Kana Lifasi le li ka Punyuha?

Ha ku na lusika lo luñwi lo se lu utwile ku bulela ko ku ñata hahulu cwalo ka za mafelelezo a lifasi. Ba bañata ba na ni sabo ya kuli lifasi li ka fela ka kozi ya ndwa ya nyukilia. Ba bañwi ba hupula kuli ku silafaza ku kona ku sinya lifasi. Hape ba bañwi ba ikalezwi kuli ku lyangana kwa za sifumu ku ka tisa kuli likalulo ze tuna za mufuta wa mutu li itwanise.

Kana lifasi le ka sibili la kona ku fela? Kambe ne li ka fela, seo ne si ka talusa nto mañi? Kana ni kamuta ku na ni lifasi le ne li felile kwamulaho?

Lifasi la Fela—Le Liñwi la li Yola

Ee, lifasi ne li kile la fela. Mu hupule lifasi le ne li bile le li maswe hahulu mwa mazazi a Nuwe. Bibele i talusa kuli: “Lifasi lani la shwa, kabakala Munda ku li kwahela.” Bibele hape i bulela kuli: “[Mulimu] n’a si ka shemuba lifasi la kale; kono u pilisize Nuwe, yena mubuleli wa Ku Luka, ni ba bañwi ba 7, nako y’a tisa Munda o bulaile lifasi la banyefuli.”—2 Pitrosi 2:5; 3:6.

Mu lemuhe seo mafelelezo a lifasi lani n’a si talusize ni seo n’a si ka talusa. Na si ka talusa mafelelezo a mufuta wa mutu. Nuwe ni lubasi lwa hae ne ba punyuhile Munda wa lifasi kamukana. Mi ne kuli cwalo ni kwa Lifasi-mubu lona tota ni mahalimu a mande a tezi linaleli. Ne li “lifasi la banyefuli” le ne li felile, muinelo o maswe wa linto.

Kwa nalule-lule, bana ba Nuwe ha ne ba nze ba ekezeha, lifasi le liñwi ne li bile teñi. Lifasi la bubeli leo, kamba muinelo wa linto, li bile teñi ku to fita mwa lizazi la luna. Litaba za lona li tezi ka lindwa, bukebenga, ni mifilifili. Ki sika mañi se si ka ezahala kwa lifasi le? Kana li ka punyuha?

Bupilo bwa Kwapili bwa Lifasi Le

Hasamulaho wa ku bulela kuli lifasi la mwa lizazi la Nuwe ne li shwile, ze ñozwi za Bibele li zwelapili kuli: “Kono lihalimu la  cwale, ni lifasi la cwale, li bulukezwi mulilo ki Linzwi lona leo; li bulukezwi lizazi la Katulo ni ku yunda kwa banyefuli.” (2 Pitrosi 3:7) Kaniti luli, sina ka mwa taluseza muñoli yo muñwi wa Bibele kuli: “Lifasi [lona le li li teñi kacenu] la fela.”—1 Joani 2:17.

Bibele ha i talusi kuli lifasi-mubu ka sibili kamba mahalimu a tezi linaleli a ka fela, sina mane ha ne li si ka fela mwa lizazi la Nuwe. (Samu 104:5) Ka ku fapahana, lifasi le, ni “lihalimu” la lona, kamba babusi ba milonga ye inzi mwatas’a susuezo ya Satani, ni “lifasi,” kamba nyangela, li ka sinyiwa inge ka mulilo. (Joani 14:30; 2 Makorinte 4:4) Lifasi le, kamba muinelo wa linto, li ka fela ka buniti fela sina mo ne li felezi lifasi le ne li bile teñi pili Munda u si ka fita kale. Nihaiba Jesu Kreste na bulezi ka za muinelo mwa “mazazi a Nuwe” sina mutala ka ze ne li ka ezahala pili mafelelezo a lifasi le a si ka fita kale.—Mateu 24:37-39.

Ka butokwa, muta Jesu na bulezi ka za mazazi a Nuwe, n’e li ka ku alaba puzo ya baapositola ba hae ye li: “Lu bulelele . . . se si ka supa ku taha kwa hao, ni ku fela kwa lifasi?” (Mateu 24:3) Balateleli ba Jesu ne ba ziba kuli lifasi le ne li ka fela. Kana tibelelo yeo ne i ba sabisize?

Ka ku fapahana, muta Jesu na talusize likezahalo ze ne li ka ba teñi pili lifasi li si ka fela kale, na ba susuelize ku ba ni tabo, ‘kakuli ku liululwa kwa bona ne ku li fakaufi.’ (Luka 21:28) Ee, ku liululwa ku zwa ku Satani ni muinelo wa hae o maswe wa linto ni ku kena mwa lifasi la kozo le linca!—2 Pitrosi 3:13.

Kono ki l’ili lifasi le fo li ka felela? Ki ‘sisupo’ mañi seo Jesu na file ka za “ku taha kwa [hae], ni ku fela kwa lifasi”?

‘Sisupo’

Linzwi la Sigerike fa le li tolokilwe “ku taha” ki pa·rou·siʹa, mi li talusa “ku ba teñi,” f’o kikuli, ku ba ya fumaneha ka sibili. Kacwalo he, muta ‘sisupo’ si bonahala, ne ku si ke kwa talusa kuli Kreste na kabe a tile ka bubebe ona f’o kono seo si ka talusa kuli  ki kale a kuta mi u teñi. Ne ku ka talusa kuli u kalile ku busa ka ku sa bonahala sina mulena mwa lihalimu mi ni kuli ona cwale fa u kabe a felisize lila za hae.—Sinulo 12:7-12; Samu 110:1, 2.

Jesu n’a si ka fa fela kezahalo i liñwi sina ‘sisupo.’ N’a bulezi ka za likezahalo ni miinelo ye miñata fa lifasi. Zeo kaufela ne li kabe li ezahezi mwahal’a nako yeo bañoli ba Bibele ne ba i bizize sina “mazazi a maungulelo.” (2 Timotea 3:1-5; 2 Pitrosi 3:3, 4) Ha mu fe mamelelo kwa lika ze ñwi zeo Jesu na bulelezi-cimo kuli li ka ba poniso ya “mazazi a maungulelo.”

“Sicaba si ka lwanisa sicaba se siñwi, mubuso u lwanise mubuso o muñwi.” (Mateu 24:7) Mwa linako za cwale ndwa se bile ya ka sipimo se situna hahulu ku fita l’ili kaufela. Yo muñwi y’a li c’aziba wa litaba za kwaikale na lemuhile kuli: “Ndwa ya Pili ya Lifasi [ku kala ka 1914] ne li ndwa ya pili ya ka ‘nañungelele.’” Niteñi, ndwa ya bubeli ya lifasi ne li ye maswe hahulu ni ku fita. Mi ndwa i sa zwelapili ku shandaula lifasi-mubu. Ee, manzwi a Jesu a bile ni talelezo ka mukwa o makaza!

“Litala li ka ba teñi.” (Mateu 24:7) Hamulaho wa Ndwa ya Lifasi ya I ne ku tile tala ye tuna ka ku fitisisa mwendi mwa litaba za kale kaufela. Tala ye maswe hahulu hape ne i bile teñi hamulaho wa Ndwa ya Lifasi ya II. Butuku bo bu tiswa ki ku tokwa lico bu unjami kalulo ya buketalizoho ya palo ya lifasi-mubu, ili ku bulaya palo ya banana ye ibata iba bolule ba 14 ka silimo. Kaniti, se ku bile ni “litala”!

“[Lizikinyeho] ze tuna za lifasi li bonahale.” (Luka 21:11) Ka avareji, batu ba bañata se ba shwile ka silimo mwa lizikinyeho haisali ku zwiwa ka 1914 ka sipimo se si mina h’a lishumi ba mwa lilimo ze myanda-nda ya kwamulaho. Ha mu nyakisise lizikinyeho ze sikai fela ze tuna ze tatama: 1920, China, ba 200,000  ne ba bulailwe; 1923, Japan, ba 99,300 ne ba holofalizwe kamba ku bulaiwa; 1939, Turkey, 32,700 mafu; 1970, Peru, ba 66,800 ne ba bulailwe; mi ka 1976, China, palo ye bat’o fita fa 240,000 (kamba, ka ku ya ka lipiho ze ñwi, ba 800,000) ne ba holofalizwe kamba ku bulaiwa. Kaniti luli, se ku bile ni “[lizikinyeho] ze tuna”!

“Mafu a maswe mwa mabaka a mañata.” (Luka 21:11) Hamulaho fela wa Ndwa ya Lifasi ya I, batu ba bat’o eza bolule ba 21 ne ba shwile ka Spanish flu. Pampili ya Science Digest ne i bihile kuli: “Mwa litaba za kwaikale kaufela kwali ku ba batu ba shwe ka buñata bo butuna ni ka bubebe, bo bu komokisa cwalo.” Haisali ku zwiwa ka nako yeo, butuku bwa pilu, kansa, AIDS, ni matuku a mañwi a mañata a’ li a yambukela se a bulaile bolule-lule ba ba eza myanda-nda.

“Bumaswe bu ka ekezeha hahulu.” (Mateu 24:12) Lifasi la luna haisali ku zwiwa ka 1914 se li zibahalile sina la bukebenga ni mifilifili. Mwa libaka ze ñata ha ku na ya ikutwa ku ba ya silelelizwe mwa mikwakwa nihaiba nako ya musihali. Busihu batu ba ina mwa mandu a bona likwalo inze li notezwi ni ku pakiwa, ku saba ku zwela kwande.

Lika ze ñwi ze ñata ne li bulezwi-cimo ku ezahala mwahal’a mazazi a maungulelo, mi zeo kaufela li swelwi za talelezwa. Seo si talusa kuli mafelelezo a lifasi a fakaufi. Kono, ka tabo, ku ka ba  ni bapunyuhi. Hasamulaho wa ku bulela kuli “lifasi la fela,” Bibele i sepisa kuli: “Ya eza tato ya Mulimu u ina ku ya ku ile.”—1 Joani 2:17.

Kacwalo he, lu tokwa ku i tuta tato ya Mulimu ni ku i eza. Kona lu ka punyuha mafelelezo a lifasi le ni ku ikola limbuyoti za ku ya ku ile za mwa lifasi le linca la Mulimu. Bibele i sepisa kuli ka nako yeo: “Mulimu . . . u ka takula miyoko kaufela kwa meto a bona; mi lifu ha li sa na ku ba teñi; nihaiba ku tahelwa ki maswabi ni ku lila, ni ku utwa butuku.”—Sinulo 21:3, 4.

Konji haiba ku bonisizwe, ku amiwa kwa mañolo kaufela a mwa Bibele ku zwa mwa Bibele Ye Kenile, hatiso ya 1951.

[Manzwi a bañi ba siswaniso fa likepe 6]

Simuluho ya Siswaniso: Liungamuwilu: Siswaniso sa USAF. Mwanana: Siswaniso sa ba WHO ka W. Cutting. Zikinyeho: Y. Ishiyama, Hokkaido University, Japan.