1, 2. Ano an nakatabang sa 230 Saksi ni Jehova na makatagal sa martsa nin kagadanan kaidtong patapos na an Giyera Mundiyal II?

KAN pabagsak na an rehimen kan Nazi kaidtong patapos na an Giyera Mundiyal II, may itinaong pagbuot tanganing gadanon an rinibong preso na yaon pa sa mga kampo de konsentrasyon. An mga preso sa kampo de konsentrasyon sa Sachsenhausen papadumanon sa mga duungan kun sain sinda isasakay sa mga barko na papalubugon sa dagat. Kaiba ini sa plano na kan huri inapod na mga martsa nin kagadanan (death march).

² An 33,000 sa mga preso sa kampo de konsentrasyon sa Sachsenhausen kinaipuhan na magmartsa nin 250 kilometros pasiring sa Lübeck, sarong siyudad sa Alemania na may duungan. Kabilang sa sainda an 230 Saksi ni Jehova na hali sa anom na nasyon, na pinamartsa nin magkairiba. An gabos nangruruluya na huli sa gutom asin hilang. Paano nagibo kan satong mga tugang na makatagal sa pagmartsang ini? “Padagos kaming nagpakinurusog-kusugan na dai magpundo,” an sabi kan saro sa sainda. An saindang pagkamuot sa lambang saro pati na an “puwersa na labi sa ordinaryo” hali sa Diyos nakatabang sa sainda na makatagal sa grabe kasakit na sitwasyon.—2 Cor. 4:7, NW.

3. Taano ta kaipuhan tang magparinigunan nin buot?

³ Ngunyan, mayo man kita sa siring na pagmartsa pasiring sa kagadanan, pero nag-aagi talaga kita nin dakul na kasakitan. Pagkatapos na maestablisar an Kahadian nin Diyos kan 1914, si Satanas pinahali sa langit asin ihinulog digdi sa daga, na may ‘dakulang kaanggutan, sa pakaaram na siya igwa nin kadikit na sanang panahon.’ (Kap. 12:7-9, 12) Mantang nagdadangadang an Armagedon, ginagamit ni Satanas an mga pagbalo asin panggigipit tanganing paluyahon kita sa espirituwal. Idagdag pa digdi an mga tensiyon sa aroaldaw na buhay. (Job 14:1; Par. 2:23) Kun minsan an patong-patong na gabat kan inaagihan tang mga kadipisilan puwedeng magpaluya nanggad sa sato, na huli kaiyan an ano man na kusog nin buot asin kusog sa espirituwal na igwa kita tibaad bakong igo tanganing makayanan ta an pangluluya nin buot. Isip-isipon an nangyari sa sarong  brother na dakul an natabangan sa espirituwal sa laog nin dakul na dekada. Kan siya magkaedad na, siya asin an saiyang agom nagkahilang, asin nagpuon siyang makamati nin grabeng pangluluya nin buot. Arog kan brother na iyan, kaipuhan ta gabos an “puwersa na labi sa ordinaryo” hali ki Jehova siring man an pagparinigunan nin buot.

4. Kun gusto niyatong maparigon an iba, anong sadol ni apostol Pablo an dapat na isapuso ta?

⁴ Kun gusto niyatong magin nakakapakusog sa iba, dapat na isapuso ta an sadol ni apostol Pablo sa Hebreong mga Kristiyano. Sinabi niya: “Konsideraron niyato an lambang saro tanganing magdinagkahan sa pagkamuot asin sa marahay na mga gibo, na dai pinapabayaan an satong pagturutiripon, siring kan nakaugalian nin iba, kundi na magparinigunan nin buot, asin lalo na ta nahihiling nindo na an aldaw naghaharani na.” (Heb. 10:24, 25, NW) Paano niyato ikakaaplikar an sadol na yaon sa makahulugan na mga tataramon na iyan?

5. Ano an buot sabihon kan ‘konsideraron an lambang saro,’ asin anong paghihinguwa an kinakaipuhan tanganing magibo iyan?

⁵ An pananaram na ‘konsideraron an lambang saro’ nangangahulugan na “isipon an mga pangangaipo kan iba, magmakulog sa sainda.” Kun an satong pakikipag-ulay sa iba halipot sanang pangungumusta mantang nasa Kingdom Hall o manungod sana sa mga bagay na bako man gayong mahalaga, maaaraman ta daw an pangangaipo ninda? Harayong mangyari iyan. Siyempre, gusto niyatong mag-ingat tanganing an ‘atuman ta sana iyo an sadiri niyatong buhay’ asin dai ‘makiaram sa iba.’ (1 Tes. 4:11, BPV  *; 1 Tim. 5:13, BPV) Pero, kun gusto tang pakusugon an satong mga tugang, talagang kaipuhan ta na mamidbid sinda—an saindang kamugtakan sa buhay, ugali, espirituwalidad, marahay na mga kuwalidad, asin mga kaluyahan. Kaipuhan na an magin paghiling ninda sa sato mga katuod asin na talagang mamatian ninda na namumutan ta sinda. Nangangaipo ini nin pagtao nin panahon sa sainda—bako lang sa oras na sinda may inaagihan na problema asin pinangluluyahan nin buot, kundi sa ibang mga pagkakataon man.—Roma 12:13.

6. Ano an makakatabang sa sarong elder na “konsideraron” an mga nasa pangangataman niya?

⁶ An kamagurangan sa kongregasyon sinasadol na ‘atamanon an aripumpon nin Diyos’ na yaon sa saindang pangangataman, na ginigibo iyan nin gikan sa buot asin may kaugmahan. (1 Ped. 5:1-3) Paano ninda magigibo nin epektibo an pagpastor kun dai man talaga ninda midbid an mga karnero na nasa pangangataman ninda? (Basahon an Talinhaga 27:23.) Kun ipinapahiling kan mga elder na andam sindang magtao nin panahon sa mga kapagtubod asin nauugmang makaibanan sinda, posibleng marhay na an mga tugang mapatabang sa sainda kun kaipuhan. Magigin mas madali man sa mga tugang na sabihon kun ano talaga an namamatian asin ikinakahadit ninda, na paagi kaiyan magigibo kan mga elder na “konsideraron” an mga nasa pangangataman ninda asin makatao nin kinakaipuhan na tabang.

7. Paano niyato maninigong mansayon an “pabigla-biglang pananaram” kan mga pinangluluyahan nin buot?

⁷ Sa surat ni Pablo sa kongregasyon sa Tesalonica, sinabi niya: ‘Andurugon [o suportaran] an mga maluya.’ (Basahon an 1 Tesalonica 5:14.) Kabilang sa mga “maluya” an mga nakakamati nin grabeng kamunduan asin pinangluluyahan nin buot. An Talinhaga 24:10 (BPV) nagsasabi: ‘Kun ika mangluya sa panahon nin kasakitan, máluya ka man nanggad.’ An mga sinasabi nin saro na nangluluyang marhay an buot puwedeng magin “pabigla-biglang pananaram.” (Job 6:2, 3, NW) Kun ‘kinokonsiderar’ an mga arog ninda, kaipuhan tang girumdumon na an saindang sinasabi puwedeng bako man talaga an nasa puso ninda. Personal ining nanudan ni Rachelle, na an ina nag-agi nin labi-labing kamunduan. Sinabi ni Rachelle: “Dakul na beses na minataram si Mama nin mga bagay na nakakapaanggot talaga. Sa parati, pigmamaigutan kong pagirumdumon an sakong sadiri kun anong klaseng tawo talaga si Mama—mamumuton, mabuot, saka bukas-palad. Nanudan ko na an mga tawong nag-aagi nin grabeng kamunduan nakakapagtaram nin mga bagay na bako man talaga  an gusto nindang sabihon. Magrabe nanggad an sitwasyon kun mabalos ka nin maraot na tataramon o gibo.” An Talinhaga 19:11 (BPV) nagsasabi: ‘An marahay na pag-isip nin tawo iyo an minapugol kan saiyang kaanggutan; kamurawayan niya an magpasensiya sa mga karatan na ginibo saiya.’

8. Kiisay ta nangurugnang kaipuhan na ‘parigunon’ o “kumpirmaron” an satong pagkamuot, asin taano?

⁸ Paano ta puwedeng “konsideraron” an saro na pinangluluyahan nin buot huling, dawa ngani may ginibo na siyang mga lakdang tanganing itanos an mga bagay-bagay, nakakamati pa man giraray siya nin pagkasupog asin pagkadesperado huli sa nakaaging pagkakasala? Mapadapit sa sarong nagsusulsol na nagkasala sa Corinto, si Pablo nagsurat: ‘Marahay na patawadon nindo siya asin rangahon, ta tibaad siya matagob kan saiyang labi-labing kamunduan. Kaya ako nakikimahirak saindo na parigunon nindo an saindong pagkamuot sa saiya.’ (2 Cor. 2:7, 8) Sigun sa sarong diksiyonaryo, an terminong itrinadusir na ‘parigunon’ nangangahulugan na “kumpirmaron, gibuhon na balido, tawan nin garantiya sa legal na paagi.” Dai ta puwedeng basta isipon na aram kan indibidwal na siya namumutan ta asin kita nagmamakulog sa saiya. Kaipuhan na mahiling niya iyan sa satong tataramon asin gibo.

9. Ano an buot sabihon kan “magdinagkahan sa pagkamuot asin sa marahay na mga gibo”?

⁹ “Konsideraron niyato an lambang saro tanganing magdinagkahan sa pagkamuot asin sa marahay na mga gibo,” an isinurat ni Pablo. Kaipuhan na mamotibar ta an satong mga kapagtubod na magpahiling nin pagkamuot asin gumibo nin marahay. Kun pawara na an kalayo, puwede tang hiruon an mga baga asin paypayan iyan. (2 Tim. 1:6) Sa kaparehong paagi, puwede niyatong mamumuton na dagkahon an satong mga tugang na ipahiling an saindang pagkamuot sa Diyos asin sa kapwa. Mahalagang marhay an pagtao nin angay na komendasyon tanganing madagka an iba na gumibo nin marahay.

10, 11. (a) Sairisay sa sato an nangangaipo nin komendasyon? (b) Magtao nin halimbawa kun paano an komendasyon puwedeng makatabang sa saro na nakagibo nin salá.

¹⁰ Gabos kita nangangaipo nin komendasyon, nangluluya man an buot niyato o dai. “Dai ako nuarin man sinabihan kan sakong ama na may ginibo akong marahay,” an isinurat nin sarong elder. “Kaya nagdakula ako na kulang an pagpapahalaga sa sadiri. . . . Dawa ngani 50 anyos na ako ngunyan,  pinapahalagahan ko pa man giraray pag sinasabi sako kan mga katuod ko na nagigibo kong marhay an sakong paglilingkod bilang elder. . . . An personal kong eksperyensiya nagtukdo sako kun gurano kahalaga an pagtao sa iba nin pamparigon sa buot, asin hinihinguwa kong gibuhon iyan.” An komendasyon nakakapakusog sa gabos—kaiba na an mga payunir, mga may edad, asin mga tibaad pinangluluyahan nin buot.—Roma 12:10.

¹¹ Kun pinagmamaigutan na itanos an saro na nakagibo nin salá, an mamumuton na konseho asin angay na komendasyon kan mga maygurang sa espirituwal puwedeng makamotibar sa saiya na gibuhon giraray kun ano an marahay. (Gal. 6:1) Nagin totoo ini sa sarong sister na si Miriam. Siya nagsurat: “Nakaeksperyensiya ako nin grabeng kapurisawan kan binayaan kan pirang kadayupot ko an kongregasyon asin, kasabay kaiyan, an sakong ama nagkaigwa nin pagdugo sa hutok. Grabe an kamunduan ko. Sa paghihinguwa kong malampasan an grabeng kamunduan, nakipag-ilusyon ako sa bakong Saksi.” Huli kaini, an pagmati niya bako na siyang maninigo sa pagkamuot ni Jehova, asin naisip niyang bayaan an katotoohan. Kan ipagirumdom sa saiya nin sarong elder an dati niyang maimbod na paglilingkod, napahiro an buot niya. Tinawan niya nin oportunidad an mga elder na maasegurar siya na namumutan pa man giraray siya ni Jehova. Huli kaiyan, luminaad giraray an saiyang pagkamuot sa Diyos. Tinapos niya an saiyang relasyon sa bakong Saksing kailusyon asin nagpadagos sa paglilingkod ki Jehova.

12. Mapadapit sa pagmotibar sa iba, ano an puwedeng mangyari kun sinda papasupugon ta, hahanapan nin salá, o kokonsiyensiyahon?

¹² Kun papasupugon ta an sarong indibidwal paagi sa bakong makatanusan na pagkumparar sa saiya sa iba, hahanapan siya nin salá huling dai niya nasusunod an istriktong mga pamantayan na kita man sana an naggibo, o kokonsiyensiyahon siya sa dai niya paggibo nin urog pa, puwede siyang mamotibar na biglang magin mahigos sa gibuhon, pero an epekto kaiyan temporaryo sana. Sa ibong na lado, an pagtao nin komendasyon sa sarong kapagtubod asin pagpukaw sa saiyang pagkamuot sa Diyos puwedeng magkaigwa nin nagdadanay asin positibong epekto.—Basahon an Filipos 2:1-4.

13. Ano an kalabot sa pagparigon nin buot kan iba? (Hilingon an ritrato sa kapinunan kan artikulo.)

¹³ Kaipuhan kitang ‘magparinigunan nin buot lalo na ta nahihiling niyato na an aldaw naghaharani na.’ Kalabot sa pagparigon nin buot kan iba an pagmotibar sa sainda na padagos na maglingkod sa Diyos. Kun paanong an pagdinagkahan sa pagkamuot asin sa marahay na mga gibo puwedeng iagid sa pagpalaad sa kalayo na madali nang mawara, an pagparigon nin buot kan iba puwede man iagid sa pagbugtak nin gatong sa kalayo tanganing padagos iyan na maglaad o urog pang lumaad. Sa pagparigon sa iba, kaipuhan an pagpakusog asin pagranga sa mga pinangluluyahan nin buot. Kun magkaoportunidad kita na parigunon an buot kan siring kaiyan na indibidwal, dapat na magtaram kita sa mamumuton asin mabuot na paagi. (Tal. 12:18) Maninigo man na kita ‘magin madali [o, listo] sa paghinanyog’ asin ‘maluway sa pagtaram.’ (Sant. 1:19) Kun kita mahinanyog nin may pakikidamay, puwede tang maaraman an mga sitwasyon na nakakapangluya sa sarong kapwa Kristiyano asin makakasabi kita nin mga tataramon na makakatabang sa saiya na maatubang iyan.

14. Paano natabangan an sarong brother na pinangluyahan nin buot?

 ¹⁴ Estudyaran kun paano natabangan nin mapagmalasakit na elder an sarong brother na nagin inaktibo nin pirang taon. Mantang dinadangog kan elder an sinasabi kan brother, nagin malinaw na an brother igwa pa man giraray nin hararom na pagkamuot ki Jehova. Pig-aadalan na marhay kan brother an kada isyu kan An Torrengbantayan asin pigmamaigutan niyang makaatender nin regular sa mga pagtiripon. Pero, nadisganar siya asin medyo nagraot an buot huli sa mga ginibo nin nagkapira sa kongregasyon. An elder nagdangog nin may empatiya na dai nagin mapaghusgar saka nagpahayag nin mamumuton na pagmakulog sa brother asin sa pamilya kaini. Luway-luway na napag-isip-isip kan brother na tinutugutan niya an bakong marahay na mga nangyari kan nakaagi na makaulang sa saiya na paglingkudan an Diyos na namutan niya. Inagda kan elder an brother na umiba sa saiya sa paghuhulit. Sa tabang kan elder, an brother nagin aktibo giraray sa ministeryo asin pag-abot nin panahon nakuwalipikar na maglingkod giraray bilang elder.

15. Ano an manunudan ta ki Jehova manungod sa pagparigon sa mga pinangluluyahan nin buot?

¹⁵ An saro na pinangluluyahan nin buot puwedeng dai tulos maggian an pagmati o mag-ako kan tabang na itinatao ta. Tibaad kaipuhan ta na padagos siyang suportaran. Sinabi ni Pablo: ‘Antabayan an maluluya, magpakapasensiyoso sa gabos.’ (1 Tes. 5:14, An Banal na Biblia) Imbes na sumuko tulos, ‘antabayan’ ta an mga maluya saka magin ‘pasensiyoso’ sa sainda, na padagos sindang tinatabangan. Kaidto, mapasensiyang trinatar ni Jehova idtong mga lingkod niya na kun minsan pinangluluyahan nin buot. Halimbawa, nagin maugayon na marhay an Diyos ki Elias, na kinokonsiderar an mga namamatian kaini. Itinao ni Jehova kun ano an kaipuhan kan propeta tanganing makapagpadagos sa paglilingkod niya. (1 Ha. 19:1-18) May kabuutan na pinatawad ni Jehova si David huli sa tunay na pagsulsol kaini. (Sal. 51:7, 17) Tinabangan man nin Diyos an kagsurat kan Salmo 73, na haros magpundo na sa paglilingkod sa Saiya. (Sal. 73:13, 16, 17) Si Jehova maugayon asin mabuot sa sato, nangurugna kun kita pinangluluyahan nin buot. (Ex. 34:6) An pagkahirak niya ‘danay na bago siring sa kaagahon’ asin talagang ‘mayo nin katapusan.’ (Pan. [Lam.] 3:22, 23, BPV) Inaasahan ni Jehova na aarugon ta an saiyang halimbawa, na tinatratar nin may kabuutan an mga nag-aagi nin grabeng kamunduan.

16, 17. Mantang nagrarani an katapusan kan sistemang ini, ano an dapat na determinado tang gibuhon, asin taano?

¹⁶ Sa 33,000 na preso na pinamartsa hali sa kampo de konsentrasyon sa Sachsenhausen, rinibo an nagadan. Pero, an 230 Saksi ni Jehova na kaiba sa masakit na pagmartsang iyan buhay gabos. An pamparigon asin suporta na inako ninda sa kada saro igwa nin dakulang papel tangani na an martsang idto nin kagadanan magin martsa nin kaligtasan para sa sainda.

¹⁷ Ngunyan, yaon kita sa “dalan na pasiring sa buhay.” (Mat. 7:14) Dai na mahahaloy, an gabos na nagsasamba ki Jehova iribang malakaw palaog sa bagong kinaban nin katanusan. (2 Ped. 3:13) Lugod na kita magin determinado na magtinarabangan mantang nasa dalan na pasiring sa buhay na daing katapusan.