1, 2. (a) Ki katulo mañi yeluswanela kueza kaufelaa luna? (b) Lingeloi lelisepahala nelialabile cwañi Joani hanaabata kulilapela?

 MAÑI ni mañi waluna uswanela kualaba puzo ya butokwa hahulu ye: Nikalapela mañi? Batu babañata bakona kubulela kuli puzo yeo itaata. Nihakulicwalo, niti kikuli, puzo yeo ibunolo kuialaba. Lwakona kuiketela kulapela Jehova Mulimu kamba kuiketela kulapela Satani Diabulosi.

² Satani ubata hahulu kulapelwa. Naabonisize cwalo ka nako yanaalikile Jesu. Sina mone luitutezi mwa Kauhanyo 1 ya buka ye, Satani naasepisize kufa Jesu nto yetuna, ili kumufa maata fahalimwaa mibuso ya lifasi. Diabulosi naabata kuli Jesu aezeñi? Naabulelezi Jesu kuli: ‘Nilapele feela hañwi’. (Mat. 4:9) Ka kushutana ni Satani, lingeloi lene litilo patulula taba yeñwi ku muapositola Joani, nelihanile kulapelwa. (Mubale Sinulo 22:8, 9.) Joani haanabata kulapela lingeloi, lingeloi leliikokobeza leo, nelibulezi kuli: “Usike waeza cwalo!” Lingeloi leo nelisika bulela kuli: ‘Nilapele,’ kono nelibulezi kuli: “Ulapele Mulimu.”

3. (a) Mulelo wa buka ye ki ufi? (b) Ki lika mañi zelukanyakisisa?

³ Mulelo wa buka ye, ki kulutusa kuzwelapili kueza zene libulezi lingeloi lani, ili kulapela feela Jehova Mulimu anosi. (Deut. 10:20;  Mat. 4:10) Halulundululeñi zeluitutile mwa bupolofita ni lipono za Ezekiele ka za kulapela Jehova ka nzila yelukile. Hasamulaho, lukanyakisisa mañolo akalutusa kuziba zekaezahala kwapili, ili ka nako yebakalikiwa batu kaufela fa lifasi lwa mafelelezo, mi babakasepahala ka nako yeo, bakazwelapili kupila ni kuiponela mo batu kaufela bakalapelela Jehova ka nzila yelukile.

4. Ki litaba mañi zetuna zetaalu zekoñomekilwe mwa buka ya Ezekiele?

⁴ Buka ya Ezekiele ilutusa kuutwisisa kuli haiba lubata kulapela Jehova ka nzila yelukile, lutokwa (1) kulapela feela Jehova anosi, (2) kuzwelapili kuswalisana halunze lulapela Mulimu ni (3) kulata babañwi. Halunyakisiseñi molikoñomekezwi litaba zetaalu zeo mwa bupolofita ni mwa lipono zeluitutile mwa buka ye.

5-9. Luitutileñi ka za kulapela feela Jehova anosi?

⁵ Kauhanyo 3: a Pono yemakaza yebonisa Jehova inze apotolohilwe ki nambwamutalati fahalimwaa libupiwa zemaata, ilutusa kuutwisisa taba ya niti ya kuli, luswanela kulapela feela Yamaata Kaufela.—Ezek. 1:4, 15-28.

⁶ Kauhanyo 5: Ezekiele naakomokile hahulu hanaabonisizwe pono ya mone isilafalezwa tempele ya Jehova! Pono yeo ibonisa kuli Jehova ubona lika kaufela. Ubona lika zemaswe zebaeza batu, inge cwalo batu bahae habamukwenuhela ni kulapela milimu ya maswaniso, kusina taba kuli baezeza lika zeo kwa mukunda. Jehova uikutwanga bumaswe kabakala lika zecwalo mi ufanga koto batu babalieza.—Ezek. 8:1-18.

⁷ Kauhanyo 7: Likatulo za kulwanisa macaba anaali bukaufi ni Isilaele ‘anaanyefula’ Isilaele, libonisa kuli Jehova ufanga mulatu batu babanyandisa batu bahae. (Ezek. 25:6) Kono hape luituta tuto yeñwi ka mone bapilisanela Maisilaele ni macaba ao. Luituta kuli luswanela kusepahala hahulu ku Jehova kufita molusepahalela ku mutu ufi kamba ufi. Haluswaneli kukeshebisa likuka za mwa Bibele ka mulelo wa kutabisa bahabo luna babasa lapeli Jehova, mi haluswaneli kusepa hahulu bufumu kamba kufa mibuso ya lifasi likute lelituna hahulu, leluswanela kufa feela Jehova.

⁸ Kauhanyo 13 ni 14: Pono yebonisa tempele ye fa lilundu lelitelele hahulu, iluluta kuli luswanela kulatelela likuka za Jehova zepahami hahulu, ili kulemuha kuli Jehova upahami hahulu kufita milimu kaufela.—Ezek. 40:1–48:35.

⁹ Kauhanyo 15: Litaba za bupolofita zebapanya Isilaele ni Juda kwa mahule, lilutusa kuutwisisa kuli Jehova utoile hahulu batu babamulapela inze baeza lika zemaswe.—Ezek., likauha. 16, 23.

10-14. Taba ya kuzwelapili kuswalisana halunze lulapela Jehova ka nzila yelukile ikoñomekilwe cwañi?

¹⁰ Kauhanyo 8: Bupolofita bobubulela za sepiso ya Jehova ya kuli naaka keta “mulisana alimuñwi” kubabalela batu bahae, bulutusa kusebeza ka swalisano ni ka kozo ni babañwi halunze luetelelwa ki Jesu.—Ezek. 34:23, 24; 37:24-28.

¹¹ Kauhanyo 9: Bupolofita bwa Ezekiele bobubulela za batu ba Mulimu babalukululwa mwa buhapiwa bwa kwa Babilona ni kukutela kwa naha ya habobona, buluta batu bababata kutabisa Jehova lituto za butokwa. Balapeli ba niti ba Jehova baswanela kuambuka kuswalisana ni bulapeli bwa buhata ka nzila ifi kamba ifi. Kusina taba ni bulapeli bone lubanga ku bona, kusina taba kuli nelunani sifumu kamba kutokwa, mi kusina taba ni mushobo waluna, luswanela kuzwelapili kuswalisana, ili nto yeluzibahaza kuba batu ba Mulimu.—Ezek. 11:17, 18; 12:24; Joa. 17:20-23.

¹² Kauhanyo 10: Taba ya kuswalisana neikoñomekilwe mwa pono ya masapo aomile apila hape. Lunani tohonolo yetuna kuba mwahalaa sikwata sa balapeli babasebeza ka swalisano sina mpi!—Ezek. 37:1-14.

¹³ Kauhanyo 12: Taba ya kuswalisana neikoñomekilwe hape mwa bupolofita bwa milamu yemibeli yekopanywa hamoho kuba ulimuñwi. Kwasusueza luli kubona mobataleleleza bupolofita bo Bakreste babatozizwe ni ba lingu zeñwi! Kusina taba kuli mwa lifasi batu habaswalisani kabakala kuli bainzi mwa bulapeli bobushutana-shutana ni mwa likopano za lipolitiki zeshutana-shutana, luna luzwelapili kuswalisana kakuli lwalatana mi lwasepahala.—Ezek. 37:15-23.

¹⁴ Kauhanyo 16: Pono ya muuna yanani lunaka lwa inki ni baana babasweli lilwaniso za kutubisa, ilufa temuso yetuna ya kuli, batu babaka kena mwa “ñalelwa yetuna” inze bali balapeli ba niti, ki bona feela babakaswaiwa kuli bapiliswe.—Mat. 24:21; Ezek. 9:1-11.

15-18. Ki kabakalañi haluswanela kuzwelapili kulata babañwi, mi lukona kueza cwañi cwalo?

¹⁵ Kauhanyo 4: Pono ya libupiwa zepila zeene ilulutile ka za tulemeno twa Jehova, mi hape ilulutile kuli kakatuna kwa tulemeno to, ki lilato. Halubulela ni kueza lika ka nzila yelilato, lubonisa kuli Jehova ki yena Mulimu waluna.—Ezek. 1:5-14; 1 Joa. 4:8.

¹⁶ Kauhanyo 6 ni 11: Kabakala lilato lahae, Mulimu naaketile batu babañwi kuli balemuse batu. Ka mutala, naaketile Ezekiele kueza musebezi wo. Mi kabakala kuli Mulimu ki lilato, hatabeli kuli mutu ufi kamba ufi ato timezwa ka nako yakato felisa lifasi la  Satani. (2 Pit. 3:9) Lunani tohonolo ya kubonisa lilato la Mulimu ka kupeta buikalabelo bwaluna bwa kutusa mwa musebezi wa kulemusa batu mwa linako zaluna.—Ezek. 33:1-9.

¹⁷ Kauhanyo 17 ni 18: Jehova waziba kuli batu babañata habana kutabela kushemubiwa ki yena, mi bakalika kubulaya balapeli bahae babasepahala kaufela. Kabakala lilato lahae, Jehova ukalamulela batu babasepahala ku yena habakalwaniswa ki “Gogo wa kwa naha ya Magogo.” Bakeñisa kuli lwalata babañwi, lulemusa batu babañata kuli Jehova ukayundisa babanyandisa batu bahae.—Ezek. 38:1–39:20; 2 Mates. 1:6, 7.

¹⁸ Kauhanyo 19, 20, ni 21: Litaba za mwa pono ya nukana ya mezi apilisa ni za mwa pono ya kuaba naha, libonisa kuli Jehova ulata hahulu batu. Lipono zeo libonisa nto yetuna yaezize Jehova kabakala lilato lahae, ili kuluma Mwanaa hae kuli atolushwela kuli libi zaluna liswalelwe ni kuli kwapili luto ikola bupilo bobupetehile sina lubasi lwa Mulimu. Nzila yeñwi yende yelukona kubonisa ka yona kuli lwalata batu, ki kubabulelela lika zende zakaeza Jehova kwapili ili zebakato ikola batu bababonisa tumelo ku Mwanaa hae.—Ezek. 45:1-7; 47:1–48:35; Sin. 21:1-4; 22:17.

19. Jesu ukaezañi ka nako ya Puso ya Lilimo ze 1,000? (Mubone mbokisi yeli, “Kulikiwa Lwa Mafelelezo.”)

¹⁹ Ka nako ya Puso ya Lilimo ze 1,000, Jesu ukazusa batu babañata-ñata babashwile, ni kufelisa butuku bobutahisizwe ki sila saluna, “lona lifu.” (1 Makor. 15:26; Mare. 5:38-42; Lik. 24:15) Ka lilimo-limo, batu bakopani ni miinelo yemaswe hahulu. Kono ka nako yeo, batu babashwile habanze bazusiwa, Jesu ukafelisa miinelo yemaswe yeo ni kufa batu babazusizwe kwa bafu kolo ya kupila bupilo bobunde. Ka sitabelo sa tiululo, Jesu ukafelisa lika kaufela zetahisizwe ki matuku, lindwa, ni lukupwe. Mi mane ukalutusa kufelisa nto yelutahiselize manyando, ili sibi seluhozize ku Adama. (Maro. 5:18, 19) Jesu ‘ukasinya misebezi ya Diabulosi’ kaufela. (1 Joa. 3:8) Kukaezahalañi hasamulaho?

20. Jesu ni ba 144,000 bakabonisa cwañi buikokobezo bobutuna? Mutaluse. (Mubone siswaniso sesi fa likepe 226.)

²⁰ Mubale 1 Makorinte 15:24-28. Batu kaufela habaka petahala, ili fo lifasi kaufela likaba Paradaisi sina mwanaalelezi Jehova kwa makalelo, Jesu ni bakabusa ni bona ba 144,000, bakabonisa buikokobezo bobutuna ka kukutiseza Mubuso ku Jehova. Bakakutiseza Jehova maata ane bafilwe ka lilimo ze 1, 000. Lika kaufela zeukapeta Mubuso, likaina kuya kuile.

21, 22. (a) Lifasi likaba cwañi kwa mafelelezo a lilimo ze 1,000 za Puso ya Kreste? (b) Ki kabakalañi Jehova hakalukulula Satani ni madimona ahae?

²¹ Jehova ukaeza nto yekomokisa hahulu, ili nto yekatusa batu fa lifasi kumusepa hahulu. Ka nako yeo, ukatahisa kuli Satani ni  madimona ahae balukululwe mwa mukoti mone batamilwe ka lilimo ze 1,000. (Mubale Sinulo 20:1-3.) Habakalukululwa, bakato fumana lifasi ni batu babashutana ni bane baziba kale. Basika tamiwa kale, Armagedoni isika taha kale, Satani ni madimona ahae bakelusa batu babañata mi batu habana swalisano kabakala sitoyo ni saluluti. (Sin. 12:9) Kono kwa mafelelezo a lilimo ze 1,000, batu kaufela bakalapela Jehova inze baswalisani ka kuba lubasi lolulatana. Batu fa lifasi bakapila ka swalisano mwa Paradaisi.

²² Ki kabakalañi Jehova hakalukulula Satani ni madimona ahae babali likebenga? Kakuli buñata bwa batu babakaba teñi kwa mafelelezo a lilimo ze 1, 000, nebasikaba ni kolo ya kubonisa kuli  ki balapeli ba Jehova babasepahala. Buñata bwabona bashwa inze basazibi Jehova mi bakazusiwa kwa bafu mwa Paradaisi. Kwandaa kubazusa kwa bafu, Jehova hape ukabafa zebatokwa kwa moya ni kwa mubili. Mwa Paradaisi, habana kupila ni batu babaka bakukueza kueza lika zemaswe, kono bakapila feela ni batu babaka basusueza kueza lika zende, ili batu bababalata ni babasebeleza Jehova. Kwa mafelelezo a lilimo ze 1,000 zeo, Satani ukakona kubatameleza kuli basebeleza feela Mulimu kabakala kuli wabasileleza ni kubafuyaula, sina mwanaatamelelize Jobo. (Jobo 1:9, 10) Kacwalo, pili Jehova asika ñola kale mabizo aluna kuli abe mwa buka ya bupilo kamita, ukalutuhelela kuli lubonise ka kutala kuli lwasepahala ku yena ka kuba Ndataa luna Yapahami ka Kufitisisa.—Sin. 20:12, 15.

23. Mañi ni mañi waluna ukatokwa kueza katulo mañi?

 ²³ Satani ukafiwa kolo ka nakonyana kuli akukueze batu kutuhela kusebeleza Mulimu. Ki tiko mañi yakaitusisa Satani? Kubonahala kuli mañi ni mañi ukaipumana mwa muinelo wanaali ku ona Adama ni Eva. Mañi ni mañi ukatokwa kuketa kulatelela likuka za Jehova, kuyemela bubusi bwahae, ni kumulapela, kamba kuketa kumukwenuhela ni kuswalisana ni Satani.

24. Ki kabakalañi batu babaka kwenuhela Mulimu hababizwa Gogo ni Magogo?

²⁴ Mubale Sinulo 20:7-10. Kubonahala kuli batu babaka kwenuhela Mulimu kwa mafelelezo a lilimo ze 1,000, babizwa Gogo ni Magogo. Batu bao bakabonisa mikwa yeswana ni yene bakabonisa bakwenuheli banaapolofitile Ezekiele kuli nebaka lwanisa batu ba Mulimu ka nako ya ñalelwa yetuna. Bakwenuheli bao banaapolofitile Ezekiele, babali “Gogo wa kwa naha ya Magogo,” ki macaba kamba linaha zekalwanisa bubusi bwa Jehova. (Ezek. 38:2) Batu babaka kwenuhela Mulimu kwa mafelelezo a Puso ya Kreste ya Lilimo ze 1,000, ni bona bataluswa kuli ki “macaba” kamba linaha. Taba yeo yakomokisa. Libaka? Kakuli ka nako ya Puso ya Lilimo ze 1, 000, hakuna kuba ni linaha zekauhanya  batu, kakuli batu kaufela bakabusiwa feela ki Mubuso wa Mulimu. Kaufelaa luna lukaba batu balibañwi. Ka kubiza bakwenuheli bao kuli ki Gogo ni Magogo ni ka kubulela kuli ki “macaba,” bupolofita bo, bubonisa kuli Satani ukatahisa kuli babañwi kwa batu ba Mulimu basike baswalisana. Hakuna mutu yakahapelezwa kuba kwa lineku la Jehova kamba kuhapelezwa kuba kwa lineku la Satani. Mañi ni mañi ukaiketela kwabata kuba.

25, 26. Ki batu babakai babaka swalisana ni Satani, mi kukaezahalañi ku bona?

²⁵ Ki batu babakai babakaswalisana ni Satani? Palo ya batu babaka kwenuhela Mulimu “ilikana ni mushabati wa liwate.” Taba yeo haitalusi kuli batu babaka kwenuhela Mulimu bakaba babañata hahulu. Luziba cwañi cwalo? Ka mutala, munyakisise sepiso ya Jehova ku Abrahama. Jehova naabulezi kuli bana ba Abrahama nebaka likana ni “mushabati wa fa likamba la liwate.” (Gen. 22:17, 18) Nihakulicwalo, palo ya bana ba Abrahama kaufela bane basepisizwe bao, neli 144,001. (Magal. 3:16, 29) Nihaike kuli palo yeo ki yetuna, ki yenyinyani hahulu haibapanywa kwa palo ya batu kaufela mwa lifasi. Ka nzila yeswana, palo ya batu babakaswalisana ni Satani, ikona kubonahala inge yetuna, kono  ki yenyinyani haibapanywa kwa batu babakapila ka nako yeo. Bakwenuheli bao habana kukona kuyundisa batanga ba Mulimu.

²⁶ Batu babaka kwenuhela Mulimu, bakayundiswa kapili-pili. Satani, madimona ahae, ni batu babaka kwenuhela Mulimu kaufela, habasana kuba teñi ni kamuta, mi habana kuba ni sepo ya kuzusiwa kuli bato pila hape. Batu bakahupulanga feela likatulo zemaswe zene baezize batu bao ni lika zemaswe zezwile mwa bukwenuheli bwabona.—Sin. 20:10.

27-29. Ki limbuyoti mañi zebaka ikola batu babaka punyuha tiko ya mafelelezo?

²⁷ Haili batu babaka punyuha tiko ya mafelelezo, mabizo abona akañolwa ni kuba mwa “buka ya bupilo” kamita. (Sin. 20:15) Mi ka kuba lubasi lululuñwi, batanga ba Jehova kaufela babasepahala bakamulapela ka nzila yatabela ni yemuswanela.

²⁸ Munahane feela mobuka bela bupilo ka nako yeo. Mukaikola misebezi yamina ni kuba ni balikani babande. Mina ni balatiwa bamina hamusana kunyanda hape. Hamusana kutokwa sitabelo kuli simikonise kuba ni bulikani ni Jehova. Mutu ni mutu ukaba ni bulikani ni Mulimu inze alukuluhile. Mi kwa lihalimu ni mwa lifasi, lukalapela Jehova ka nzila yelukile inze lupetahalile. Ka nako yeo, batu kaufela bakalapela Jehova ka nzila yelukile!

²⁹ Kana mukaba teñi ka nako yende yeo kuli mutoiponela lika zeo halika ezahala? Mwakona kuto ba teñi haiba muzwelapili kusebelisa  lituto zeluituta kwa litaba zetaalu zetuna ze mwa buka ya Ezekiele, ili kulapela feela Jehova anosi, kuzwelapili kuswalisana halunze lulapela Mulimu, ni kulata babañwi. Bupolofita bwa Ezekiele bululuta tuto yeñwi ya butokwa. Ki tuto mañi?

30, 31. Pulelo ya kuli, “bakaziba kuli ki na Jehova” ikaama cwañi (a) lila za Mulimu? (b) batu ba Mulimu?

³⁰ Mwa buka ya Ezekiele, pulelo ya kuli “bakaziba kuli ki na Jehova” kamba lipulelo zeñwi zeswana ni yona, liñozwi ka kukuta-kutela. (Ezek. 6:10; 39:28) Lila za Mulimu lika muziba kakuli likalwaniswa ni kubulaiwa. Kwandaa kuziba feela kuli Jehova uteñi, lila zahae hape likaziba kuli ki Mulimu yamaata. Lila zeo likakena mwa butata kakuli likaziba taluso ya libizo la Jehova ya kuli, “Utahisa Kubateñi.” “Jehova wa limpi” ukaba “ndwalume yamaata” yakalwanisa lila zahae. (1 Sam. 17:45; Exo. 15:3) Bakaziba niti ka za Jehova ya kuli hakuna nto yekona kumupaleliswa kupeta mulelo wahae, mi hakuna zebaka eza.

³¹ Pulelo ya kuli, “bakaziba kuli ki na Jehova,” ikatahisa kuli batu ba Mulimu bapile mwa kozo mi baikole bupilo. Jehova ukatahisa kuli lupile sina mwanaalelezi sapili, ukatahisa kuli lube bana bahae bababonisa tulemeno twahae ka kupetahala. (Gen. 1:26) Jehova ubonisize kale kuli ki Ndataa luna yalilato ni Mulisana yasileleza. Ona cwale-cwale fa, ukaba Mulena yatuzi lila zahae. Pili lizazi leo lisika fita kale, haike lunahanisisange lushango lwa Ezekiele. Lubonise ka lipulelo ni ka likezo zaluna kuli lwaziba kuli Jehova ki mañi luli. Kueza cwalo kukalutusa kusa saba sesiñwi ka nako ya ñalelwa yetuna. Kufita kusaba, lukanangukisa litoho zaluna kakuli lukaziba kuli kupiliswa kwaluna kusweli kwasutelela. (Luka 21:28) Pili nako yeo isika fita kale, haike lutuseñi batu kuziba ni kulata Mulimu waluna, yena yaswanelwa kulapelwa feela anosi, ili yanani libizo lelituna kwa mabizo kaufela, lona la Jehova.—Ezek. 28:26.