1, 2. (a) Unsang mga hagit ang giatubang sa daghang pamilya, ug unsang mga pangutana ang motungha? (b) Sa unsang paagi maatubang sa mga ginikanan ug anak ang mga hagit sa pagkatigulang?

MAKAPAGUOL hunahunaon nga ang imong ginikanan, kinsa himsog ug makasuportar sa kaugalingon kaniadto, dili na makaatiman sa ilang kaugalingon karon. Tingali ang imong ginikanan natumba ug nabali ang bukog sa bat-ang, dili na makatultol, o nadayagnos nga may grabeng sakit. Sa laing bahin, ang mga tigulang mahimong malisdan sa pagdawat nga gamay na lang silag mahimo tungod sa ilang kahimtang. (Job 14:1) Unsay mahimo alang kanila? Unsaon sila pag-atiman?

² Ang usa ka artikulo bahin sa pag-atiman sa mga tigulang nag-ingon: “Bisag lisod hisgotan ang mga problema sa pagkatigulang, ang pamilya nga maghisgot sa mga paagi sa pag-atiman ug magplano daan mahimong mas andam kon unsa may mahitabo.” Hinungdanon ang maong panaghisgot kay dili malikayan ang mga problema sa pagkatigulang. Bisan pa niana, kita makapangandam ug makahimog abanteng mga desisyon. Atong tagdon kon sa unsang paagi ang mga pamilya magkahiusa sa pagplano aron maatubang ang pipila sa mga hagit.

3. Unsay mahimong buhaton sa mga pamilya kon nanginahanglag dugang tabang ang tigulang nga mga ginikanan? (Tan-awa ang hulagway sa panid 25.)

³ Moabot ang panahon nga ang kadaghanan sa mga tigulang dili na makaatiman sa kaugalingon ug manginahanglag tabang. (Basaha ang Ecclesiastes 12:1-7.) Kon kana nay kahimtang sa mga ginikanan, sila ug ang ilang hingkod nang mga anak angayng maghisgot sa labing maayong paagi sa pag-atiman nga ilang maarangan. Maayong hisgotan sa pamilya ang mga panginahanglan, paagi sa pag-atiman, ug kon sa unsang paagi makakooperar ang tanan. Ang tanan, ilabina ang mga ginikanan, angayng mosulti sa ilang gibati ug magmarealistiko. Mahimong hisgotan kon luwas ba nga ang mga ginikanan didto gihapon magpuyo sa ilang balay. * O hisgotan usab kon unsay mahimo sa matag usa sa pag-atiman sa mga ginikanan. (Prov. 24:6) Pananglitan, basin ang uban makaatiman nila adlaw-adlaw samtang ang uban mas makasuportar sa pinansiyal nga panginahanglan. Ang tanan kinahanglang maghunahuna sa ilang papel, apan paglabay sa panahon, ang mga papel mahimong mausab o ang pamilya mahimong magturnohay sa pag-atiman sa lainlaing responsabilidad.

4. Asa makapangayog tabang ang mga membro sa pamilya?

⁴ Sa dihang atimanon na nimo ang imong ginikanan, paningkamoting masayran nimo pag-ayo ang ilang kahimtang. Kon sila may nagkagrabeng sakit, sayra ang posibleng mahitabo sa umaabot. (Prov. 1:5) Kontaka ang mga ahensiya sa gobyerno nga nagtaganag serbisyo para sa mga tigulang. Susiha kon unsa nga mga programa sa inyong dapit ang makatabang nimo sa pag-atiman sa imong ginikanan. Tungod sa mga kausaban sa kahimtang sa pamilya, mahimo kang maguol, makalitan, o maglibog kon unsay buhaton. Isulti sa usa ka kasaligang higala ang imong gibati. Labaw sa tanan, iampo kana kang Jehova. Siya makahatag kanimog kalinaw sa hunahuna nga imong gikinahanglan sa pagsagubang sa bisan unsang kahimtang.—Sal. 55:22; Prov. 24:10; Filip. 4:6, 7.

5. Nganong maayong sayron daan ang mga paagi sa pag-atiman sa mga tigulang?

⁵ Maayong sayron daan sa mga tigulang ug sa ilang pamilya ang mga paagi sa pag-atiman. Pananglitan, mahimo nilang sayron kon praktikal bang ang ginikanan moipon sa usa ka anak, mopuyo sa nursing home, o kaha pahimuslan ang ubang tabang nga mabatonan sa ilang dapit. Pinaagi niini, ang mga pamilya makapangandam sa posibleng “kabudlay ug kasub-anan” tungod sa pagkatigulang. (Sal. 90:10, Ang Biblia, PBS) Ang mga pamilya nga wala magplano mahimong magdali-dalig desisyon dihang motungha ang mga problema. “Dili kini ang maayong panahon sa paghimog desisyon,” miingon ang usa ka eksperto. Sa ingon niana nga kahimtang, mahimong matensiyon ang mga membro sa pamilya ug motungha ang panagbangi. Busa ang pagplano makatabang sa pamilya nga mas daling makapasibo sa mga kausaban.—Prov. 20:18.

6. Sa unsang paagi ang pamilya makabenepisyo sa paghisgot kon asa papuy-on ang tigulang nga ginikanan?

⁶ Malisdan ka tingali sa pagpakig-estorya sa imong ginikanan bahin sa pipila ka kausaban nga himoon diha sa ilang balay ug kon asa sila papuy-on. Apan daghan ang miingon nga mapuslanon gayod ang maong pag-estoryahanay. Ngano? Kay mas sayon hisgotan ang lisod nga mga butang, mas andam maminaw ang matag usa, ug mas daling makahimog praktikal nga mga plano  sa dili pa motungha ang mga problema. Kon relaks ang pamilya ug ang matag usa makahatag ug sugyot, sila mas masuod sa usag usa. Bisag gusto sa mga tigulang nga magkinaugalingon ug walay magbuot kanila kutob sa mahimo, may mga benepisyo kon hisgotan nila daan uban sa ilang mga anak ang matang sa pag-atiman nga ilang gusto.

7, 8. Unsang mga butanga ang angayng hisgotan sa pamilya, ug ngano?

⁷ Mga ginikanan, sa inyong pag-estoryahanay, isulti sa inyong pamilya ang inyong gusto, kon pilay inyong magasto, ug ang mga paagi sa pag-atiman nga inyong gipili. Makatabang kini kanila sa paghimog desisyon base sa inyong gusto kon dili na mo makadesisyon para sa inyong kaugalingon. Lagmit tahoron nila ang inyong gusto ug ang inyong kagawasan kutob sa mahimo. (Efe. 6:2-4) Pananglitan, gidahom ba ninyo nga usa sa inyong mga anak magdapit kaninyo sa pagpuyo uban sa iyang pamilya, o duna ka pay laing gidahom? Magmarealistiko ug ilha nga lagmit lahi ang panglantaw sa ubang membro sa pamilya ug nga ang tanan nagkinahanglag panahon sa pagpasibo sa ilang panglantaw.

⁸ Malikayan nato ang mga problema pinaagi sa pagplano ug pag-estoryahanay. (Prov. 15:22) Naglakip kana sa paghisgot bahin sa medikal nga pag-atiman ug sa imong mga gusto. Kinahanglang hisgotan usab ang mga impormasyon nga anaa sa Durable Power of Attorney for Health Care (DPA). Ang matag usa may katungod nga mahibalo ug mopilig mga pamaagi sa pagtambal. Makita diha sa DPA ang paagi sa pagtambal nga giuyonan sa usa. Kon magpili kag health-care representative, makaseguro ka nga ang usa nga imong gisaligan mohimog nahiangayng mga desisyon kon gikinahanglan. Ang mga ginikanan, tig-atiman, ug ang health-care representative kinahanglang dunay kopya sa DPA. Gitago sa pipila ang maong mga kopya uban sa ilang last will and testament ug sa uban pang importanteng dokumento sa insyurans, bangko, mga kontak sa opisina sa gobyerno, ug uban pa.

9, 10. Kanus-a nga ang mga ginikanan nagkinahanglag dugang tabang?

⁹ Kasagaran, magkauyon ang pamilya nga ang tigulang nga mga ginikanan dili moipon sa mga anak kon makahimo pa sila. Tingali ang mga ginikanan makahimo pa sa pagluto, pagpanghinlo, pagtomar sa tambal, ug pagkomunikar. Busa, dili kinahanglang kontrolahon sa mga anak ang tanang bahin sa kinabuhi sa ilang ginikanan. Apan kon ang mga ginikanan malisdan na sa paglakaw, dili na makapamalit, ug limtanon na kaayo, ang mga anak kinahanglang mohimog mga kausaban.

¹⁰ Ang mga tigulang mahimong malibog o maguol. Sila tingali bungol na, halap na, limtanon na, ug dili na makapugong sa ilang ihi ug hugaw. Sa dihang motungha ang maong mga problema, basin  makatabang kon dalhon dayon sila sa doktor. Tingali ang mga anak maoy manguna sa paghimo niana ug sa uban pang personal nga mga kalihokan sa ginikanan. Aron maseguro nga maatiman ang panginahanglan sa mga ginikanan, maayo nga ang mga anak maoy magsilbing tigpamaba, sekretaryo, drayber, ug uban pa.—Prov. 3:27.

11. Unsay mahimo aron dili kaayo malisdan ang mga ginikanan sa mga kausaban?

¹¹ Kon dili na maulian ang kahimtang sa mga ginikanan, basin gikinahanglan ang kausaban sa pag-atiman kanila o sa ilang puy-anan. Mas maayo kon gamay ra ang himoong kausaban kay mas dali silang makapasibo. Kon layo ka sa imong ginikanan, igo na kaha nga dunay Saksi o silingan nga magduawan kanila ug magpahibalo nimo sa ilang kahimtang? Nagkinahanglan lang ba silag tabang sa pagluto ug paghinlo? Gikinahanglan ba ang pipila ka kausaban diha sa balay aron mas sayon ug luwas ang ilang paglakawlakaw, pagkaligo, ug paghimo sa ubang butang? Basig gusto lang sa mga tigulang nga may makatabang nila sa mga buluhaton sa balay aron duna gihapon silay kagawasan. Apan kon dili sila luwas nga silasila ra, mas maayo kon duna silay permanenteng kauban. Bisag unsay kahimtang, susiha kon unsang mga programa sa pag-atiman sa mga tigulang ang mabatonan sa inyong dapit. *—Basaha ang Proverbio 21:5.

12, 13. Sa unsang paagi ang mga anak nga nagpuyo sa layo makapasidungog ug makaatiman sa ilang mga ginikanan?

¹² Gusto sa mahigugmaong mga anak nga komportable ang ilang mga ginikanan. May kalinaw sa hunahuna ang mga anak kon mahibalo sila nga giatiman ang ilang mga ginikanan. Apan tungod sa ubang obligasyon, daghang anak ang layo sa ilang ginikanan. Kon kanay kahimtang, ang pipila naggamit sa ilang bakasyon aron mobisita ug motabang sa pag-atiman sa panginahanglan sa ilang ginikanan, nga maghimo sa mga buluhaton nga dili na mahimo sa ginikanan. Ang regular nga pagtawag sa telepono—kada adlaw kon posible—pagsulat, o pag-email mopabati sa mga ginikanan nga sila gihigugma.—Prov. 23:24, 25.

¹³ Bisag unsay kahimtang, tinoa kon sa unsang paagi atimanon sa adlaw-adlaw ang imong ginikanan. Kon anaa ka sa layo ug Saksi ang imong ginikanan, pangayog tambag sa mga ansiyano sa ilang kongregasyon. Ug ilakip ang imong ginikanan sa imong mga pag-ampo. (Basaha ang Proverbio 11:14.) Bisag dili Saksi ang imong ginikanan, angay nimong ‘pasidunggan ang imong amahan ug ang imong inahan.’ (Ex. 20:12; Prov. 23:22) Tinuod, managlahi ang desisyon sa matag pamilya. Ang pipila ka anak nagpapuyo sa ilang mga ginikanan sa ilang balay o sa ilang duol. Apan dili kini kanunayng posible. Sagad, dili gusto sa mga ginikanan nga moipon sa ilang mga anak ug sa pamilya niini; gusto nilang may kagawasan ug dili makapabug-at sa ilang mga anak. Ang uban may ikaarang ug mas gustong magsuhol ug tig-atiman.—Eccl. 7:12.

14. Unsang problema ang mahimong atubangon sa anak nga nag-atiman?

¹⁴ Sa daghang pamilya, ang anak nga nagpuyo duol sa ginikanan sagad maoy mag-atiman kanila. Apan kon pamilyado, kinahanglang balansehon niya ang panginahanglan sa iyang ginikanan ug sa iyang pamilya. Dunay limitasyon ang panahon ug kusog sa matag usa. Ug kon mausab ang kahimtang sa anak nga nag-atiman, kinahanglang hisgotan kana sa pamilya. Ang usa ba ka membro sa pamilya daghan kaayog responsabilidad? Duna pa bay mahimo ang ubang anak, sama sa pagpulig atiman?

15. Sa unsang paagi malikayan nga mahago pag-ayo ang tig-atiman?

 ¹⁵ Kon atimanonon na gyod ang tigulang nga ginikanan, basig mahago na pag-ayo ang tig-atiman. (Eccl. 4:6) Siyempre, ang mahigugmaong mga anak maningkamot sa pag-atiman sa ilang mga ginikanan, apan usahay mabug-atan sila. Kon kanay kahimtang, kinahanglang magmarealistiko ug tingali mangayog tabang. Basin igo na ang popanahong tabang ug dili na kinahanglang dalhon sa nursing home ang tigulang nga ginikanan.

16, 17. Unsang mga hagit ang maatubang sa mga anak samtang nag-atiman sa tigulang nga mga ginikanan, ug unsaon nila kana pagsagubang? (Tan-awa usab ang kahong “Pag-atiman Ingong Pasalamat.”)

¹⁶ Makapaguol nga makitang nag-antos ang atong minahal nga mga ginikanan tungod sa pagkatigulang. Daghan sa mga tig-atiman ang mobatig kaguol, kabalaka, kahigawad, kasuko, pagkasad-an, o kayugot pa gani. Usahay, ang tigulang nga ginikanan makasultig sakit nga mga pulong o morag way pagpabili sa imong gihimo. Kon mahitabo kana, ayaw dayon kahiubos. Ang usa ka doktor miingon: “Ang labing maayong paagi nga masagubang ang bisan unsang pagbati, ilabina kon nahasol ka niana, mao ang pagdawat niana. Ayaw kana ilimod o ayaw hukmi ang imong kaugalingon kay mibati ka niana.” Isulti ang maong pagbati ngadto sa imong kapikas, sa ubang membro sa pamilya, o sa usa ka kasaligang higala. Ang paghimo niana makatabang nimo nga masabtan ang imong gibati ug makapabiling timbang.

¹⁷ Moabot tingali ang panahon nga ang pamilya malisdan sa pag-atiman sa ilang hinigugmang ginikanan diha sa balay. Basin kinahanglang dad-on nila kini sa nursing home. Ang usa ka sister nga halos adlaw-adlawng mobisita sa iyang inahan sa nursing home miingon: “Dili na namo maatiman si Mama 24 oras kada adlaw. Ang pagdala kaniya sa nursing home dili sayon nga desisyon. Sakit kaayo kadto. Apan kadto mao ang labing maayong paagi sa pag-atiman kaniya sa kataposang mga bulan sa iyang kinabuhi, ug nadawat niya kadto.”

18. Unsay malaoman sa mga nag-atiman sa ginikanan?

¹⁸ Ang pag-atiman sa imong tigulang nga ginikanan tingali dili sayon ug makapaguol. Walay usa ka solusyon nga mosaler sa tanang kahimtang. Apan pinaagi sa maayong pagplano, pagtinabangay, maayong komunikasyon ug, labaw sa tanan, kinasingkasing nga pag-ampo, matuman nimo ang imong responsabilidad sa pagpasidungog sa imong mga minahal. Sa paghimo niana, ikaw malipay kay imong nahatag ang pag-atiman ug pagtagad nga ilang gikinahanglan. (Basaha ang 1 Corinto 13:4-8.) Labaw sa tanan, imong mabatonan ang kalinaw sa hunahuna ug ang mga panalangin ni Jehova.—Filip. 4:7.