Aram Mo daw?

Taano ta igwa kaidto nin mga pararibay nin kuarta sa templo sa Jerusalem?

▪ Kan madali nang magadan si Jesus, tinawan nia nin atension an grabeng inhustisya na nangyayari sa templo. An Biblia nagsasabi: ‘Pinaluwas ni Jesus an gabos na nagpapabakal asin nagbabakal sa templo, asin pinagpukan nia an mga lamesa nin mga pararibay nin pirak, asin an mga tukawan nin mga nagpapabakal nin salampati. Asin sia nagsabi sainda: “Nasusurat, ‘An harong ko aapodon na harong nin pamibi; alagad ginigibo nindong lungib nin mga parahabon.’”’—Mateo 21:12, 13.

An mga Judio asin Judiong mga proselito kan enot na siglo nagbibiahe hale sa dakol na kadagaan asin siudad pasiring sa templo sa Jerusalem, na nagdadara nin mga sinsilyo hale sa saindang lugar. Pero, kahagadan sa sainda na maggamit nin inaakong kuarta sa pagbayad kan taonan na buhis sa templo, pagbakal nin iaatang na mga hayop, asin sa iba pang pagdolot na gikan sa boot. Huli kaini, nagpapabayad an mga pararibay nin kuarta tanganing ribayan ninda nin inaakong kuarta an mga sinsilyo na manlaenlaen an kantidad asin pinaghalean. Mantang nagdadangadang an Judiong mga kapiestahan, an mga pararibay nin kuarta nagbubugtak nin mga puesto sa sarong lugar sa templo na inaapod na Patyo kan mga Gentil.

An pagkritika ni Jesus na ginigibo kan mga pararibay nin kuarta na ‘lungib nin mga parahabon’ an templo minalataw na nagpaparisa na dakulaon an sinisingil ninda para sa saindang serbisyo.

Taano ta partikularmenteng pinapahalagahan an mga poon nin olibo kaidtong mga panahon kan Biblia?

▪ Kaiba an mga poon nin olibo asin ubasan sa mga bendisyon na ipinanuga nin Dios sa saiyang banwaan huli sa saindang kaimbodan sa saiya. (Deuteronomio 6:10, 11) Sagkod ngonyan, an poon nin olibo pinapahalagahan na marhay sa mga lugar na nagtutubo iyan. Puede iyan magbunga nin abunda sa laog nin ginatos na taon dawa dai inaataman na marhay. An sarong kinultibar na poon puedeng mabuhay dawa sa magapong daga asin dawa parateng may tig-alang. Kun an poon palodon, may nagkapirang supang na nagtutubo sa pungo asin puedeng magin bagong mga poon.

Kaidtong mga panahon kan Biblia, an ubak asin mga dahon kan poon pinapahalagahan huli ta iyan magagamit sa pagpababa nin kalintura. An pulot kaiyan na nagluluwas sa haloy nang mga sanga asin parong banilya ginagamit kaidto sa paggibo nin pahamot. Minsan siring, sa pangenot, pinapahalagahan na marhay an poon bilang pinagkukuanan nin kakanon—an mga bunga asin nangorogna an lana kaiyan. An laman nin sarong hinog na olibo kompuesto nin mga 50% lana.

An sarong marahay na poon puedeng magprodusir nin sagkod sa 15 galon (57 L) nin lana kada taon. Ginagamit man an lana nin olibo bilang gatong sa lampara, para sa seremonyal asin relihiosong mga katuyohan, bilang pampagayon nin kublit asin buhok, asin bilang bolong tanganing mapalumoy an mga lugad asin mapaginhawa an mga latâ.—Exodo 27:20; Levitico 2:1-7; 8:1-12; Rut 3:3; Lucas 10:33, 34.