1. Ki kabakalañi kaufelaa luna halutokwa butali bobuzwa ku Mulimu? (Liproverbia 4:7)

 KUSINA kukakanya, haiba mukile mwatokwa kueza katulo ya butokwa, nemulapezi ku Mulimu kuli amife butali mi kueza cwalo neku mitusize luli. (Jak. 1:5) Mulena Salumoni naañozi kuli: “Butali ki bwa butokwa hahulu.” (Mubale Liproverbia 4:7.) Nihakulicwalo, Salumoni naasabuleli za butali bwa batu. Naatalusa butali bobuzwa ku Jehova Mulimu. (Liprov. 2:6) Kana butali bobuzwa ku Mulimu bwakona kulutusa kutatulula butata bolukopana ni bona kacenu? Eni, bwakona, sina moluka nyakisiseza mwa taba ye.

2. Ki ifi nzila yeñwi yekona kulutusa kuba ni butali bwa luli?

² Nzila yeñwi yekona kulutusa kuba ni butali bwa luli ki kuituta ni kusebelisa lituto zene balutile baana bababeli bane bakutekiwa hahulu kabakala kuli nebanani butali bobutuna. Sapili, lukanyakisisa mutala wa Salumoni. Bibele ibulela kuli “Mulimu [naafile] Salumoni butali ni temuho yetuna hahulu.” (1 Mal. 4:29) Sabubeli, lukanyakisisa mutala wa Jesu, ili yanaanani butali bobutuna ka kufitisisa. (Mat. 12:42) Bibele neipolofitile cwana ka za Jesu: “Moya wa Jehova ukaina fahalimwaa hae, ili moya wa butali ni wa kutwisiso.”—Isa. 11:2.

3. Lukanyakisisañi mwa taba ye?

³ Salumoni ni Jesu nebaitusisize butali bwanaa bafile Mulimu kufa kelezo yende yeama litaba zekona kulutusa kaufelaa luna. Mwa taba ye, lukanyakisisa litaba zetaalu ze: Kuba ni mubonelo oswanela ka za masheleñi, mubeleko, ni moluikungela.

4. Bupilo bwanaapila Salumoni nebushutana cwañi ni bwa Jesu?

⁴ Salumoni naafumile hahulu luli mi naapila mwa mbombolelwa. (1 Mal. 10:7, 14, 15) Kono Jesu yena naasina lika zeñata mi naasina nihaiba ndu yahae. (Mat. 8:20) Niteñi, baana bababeli bao nebanani mubonelo oswanela ka za lika za kwa mubili bakeñisa kuli butali bwabona nebuzwa ku Jehova Mulimu.

5. Ki mubonelo mañi oswanela wanaanani ona Salumoni ka za masheleñi?

⁵ Salumoni naabulezi kuli masheleñi ‘asileleza.’ (Muek. 7:12) Masheleñi akona kulutusa kufumana lika zelutokwa mwa bupilo hamohocwalo ni lika zeñwi zelubata. Niteñi, Salumoni niha naafumile hahulu cwalo, naalemuhile kuli kunani lika zeñwi za butokwa hahulu kufita masheleñi. Ka mutala, naañozi kuli: “Sesiswanela ki kuketa libizo lelinde [kamba “libubo lelinde,” litaluso ze kwatasi] kufita bufumu bobuñata.” (Liprov. 22:1) Salumoni hape naabulezi kuli batu babalata masheleñi habakuliswangi ki sifumu sabona. (Muek. 5:10, 12) Mi naalulemusize kuli haluswaneli kuunga masheleñi kuba yona nto ya butokwa hahulu mwa bupilo bwaluna kakuli masheleñi akona kufela kapili.—Liprov. 23:4, 5.

6. Ki mubonelo mañi oswanela wanaanani ona Jesu ka za lika za kwa mubili? (Mateu 6:31-33)

⁶ Jesu naanani mubonelo oswanela ka za lika za kwa mubili. Naaikozi lico ni lino. (Luka 19:2, 6, 7) Nako yeñwi, naaezize waine yende hahulu ka makazo, mi yeo neli yona makazo yahae yapili. (Joa. 2:10, 11) Mi fa lizazi lanaabulailwe, naaapezi siapalo sesitula. (Joa. 19:23, 24) Kono Jesu naasika anga lika za kwa mubili kuba yona nto ya butokwa hahulu mwa bupilo bwahae. Naabulelezi balateleli bahae kuli: “Hakuna mutu yakona kusebeleza malena bababeli . . . Hamukoni kusebeleza Mulimu ni Bufumu.” (Mat. 6:24) Jesu naabulezi kuli haiba lubata pili Mubuso, Jehova uka lutusa kufumana lika zelutokwa.—Mubale Mateu 6:31-33.

7. Muzwale yomuñwi naatusizwe cwañi kabakala kuba ni mubonelo oswanela ka za masheleñi?

 ⁷ Mizwale ni likaizeli baluna babañata batusizwe hahulu kabakala kusebelisa kelezo ya Mulimu yende ka za masheleñi. Halunyakisiseñi mutala wa muzwale yali likwasha yabizwa Daniel. Naabulezi kuli: “Hane nili mwa lilimo za kunonoboka, neniikatulezi kuli nenika beya lika za kwa moya mwa sibaka sapili mwa bupilo bwaka.” Bakeñisa kuli bo Daniel bapila bupilo bobubunolo, bakonile kuitusisa nako ni buikoneli bwabona kueza zeñata mwa sebelezo yabona ku Jehova. Muzwale yo uekeza kubulela kuli: “Kubulela feela niti, haniinyazi kuli neniikatulezi kusebeleza Jehova. Ki niti kuli nenikona kufumana masheleñi amañata kambe kuba ni masheleñi neli yona nto ya butokwa hahulu mwa bupilo bwaka. Kono kambe neniezize cwalo, nenisike naba ni balikani babande boninani bona cwale. Hape nenisike naba ni tabo yetahiswa ki kubeya za Mubuso mwa sibaka sapili. Jehova unifile limbuyoti zeñata zesakoni kulekiwa ka masheleñi.” Kaniti, lukatusiwa hahulu haiba luisa pilu kwa lika za kwa moya kufita kundongwama masheleñi.

8. Luziba cwañi kuli Salumoni naanani mubonelo oswanela ka za mubeleko? (Muekelesia 5:18, 19)

⁸ Salumoni naabulezi kuli tabo yelubanga ni yona halusebeza ka taata “ki mpo yezwa ku Mulimu.” (Mubale Muekelesia 5:18, 19.) Naañozi kuli: “Musebezi kaufela oezwa ka taata watusa.” (Liprov. 14:23) Salumoni naaiponezi buniti bwa taba yeo. Naasebezanga ka taata! Naayahile mandu, kucala masimu a likota za veine, naaitimezi masimu, ni kuikezeza tusa. Hape naayahile ni mileneñi. (1 Mal. 9:19; Muek. 2:4-6) Naasebelize ka taata luli mi kueza cwalo neku mutahiselize tabo yetuna. Kono Salumoni naaziba kuli kunani lika zeñwi zanaatokwa kueza kuli abe ni tabo ya niti. Hape naaezize lika za kwa moya. Ka mutala, naaetelezi mwa musebezi wa kuyahela Jehova tempele yende hahulu mone baka mulapelelanga batu, mi musebezi wo neungile lilimo ze 7! (1 Mal. 6:38; 9:1) Salumoni hasaaezize misebezi yemiñata yeshutana-shutana, naalemuhile kuli kueza lika za kwa moya ki kwa butokwa hahulu kufita kundongwama lika za kwa mubili. Naañozi kuli: “Lika kaufela hase liutwilwe, mafelelezo a taba ki a: Usabe Mulimu wa niti mi umamele milao yahae.”—Muek. 12:13.

9. Jesu naabonisize cwañi kuli naanani mubonelo oswanela ka za musebezi wahae wa kwa mubili?

⁹ Jesu naasebezanga ka taata. Hanaasali mwanana, naaezanga musebezi wa kubeta. (Mare. 6:3) Kusina kukakanya, bashemi bahae nebaitebuhile hahulu tuso yanaa bafile hane banze basebeza ka taata kuli bababalele lubasi lwabona lolutuna. Bakeñisa kuli Jesu neli mutu yapetahalile, mi naaezanga hande hahulu musebezi wahae, kulukela kuba kuli batu babañata nebabatanga kuli ababetele lika! Kusina kukakanya, naaikolanga kueza musebezi wahae. Kono niha naasebezanga ka taata cwalo, Jesu naabanga ni nako ya kueza lika za kwa moya. (Joa. 7:15) Hasamulaho, hasaabile mukutazi wa nako kaufela, naaelelize bateelezi bahae kuli: “Musike mwasebeleza sico sesisinyeha, kono musebeleze sico sesisa sinyehi sesifa bupilo bobusa feli.” (Joa. 6:27) Mi mwa ngambolo yahae ya fa lilundu, Jesu naabulezi kuli: “Muikubukanyeze bufumu kwa lihalimu.”—Mat. 6:20.

10. Ki butata mañi bobakona kukopana ni bona babañwi kabakala kuli ki babeleki babande?

¹⁰ Haiba lusebelisa kelezo ya Mulimu, lukaba ni mubonelo oswanela ka za mubeleko waluna. Ka kuba Bakreste, lususuezwa ‘kusebeza ka taata . . . , musebezi omunde.’ (Maef. 4:28) Babelekisi  baluna hañata balemuhanga kuli lwasepahala ni kuli lusebeza ka taata, mi bakona kulutaluseza kuli baitebuha mikwa yelubonisa kwa mubeleko. Taba yeo ikona kutahisa kuli lubate kuekeza kwa lihora zelusebezanga ilikuli babelekisi baluna baange hande Lipaki za Jehova. Kono haiba lueza cwalo, lukona kupalelwa kuba ni nako ya kuba ni lubasi lwaluna kamba kueza lika za kwa moya. Luswanela kueza licinceho kuli lube ni nako ya kueza lika za butokwa hahulu.

11. Muzwale yomuñwi naaitutileñi ka za kuba ni mubonelo oswanela wa mubeleko?

¹¹ Muzwale wa mukulwani yabizwa William, uiponezi butokwa bwa kuba ni mubonelo oswanela ka za mubeleko. Muzwale William ubulela cwana ka za muzwale yomuñwi yali muuna-muhulu mwa puteho, yanaali mubelekisi wabona: “[Muzwale yo] ki mutala o munde hahulu wa mutu ya na ni mubonelo o itikanelezi ka za musebezi. U beleka ka taata, mi u na ni silikani se sinde ni batu ba belekelanga bakeñisa mubelekelo wa hae o munde. Kono hasamulaho wa musebezi, u tuhelanga ku nahana ka za musebezi wa hae, mi u isanga pilu kwa lubasi lwa hae ni kwa bulapeli bwa hae. Mi mane ki yo muñwi wa batu be ni ziba ba ba na ni tabo!” *

12. Salumoni naabonisize cwañi kuli naanani mubonelo oswanela ka za mwanaaikungela, kono naapalezwi cwañi kuzwelapili kuba ni mubonelo wo?

¹² Salumoni hanaasa sebeleza Jehova ka busepahali, naanani mubonelo oswanela ka za mwanaaikungela. Hanaasali mutangana, naaitumelezi kuli kunani lika zeñwi zanaasa koni kueza mi naakupile Jehova kumuetelela. (1 Mal. 3:7-9) Hape Salumoni hanaasazo kalisa kubusa, naaziba kuli naatokwa kueza ka taata kuli asike aba ni moya wa buikuhumuso. Naañozi kuli: “Kuikuhumusa kulibisa kwa sinyeho, mi moya wa kuipahamisa uisa kwa kusitatala.” (Liprov. 16:18) Ka bumai,  Salumoni hasamulaho naasika sebelisa kelezo yahae. Hase kufitile nako kuzwa fakalela kubusa, akalisa kuikuhumusa mi atula milao ya Mulimu. Ka mutala, omuñwi wa milao neubonisa kuli mulena wa Muheberu naasaswaneli “[kunyala] basali babañata, ilikuli pilu yahae isike yayembululwa.” (Deut. 17:17) Salumoni naatulile mulao wo mi anyala basali ba 700 ni liendi ze 300, mi buñata bwabona nebalapela milimu ya buhata! (1 Mal. 11:1-3) Mwendi Salumoni naaikutwile kuli kueza cwalo nekusike kwamutahiseza butata. Niteñi, hamulaho wa nako, Salumoni naakopani ni butata kabakala kuli naasika utwa Jehova.—1 Mal. 11:9-13.

13. Luitutañi kwa mutala wa Jesu wa buikokobezo?

¹³ Jesu naazwezipili kuba ni mubonelo oswanela ka za mwanaaikungela mi naanani buikokobezo. Pili asika taha kale fa lifasi, naaezize lika zende zeñata hanaanzaa sebeleza Jehova. Ka Jesu, “lika kaufela [nelibupilwe] mwa mahalimu ni mwa lifasi.” (Makolo. 1:16) Kubonahala kuli ka nako yanaakolobezwa, Jesu naahupuzi lika kaufela zanaapetile hanaali ni Ndatahe. (Mat. 3:16; Joa. 17:5) Nihaike kuli naahupuzi lika zeo, naasika kala kuikuhumusa. Mane naasika eza nto ifi kamba ifi yenebonisa kuli neli wa butokwa hahulu kufita batu babañwi kaufela. Naabulelezi balutiwa bahae kuli naasika taha fa lifasi “kuto sebelezwa, kono kuli asebeleze ni kufa bupilo bwahae sina tiululo kuli aliulule babañata.” (Mat. 20:28) Naabonisize buishuwo ka kubulela kuli naasakoni kueza nto ifi kamba ifi ka ili yena. (Joa. 5:19) Kaniti luli, Jesu naanani buikokobezo! Jesu ulutomezi mutala omunde hahulu olutokwa kulikanyisa.

14. Luitutañi ku Jesu ka za kuba ni mubonelo oswanela ka za moluikungela?

¹⁴ Jesu naatusize balutiwa bahae kuba ni mubonelo oswanela ka za mone baikungela. Ka nako yeñwi, Jesu naababulelezi kuli: “Milili ye kwa litoho zamina ibalilwe kaufelaa yona.” (Mat. 10:30) Manzwi ao akona kuluomba-omba sihulu haiba luikutwanga kuli halu ba butokwa. Alutusa kulemuha kuli Ndataa luna ya kwa lihalimu waluisa pilu luli—uluunga kuba ba butokwa. Haiba Jehova alulumeleza kumulapela mi uikutwa kuli lwaswanela kupila  mwa lifasi lelinca, lusike lwakakanya taba yeo.

15. (a) Tora ya ku Libelela nei lususuelize kuba ni mubonelo mañi oswanela ka za moluikungela? (b) Sina mwaboniseza maswaniso a fa likepe 24, ki limbuyoti mañi zeluka yawa haiba luisa hahulu pilu ku zelubata luna bañi?

¹⁵ Lilimo ze 15 kwamulaho, Tora ya ku Libelela nei lususuelize kuba ni mubonelo wo oswanela ka za moluikungela: “Ka niti ha lu bati ku ipahamisa hahulu kuli mane lu fite ni fa ku itundula, mi hape ha lu bati ku ikisa kwatasi ka ku tula tikanyo ni ku nahana kuli ha lu se siñwi. Kono mulelo wa luna ki wa ku ba ni mubonelo o itikanelezi wa mo lu ikungela, ili mubonelo wa ku lemuha buikoneli bwa luna hamohocwalo ni bufokoli bwa luna. Musali yo muñwi wa Mukreste n’a itusisize manzwi a kuli: ‘Ni swana ni batu ba bañwi kaufela. Ha ni ya maswe ku feleleza; hape ha ni yo munde hahulu ku fita ba bañwi.’” * Kaniti luli, ki kwa butokwa hahulu kuli lube ni mubonelo oswanela ka za moluikungela!

16. Ki kabakalañi Jehova halufanga kelezo yende?

¹⁶ Jehova ulufanga kelezo yende ka kuitusisa Linzwi lahae. Walulata mi ubata kuli lube ni tabo. (Isa. 48:17, 18) Nto yekona kulutusa kuba ni tabo yetuna ki kueza tato ya Jehova pili mwa bupilo bwaluna. Haiba lueza cwalo, haluna kukopana ni butata bobuñata bobakopana ni bona batu babasina mubonelo oswanela ka za masheleñi, mubeleko, kamba mobaikungela. Haike mañi ni mañi waluna aikatulele kuba ni butali ni kutabisa pilu ya Jehova!—Liprov. 23:15.