Mo ba Kona ku Fumanela Tuso ba Banca

Kambe lifasi li petehile, bashemi kaufela ne ba ka etelela ni ku luta bana ba bona kamita ni ka lilato. Ne ba ka ambolanga ni bona, ne ba ka balanga ni bona, ne ba ka canga lico hamoho ni bona, mi ne ba ka ba utwisisa. Kono bashemi ha ba si ka petahala. Bibele i bulela hande ka ku nepahala kuli: “Kakuli kaufela ba ezize sibi, mi ba kauhezwi kwa kanya ya Mulimu.”—Maroma 3:23. Haiba mu ba banca, mu kana mwa ikutwa kuli ha mu pili hande fa lapa la mina—mi mwendi kona luli mo ku inezi feela. Kono ku na lika ze ñata ze mu kona ku eza kuli mu kusufaze kwa lipilaelo za mina ni kuli mu be ba ba tabile. Ha mu nyakisise feela linzila li sikai ze bonisa kuli ku itusisa likuka za Bibele kwa kona ku tusa.

Akalezo 1

Mu Eza Siango ni ba Bañwi ku Fita ku Pila Bupilo Bwa Buinosi

“Mutu ya sa lati siango ni ba bañwi, u bata zaa lakaza yena a nosi, u lwanisa za ngana kaufela.” (Liproverbia 18:1) Ba banca ba bañwi ha ba ikutwangi ku lukuluha ha ba li mwahalaa batu mi ba ikutwanga feela ku lukuluha ha ba buha TV kamba ku bapala papali ya fa vidio. Ba bañwi ba na ni hahulu maswabi, kacwalo ba inanga feela ba nosi. Mukulwani ya bizwa Elizabeth u ipulela kuli “u na ni maswabi a sa feli.” U li: “Maswabi a ka a ni tahisezanga ku ba ni sabo. Ku ni belanga hahulu taata ku atumela batu ni ku ikambota ni bona.”

Elizabeth u konile ku tiyela cwañi muinelo wa ku ba ni maswabi? Ki yo muñwi wa Lipaki za Jehova, mi bulapeli bwa hae bu tokwa kuli a fumanehange kwa mikopano ya Sikreste kamita. Elizabeth u li: “Ku si na taba kuli ni na ni maswabi, ni itomezi sikonkwani sa kuli fa mukopano ni mukopano ni ka ambolanga ni mutu a li muñwi. Ha ni palelwanga ku eza cwalo, ni likanga ku itiisa kuli ni si ke na zwafa. Kono ni isanga mamelelo ya ka kwa zwelopili ye ni eza. Ni fitile fa ku lemuha kuli ni tusizwe hahulu luli ka ku zibana ni batu ba bañwi.”

Mwa kona ku ñola mabizo a batu ba babeli kamba ba balalu be mu ka tabela ku ziba hande. Mu itomele sikonkwani sa kuli mwa lisunda ze tatama mu zibe litaba ze nca ka za yo muñwi wa batu bao. Hamulaho mu ñole nto i liñwi ye nde ye mu ka ezeza yo muñwi ni yo muñwi wa batu bao mwa kweli yeo, mi cwale mu eze ona cwalo.—Likezo 20:35.

Haiba mu pila bupilo bwa buinosi, mu ka fita fa ku ikalelwa hahulu ka za bupilo bwa mina. Kono Bibele i lu eleza kuli “mutu mañi kamba mañi a si ke a tokomela za hae fela, kono a talime ni za ba bañwi.” (Mafilipi 2:4) Haiba mu itusisa sikuka seo ha mu sebelisana ni banabahabo mina kamba batu ba sili, ha mu na ku ikalelwa hahulu ka za matata a mina mi mu ka kona ku a tatulula hande.

 Akalezo 2

Mu Ambuke Buozwa

“Mu sabe buhule. Sibi sifi ni sifi sa eza mutu, si kwandaa mubili wa hae; kono ya pila mwa buhule, u foseza mubili wa hae luli.” (1 Makorinte 6:18) Mu kona ku pima cwañi ku hapelezwa ku eza buhule, hailifo ba banca ba bañwi ba bu eza maswe?

Sapili, mu lukela ku nahanela cimo za taba ye pili mu si ka hapelezwa kale ku eza cwalo kamba pili mu si ka kopana kale ni muliko. Lishitanguti la mwa Bibele li li: “Ya na ni ngana u talimisisa mwa hata.” (Liproverbia 14:15) Kalibe ya bizwa Mbali ya pila mwa South Africa u li: “Kwa sikolo se si pahami, mushimani wa mwa sitopa se ne ni kena ku sona naa ni batanga kamita. Basizana mwa sitopa seo ne ba ni hapelezanga kuli ni mu lumele kakuli nee li mutangana ya buheha—naa boniswanga mwa libuka ze fundota libyana mi naa li mwa sikwata sa babapali ba mbola fa sikolo. Ne ni ikutwile kuli nee li mutangana yo munde, kono ne se ni ikatulezi kale kuli ha ni na ku shengoka likuka za ka za muzamao. Litaka za ka ne ba ikutwa kuli ha ku si ka fosahala luli ku eza tobali ibile feela mutu a sa bonisi buitamo. Kono ne ni ziba ku keta se si lukile ku se si maswe mi ne ni ikatulezi kale se ne ni swanela ku eza mane pili ni si ka kopana kale ni muinelo wo.”

Sa bubeli, mu lapele ku kupa tuso ya Mulimu kuli mu kone ku tiyela kwa likuka ze lukile za muzamao. Musizana ya bizwa Maggie ya pila mwa England, u li: “Tapelo i ni tusanga kuli ni be ni maata e ni tokwa ilikuli ni kone ku itiisa ha ni hapelezwa ku eza tobali. Na li ku ba ni nahane kuli naa kona ku itiisa ka ili na feela. Hape ni talusezanga bashemi ba ka ka za taba yeo, mi fokuñwi naa ikambotanga butata bo ni balikani ba ka ba ba hulile.”

 Akalezo 3

Mu Utwele Bashemi ba Mina Makeke

“Mu be ni maikuto a li mañwi kamukanaa mina, mu be ni mukekecima ni musa.” (1 Pitrosi 3:8) Ha mu koni ku taluseza bashemi ba mina kuli ba swanela ku kauhana kamba kutokwa, kamba ba kuli swanela ku ba fa lipeleko sibeli sa bona kamba kutokwa. Kono mwa kona ku ikatulela ka za haiba mu bata ku lumeleza matata ao ku ponganisa swalisano ya mina ni bona kamba kutokwa. Nzila ye ñwi ye mu kona ku kusufaza ka yona lipilaelo za mina ni kuli mu be ba ba tabile, ki ka ku utwela bashemi ba mina makeke, ili ku lika ku utwisisa matata e ba li ku ona.

Musizana ya bizwa Amber naa itusisize yona kelezo ye. U itumelela kuli fokuñwi ha lumelelanangi ni bo mahe mi ba omananga. Kono u li: “Bo ma ne ba kopani ni matata a mañata mwa bupilo. Ne ba utile luna bana ba bona ba bane, inze ba li ba nosi feela. Kamita ne ba lu fumanela ndu mo ne lu pila, ne ba lu batela lico, ni litino. Na ikumbutanga maata a bona luli, mi ni sepa kuli ni na, ni ka ba ni bundume bo bu swana ha ni ka kopana ni matata.”

Haiba mu lika ka taata ku utwisisa muinelo o ba li ku ona bashemi ba mina ni ku ba utwela butuku, mu ka tusiwa kuli mu si ke mwa nahana hahulu ka ku tula tikanyo za matata a mina. Hape ku eza cwalo ku kona ku mi tusa ku lemuha tulemeno to tunde twa bashemi ba mina mi mu ka tu likanyisa.

Bibele I na ni Likelezo ze Itingwa

Liakalezo ze fahalimu ki mutala feela wa butali bo bu tusa bo bu fumaneha mwa Linzwi la Mulimu, yona Bibele. Ha mu ka ituta ze ñata ka za Bibele, mu ka lemuha kuli i na ni likelezo ze tusa. *

Nzila ye ñwi ya mo mu kona ku itutela Bibele ki ka ku swalisana ni Lipaki za Jehova ni ku ituta ni bona Bibele. Mwahalaa batu ba, mu ka katana balikani ba niti ba ba ka mi tusa mwa matata a mina mi ba ka mi tusa ku sebelisa likelezo za mwa Bibele ze butali mwa bupilo bwa mina. Kaniti, ku pila ka ku lumelelana ni likuka za mwa Bibele hasi nto ye bunolo. Kono haiba mu keta ku pila ka zona, mu ka tuseha ku ya ku ile.—Isaya 48:17, 18.

[Litaluso za kwatasi]

[Mbokisi/Siswaniso se si fa likepe 8, 9]

Ze ba Tokwa Banana ba ba sa Nonoboka Kwa Bashemi ba Bona

Ku Tanda Nako ni Bashemi ba Bona: Jehova Mulimu naa bulelezi bashemi mwa Isilaele kuli ne ba swanela ku ambolanga ni bana ba bona hañata—“niha u inzi mwa ndu ya hao, niha u zamaya mwa nzila, niha u yo lobala, niha u zuha.” (Deuteronoma 6:6, 7) Ku eza cwalo ku tokwa kuli bashemi ba bange ni nako ya ku ina ni bana ba bona. Ku bonahala kuli Jesu naa ikutwile kuli naa tokwa ku inanga ni banana. Ka mutala, batu ha ne ba ‘tisa ku yena bana ba banyinyani kuli a ba beye mazoho,’ Jesu naa ezize cwañi? “Kihaa ba nga mwa mazoho a hae, mi a ba fuyola ka ku beya mazoho a hae fahalimu a bona.” (Mareka 10:13, 16) Jesu naa tomezi bashemi mutala o munde!

Ku Ambolisana ka ku Lukuluha: Bibele i bulela kuli: “Mo ku si na likelezo, milelo ha i weli likamba.” (Liproverbia 15:22) Bana ba mina ha ne ba sa li ba ba nyinyani ne mu tokwanga ku ambolisana ni bona. Mi ki kwa butokwa hahulu ku eza cwalo sihulu ha se ba nonobokile—ili nako fo ba banca ba tandanga nako ye nyinyani fa lapa ni ku tanda nako ye ñata ni balikani ba bona kwa sikolo kamba balikani ba bona ba bañwi. Ha ku si na likelezo, ili ku ambolisana ka ku lukuluha mwahalaa bana ni bashemi, banana ba ba sa nonoboka ha ba na ku twaelana ni bashemi ba bona.

Kelezo ye Swanela: Kelezo i ama ku sikulula ni ku luta—nihaike kuli fokuñwi koto ya kona ku fiwa. Liproverbia 15:5 i talusa kuli: “Litanya li shwaula tuto ya ndatahe; kono ya utwa ku nyaziwa wa talifa.” Mwana ya sa nonoboka ha koni ku ‘utwa nyazo’ haiba a sa nyaziwi. Kono bashemi ba swanela ku ba ni buitikaneleli ha ba kalimela bana ba ba sa nonoboka. Ba swanela ku ambuka ku toma milao ye taata ilikuli ba si ke ba halifisa bana ba bona, kamba mane ku ba bonisa inge kuli ha ku na se ba ikonela. (Makolose 3:21) Kono bashemi ha ba tokwi ku uta bana ba bona ka ku ba lemaza kamba ku palelwa ku ba luta tuto ya butokwa. Ku uta bana ka ku ba lemaza ku kona ku labula matata. *

[Litaluso za kwatasi]