Kauhanyo 1

Mupolofita wa Kale-Kale Ya Na Ni Lushango lwa Cwale

Isaya 1:1

1, 2. (a) Ki miinelo ifi ye maswe ye lu bona mwa lifasi kacenu? (b) Nduna wa mwa ndu ya milao yo muñwi wa kwa United States n’a bonisize cwañi buiyakato bwa hae ka za ku ya kwatasi kwa miinelo ya lifasi?

 KI MAÑI kacenu ya sa lakazi kimululo kwa matata a ziyelize batu? Kono hañata takazo ya luna yeo ha i talelezwangi! Lu lakaza kuli ku be ni kozo, kono lu unjamwi ki lindwa. Lu lata milao ni buiketo bwa lika, kono lu palelwa ku tibela ku ekezeha kwa bulengwami, ku swala batu likalala, ni bubulai. Lu bata ku sepa batu ba bañwi, kono lu na ni ku notela likwalo za luna kuli lu silelezwe. Lu lata bana ba luna mi lu lika ku ba luta likuka ze lukile, kono hañata lu fita fa ku ba supa munwana ha ba ituhelela ku kukuezwa maswe ki balikani ba bona.

² Lu kana lwa lumelelana ni Jobo, ya n’a bulezi kuli bupilo bo bukuswani bwa mutu bu “tezi maziyezi.” (Jobo 14:1) Nto yeo i bonahala ku ba ya niti sihulu kacenu, kakuli miinelo i sweli ku ya hahulu kwatasi ku fita mo ku kile kwa bela kwa li ku simwa. Nduna yo muñwi wa mwa ndu ya milao wa kwa United States n’a ize: “Ndwa ya ka mulomo se i felile, kono ka bumai, lifasi li fetuzwi ku ba patelo ya silomboti ni situhu se si taha kabakala mishobo, lipuo, ni bulapeli. . . . Lu fokolisize hahulu mayemo a muzamao wa luna kuli mane buñata bwa ba banca ba luna ba lyangani, ba zwafile mi ba mwa likayamana. Ze li teñi ki ku yubeka kwa bashemi bana ba bona, litelekano, ku itusisa banana ka nzila ye maswe, ku itwala kwa ba ba sa nonoboka, ku kapulwa mwa likolo, ku sa itusisa ka mulao milyani ye kola, ni mikwakwa mo ku tezi mifilifili. Ku swana inge kuli ndu ya luna ha se i bandukile zikinyeho ye lu biza ndwa ya ka mulomo, cwale i ciwa ki butwa.”

3. Ki buka mañi ya mwa Bibele sihulu ye fa sepo ya nako ya kwapili?

 ³ Niteñi, lu na ni sepo. Ibata iba lilimo ze 2,700 kwamulaho k’o, Mulimu n’a buyelezi munna wa kwa Middle East ku bulela bupolofita bwa ka ku tatamana bo bu ama lizazi la luna ka nzila ye ipitezi. Zona litaba zeo li ñozwi mwa buka ya mwa Bibele ye bizwa ka libizo la yena mupolofita y’o—Isaya. Isaya ne li mañi, mi ki kabakalañi ha lu kona ku bulela kuli bupolofita bwa hae bo ne bu ñozwi ibata iba lilimo ze likiti ze talu kwamulaho bu monyehela batu kacenu?

Munna ya Lukile mwa Linako Ze T’ata

4. Isaya ne li mañi, mi n’a bile mupolofita wa Jehova ka nako ifi?

⁴ Mwa timana ya pili ya buka ya hae, Isaya u italusa ku ba “mwan’a Amozi,” a mi u lu taluseza kuli n’a li mupolofita wa Mulimu “mwa linako za Oziasi, ni Jotami, ni Akazi, ni Ezekiasi, malen’a Juda.” (Isaya 1:1) Seo si talusa kuli Isaya n’a kana a bile mupolofita wa Mulimu kwa sicaba sa Juda ka lilimo ze 46 kamba ku fitelela, mwendi ku kalela kwa mafelelezo a puso ya Oziasi—ibata iba ka 778 B.C.E.

5, 6. Ki sifi se si lukela ku ba se ne si ezahala luli mwa bupilo bwa lubasi lwa Isaya, mi ki kabakalañi?

 ⁵ Ha lu nyakisisa ze lu ziba ka za bapolofita ba bañwi, lu fumana kuli lu ziba fela ze nyinyani ka za bupilo bwa ka butu bwa Isaya. Lwa ziba kuli n’a nyezi ni kuli n’a biza musal’a hae “mupolofita wa musali.” (Isaya 8:3, NW) Ka ku ya ka buka ye bizwa Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature, ya McClintock ni Strong, libizo leo li bonisa kuli bupilo bwa mwa linyalo la Isaya “ne bu zamaelela ni musebezi wa hae, mi ne bu swalani hahulu ni bona.” Ku kana kwa ba kuli, ka ku swana ni ba bañwi kwa basali ba silumeli ba mwa Isilaele wa kwaikale, musal’a Isaya n’a na ni musebezi wa hae wa bupolofita.—Baatuli 4:4; 2 Malena 22:14.

⁶ Isaya ni musal’a hae ne ba na ni bana ba babeli ba bashimani, kamba ku fitelela, mi sibeli sa bona ne ba filwe mabizo a n’a polofita lika. Mweli wa bona, yena Sheari-Jashubi, n’a sindeketile Isaya ha na il’o fa Akazi Mulena ya maswe litaba ze zwa ku Mulimu. (Isaya 7:3) Kwa iponahaza kuli Isaya ni musal’a hae ne ba tiiselize ku lapela Mulimu mwa lubasi lwa bona—ili mutala o munde ku bosinyalana kacenu!

7. Mu taluse miinelo ye n’e li mwa Juda mwa linako za Isaya.

⁷ Isaya ni lubasi lwa hae ne ba pilile mwa linako ze t’ata ku ze ezahezi za Juda. Ne ku na ni mifilifili ya za bubusi, mwa likuta ne ku tezi ku leka likweta, mi bulapeli ne bu fokoliswa ki buipumisi. Lialetare za milimu ya buhata ne li cicalile fahalimu a malundu. Mane ni malena ba bañwi ne ba yemela bulapeli bwa sihedeni. Sina ka mutala, Akazi n’a lumeleza ku lapela maswaniso mwahal’a babusiwa ba hae, mi ni yena n’a li mulapeli ya cwalo, ya n’a ezisa bana ba hae tota ku ‘ca mwa mulilo’ ili ku ba eza matabelo ku Moleke, mulimu wa Makanana. b (2 Malena  16:3, 4; 2 Makolonika 28:3, 4) Mi zeo kaufela ne li ezahala mwahal’a batu be ne ba itamile bulikani ni Jehova!—Exoda 19:5-8.

8. (a) Mulena Oziasi ni Jotami ne ba file mutala o cwañi, mi kana batu ne ba latelezi ketelelo ya bona? (b) Isaya n’a bonisize cwañi bundume mwahal’a batu ba baipanguli?

⁸ Nto ye nde kikuli batu ba bañwi be ne ba pila mwa linako za Isaya—ku kopanyeleza ni babusi ba sikai—ne ba likile ku yemela bulapeli bwa niti. Mwahal’a bona ne ku na ni Mulena Oziasi, ya n’a ezize “ze lukile mwa meto a [Muñ’a] Bupilo.” Niteñi, mwa puso ya hae batu ne ba “eza matabelo ni ku cisa insense mwa mabaka [a’ lumbile].” (2 Malena 15:3, 4) Mulena Jotami ni yena “a eza ze lukile mwa meto a [Muñ’a] Bupilo.” Niteñi, “sicaba sona, ne si nze si isinya.” (2 Makolonika 27:2) Ee, buñata bwa nako yeo Isaya n’a eza bukombwa bwa bupolofita, muinelo wa mubuso wa Juda kwa moya ni muzamao ne li o maswe. Ka nañungelele, batu ne ba sa isi pilu kwa susuezo ye nde ye ne ba fiwa ki malena ba bona. Ki nto ye utwahala kuli ku fa batu ba muñañatoho bao lushango lo lu zwa ku Mulimu ne si musebezi o bunolo. Niteñi, Jehova ha n’a buzize kuli, “Ni ka luma mañi? ku ka ya mañi bakeñisa luna?” Isaya n’a si ka zina-zina. A kalumuka a li: “Ki na yo, u lume na!”—Isaya 6:8.

Lushango Lwa Puluso

9. Libizo la Isaya li talusañi, mi taluso yeo i lumelelana cwañi ni taba ye tuna ya buka ya hae?

⁹ Libizo la Isaya li talusa “Puluso ya Jehova,” mi yona taluso yeo ya swanela ku biziwa taba ye tuna ya lushango lwa hae. Ki niti kuli bupolofita bo buñwi bwa Isaya ki likatulo. Kono taba ya puluso ya ikutwahaza luli. Isaya n’a kuta-kutezi ku talusa ka m’o nako ha ne i ka fita Jehova n’a ka lukululela Maisilaele mwa butanga bwa Babilona, ili ku lumelela bomasiyaleti ku kutela kwa Sione ku yo bakanya sinca naha yeo. Kaniti, Isaya n’a nyakalalile hahulu ku ba ni tohonolo ya ku bulela ni ku ñola bupolofita ka za ku yahiwa sinca kwa Jerusalema ya n’a lata hahulu!

10, 11. (a) Kiñi buka ya Isaya ha i li ya butokwa ku luna kacenu? (b) Buka ya Isaya i libisa cwañi mamelelo ku Mesiya?

 ¹⁰ Kono zona litaba zeo za katulo ni puluso li lu ama cwañi? Kwa tabisa kuli Isaya h’a polofiti fela kuli mubuso wa Juda wa mishobo ye mibeli u fumane tuso. Kono lushango lwa hae lu ama lizazi la luna ka nzila ye ipitezi. Isaya u fa pono ye nde-nde ya m’o Mubuso wa Mulimu u ka tuha u tahiseza limbuyoti ze tuna kwa lifasi la luna. Kacwalo, kalulo ye tuna ya za n’a ñozi Isaya i talusa za Mesiya ya n’a bulezwi cimo, ya n’a ka ba Mulena wa Mubuso wa Mulimu. (Daniele 9:25; Joani 12:41) Kaniti ha ku komokisi kuli libizo la Jesu li fa taluso ye bat’o swana ni ya Isaya, ka ku ba kuli libizo la Jesu li talusa “Jehova ki Yena Puluso.”

¹¹ Jesu kaniti n’a til’o pepwa lilimo ze mianda ye 7 hamulaho wa nako ya Isaya. Kono bupolofita ka za Mesiya bo bu mwa buka ya Isaya bu fa tunango to tuñata mi ki bo bu nepahezi kuli mane bu utwahala inge taba ya ku iponela ya bupilo bwa Jesu fa lifasi-mubu. Mutu yo muñwi n’a talusize kuli ka lona libaka leo, buka ya Isaya fokuñwi i biziwanga kuli ki “Buka ya Evangeli ya Buketa-lizoho.” Kacwalo ha ku komokisi kuli Jesu ni baapositola ba hae ne ba amile hahulu kwa buka ya Isaya kuli ba zibahaze hande kuli Mesiya ki mañi.

12. Ki kabakalañi ha lu ka kalisa ku ituta buka ya Isaya ka cisehelo?

¹² Isaya u bupa siswaniso se sinde luli h’a talusa “mahalimu a manca ni lifasi le linca” ili m’o “mulena u ka busa ka ku luka” mi makwambuyu ba ka zamaisa ka mulao. (Isaya 32:1, 2; 65:17, 18; 2 Pitrosi 3:13) Kacwalo, buka ya Isaya i bonisa sepo ye nde ya Mubuso wa Mulimu, o ka zamaiswa ki Mesiya, yena Jesu Kreste ya filwe Bulena. Nto yeo i lu susueza hahulu ku pila zazi ni zazi lu nze lu libelezi ka tabo “ku pilisa kwa [Jehova]”! (Isaya 25:9; 40:28-31) Kacwalo he, ha lu tatubeñi ka cisehelo lushango lwa butokwa lo lu mwa buka ya Isaya. Ha lu nze lu eza cwalo, buikolwiso bwa luna ka za lisepiso za Mulimu bu ka tiiswa luli. Hape lu ka tusiwa ku hulisa tumelo ya luna ya kuli Jehova ki yena luli Mulimu ya ka lu fa puluso.

[Litaluso za kwatasi]

[Lipuzo za Tuto]

[Mbokisi/Siswaniso se si fa likepe 7]

Isaya Ne Li Mañi?

TALUSO YA LIBIZO: “Puluso ya Jehova”

LUBASI: N’a nyezi, n’a na ni bana ba babeli kamba ku fitelela ba bashimani

KWA N’A PILA: Jerusalema

LILIMO Z’A SEBELIZE: Ze 46 kamba ku fitelela, ku zwa ibata iba ka 778 B.C.E. ku isa hamulaho wa 732 B.C.E.

MALENA BA JUDA KA NAKO YEO: Oziasi, Jotami, Akazi, Ezekiasi

BAPOLOFITA BA BAÑWI KA NAKO YEO: Mika, Hosea, Odedi

 [Siswaniso se si fa likepe 6]

Isaya ni musal’a hae ne ba tiiselize ku lapela Mulimu mwa lubasi lwa bona

Mupolofita wa Kale-Kale Ya Na Ni Lushango lwa Cwale