Buka ya Bibele ya Bu 63—2 Joani

Muñoli: Muapositola Joani

Ko Ne I Ñolezwi: Efese, kamba bukaufi ni yona

Fo Ne I Felelizwe ku Ñolwa: c. 98 C.E.

1. Liñolo la 2 Joani ne li kana liñolezwi bomañi?

LIÑOLO la bubeli la Joani ki le li kuswani—mwendi ne liñolezwi fa pampili i liñwi ya papyrus—kono ki la butokwa hahulu. Li ñolezwi “Mufumahali ya ketilwe . . . ni bana ba hae.” Bakeñisa kuli “Kyria” (linzwi la Sigerike le li talusa “mufumahali”) ne li libizo la mutu ka nako yeo, bocaziba ba bañwi ba za Bibele ba li ne liñolezwi mutu wa libizo leo. Niteñi, ba bañwi ba nahana kuli Joani n’a ñolela puteho ya Sikreste, ili ku i biza kuli “Mufumahali ya ketilwe.” Seo ne si kana si ezelizwe ku lyanganisa banyandisi. Haiba ku cwalo, litumeliso za “bana ba mwanahenu” ze bulezwi mwa timana ya mafelelezo ne li zwa kwa lilama za puteho i sili. Kacwalo liñolo la bubeli le ne li si ka ñolelwa batu ba bañata sina la pili, kakuli ka bupaki ne liñolezwi mutu a li muñwi kamba puteho i liñwi.—2 Joa Tima. 1.

2. (a) Ki bupaki bufi bo bu bonisa kuli muapositola Joani ki yena ya n’a ñozi 2 Joani? (b) Ki sifi se si bonisa kuli liñolo ne liñolezwi mwa Efese kamba bukaufi ni yona, ibat’o ba ka 98 C.E., mi ki sifi se si yemela buniti bwa lona?

² Ha ku konwi ku hononwa kuli Joani n’a ñozi liñolo le. Muñoli u ipiza “yo Muhulu.” Seo ka niti sa swanela Joani isi fela kabakala kuli n’a s’a supezi kono hape kuli, ka ku ba yo muñwi wa “misumo” (Magal. 2:9) ili muapositola wa mafelelezo y’a sa pila, n’a li “yo Muhulu” luli mwa puteho ya Sikreste. N’a zibahala hahulu, kacwalo n’a sa tokwi ku itibahaza hape kwa babali ba hae. Muñolelo wa liñolo le o swana ni wa liñolo la pili ni Evangeli ya Joani hape u bonisa kuli ki yena ya liñozi. Sina liñolo la pili, liñolo la bubeli li bonahala kuli ne liñolezwi mwa Efese kamba bukaufi ni yona, ibat’o ba ka 98 C.E. Ka za 2 Joani ni 3 Joani, Cyclopedia ya McClintock ni Strong i li: “Kabakala ku swana kwa ona kwa ka nañungelele, lu kana lwa akaleza kuli mañolo a mabeli ao n’a ñozwi hamulahonyana wa Liñolo la pili ili mwa Efese. Sibeli sa ona a ama kwa mizamao ya batu ka buñwi yeo likuka za yona ne li talusizwe ka ku tala mwa Liñolo la pili.” * Haili ka za buniti bwa lona, liñolo le li amilwe ki Irenaeus, wa mwa lilimo za mwanda wa bubeli, mi ne li amuhezwi ki Clement wa kwa Alexandria, wa mwa nako ye swana yeo. * Hape, mañolo a Joani a kolohanyizwe mwa Muratorian Fragment.

3. Joani n’a ñoleziñi liñolo le?

³ Sina 1 Joani, liñolo le ne liñozwi kabakala ku taseza tumelo ya Sikreste kwa baluti ba buhata. Joani u bata ku lemusa babali ba hae ka za bona bao ilikuli ba ba shungule ni ku ba ambuka, inze ba zamaya mwa niti, ka ku latana.

ZE MWA 2 JOANI

4. Ki kabakalañi sihulu Joani ha eleza za ku latana, mi ba ba keluha mwa tuto ya Kreste ba lukela k’u ngiwa cwañi?

⁴ Mu latane; mu tobohe bakwenuheli (Litima. 1-13). Hamulaho wa ku bulela za lilato la hae la niti ku ‘mufumahali ya ketilwe ni bana ba hae,’ Joani u tabile ha fumani ba bañwi ba bona inze ba zamaya mwa niti, sina mw’a laelezi Ndate. U ba kupa kuli ba latane ka ku zwelapili ku latelela litaelo za Mulimu. Kakuli bapumi ni bo antikreste ba keni mwa lifasi, ba sa buleli Jesu Kreste ya tile mwa nama. Mutu ya keluha mwa tuto ya Kreste h’a na Mulimu, kono ya ina mwa tuto yeo “u na ni Ndate ni Mwana.” Mutu ya sa tisi tuto yeo a si ke a amuhelwa mwa mandu a bona, kamba ku lumeliswa. Joani u na ni ze ñata za ku ba ñolela, kono niteñi u sepa ku t’o ambola ni bona ka mulomo, ilikuli tabo ya bona “i tale.”—Litima. 9, 12.

MABAKA HA I LI YE TUSA

5. (a) Ne ku zuhileñi mwa miteñi ya Joani ili seo si zuhile ni kacenu? (b) Sina Joani, luna kacenu lu kona ku bonisa cwañi buitebuho kwa swalisano ya puteho?

⁵ Ku bonahala kuli mwa lizazi la Joani, sina kacenu, ne ku na ni ba ne ba sa kolwi lituto za Kreste ze utwahala, ili ze bunolo. Ne ba bata ze fita zeo, ili ze ne ka ba nyakalalisa, ku ba pahamisa ni ku ba likanya ni baluti ba silifasi ba mihupulo ya butu, mi ne ba lata ku tampakanya ni ku tisa lifapano mwa puteho ya Sikreste kuli ba pete milelo ya bona ya buitati. Joani n’a katwa swalisano ya puteho ye tomile fa lilato ni lituto ze nepahezi za Ndate ni Mwana. Ni luna kacenu lu swanela ku katwa  swalisano ya puteho, ni ku hana ku swalisana kamba ku lumelisa ba ba keluhela kwa lituto ze si ka fiwa mwa Mañolo a buyelezwi. Ka ku zwelapili ku ya ka litaelo za Mulimu, ni ka tabo ye tezi ye fumaneha mwa swalisano ya Sikreste, lwa kona ku kolwa kuli lu ka ba ni “sishemo . . ., ni makeke, ni kozo, ili ze zwa ku Mulimu Ndate, ni ku Jesu Kreste Mwan’a Ndate, mwa niti ni lilato.” (Tima. 3) Ee luli liñolo la Joani la bubeli li koñomeka bunde bwa swalisano ya Sikreste ye cwalo.

[Litaluso za kwatasi]

[Lipuzo za Tuto]