Bibele ibulela kuli Goliati neli wa butelele bo “bu likana ni liñokolwa ze 6 ze na ni lizoho le li atami.” (1 Samuele 17:4) Ñokolwa yebulezwi yeo neieza lisentimita ze 44.5 mwa butelele; lizoho leliatami nelieza lisentimita ze 22.2. Hakueziwa lipalo, lufumana butelele bwa limita zebato ba 2.9. Babañwi bahana kuli Goliati neli yomutelele cwalo, kono hamunyakisise taba ye: Mwa miteñi yaluna, mutu yomutelele ka kufitisisa naafitelela limita ze 2.7. Kana luli hakukonahali kuli Goliati naakona kufitelela mutu yo ka lisentimita ze 15 kamba zefitelela zeo? Goliati naali wa lusika lwa Marefaimi, ili bane bazibahala kuba batu babatuna hahulu. Taba yeñozwi ya kwa Egepita ya mwa lilimo za ma 1200 B.C.E. ibulela kuli lindwalume zeñwi zesabisa zenefumaneha mwa naha ya Kanana nelifitelela limita ze 2.4 kwa butelele. Kacwalo butelele bwa Goliati niha buli bobukomokisa, mutu wakona kuba wa butelele bobukuma fo.

Nako yeñwi kwamulaho, licaziba nebalikile kuluta batu taba ya kuli Mulena Davida ki mutu wa mwa matangu feela, kono bapalezwi kueza cwalo. Babatisisi ba litaba za kwaikale bafumani taba yeñozwi yakale yebulela za “ndu ya Davida.” Hape, Jesu Kreste naabulezi ka za Davida kubonisa kuli Davida neli mutu luli yanaapilile. (Mateu 12:3; 22:43-45) Taba ya kuli Jesu neli yena Mesia iyemelwa ki litaba zepeli za masika zeñozwi ka kutala, ili zebonisa kuli Jesu naasimuluhile ku Mulena Davida. (Mateu 1:6-16; Luka 3:23-31) Kaniti, Davida neli mutu luli yanaapilile.

Bibele ibulela kuli ndwa yeo neiezahalezi mwa Musindi wa Ela. Kono haiyemeli fo, izwelapili kubulela kuli Mafilisita nebatibelezi kwa lilundu lene lili mwahalaa mileneñi yemibeli ya Soko ni Azeka. Maisilaele bona nebali mwabuse bwa musindi, kwa lilundu lene litalimani ni lilundu la Mafilisita. Kana libaka zeo neliliteñi luli?

Mulemuhe zanaabulezi mupoti yomuñwi yanaaizo potela sibaka seo cwanoñu fa. Naaize: “Mutu yanaa lupota-potisa, ili yanaasi mulapeli, aluisa kwa Musindi wa Ela. Lwazamaya mwa nzila yene iluisize fahalimwaa lilundu. Hane lunze lubuha musindi, alubalisa liñolo la 1 Samuele 17:1-3. Cwale asupa mwabuse bwa musindi, mi ali: ‘Kwani, kwa nzohoto yamina, ki kona kokuinzi matota a muleneñi wa Soko.’ Afetuha, mi ali: ‘Kwani, kwa bulyo bwamina, ki kona kokuinzi matota a muleneñi wa Azeka. Mafilisita nebatibelezi mwahalaa mileneñi yemibeli yeo, bukaufi ni malundu emutalimani ni ona. Kacwalo, fa foluyemi, mwendi ki fona fone batibelezi Maisilaele.’ Naeza inge yabona Saule ni Davida banze bayemi fone niyemi. Cwale lwashetumuka, mi haluyo fita fa lilaho la musindi, lwasila mulapo mokusa bangi mezi hañata, ili mone kutezi macwe. Naeza inge yabona Davida hainama kunopa macwe amande aketalizoho mwa sibaka se, ili ko Davida naangile licwe lililiñwi lene libulaile Goliati.” Ka kuswana ni batu babañwi babañata, mupoti yo naasusuelizwe hahulu ki buniti bwa litaba zeñozwi mwa Bibele.

Hakuna libaka leliutwahala lelikona kutahisa kuli mutu akakanye buniti bwa likande le. Likande le, libulela za batu luli bane bapilile ni libaka luli zenee liteñi. Sa butokwa nikufita kikuli, likande le ki kalulo ya Linzwi la Mulimu lelitahile ka susumezo ya moya, kacwalo lizwelela ku Mulimu yanani niti, Yena “ya sa koni ku puma.”—Tite 1:2; 2 Timotea 3:16.