1-2. (a) Eunise neli mañi, mi ki butata mañi bwanaakopani ni bona hanaanzaa luta mwanaa hae? (b) Mutaluse siswaniso sesi fa kava.

 NIHAIKE kuli Bibele haibuleli sesiñwi ka za kolobezo ya Timotea, lunani buikolwiso bwa kuli Eunise naatabile hahulu fa lizazi leo. (Liprov. 23:25) Mueze inge bababona Eunise yanani tabo yetuna habona Timotea inzaa yemi mwa mezi. Wamenya mi Loisi kuku wahae Timotea uyemi kwatukwaa hae inzaa musweli. Eunise uhoha moya hanyinyani-hanyinyani haabona mwanaa hae inzaa nweliswa mwa mezi. Uomboka mwa mezi inzaa nani lumenyo lolutuna, mezi ahasana, mi Eunise yena mahe, ukala kulotisa miyoko ya tabo. Eunise ukonile kuluta mwanaa hae kulata Jehova ni Mwanaa hae, yena Jesu Kreste, nihaike kuli kueza cwalo nesi nto yebunolo. Ki butata mañi bwanaatulile hanaanzaa luta mwanaa hae?

² Bashemi ba Timotea neli ba bulapeli bobushutana. Ndatahe neli Mugerike, mi mahe ni kuku wahae neli Majuda. (Lik. 16:1) Kubonahala kuli Timotea naali mwa lilimo za kunonoboka ka nako yeo Eunise ni Loisi nebabile Bakreste. Niteñi, ndatahe yena naasikaba Mukreste. Kacwalo, ki bulapeli mañi bwanaaka swalisana ni bona Timotea? Naasahulile mi naakona kuiketela za kueza. Kana naakaswalisana ni bulapeli bwa ndatahe yanaasi mulumeli? Kana naakakumalela kwa lizo za Sijuda zanaalutilwe kuzwa kwa bwanana bwahae? Kamba kana naakaba mulutiwa wa Jesu Kreste?

3. Sina mokuboniselizwe kwa Liproverbia 1:8, 9, Jehova uunga cwañi musebezi obaeza bo maa lubasi wa kutusa bana babona kuli babe balikani bahae?

³ Bo maa lubasi babali Bakreste ni bona kacenu balata mabasi abona. Nto ya butokwa hahulu ku bona ki kutusa bana  babona kuba ni silikani sesinde ni Jehova. Mi Mulimu waluna uitebuha hahulu buikatazo bobaeza. (Mubale Liproverbia 1:8, 9.) Jehova utusize bo maa lubasi babañata kuluta bana babona kumulata ni kumusebeleza.

4. Ki butata mañi bobakopana ni bona bo ma lubasi kacenu?

⁴ Hañata, bo maa lubasi babatanga kuli bana babona baikatulele kusebeleza Jehova sina mwanaaezelize Timotea. Bashemi baziba kuli bana babona bakopana ni miliko yemiñata mwa lifasi lelizamaiswa ki Satani le. (1 Pit. 5:8) Bo maa lubasi babañata hape bakopana ni butata bwa kuhulisa bana babona banosi kamba bakubona habalapeli Jehova. Ka mutala, kaizeli yabizwa Christine b utalusa kuli: “Bo muunaaka neli bo ndate lubasi babande mi nebababalela hande lubasi lwaluna, kono nebasa lati kuli nituse bana baluna kuba babañwi ba Lipaki za Jehova. Ka lilimo zeñata, nenilotisanga miyoko, mi nenisa zibi haiba bana baka nebaka ikatulela kulapela Jehova.”

5. Lukanyakisisañi mwa taba ye?

⁵ Haiba mu bo maa lubasi babali Bakreste, ni mina mwakona kukondisa sina feela Eunise. Mwa taba ye, lukanyakisisa momukona kulikanyiseza mutala wahae hamunze muluta bana bamina ka lika zemubulela ni zemueza. Hape lukanyakisisa mwakona kumituseza Jehova.

6. Sina mokuboniselizwe kwa 2 Timotea 3:14, 15, Timotea naabile cwañi Mukreste?

⁶ Timotea hanaali mwanana yomunyinyani, mahe naaezize mwanaakonela kaufela kumuluta “mañolo akenile” ka kuya ka tumelo ya Sijuda. Ki niti kuli Eunise naasazibi litaba zeñata kakuli mane naasazibi sesiñwi ka za Jesu Kreste. Niteñi, litaba zanaaitutile Timotea mwa Mañolo nelika mutusa kuba Mukreste. Kono kana naakaba Mukreste luli? Hanaali mutangana, naakona kuiketela kuba Mukreste kamba kutokwa. Kusina kukakanya, libaka leliñwi Timotea ‘hanaakolwisizwe kulumela’ niti ka za Jesu ki kabakala buikatazo bwanaaezize mahe. (Mubale 2 Timotea 3:14, 15.) Eunise ulukela kuba yanaatabile hahulu kabakala kuli naatusize mwanaa hae kuituta ka za Jehova! Kaniti, Eunise naapilile ka kulumelelana ni taluso ya libizo lahae lelitalusa “kutula.”

7. Eunise naakona kutusa cwañi mwanaa hae kueza zwelopili hamulaho wa kukolobezwa?

⁷ Timotea hanaakolobelizwe, naangile muhato wa butokwa hahulu, kono Eunise naasabilaezwa ki lika zeñwi ka za mwanaa hae. Mwanaa hae naakaitusisa cwañi bupilo bwahae? Kana naakaba ni liango zemaswe? Kana naakakena sikolo kwa Atene ni kulumela lituto zene baluta batu bane bahasanya mihupulo ya batu? Kana naakaitusisa maata ahae, nako yahae, ni bunca bwahae kundongwama sifumu? Eunise naasakoni kuezeza Timotea likatulo kono naakona kumutusa kueza likatulo zende. Ka mukwa ufi? Naakona kueza mwanaakonela kaufela kumutusa kulata hahulu Jehova ni kuitumela ku zanaa muezelize Mwanaa hae. Bashemi babanyalani ni batu babasi balumeli haki bona feela babafumana taata kutusa bana babona kulata Jehova. Nihaikaba kuli bubeli bwa bashemi basebeleza Jehova, ni bona kukona kubabela taata kutusa bana babona kusebeleza Jehova ka busepahali. Bashemi bakona kuitutañi kwa mutala wa Eunise?

8. Bo maa lubasi bakona kutusa cwañi bakubona babali mwa niti kuluta bana babona ka za Jehova?

⁸ Muitute Bibele ni bana bamina. Likaizeli, haiba bakumina ba mwa niti, Jehova ubata  kuli mutusane ni bona kuluta bana bamina ka za hae. Nzila yeñwi yemukona kueza cwalo ka yona, ki ka kuswalisananga ni bona habaeza tukiso ya kulapela sina lubasi. Mubulelange litaba zebonisa bunde bwa kuba ni tukiso yeo mi munyakisise zemukona kueza kuli mutuse lubasi kaufela kulukuluha kuambola ni kuikola tukiso yeo. Mwendi mwakona kutusa bakumina kufumana litaba za mwa Bibele zemukona kunyakisisa. Kutuha fo, haiba munani bana babahulile, mwendi mwakona kutusana ni bakumina kuituta Bibele ni bona mwa buka ya Muikole Bupilo Kuya Kuile!

9. Bo maa lubasi babanyezwi ki muuna yasasebelezi Jehova bakona kufumana kai tuso?

⁹ Bo maa lubasi babañwi baitutanga Bibele ni bana babona kabakala kuli bauta bana babona banosi kamba bakubona habasebelezi Jehova. Haiba ni mina mu mwa muinelo wo, musike mwabilaela hahulu. Jehova uka mitusa. Muitusise liitusiso zende zamifile ka kopano yahae kuli mulute bana bamina. Mwakona kukupa tuso kwa bashemi babañwi babanani yeloseli kuli bamitaluseze liakalezo zeñwi za mwakuitusiseza liitusiso zeo ka nako ya kulapela sina lubasi. c (Liprov. 11:14) Jehova hape wakona kumitusa kuambola ni bana bamina. Mumukupe kuli amituse kuitusisa hande lipuzo ilikuli muzibe zebanahana bana bamina ni ze mwa lipilu zabona. (Liprov. 20:5) Mwakona kubabuza kuli: ‘Ki muliko mañi otaata hahulu omukopana ni ona kwa sikolo?’ Puzo yeo ikona kutahisa kuli bana bamina bamitaluseze litaba zeñata zeka mitusa kuziba mwaku batuseza.

10. Ki lika mañi zeñwi zemukona kueza kuli mutuse bana bamina kuituta ka za Jehova?

¹⁰ Mulute bana bamina ka za Jehova fomubela ni kolo kaufela. Muambolange ka za Jehova ni lika zende zeñata zamiezelize. (Deut. 6:6, 7; Isa. 63:7) Kueza cwalo kwakona kutusa sihulu haiba hakukonahalangi kuituta ni bana bamina kwa ndu kamita. Bo Christine bababulezwi kwamulaho, batalusa kuli: “Nekuli taata kuambola ni bana baka ka za Jehova; kacwalo, neniitusisanga kolo ifi kamba ifi yene nibanga ni bona kubaluta. Hane niyo hata-hatanga ni bona kamba kufuluha mukolo, neniikambotanga ni bona lika zende zabupile Jehova ni litaba zeñwi za kwa moya. Bana baka hase bahulile, neni basusuelize kuitutanga Bibele banosi.” Kuzwa fo, mubulelange litaba zende ka za kopano ya Jehova ni ka za mizwale ni likaizeli bamina. Musike mwanyaza-nyazanga baana-bahulu. Litaba zemubulela ka za baana-bahulu likatusa kuli bana bamina balukuluhe kubaatumela habatokwa tuso kamba kutokwa.

11. Ka kuya ka Jakobo 3:18, ki kabakalañi hakuli kwa butokwa kutusa kuli kube ni kozo mwa lubasi?

¹¹ Mutuse kuli kube ni kozo mwa lubasi. Kamita mubonisange bakumina ni bana bamina kuli mwabalata. Hamuambola ka za bakumina, muitusise lipulelo zende ni kubakuteka, mi mutuse bana bamina kueza nto yeswana. Haiba mueza cwalo, mukatusa kuli kube ni kozo mwa lubasi mi bana bamina kuka babela bunolo kuituta ka za Jehova. (Mubale Jakobo 3:18.) Halunyakisiseñi mutala wa muzwale yabizwa Jozsef yasebeza sina paina yaipitezi kwa Romania. Hanaali mwanana, bo ndatahe nebasa lati kuli yena, bo mahe, kaizelaa hae ni banyani bahae basebeleze Jehova. Bo Jozsef batalusa kuli: “Bo ma nebalikile ka taata kutusa kuli kube ni kozo mwa lubasi. Bo  ndate hane bahalifanga hahulu, bo ma bona neba babonisanga hahulu sishemo. Hane balemuhanga kuli neku lubela taata kukuteka ni kuutwa bo ndataa luna, nebanyakisisanga ni luna liñolo la Maefese 6:1-3. Hasamulaho, neba lutalusezanga tulemeno totunde tone banani tona bo ndate ni kulutusa kuutwisisa libaka hane luswanela kubalata. Kueza cwalo nekutusanga kuli kube ni kozo mwa lubasi.”

12. Ka kuya ka 2 Timotea 1:5, mutala wa Eunise neutusize cwañi Timotea?

¹² Mubale 2 Timotea 1:5. Eunise naatomezi Timotea mutala omunde. Kubonahala kuli naamulutile kuli tumelo ya niti iboniswa ka likezo. (Jak. 2:26) Kusina kukakanya, Timotea naalemuhile kuli mahe naaezanga lika zende kabakala kuli naalata hahulu Jehova. Kaniti, Timotea naalemuhile kuli kusebeleza Jehova nekutahiseza mahe tabo. Mutala wa Eunise neutusize cwañi Timotea? Muapositola Paulusi naatalusize kuli Timotea naanani tumelo yetiile sina mahe. Tumelo ya Timotea yeo neisika itahela feela. Timotea naalemuhile lika zende zanaaeza mahe mi aikatulela kumulikanyisa. Ka mukwa oswana, bo maa lubasi babañata kacenu batusize mabasi abona kusebeleza Jehova “kusina linzwi lelibulelwa.” (1 Pit. 3:1, 2) Ni mina mwakona kueza nto yeswana. Ka mukwa ufi?

13. Ki kabakalañi bo maa lubasi habaswanela kuunga silikani sabona ni Jehova kuba yona nto ya butokwa hahulu?

¹³ Muunge silikani samina ni Jehova kuba yona nto ya butokwa hahulu. (Deut. 6:5, 6) Ka kuswana ni bo maa lubasi babañata, ni mina musweli kuitombola lika zeñata. Muitombolanga nako yamina, masheleñi, kupalelwa kubona buloko, ni lika zeñwi kuli mubabalele bana bamina kwa mubili. Kono hamuswaneli kupatehiswa hahulu ki lika zeo kuli mane mupalelwe kufumana nako ya kutiisa silikani samina ni Jehova. Kamita mubange ni nako ya kulapela kwa mukunda, kueza tuto ya Bibele ya ka butu, ni kufumaneha kwa mikopano ya puteho. Haiba mueza cwalo, mukatiya kwa moya, mi mukatomela lubasi lwamina ni batu babañwi mutala omunde.

14-15. Muitutañi kwa mutala wa bo Leanne, Maria, ni João?

¹⁴ Halunyakisiseñi mutala wa mizwale ni likaizeli basikai babasali babanca bane bakalile kulata Jehova ni kumusepa kabakala kuituta kwa mutala wa bo maa bona. Mwanaa bo Christine wamusizana yabizwa Leanne, utalusa kuli: “Bo ndate habali teñi fa lapa, nelusa koni kuituta Bibele. Kono bo ma nebafumanehanga kwa mikopano ya puteho kamita. Nihaike kuli nelusa zibi litaba zeñata ka za Bibele, mutala wabona neu lutusize kuba ni tumelo yetiile. Neluziba kuli Lipaki za Jehova nebaluta niti mane lusika kalisa kale kufumaneha kwa mikopano.”

¹⁵ Bo Maria, ili bao bo ndataa bona neba bahalifelanga ni kubanata kabakala kufumaneha kwa mikopano, batalusa kuli: “Bo ma ki basali babanani bundume luli. Hane nisali mwanana, nenisabanga kueza lika zeñwi kabakala kuli neniikalezwi mone baka niingela babañwi. Kono hane nilemuhile bundume bone banani bona bo ma ni kuli nebaanga silikani sabona ni Jehova kuba sa butokwa hahulu, natuhela kusaba batu.” Muzwale yabizwa João, ili yo bo ndatahe nebahanisanga lubasi kuikambota ka za Mulimu fa lapa, utalusa kuli: “Nto yeñwi yenee nisusuelize hahulu ki kulemuha kuli bo ma nebatabela kueza nto ifi kamba ifi kuli batabise bo ndate, konji haiba kueza cwalo nekuka fokolisa silikani sabona ni Jehova.”

16. Mutala wa bo ma lubasi ukona kutusa cwañi babañwi?

 ¹⁶ Bo maa lubasi, muhupule kuli mutala wamina wakona kutusa batu babañwi. Ka mukwa ufi? Munyakisise mo mutala wa Eunise neutuselize muapositola Paulusi. Naañozi kuli tumelo yesina buipi yanaanani yona Timotea ‘nei liteñi pili ku . . . Eunise.’ (2 Tim. 1:5) Paulusi naalemuhile lili lwapili kuli Eunise naanani tumelo? Kubonahala kuli neli ka nako ya musipili wahae wa bulumiwa wapili hanaakopani ni Loisi ni Eunise mwa Listra mi mwendi naabatusize kuba Bakreste. (Lik. 14:4-18) Munahanisise taba ye: Paulusi hanaañolezi Timotea liñolo lilimo ze 15 hamulaho wa fo, naasahupula lika zende zanaaezize Eunise mi naasusuelize babañwi kulikanyisa mutala wahae! Kubonahala kuli mutala wahae neususuelize hahulu Paulusi ni Bakreste babañwi babañata ba mwa linako zeo. Haiba muuta lubasi lwamina munosi kamba mwendi bakumina habasebelezi Jehova, mukolwe kuli mutala wamina utiisa babañwi ni kubasusueza.

17. Mukona kueza cwañi haiba mwanaa mina hatabeli kusebeleza Jehova nihaike kuli muezize momukonela kaufela kumuluta?

¹⁷ Kono kucwañi haiba mwanaa mina hatabeli kusebeleza Mulimu kusina taba kuli muezize momukonela kaufela kumuluta? Muhupule kuli kukona kuunga nako yeñata kuli mulute mwanaa mina. Sina mokuboniselizwe mwa siswaniso, fokuñwi mwendi mukona kukakanya ka za haiba peu yemucezi ikahula ni kuba kota yebeya miselo. Nihaike kuli hamuzibi  haiba kota yeo ikabeya muselo kamba kutokwa, mukazwelapili kuiselaela ilikuli ihule hande. (Mare. 4:26-29) Ka mukwa oswana, ni mina ka kuba bo maa lubasi mukona kukakanya ka za haiba mukakona kutusa bana bamina kulata Jehova. Hamukoni kuezeza bana bamina likatulo. Kono haiba mueza momukonela kaufela kubaluta, muka batusa kuhula kwa moya.—Liprov. 22:6.

18. Jehova ukona kutusa cwañi bana bamina kuli bahule kwa moya?

¹⁸ Kuzwa feela mwa linako zene iñolwa Bibele, Jehova utusize banana babañata-ñata kuba balikani bahae. (Samu 22:9, 10) Hape wakona kutusa bana bamina kuhula kwa moya haiba batabela kueza cwalo. (1 Makor. 3:6, 7) Niha kukona kubonahala kuli bana bamina habatabeli kusebeleza Jehova ka pilu yabona kaufela, Jehova ukazwelapili kubalata. (Samu 11:4) Basabonisa feela nihaiba hanyinyani kuli ki “ba lipilu zende,” Jehova uka batusa kuba balikani bahae. (Lik. 13:48; 2 Makol. 16:9) Wakona kumitusa kubulela litaba zende ka nako yeswanela, ili nako yebatokwa kuutwa litaba zeo bana bamina. (Liprov. 15:23) Kamba ukona kususumeza muzwale kamba kaizeli mwa puteho kuli aise hahulu pilu bana bamina. Bana bamina niha sebahulile, Jehova uka batusa kuhupula litaba zene mubalutile kwamulaho. (Joa. 14:26) Jehova uka mifuyaula hahulu haiba muzwelapili kuluta bana bamina ka lika zemubulela ni zemueza.

19. Muziba cwañi kuli mutabisa Jehova?

¹⁹ Jehova ukazwelapili kumilata kusina taba ni likatulo zebaeza bana bamina. Wamilata kakuli ni mina mwamulata. Haiba muhulisa bana munosi, Jehova usepisa kuli ukaba Ndatahe bana bamina ni Musilelezi wamina. (Samu 68:5) Hamukoni kuezeza bana bamina katulo ya kusebeleza Jehova. Kono haiba muzwelepili kuitinga ku Jehova kuli amituse ni kueza momukonela kaufela kutusa bana bamina, muka mutabisa.