Kapitulo 23

Ang Ikaduha nga Kailo​—Mga Mangangabayo nga Kasuldadusan

1. Walay sapayan sang mga panikasog sang klero nga papason ang mga apan, ano ang natabo, kag ano ang ginapakita sang pag-abot sang duha pa ka kailo?

 KUTOB sang 1919 padayon, ang pagsalakay sang simbuliko nga mga apan sa Cristiandad nagpaantos gid sa klero. Nagtinguha sila nga papason ang mga apan, apang nagabalik ini gihapon nga labi pa kabakod. (Bugna 9:7) Kag indi lamang ina! Nagsulat si Juan: “Natapos na ang isa ka kailo. Yari karon! Duha pa ka kailo ang magaabot pagkatapos sini.” (Bugna 9:12) Dugang pa nga nagapaantos nga mga kalalat-an ang nagahulat sa Cristiandad.

2. (a) Ano ang natabo sang ginpatunog sang ikan-om nga anghel ang iya trumpeta? (b) Ano ang ginalaragway sang “isa ka tingog gikan sa mga sungay sang bulawan nga halaran”? (c) Ngaa apat ka anghel ang ginsambit?

² Diin naghalin ang ikaduha nga kailo? Nagsulat si Juan: “Kag ginpatunog sang ikan-om nga anghel ang iya trumpeta. Kag nabatian ko ang isa ka tingog gikan sa mga sungay sang bulawan nga halaran nga yara sa atubangan sang Dios nga nagasiling sa ikan-om nga anghel, nga may trumpeta: ‘Hubari ang apat ka anghel nga nagapos sa daku nga suba sang Eufrates.’” (Bugna 9:13, 14) Ang paghilway sa mga anghel sabat sa tingog nga naghalin sa mga sungay sang bulawan nga halaran. Amo ini ang bulawan nga halaran sang incienso, kag sang nagligad makaduha nga ang incienso sang bulawan nga mga yahong gikan sa sini nga halaran gin-angot sa mga pangamuyo sang mga balaan. (Bugna 5:8; 8:3, 4) Busa, ining isa ka tingog nagalaragway sa nahiusa nga mga pangamuyo sang mga balaan sa duta. Nagapangamuyo sila nga luwason agod dugang pa nga makaalagad sila sing mapagsik subong “mga mensahero” ni Jehova, kay amo ini ang sadsaran nga kahulugan sang Griego nga tinaga nga ginbadbad diri “mga anghel.” Ngaa apat ang anghel? Daw nagapakita ining simbuliko nga numero nga organisado gid sila agod matuptupan ang bug-os nga duta.—Bugna 7:1; 20:8.

3. Paano natabo nga ang apat ka anghel “nagapos sa daku nga suba sang Eufrates”?

³ Paano natabo nga ang mga anghel “nagapos sa daku nga suba sang Eufrates”? Ang suba sang Eufrates sang dumaan nga mga tion amo ang naaminhan kag nasidlangan nga dulunan sang duta nga ginsaad ni Jehova kay Abraham. (Genesis 15:18; Deuteronomio 11:24) Mahimo gid nga  ginpunggan ang mga anghel sa dulunan sang duta nga ginhatag sa ila sang Dios, ukon bahin sang duta nga ila panghikutan, kag nabalabagan sa pagpanghikot sing bug-os sa hilikuton nga ginhanda ni Jehova para sa ila. Ang Eufrates kilala man nga naangot sa siudad sang Babilonia, kag sang mapukan ang Jerusalem sang 607 B.C.E., 70 ka tuig nga nabihag didto ang undanon nga mga Israelinhon, “nagapos sa daku nga suba sang Eufrates.” (Salmo 137:1) Nabilanggo man sa sining kaanggid nga kahimtangan ang espirituwal nga mga Israelinhon sang tuig 1919, masubo gid kag nagapangayo sang tuytoy kay Jehova.

4. Ano ang ginpahimo sa apat ka anghel, kag paano ini natuman?

⁴ Makalilipay nga nagsiling si Juan: “Kag ginhubaran ang apat ka anghel, nga ginhanda para sa oras kag adlaw kag bulan kag tuig, agod patyon ang ikatlo nga bahin sang mga tawo.” (Bugna 9:15) Si Jehova isa ka sibu nga Manugbantay sang tion. May yara sia orasan kag ginatuman niya ini. Busa, ginhilway ining mga mensahero suno gid sa iskedyul kag suno sa tion nga dapat nila himuon ang ginapahimo sa ila. Handurawa ang ila kalipay sang maggua sila gikan sa pagkabihag sang 1919, nga handa sa pagpanghikot! May ginapahimo sa ila nga indi lamang paantuson kundi sa ulihi “patyon ang ikatlo nga bahin sang mga tawo.” May kaangtanan ini sa mga kalalat-an nga ginpahibalo sang nahauna nga apat ka pagpatunog sa trumpeta, nga naghalit sa ikatlo nga bahin sang duta, sang dagat, sang mga tinuga sa dagat, sang mga tubig kag sang mga suba, kag sang langitnon nga ginahalinan sang kapawa. (Bugna 8:7-12) Kapin pa ang ginhimo sang apat ka anghel. ‘Nagpatay’ sila, nga ginabuyagyag sing bug-os ang patay sa espirituwal nga kahimtangan sang Cristiandad. Gintuman sini ang katulad sang ginpatunog sang trumpeta nga mga pahibalo, kutob sang 1922 kag padayon tubtob karon.

5. Tuhoy sa Cristiandad, paano ang pagpatunog sa ikan-om nga trumpeta naglanog sang 1927?

⁵ Dumduma, bag-o lang ginpatunog sang langitnon nga anghel ang ikan-om nga trumpeta. Bilang sabat sa sini, ginhiwat ang ikan-om sa paagisod nga tuigan nga internasyonal nga kombension sang mga Estudyante sang Biblia sa Toronto, Ontario, Canada. Ang programa diri sang Domingo, Hulyo 24, 1927, ginpalayag sa 53 ka estasyon sang radyo, ang pinakamasangkad nga network sang pagpalayag sadto nga tion. Mahimo nga minilyon ang nakabati sadtong ginpamulongpulong nga mensahe. Una, ginbuyagyag sang isa ka prangka nga resolusyon ang Cristiandad subong patay sa espirituwal kag naghatag sing imbitasyon: “Sa sini nga tion sang pagkagumon ginapangabay ni Jehova nga Dios ang katawhan nga talikdan kag biyaan ang ‘Cristiandad’ ukon ‘organisado nga Cristianismo’ kag magpalayo sa sini sing bug-os . . . ; magpakita ang katawhan sing tinagipusuon nga debosyon kag katutom kay Jehova nga Dios lamang kag sa iya Hari kag ginharian.” “Kahilwayan Para sa Katawhan” amo ang tig-ulo sang pamulongpulong publiko nga nagsunod. Ginhatag ini ni J. F. Rutherford, sa iya kinaandan nga mapuersa nga estilo, nga nagasibu gid sa “kalayo kag aso kag asupre” nga masunod nga nakita ni Juan sa palanan-awon.

6. Paano ginlaragway ni Juan ang mga mangangabayo nga kasuldadusan nga masunod niya nga nakita?

⁶ “Kag ang kadamuon sang mga mangangabayo nga kasuldadusan duha ka linaksa ka linaksa: nabatian ko ang kadamuon nila. Kag subong sini ang nakita ko nga mga kabayo sa palanan-awon, kag ang mga nagasakay sa ila: may mga limbutong sila nga ang duag pula kaangay sang kalayo kag asul kaangay sang hacinto kag dalag kaangay sang asupre; kag ang ulo sang mga kabayo subong sang ulo sang mga leon, kag sa ila baba nagagua ang kalayo kag aso kag asupre. Paagi sa sining tatlo ka kalalat-an napatay ang ikatlo nga bahin sang mga tawo, bangod sa kalayo kag aso kag asupre nga nagagua sa ila baba.”—Bugna 9:16-18.

7, 8. (a) Sa idalom sang kay sin-o pagtuytoy nagasalakay ang mga mangangabayo nga kasuldadusan? (b) Paano ang mga mangangabayo nga kasuldadusan nagaanggid sa mga apan nga nauna sa sini?

⁷ Mahimo gid nga ining mga mangangabayo nga kasuldadusan nagasalakay sa idalom sang pagtuytoy sang apat ka anghel. Daw ano ka makahaladlok  nga danyag! Handurawa ang imo reaksion kon ikaw ang salakayon sining mga mangangabayo nga kasuldadusan! Pat-od nga magakurog ka sa kahadlok sa ila pa lang dagway. Apang, natalupangdan mo bala nga nagaanggid ining mga mangangabayo nga kasuldadusan sa mga apan nga nauna sa ila? Ang mga apan daw subong sang mga kabayo; kag may mga kabayo sa mga hangaway. Gani, lunsay ini nga nadalahig sa teokratiko nga inaway. (Hulubaton 21:31) Ang mga apan may mga ngipon subong sang mga ngipon sang leon; ang mga kabayo sang mga mangangabayo nga kasuldadusan may mga ulo subong sang mga ulo sang mga leon. Busa lunsay sila may kaangtanan sa maisugon nga Leon sa tribo ni Juda, si Jesucristo, nga ila Lider, Kumander, kag Huwaran.—Bugna 5:5; Hulubaton 28:1.

⁸ Ang mga apan kag mga mangangabayo nga kasuldadusan lunsay nagapakigbahin sa hilikuton ni Jehova sa paghukom. Ang mga apan naggua gikan sa aso nga nagapatimaan sing kailo kag malaglagon nga kalayo para sa Cristiandad; gikan sa mga baba sang mga kabayo, naggua ang kalayo, aso, kag asupre. Ang mga apan may mga limbutong nga salsalon, nga nagakahulugan nga ang ila tagipusuon naamligan sang indi mationg nga debosyon sa pagkamatarong; ang mga mangangabayo nga kasuldadusan nagasuksok sing mga limbutong nga duag pula, asul, kag dalag, nga nagalaragway sa kalayo, aso, kag asupre sang malaglagon nga mga mensahe sang paghukom nga nagagua gikan sa mga baba sang mga kabayo. (Ipaanggid ang Genesis 19:24, 28; Lucas 17:29, 30.) Ang mga apan may mga ikog kaangay sang mga iwiiwi sa pagpaantos; ang mga kabayo may mga ikog kaangay sang mga man-ug sa pagpatay! Daw subong bala nga ang ginsugdan sang mga apan pagatapuson sang mga mangangabayo nga kasuldadusan nga mas grabe pa ang epekto.

9. Ano ang ginasimbulo sang mga mangangabayo nga kasuldadusan?

⁹ Gani, ano ang ginasimbulo sining mga mangangabayo nga kasuldadusan? Subong nga ginsugdan sang hinaplas nga Juan nga klase ang tulad-trumpeta nga pagpahayag sang paghukom ni Jehova subong pagtimalos sa Cristiandad, nga may awtoridad sa ‘pagpangutot kag sa paghalit,’ paabuton naton nga ina gihapon nga buhi nga grupo amo ang gamiton sa ‘pagpatay,’ buot silingon, sa pagbuyagyag nga ang Cristiandad kag ang iya klero patay gid sa espirituwal, ginsikway ni Jehova kag nahanda para sa “nagadabdab nga hurno” sang  walay katapusan nga kalaglagan. Sa pagkamatuod, ang bug-os nga Babilonia nga Daku dapat malaglag. (Bugna 9:5, 10; 18:2, 8; Mateo 13:41-43) Apang, antes sia malaglag, ginagamit anay sang Juan nga klase “ang espada sang espiritu, nga amo, ang pulong sang Dios,” sa pagbuyagyag sa tulad-patay nga kahimtangan sang Cristiandad. Ang apat ka anghel kag ang mga mangangabayo nagatuytoy sa sining malaragwayon nga pagpatay sa “ikatlo nga bahin sang mga tawo.” (Efeso 6:17; Bugna 9:15, 18) Nagapakita ini sing nagakaigo nga organisasyon kag teokratiko nga pagtuytoy sa idalom sang pagdumala ni Ginuong Jesucristo samtang ang makapulunaw nga hubon sang mga manugbantala sang Ginharian nagasalakay agod magpakig-away.

Duha ka Linaksa ka Linaksa

10. Sa ano nga kahulugan nga ang kadamuon sang mga mangangabayo nga kasuldadusan duha ka linaksa ka linaksa?

¹⁰ Paano nangin duha ka linaksa ka linaksa ining mga mangangabayo nga kasuldadusan? Ang isa ka laksa literal nga 10,000. Gani ang duha ka linaksa ka linaksa 200 ka milyon. * Makalilipay nga minilyon na karon ang kadamuon sang mga manugbantala sang Ginharian, apang malayo pa ini sa ginatos ka milyon! Apang, dumduma, ang ginhambal ni Moises sa Numeros 10:36: “Balik ka, O Jehova, sa mga linaksa sang mga linibo sang Israel.” (Ipaanggid ang Genesis 24:60.) Literal nga nagakahulugan ini sing, ‘Balik ka sa tignapulo ka milyon sang Israel.’ Apang, mga duha pa tatlo ka milyon lamang ang kadamuon sang Israel sang panahon ni Moises. Ano, nian, ang ginahambal ni Moises? Walay duhaduha nga ginahunahuna niya nga dapat kuntani ang mga Israelinhon indi maisip subong sang “kabituunan sang langit kag subong sang balas nga yara sa baybayon sang dagat,” sa baylo nga maisip ini. (Genesis 22:17; 1 Cronica 27:23) Gani gingamit niya ang tinaga para sa “laksa” agod ipakita ang isa ka daku apang indi pat-od nga kadamuon. Sa amo, ginbadbad sang The New English Bible ini nga bersikulo: “Magpahuway ka, GINUO sang di-maisip nga linibo sang Israel.” Nagahisanto ini sa ikaduha nga kahulugan sang tinaga nga “laksa” nga masapwan sa Griego kag Hebreo nga diksionaryo: “indi maisip nga kadamuan,” isa ka “kadamuan.”—The New Thayer’s Greek-English Lexicon of the New Testament; A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament ni Gesenius nga ginbadbad ni Edward Robinson.

11. Agod ang Juan nga klase mangin linaksa bisan sa simbuliko nga kahulugan, ano ang kinahanglanon?

¹¹ Apang, ang kadamuon sang mga katapo sang Juan nga klase nga yari pa sa duta kubos sa 10,000—kubos sa literal nga isa ka laksa. Paano sila mapaanggid sa di-maisip nga linibo ka mangangabayo nga kasuldadusan? Agod mangin linaksa bisan sa  simbuliko nga kahulugan, indi bala nagakinahanglan sila sing bulig? Amo sina ang ginakinahanglan nila, kag paagi sa di-bagay nga kaayo ni Jehova, amo sina ang ila nabaton! Diin ini sila maghalin?

12, 13. Ano nga maragtason nga mga hitabo kutob sang 1918 tubtob 1935 ang nagapakita sang ginhalinan sang bulig?

¹² Kutob sang 1918 tubtob 1922, gintanyag sang Juan nga klase sa nasit-an nga katawhan ang makalilipay nga paglaum nga “minilyon nga nagakabuhi karon ang indi na makatilaw sing kamatayon.” Sang 1923 ginpahibalo man nga ang mga karnero sa Mateo 25:31-34 magapanubli sing kabuhi sa duta sa idalom sang Ginharian sang Dios. Gintanyag man ini nga paglaum sa pulyeto nga Freedom for the Peoples, nga ginpagua sa internasyonal nga kombension sang 1927. Sang maaga nga bahin sang katuigan 1930 ang matarong nga Jehonadab nga klase kag ang ‘mga tawo nga nagapanghayhay kag nagabakho’ sa makapasubo nga kahimtangan sa espirituwal sang Cristiandad ginpakita nga amo man ang simbuliko nga mga karnero nga may paglaum nga mabuhi sa duta. (Ezequiel 9:4; 2 Hari 10:15, 16) Bilang pagtuytoy sa sini nga mga tawo padulong sa modernong-adlaw nga “mga siudad nga dalangpan,” ang The Watchtower sang Agosto 15, 1934, nagsiling: “Ang mga katapo sang Jonadab nga klase nakabati sang tunog sang trumpeta sang Dios kag nagpamati sa paandam paagi sa pagpalagyo padulong sa organisasyon sang Dios kag pagpakig-upod sa katawhan sang Dios, kag dapat sila magpabilin dira.”—Numeros 35:6.

¹³ Sang 1935 ang mga katapo sining Jonadab nga klase pinasahi nga gin-agda nga magtambong sa kombension sang mga Saksi ni Jehova sa Washington, D.C., E.U.A. Didto, sang Biernes, Mayo 31, ginhatag ni J. F. Rutherford ang iya bantog nga pamulongpulong “Ang Dakung Kadamuan,” diin maathag nga ginpakita niya nga ini nga grupo nga ginasambit sa Bugna 7:9 (King James Version) amo man ang mga karnero sa Mateo 25:33—isa ka dedikado nga grupo nga may dutan-on nga paglaum. Subong palatandaan sang mga butang nga magaabot, sa sadto nga kombension 840 ka bag-o nga mga Saksi ang ginbawtismuhan, ang kalabanan sa ila katapo sang dakung kadam-an. *

14. May bahin bala ang dakung kadam-an sa simbuliko nga pagsalakay sang mga mangangabayo nga kasuldadusan, kag ano nga pamat-od ang ginpabutyag sang 1963?

¹⁴ May bahin bala ining dakung kadam-an sa pagsalakay sang mga mangangabayo nga kasuldadusan nga nagsugod sang 1922 kag pinasahi nga ginpadaku sa kombension sa Toronto sang 1927? Sa idalom sang pagtuytoy sang apat ka anghel, ang hinaplas nga Juan nga klase, may bahin gid sila! Sa bug-os kalibutan nga “Walay Katapusan nga Maayong Balita” nga Asambleya sang 1963, nagbuylog ini sa Juan nga klase sa isa ka makatalandog nga resolusyon. Nagsiling ini nga “manug-abot [sa kalibutan] ang isa ka linog sang bug-os kalibutan nga kagamo nga wala pa maeksperiensiahan, kag ang tanan nga politikal nga institusyon kag moderno nga relihioso nga Babilonia sini pagauyugon tubtob madugmok.” Ginpabutyag ang pamat-od nga “padayunon namon nga ibantala sa tanan nga katawhan nga walay pinilian ang ‘walay katapusan nga maayong balita’ tuhoy sa Mesianiko nga ginharian sang Dios kag tuhoy sa iya mga paghukom, nga kaangay sang mga kalalat-an sa iya mga kaaway apang himuon para sa kahilwayan sang tanan nga tawo nga nagahandum sa pagsimba sa Dios nga Manunuga sing kalahamut-an sa espiritu kag sa kamatuoran.” Mapagsik nga ginbaton ini nga resolusyon sa 24 ka asambleya sa bug-os nga kalibutan sang kabilugan nga 454,977 ka kombensionista, nga kapin sa 95 porsiento sang nagtambong katapo sang dakung kadam-an.

15. (a) Sang 2005 pila ka porsiento ang ginahuman sang dakung kadam-an sa mga manugpangabudlay nga ginagamit ni Jehova sa latagon? (b) Paano ang pangamuyo ni Jesus sa Juan 17:20, 21 nagapabutyag sang paghiusa sang dakung kadam-an kag sang Juan nga klase?

¹⁵ Ang dakung kadam-an padayon nga nagapakita sang ila bug-os nga pagpakighiusa sa Juan nga klase sa pagbubo sang mga kalalat-an sa Cristiandad. Sang 2005 ini nga dakung kadam-an nagahuman sang kapin sa 99.8 porsiento sang mga manugpangabudlay nga ginagamit ni Jehova sa latagon. Ang mga katapo sini bug-os tagipusuon nga nagahiusa sa Juan nga klase, nga tuhoy sa ila si Jesus nangamuyo sa Juan 17:20, 21: “Nagapangabay ako, indi lamang tungod sa ila, kundi tungod man sa mga nagatuo sa akon paagi sa ila pulong; agod sila tanan mangin isa, subong nga ikaw, Amay, nahiusa sa akon kag ako nahiusa sa imo, agod mahiusa man sila sa aton, agod magpati ang kalibutan nga ginpadala mo ako.” Samtang nagapanguna ang hinaplas nga Juan nga klase sa idalom  ni Jesus, ang makugi nga dakung kadam-an nagapakigbahin sa ila sa labing makahalapay nga pagsalakay sang mga mangangabayo nga kasuldadusan sa bug-os nga maragtas sang tawo! *

16. (a) Paano ginlaragway ni Juan ang mga baba kag mga ikog sang simbuliko nga mga kabayo? (b) Paano ang mga baba sang katawhan ni Jehova nahanda para sa pag-alagad? (c) Ano ang katumbas sang kamatuoran nga ang “ila mga ikog kaangay sang mga man-ug”?

¹⁶ Inang mga mangangabayo nga kasuldadusan nagakinahanglan sing kasangkapan para sa pagpakig-away. Kag daw ano ka makatilingala nga gin-aman ini ni Jehova! Ginlaragway ini ni Juan: “Kay ang awtoridad sang mga kabayo yara sa ila mga baba kag sa ila mga ikog; kay ang ila mga ikog kaangay sang mga man-ug kag may mga ulo, kag paagi sa sini nagapanghalit sila.” (Bugna 9:19) Gin-ordenahan ni Jehova ang iya dedikado kag bawtismado nga mga ministro para sa sini nga pag-alagad. Paagi sa Teokratikong Eskwelahan Para sa Ministeryo kag sa iban pa nga mga miting kag eskwelahan sang kongregasyon, gintudluan niya sila kon paano ibantala ang pulong, agod nga makahambal sila nga may awtoridad nga may “dila sang mga natudluan.” Ginbutang niya ang iya pulong sa ila baba kag ginpadala sila agod ibantala ang iya mga paghukom “sing dayag kag sa mga balay.” (2 Timoteo 4:2; Isaias 50:4; 61:2; Jeremias 1:9, 10; Binuhatan 20:20) Ang Juan nga klase kag ang dakung kadam-an nagbilin sing nagapangutot nga mensahe, katumbas sa “mga ikog,” paagi sa linibo ka milyon ka Biblia, mga libro, mga brosyur, kag mga magasin nga napanagtag sa nagligad nga mga tinuig. Para sa ila mga kaaway, nga ginapahibalo tuhoy sa nagapakari nga ‘paghalit’ gikan kay Jehova, ining mga mangangabayo nga kasuldadusan daw subong gid sang duha ka linaksa ka linaksa.—Ipaanggid ang Joel 2:4-6.

17. May bahin bala ang mga Saksi ni Jehova sa pagsalakay sang mga mangangabayo nga kasuldadusan sa kadutaan diin ang mga literatura indi puede ipanagtag bangod ginadumilian didto ang hilikuton? Ipaathag.

¹⁷ Ang labing makugi nga bahin sining mga mangangabayo nga kasuldadusan amo ang mga kauturan sa kadutaan diin ginadumilian ang hilikuton sang mga Saksi ni Jehova. Kaangay sang mga  karnero sa tunga sang mga lobo, dapat sila mangin ‘mainandamon subong sang mga man-ug apang inosente subong sang mga salampati.’ Bilang pagtuman kay Jehova, padayon sila sa paghambal tuhoy sa mga butang nga ila nakita kag nabatian. (Mateo 10:16; Binuhatan 4:19, 20; 5:28, 29, 32) Sanglit diutay lamang ukon wala sila sing naimprinta nga mga publikasyon nga ipanagtag sa publiko, magahinakop bala kita nga wala sila sing bahin sa pagsalakay sang mga mangangabayo nga kasuldadusan? Indi gid! May baba sila kag awtoridad gikan kay Jehova nga magamit nila sa paghambal sang kamatuoran sang Biblia. Ginahimo nila ini, sing di-pormal kag sing mahayluhon, nga nagahiwat sing mga pagtuon sa Biblia kag “nagadala sa madamo sa pagkamatarong.” (Daniel 12:3) Bisan pa mahimo nga wala sila sing mga ikog nga nagapangutot paagi sa pagbilin sing mga literatura nga may prangka nga mensahe, ang simbuliko nga kalayo, aso, kag asupre nagagua sa ila mga baba samtang nagapanaksi sila sing mataktikanhon kag mainandamon tuhoy sa nagapakari nga adlaw sang pagbindikar ni Jehova.

18. Sa pila ka lenguahe kag sa ano nga kadamuon napanagtag sining mga mangangabayo nga kasuldadusan ang nagasalot nga naimprinta nga mga mensahe?

¹⁸ Sa iban nga mga duog, ang mga literatura sang Ginharian nagapadayon sa pagbuyagyag sang Babiloniko nga mga doktrina kag mga dalanon sang Cristiandad, amo nga sa malaragwayon nga paagi ginadala sini ang kahalitan nga nagakadapat sa Cristiandad. Paagi sa paggamit sing binag-o nga mga metodo sa pag-imprinta, nakapanagtag ining madamo nga mga mangangabayo nga kasuldadusan sa sulod sang 68 ka tuig antes sang 2005 sa kapin sa 450 ka lenguahe sang duta sing binilyon ka Biblia, mga libro, mga magasin, kag mga brosyur—madamo nga beses ang kalabawon sa literal nga duha ka linaksa ka linaksa. Daw ano nga sudlot ang ginbilin sini nga mga ikog!

19, 20. (a) Bisan pa ang espesipiko nga ginapuntariya sang nagasalot nga mga mensahe amo ang Cristiandad, ano ang reaksion sang iban sa kadutaan sa gua sang Cristiandad? (b) Paano ginlaragway ni Juan ang reaksion sang katawhan sa kabilugan?

¹⁹ Gintuyo ni Jehova nga ining nagasalot nga mga mensahe dapat ‘magpatay sa ikatlo nga bahin sang mga tawo.’ Busa, ang espesipiko nga puntariya sini amo ang Cristiandad. Apang nakalab-ot ini sa kadutaan sa gua sang Cristiandad, lakip ang madamo diin ang pagkasalimpapaw sang mga relihion sang Cristiandad nabalahuba gid. Nagpalapit bala kay Jehova ang katawhan sa sini nga kadutaan bangod nakita nila ang pagsalot sa sining malaut nga relihioso nga organisasyon? Madamo ang naghimo sini! Ang mahagop kag hiligugmaon nga mga tawo nga nagapuyo sa mga duog nga indi sakop sang impluwensia sang Cristiandad malangkagon nga nagbaton. Apang tuhoy sa katawhan sa kabilugan, ginlaragway ni Juan ang ila reaksion: “Apang ang iban nga mga tawo nga wala mapatay sa sini nga mga kalalat-an wala maghinulsol sa mga buhat sang ila mga kamot, agod indi sila magsimba sa mga demonyo kag sa mga idolo nga bulawan kag pilak kag saway kag bato kag kahoy, nga indi makakita ukon makabati ukon makalakat; kag wala sila maghinulsol sa ila pagpamatay ukon sa ila espiritistiko nga mga buhat ukon sa ila pagpakighilawas ukon sa ila pagpangawat.” (Bugna 9:20, 21) Wala sing bug-os kalibutan nga pagkumbertir sa sini nga mga di-mahinulsulon. Ang tanan nga nagapadayon sa ila malaut nga mga dalanon malaglagon nga hukman ni Jehova sa daku nga adlaw sang iya pagbindikar sa iya ngalan. Apang ang “tagsa nga magatawag sa ngalan ni Jehova maluwas.”—Joel 2:32; Salmo 145:20; Binuhatan 2:20, 21.

²⁰ Ang bag-o lang naton mabinagbinag isa ka bahin sang ikaduha nga kailo. Madamo pa ang mahanabo antes matapos ini nga kailo, subong sang makita naton sa masunod nga mga kapitulo.

[Mga nota]

[Mga Pamangkot sa Pagtinuon]

[Retrato sa pahina 149]

Ginpahibalo sang pagpatunog sa ikan-om nga trumpeta ang ikaduha nga kailo

[Mga Retrato sa pahina 150, 151]

Ginatuytuyan sang apat ka anghel ang pinakadaku nga pagsalakay sang mga mangangabayo nga kasuldadusan sa maragtas

[Mga Retrato sa pahina 153]

Minilyon ka napasad sa Biblia nga mga publikasyon ang napanagtag sang di-maisip nga mga mangangabayo nga kasuldadusan

[Mga Retrato sa pahina 154]

Wala maghinulsol ang nabilin sa katawhan