TOHO YA TABA | KUBA NI KOZO MWA LUBASI
Mwakufeliseza Lifapahano Mwa Lubasi
KUCWAÑI haiba mwa lubasi lwamina kubanga ni lifapahano ka nako kaufela? Mwendi semubanga ni lifapahano zetuna hahulu. Mi mwendi hamuzibi kuli lifapahano zeo likalanga cwañi. Kono mwalatana, mi hamulati kuutwisana butuku kwa lipilu.
Mutokwa kuhupulanga kuli kuba ni mibonelo yeshutana hakutalusi kuli lubasi lwamina halusakona kuswalisana. Lifapahano haki zona zekona kutahisa kuli musike mwa ba ni kozo mwa lubasi kono momutatululela lifapahano zeo kwakona kutahisa kuli mwa lubasi lwamina kube ni kozo kamba kutokwa. Munyakisise mihato yemutokwa kunga kuli mufelise lifapahano.
1. MUSIKE MWAKUTISA MISUHA.
Hañata kukananisana kubanga mwahaala batu bababeli kono haiba yomuñwi wabona akalisa kuteeleza ni kusa bulela sesiñwi, bakona kutuhela kukananisana. Kacwalo, muambuke mukwa wakukutisanga misuha hamufoselizwe. Muzwelepili kubonisa buiswalo ilikuli mukutekiwe ki batu babañwi. Mulemuhe kuli kozo ki yabutokwa hahulu mwa lubasi kufita kuwina kañi.
“Mulilo u tima ka ku tokwa likota, mi ni lindwa li cwalo, ha ku si na musebi.”—Liproverbia 26:20.
2. MUUTWISISE MAIKUTO A BATU BABA MWA LUBASI LWAMINA.
Kuteleeza ka tokomelo kuzebabulela bababañwi kusina kubakauleza kamba kubaatula kwakona kufelisa bunyemi bwabona ni kutisa kozo. Muutwisise mobaikutwela babañwi mwa sibaka saakubaatula. Musike mwa bulelanga batu babañwi maswe bakeñisa mikwa yabona yetiswa ki kusa petahala. Hañata batu baitusisanga lipulelo zemaswe bakeñisa kusa nahanisisa hande kamba kuutwiswa butuku kwa pilu isiñi ka libaka kuli banani kacima-cima kamba moya wa kukutisa misuha.
“Mu apale lilato ni mukekecima, sishemo, buikokobezo, bunolo, ni pilu-telele.”—Makolose 3:12.
3. MUFUMANE NAKO YAKUFELISA BUNYEMI.
Haiba muikutwa kuli mufilikani hahulu, neikaba hande kuikema fateñi ka nakonyana ilikuli mufelisa bunyemi bwamina. Mwendi mwakona kuya mwa muzuzu omuñwi kamba kuya kwa sibaka sisili kufitela bunyemi bwamina bukuyuka. Kueza cwalo hakutalusi kuli hamulati kuswalisana kamba kuambolisana ni mutu yemunyemisani ni yena. Kono mwendi yeo, ikona kuba yona nako yende yakuyo lapela ku Mulimu kuli amituse kuba ni pilu telele, butali, ni kutwisiso.
“Kabakaleo tuhela ku zusa kañi, kamba uikeme pili ku si ka kaleha ndwa.”—Liproverbia 17:14.
4. MUNYAKISISE KA TOKOMELO ZEMUSWANELA KUBULELA NI MOMUSWANELA KULIBULELELA.
Hakuna tuso yemuka fumana haiba mualaba mutu yemunyemisani ni yena ka kuitusisa lipulelo zemaswe. Mulike kuitusisa lipulelo zende zekona kutusa mutu yemunyemisani ni yena kuikutwa hande. Mi mwasibaka sakunuha feela mwaikutwela mutu yemunyemisani ni yena, mumukupe ka buikokobezo kuli amituse kuutwisisa zatalusa mi muitumele kwa tuso yahae.
“Yo muñwi ha bulela, manzwi a hae a taba sina mukwale; kono mulomo wa ya butali u wisa pilu.”—Liproverbia 12:18.
5. MUBULELE KA MUKWA OBONISA KULI MUBATA KUKUTISANA LIPILU.
Haiba mutu yomuñwi mwa lubasi apalelwa kubonisa pilutelele, waakona kunyemisa babañwi. Muambuke kuitusisanga lipulelo zemaswe, matapa, kamba kupahamisa linzwi lamina nihamuikutwa kuli mufoselizwe hahulu. Muambuke lipulelo zakuatula babañwi ze cwale ka za kuli, “Mina hamuna taba nina” kamba kuli, “Hamuniteelezangi.” Kono mutaluse ka mo lipulelo ni likezo za bakumina limiutwiselize butuku kwa pilu mi mueze cwalo ka kuwa pilu inge cwalo ka kubulela kuli (“haniikutwangi hande hamu . . . ”). Hakusika luka kukasha, kunata, kulaha, kamba kueza mifilifili ifi kamba ifi ni bakumina. Mi hape hakusika luka kushenda bakumina, kuitusisa lipulelo za kubazwapaula, kamba kuba bemba.
“Mu zwise ku mina mufuta kaufela wa ze baba, buhali, mabifi, ku tatauka, ni lipulelo ze maswe, ni nto ifi kamba ifi ye holofaza.”—Maefese 4:31.
6. MUKUPE SWALELO KAPILI, MI MUTALUSE ZEMUKA EZA KULI MUFELISE BUTUTA.
Musike mwatuhelela maikuto amaswe kumipaleliswa kutahisa kozo. Muhupule kuli bubeli bwamina hakuna zemuka fumana haiba mulwana. Kono haiba mutahisa kozo, kaufelaa mina muka kondisa. Kacwalo, mulike ka mo mukonela kaufela kuambuka mifilifili. Nihamulemuhile kuli hakuna zemufosize, musakona kukupa swalelo bakeñisa kubonisa bunyemi, kusa alaba hande, kamba lika zeñwi zene muezize ka kusalela ili zene ekelize kwa butata. Kuba ni swalisano yende ki kwabutokwa hahulu kufita kuba ni moya wa buikuhumuso ni wakubata kuwina kañi. Mi haiba mutu yomuñwi amikupa kumuswalela, muswanela kueza cwalo kapili-pili.
“U ye, u ikokobeze, u kataze wahenu.”—Liproverbia 6:3.
Hase mufelisize mifilifili, ki lika mañi zeñwi zemutokwa kueza kuli mutahise kozo mwa lubasi? Puzo yeo ikaalabiwa mwa taba yetatama.
