uatulanga ka kuluka, kakuli mwa lifasi kacenu kutezi likezo za kusaluka. Kabakala likezo zecwalo za kusaluka, batu fokuñwi batamelelizwe bufosi bobutuna bobasika eza. Ka mutala, batu babañwi baatuzwi ka mafosisa mi bakenyizwe mwa tolongo. Mane babañwi sebabile mwa tolongo ka lilimo zeñata-ñata kabakala milatu yebasika eza, mi bakonile feela kulukululwa mwateñi hase kunani bupaki bobufumanwi ka DNA. Nihaike kuli kukenywa mwa tolongo cwalo ka mafosisa kwazwafisa mi kutahisa bunyemi, Bakreste bakona kufumana taata kutiyela mufuta omuñwi wa katulo yesika luka.

4. Tumelo ya Mukreste ikona kulikiwa cwañi?

⁴ Bakreste balibelela kuli habana kuezwanga hande ki batu babafumaneha kwande a puteho ya Sikreste. Nihakulicwalo, tumelo yaluna yakona kulikiwa haiba lubona kamba luipumana mwa muinelo obonahala kuli lika halisika atulwa ka kuluka mwa puteho. Ki lika mañi zemuka eza haiba muipumana mwa muinelo ocwalo? Kana taba yeo ika misitatalisa?

5. Ki kabakalañi Mukreste hasaswaneli kukomoka haiba abona kuli babañwi habaezwi hande, kamba haiba yena kasibili haezwi hande mwa puteho?

⁵ Bakeñisa kuli kaufelaa luna halusika petahala mi lwaezanga sibi, lwakona kuikutwa kuli halusika ezwa hande ki babañwi, kamba mane lwakona kusaeza hande mutu yomuñwi mwa puteho. (1 Joa. 1:8) Nihaike kuli miinelo yecwalo haibangi teñi kamita, Bakreste babasepahala habaswaneli kukomoka kamba kusitatala haiba lika zesika luka liezahala. Jehova ulufile kelezo mwa Linzwi lahae yelutusa kuzwelapili kusepahala, niha luikutwa kuli balumeli babañwi habasika lueza hande.—Samu 55:12-14.

6, 7. Ki muinelo mañi osika luka wanaaipumani ku ona muzwale yomuñwi, mi ki tulemeno mani tone tumutusize kuzwelapili kuitiisa?

⁶ Munyakisise mutala wa bo Willi Diehl. Kuzwa ka 1931, Muzwale Diehl naasebelize ka busepahali fa Betele ya mwa Bern, kwa Switzerland. Ka 1946, naakeni Sikolo sa Giliadi mwa sitopa sabu 8 mwa New York, kwa U.S.A. Hasaakwazize, naaketilwe kuyo sebeza sina muokameli wa mupotoloho kwa Switzerland. Mwa likande la bupilo bwahae, Muzwale Diehl naabulezi kuli: “Ka May 1949, nazibisa mizwale kwa sibaka sesituna sa zamaiso mwa Bern kuli nenibata kunyala.” Ki kalabo mañi yanaafilwe ki ofisi ya mutai wa kwa Bern? Mizwale babaetelela neba mualabile kuli: “Lwakuamuha buikalabelo bwahao kaufela, ukaba feela paina.” Muzwale Diehl uzwelapili kutalusa kuli: “Nenisa lumelezwi kufa lingambolo . . . Babañata nebasa lulumelisangi, mi nebaluunga sina babazwisizwe mwa puteho.”

⁷ Muzwale Diehl naaezize cwañi hanaali mwa muinelo wo? Ubulela kuli: “Kono neluziba kuli kunyala kulumelelizwe ka kuya ka  Mañolo, kacwalo nelulapelanga ni kusepa hahulu Jehova.” Hamulaho wa nako, mafosisa ao, anaatahisize kuli baatulwe ka kusaluka, ahakululwa, mi Muzwale Diehl akutisezwa buikalabelo bwahae. Naafuyauzwi kabakala busepahali bwahae ku Jehova. * Luswanela kuipuza kuli: ‘Kana nenika eza cwalo ni na hane nikaipumana mwa muinelo oswana? Kana nenika libelela ku Jehova ka pilu-telele, kamba nenika bata kuikemela?’—Liprov. 11:2; mubale Mika 7:7.

8. Ki kabakalañi fokuñwi hamukona kunahana ka mafosisa kuli hamusika ezwa hande kamba kuli mutu yomuñwi hasika ezwa hande?

⁸ Kamba mwendi mwakona kunahana ka mafosisa kuli hamusika ezwa hande kamba kuli mutu yomuñwi mwa puteho hasika ezwa hande. Taba yeo yakona kuezahala bakeñisa mubonelo waluna osika petahala kamba kabakala kuli haluzibi litaba ka butungi. Ibe kuli moluutwisiseza taba ki mona kamba kutokwa, haiba luitinga ku Jehova ka kulapela ku yena, ni kuzwelapili kusepahala, haluna ‘kunyemela Jehova.’—Mubale Liproverbia 19:3.

9. Ki mitala ifi yeluka nyakisisa mwa taba ye ni yetatama?

⁹ Halunyakisiseñi mitala yemilaalu ya batanga ba Jehova bane basika ezwa hande mwa miteñi ya Bibele. Mwa taba ye, lukanyakisisa mutala wa Josefa, mwanaa muikulu wa Abrahama, ni mwanaaezelizwe ki bahulwani bahae. Mwa taba yetatama, lukanyakisisa Jehova mwanaaezelize Mulena Akabe wa Isilaele ni zanaaipumani ku zona muapositola Pitrosi kwa Antioke wa Siria. Halunze lunyakisisa mitala ye, mulemuhe lika zeka mitusa kuzwelapili kusepahala ni kuba ni silikani sesitiile ni Jehova, sihulu hamuikutwa kuli hamusika ezwa hande.

10, 11. (a) Josefa naasika ezwa hande mwa miinelo yecwañi? (b) Josefa naabile ni kolo ya kuezañi hanaali mwa tolongo?

¹⁰ Josefa neli mutangaa Jehova yasepahala, mi ka linako zeñwi naasika eziwa hande ki batu babañwi. Kono taba yene muutwisize hahulu butuku kikuli nako yeñwi naasika ezwa hande ki bahulwani bahae tota. Josefa hanaali kwa mafelelezo a lilimo za kunonoboka, bahulwani bahae neba muuzwize ni kumulekisa sina mutanga. Naaisizwe kwa Egepita, isi ka kulata kwahae. (Gen. 37:23-28; 42:21) Hasamulaho, hasainzi mwa naha yenca yeo ka lilimo lisikai, atamelezwa kuli naabatile kuswala musali likalala mi akenywa mwa tolongo kusina kuzekiswa. (Gen. 39:17-20) Naanyandile ka lilimo zebato ba 13 inzaali mutanga ni lipantiti. Luitutañi ku zeneezahezi ku Josefa ili zeka lutusa haiba lusaezwi hande ki mulumeli yomuñwi?

¹¹ Josefa naataluselize lipantiti yomuñwi mone izamaezi taba yahae. Lipantiti yo naabanga nduna wa balwali ba likomoki za mulena. Ka nako yene bali mwa tolongo, mulwali wa komoki ya mulena aba ni tolo, mi Josefa amutaluseza taluso yayona. Josefa naatalusize kuli mulwali wa komoki yo naakakutisezwa fa situlo sahae mwa kuta ya Faro. Josefa hanaatalusa tolo ya muuna yo ka kutusiwa ki Mulimu, aba ni kolo ya kutalusa muinelo wanaali ku ona. Lukona kuituta lituto za butokwa kwa litaba zanaabulezi Josefa, mane cwalo ni kwa litaba zanaasika bulela.—Gen. 40:5-13.

12, 13. (a) Ki kabakalañi manzwi anaabulezi Josefa hasabonisi kuli naalumezi feela muinelo kusina kueza sesiñwi ka za teñi? (b) Ki litaba mañi zanaasika talusa Josefa hanaabulela ni mulwali wa komoki?

 ¹² Mubale Genese 40:14, 15. Mulemuhe kuli Josefa utalusa kuli ‘naauzwizwe.’ Kaniti, naasika ezwa hande. Josefa hape naabulezi kuli nekusina sanaaezize sene baswanela kumukenyeza mwa tolongo. Ka lona libaka leo, akupa mulwali wa komoki yo kuli ayo bulela taba yahae ku Faro. Kabakalañi? Naatalusize mulelo wahae, ka kubulela kuli: “Ilikuli nizwe mwa sibaka se.”

¹³ Kana manzwi anaabulezi Josefa abonisa kuli naalumezi feela muinelo kusina kueza sesiñwi ka za teñi? Batili. Naaziba kuli naasika ezwa hande mwa miinelo yemiñata. Ki lona libaka hanaatalusize muinelo wahae ku mulwali wa komoki yo, ili yanaaka kona kumutusa. Kono mulemuhe kuli hakuna folubala mwa Mañolo fokubonisa kuli Josefa naataluselize mutu yomuñwi kuli bane bamuuzwize neli bahulwani bahae—naasika bulelela nihaiba yena Faro kasibili. Mane ka nako yene batile bahulwani bahae kwa Egepita ni kuto kutisana pilu ni Josefa, Faro naabaamuhezi hande mi abamema kuli bato yaha mwa Egepita ilikuli baikole lika “zende hahulu za naha.”—Gen. 45:16-20.

14. Ki lika mañi zeka lutusa kuli lusike lwakenelwa ki bufokoli bwa kusawana babañwi niha luikutwa kuli haluezwi hande mwa puteho?

¹⁴ Haiba Mukreste aikutwa kuli haezwi hande, atokomele kuli asike ataluseza babañwi taba yeo ka lusebo. Ki niti kuli lwaswanela kukupa tuso kwa baana-bahulu ni kubazibisa haiba mutu yomuñwi mwa puteho uezize sibi sesituna. (Liv. 5:1) Kono mwa litaba zeñata zesaami sibi sesituna, lwakona kutatulula butata lusazibisi babañwi, nihaiba bona baana-bahulu. (Mubale Mateu 5:23, 24; 18:15.) Luswanela kusepahala ni kutalimanga litaba zecwalo ka kulumelelana ni likuka za Bibele. Mane fokuñwi  lwakona kulemuha kuli kanti nelusika fosezwa. Lukataba hahulu kuli nelusika tatafaza taba ka kusinya Mukreste yomuñwi libizo! Muhupule kuli, ibe kuli lufoselizwe kamba kutokwa, kubulela maswe mutu yalufoselize hakukoni kucinca muinelo. Haiba lusepahala ku Jehova, haluna kueza mafosisa acwalo. Walisamu hanaabulela za mutu “yasina mulatu mwa mupilelo wahae,” naaize: “Haasawani mutu ka lulimi lwahae, haaezi maswe mutu yomuñwi, mi haasinyi balikani bahae libizo.”—Samu 15:2, 3; Jak. 3:5.

15. Josefa naatusizwe cwañi ki silikani sahae ni Jehova?

¹⁵ Luituta mutala omunde hahulu wa kuli Josefa naanani silikani sesinde ni Jehova. Mwa manyando ahae kaufela a lilimo ze 13, Josefa naabonisize kuli naanani mubonelo wa Jehova wa lika. (Gen. 45:5-8) Naasika nyaza Jehova kabakala muinelo wanaali ku ona. Nihaike kuli naasika libala manyando anaakopani ni ona, manyando ao naasika muzwafisa. Mi sa butokwa ni kufita kikuli, kusapetahala kwa babañwi ni likezo zabona zemaswe nelisika mukauhanya ku Jehova. Bakeñisa kuli Josefa naasepahala, naaiponezi mwanaa mutuselize Jehova ka kuhakulula mafosisa anaaezizwe, mi afuyaulwa hamoho ni lubasi lwahae.

16. Ki kabakalañi haluswanela kusutelela hahulu ku Jehova haiba haluezwi hande mwa puteho?

¹⁶ Ni luna luswanela kuba ni silikani sesinde ni Jehova. Kusapetahala kwa mizwale baluna ni mafosisa abona hakuswaneli kulukauhanya ku Mulimu yelulata ni yelulapela. (Maro. 8:38, 39) Kono haiba Mukreste yomuñwi asa luezi hande, lube sina Josefa mi lusutelele hahulu ku Jehova, ka kulika kuba ni mubonelo wahae wa lika. Hase luezize lika kaufela zeluswanela kueza ka kuya ka likuka za mwa Bibele, luswanela kusiya taba mwa mazoho a Jehova, inze lunani buikolwiso bwa kuli uka ihakulula ka nako yahae.

17. Lukona kubonisa cwañi kuli lusepile “Muatuli wa lifasi kaufela”?

¹⁷ Mwa lifasi lelimaswe lelupila ku lona kacenu, fokuñwi haluna kuezwanga hande. Ka linako zeñwi, mina kamba mutu yemuziba mwakona kuikutwa kuli hamuezwi hande, kamba mwakona kubona inge kuli mutu yomuñwi haezwi hande mwa puteho. Musike mwasitatala. (Samu 119:165) Kono ka kuba batanga ba Mulimu babasepahala, luitinga ku yena ka tapelo. Hape luswanela kulemuha kuli haluzibi litaba ka butungi. Mwendi lukona kunahana kuli nto yeñwi haisika luka kabakala kuba ni mubonelo waluna osika petahala. Sina moluitutezi kwa mutala wa Josefa, lutokwa kuambuka lipulelo za lusebo, ka kuziba kuli lipulelo zecwalo likatahisa feela kuli butata bo buekezehe. Mi mwa sibaka sa kuikemela, luikatulele kuzwelapili kusepahala ni kulibelela ka pilu-telele ku Jehova kuli ki yena yakalukisa litaba. Halueza cwalo, lukatabisa Jehova mi uka lufuyaula, sina mone kubezi ku Josefa. Lwakona kuba ni buikolwiso bwa kuli, “Muatuli wa lifasi kaufela” ukaeza zelukile kamita, kakuli “linzila zahae kaufela lilukile.”—Gen. 18:25; Deut. 32:4.

18. Lukanyakisisañi mwa taba yetatama?

¹⁸ Mwa taba yetatama, lukanyakisisa mitala yemiñwi yemibeli ya batanga ba Jehova bababulezwi mwa Bibele bane basika ezwa hande. Ka kunyakisisa litaba zabona, lukabona molukona kulikanyiseza mubonelo wa Jehova wa katulo yelukile ka kuba ni buikokobezo ni kulata kuswalela.