An Tataramon ni Jehova Buhay

Tampok na mga Kabtang sa mga Libro nin Nahum, Habacuc, Asin Sofonias

LINAGLAG na kan pambilog na kinaban na kapangyarihan nin Asiria an Samaria, an kabisera kan sampulong tribong kahadean nin Israel. Haloy man na nagin huma sa Juda an Asiria. Si propeta Nahum kan Juda igwa nin mensahe mapadapit sa kabisera nin Asiria, an Ninive. Igwa kan mensaheng iyan an libro sa Biblia na Nahum, na isinurat bago 632 B.C.E.

An sunod na kapangyarihan na nagtindog iyo an Imperyo nin Babilonya, na may panahon na pinamahalaan kan mga hadeng Caldeo. Ihinuhula kan libro nin Habacuc, na tibaad nakompleto kan 628 B.C.E., kun paano gagamiton ni Jehova an pambilog na kinaban na kapangyarihan na iyan bilang saiyang instrumento sa pagsagibo nin paghokom asin kun ano an mangyayari sa kahurihurihi sa Babilonya.

Si propeta Sofonias kan Juda mas enot na naghula kisa ki Nahum sagkod Habacuc. Sa paghula nin labing 40 taon bago laglagon an Jerusalem kan 607 B.C.E., ibinalangibog nia an mensahe manongod sa kalaglagan sagkod paglaom para sa Juda. An libro nin Biblia na Sofonias igwa man nin mga kapahayagan tumang sa ibang nasyon.

“HERAK MAN KAN SIUDAD NIN PAGPABOLOS NIN DUGO”

(Nahum 1:1–3:19)

“An kapahayagan tumang sa Ninive” hale ki Jehova Dios, na “maluway sa pagkaanggot asin dakula sa kapangyarihan.” Minsan ngani si Jehova “sarong pailihan sa aldaw nin kasakitan” para sa mga nagpapaili sa saiya, an Ninive dapat na laglagon.—Nahum 1:1, 3, 7.

“Tunay na titiponon [ibabalik] ni Jehova an ipinag-oorgolyo ni Jacob.” Minsan siring, arog sa ‘leon na nanrorotang,’ pinatakot kan Asiria an nasyon kan banwaan nin Dios. ‘Sosoloon ni Jehova sa aso an karuwaheng pangguerra nin Ninive. Asin lalaglagon nin espada an saiyang may bunday na ogbon na mga leon.’ (Nahum 2:2, 12,  13) “Herak man kan siudad nin pagpabolos nin dugo”—an Ninive. “An gabos na makakadangog kan bareta manongod sa [saiya] siertong maurupak kan saindang kamot” asin maggagayagaya.—Nahum 3:1, 19.

Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:

1:9—Ano an magigin kahulogan para sa Juda kan “biyong pagpoho” sa Ninive? Nangangahulogan iyan na sinda permanenteng makakaginhawa sa Asiria; “an kasakitan dai matindog nin makaduwa.” Sa pagtaram na garo baga mayo na an Ninive, si Nahum nagsurat: “Uya! Nasa ibabaw kan kabukidan an mga bitis kan nagdadara kan maogmang bareta, kan nagbabalangibog nin katoninongan. O Juda, iselebrar mo an saimong mga kapiestahan.”—Nahum 1:15.

2:6—Anong “mga tata kan mga salog” an nabukasan? An mga tata na ini nanonongod sa nalabot na mga lanob kan Ninive huli sa mga tubig kan Salog kan Tigris. Kan 632 B.C.E. kan an pinagsarong puersa kan mga Babilonyo asin Medo mag-abot tumang sa Ninive, dai nanggad ini natakot. Huling iniisip na protektado sia kan saiyang haralangkaw na lanob, ibinibilang nia an saiyang sadiri na dai malalaog na siudad. Minsan siring, huli sa makosog na oran naglipwas an tubig sa Tigris. Oyon sa istoryador na si Diodoro, “nalantopan [kaini] an sarong kabtang kan siudad sagkod nagaba an halabang kabtang kan mga lanob.” Sa siring nabukasan an mga tata kan salog, asin siring kan ihinula, nasakop an Ninive na siring karikas kan pagtumtom sa marang pinaggapasan.—Nahum 1:8-10.

3:4—Paanong an Ninive arog sa sarong patotot? Dinaya kan Ninive an mga nasyon paagi sa pagpanuga sa sainda nin pakikikatood asin tabang alagad an totoo nagtao ini sa sainda nin garo sakal na pang-aapi. Halimbawa, an Asiria nagtabang ki Hadeng Acaz kan Juda tumang sa Siro-Israelitang pagkasapakat. Pero, sa kahurihurihi, an “hade kan Asiria nagdatong tumang [ki Acaz] asin tinawan sia nin kapurisawan.”—2 Cronica 28:20.

Mga Leksion Para sa Sato:

1:2-6. Ipinapaheling kan pamamalos ni Jehova sa saiyang mga kaiwal, na nagsasayumang magtao sa saiya nin eksklusibong debosyon, na linalaoman nia sa saiyang mga parasamba an lubos na eksklusibong debosyon.—Exodo 20:5.

1:10. An dakula saka masarig na mga lanob na may ginatos na tore dai nakaolang sa kaotoban kan tataramon ni Jehova tumang sa Ninive. An mga kaiwal kan banwaan ni Jehova ngonyan dai makakadulag sa paghokom nin Dios na bakong paborable sa sainda.—Talinhaga 2:22; Daniel 2:44.

‘AN MATANOS PADAGOS NA MABUBUHAY’

(Habacuc 1:1–3:19)

An enot na duwang kapitulo kan libro nin Habacuc sarong pag-oolay kan propeta asin ni Jehova Dios. Huling napupurisaw sa nangyayari sa Juda, si Habacuc naghapot sa Dios: “Taano ta pinapaheling mo ako sa nakakadanyar, asin nagpaparaheling ka sa kariribokan?” Bilang simbag, si Jehova nagsabi: “Papatindogon ko an mga Caldeo, an nasyon na grabe an kaanggotan asin pusokpusokan.” An propeta nagngalas na gagamiton nin Dios “an mga naggigibo nin kadayaan” tanganing padusahan an Juda. (Habacuc 1:3, 6, 13) Sinegurado ki Habacuc na an matanos padagos na mabubuhay, alagad an kaiwal dai makakadulag sa padusa. Dugang pa, isinurat ni Habacuc an limang herak man na ipapaabot sa kaiwal na mga Caldeo.—Habacuc 2:4.

Sa sarong pamibi para sa pagkaherak, isinasaysay ni Habacuc “sa porma nin mga panambitan” an siring na nakaaging mga pagpaheling ni Jehova nin makangingirhat na kapangyarihan siring kan nangyari sa Dagat na Pula, sa kaawagan, asin sa Jerico. Ihinula man kan propeta an pag-abante ni Jehova pasiring sa Armagedon na may mapanlaglag na kaanggotan. An pamibi nagtatapos paagi sa mga tataramon na ini: “Si Jehova na Soberanong Kagurangnan iyo an sakong enerhiya nin buhay; asin gigibohon nia an sakong mga bitis na arog kan sa mga babaeng usa, asin papalakawon nia ako sa sakong mga kalangkawan.”—Habacuc 3:1, 19.

Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:

1:5, 6—Taano an pagpatindog sa mga Caldeo tumang sa Jerusalem ta garo baga masakit tubodon kan mga Judio? Kan panahon na  ponan ni Habacuc an paghula, an Juda nasa irarom kan makapangyarihan na impluwensia kan Egipto. (2 Hade 23:29, 30, 34) Minsan ngani nagigin makapangyarihan na kaidto an mga Babilonyo, dai pa nadadaog kan hukbo ninda si Faraon Neko. (Jeremias 46:2) Apuera dian, an templo ni Jehova nasa Jerusalem, asin an dinastiya ni David dagos-dagos na namahala duman. Para sa mga Judio kan panahon na idto, an “aktibidad” nin Dios na pagtogot sa mga Caldeo na laglagon an Jerusalem garo baga imposible. Pero, minsan ngani para sa sainda tibaad masakit paniwalaan an mga tataramon ni Habacuc, an bisyon manongod sa paglaglag sa Jerusalem kan mga Babilonyo ‘daing salto na naotob’ kan 607 B.C.E.—Habacuc 2:3.

2:5—Siisay an “pusog na lalaki,” asin taano ta “dai nia maaabot an saiyang pasohan”? An mga Babilonyo, na ginamit an saindang pangmilitar na abilidad sa pagsakop nin mga nasyon, sarong “pusog na lalaki” na kompuesto nin mga indibiduwal na may mahahalagang karakteristiko. Huli sa pakaeksperyensia nin kapangganahan, sia nagin siring sa saro na burat sa arak. Minsan siring, dai sia magigin mapanggana sa pagtipon sa saiya man sana kan gabos na nasyon, huli ta gagamiton ni Jehova an mga Medo asin Persiano tanganing pabagsakon sia. An presenteng panahon na “lalaki” kompuesto nin politikal na mga kapangyarihan. Sia man burat sa pagsarig sa sadiri asin pagpaabaw-abaw saka dai sia naiinggustohan sa mawot na magpahiwas. Alagad dai nia naaabot an saiyang pasohan na ‘tiponon sa saiya man sana an gabos na nasyon.’ An Kahadean nin Dios sana an makakapagpasararo sa katawohan.—Mateo 6:9, 10.

Mga Leksion Para sa Sato:

1:1-4; 1:12–2:1. Si Habacuc naghapot nin sinserong mga hapot, asin sinimbag sia ni Jehova. Naghihinanyog an tunay na Dios sa mga pamibi kan saiyang maimbod na mga lingkod.

2:1. Kapareho ni Habacuc, maninigo kitang magdanay na puka asin aktibo sa espirituwal. Maninigo man kitang magin andam na bagohon an satong kaisipan kaoyon kan ano man na “pagsagwe,” o pagtatanos, na tibaad akoon niato.

2:3; 3:16. Mantang hinahalat niato na may pagtubod an pag-abot kan aldaw ni Jehova, dai niato pagtogotan na mawara an satong pakamate nin pagkaapurado.

2:4. Tanganing makaligtas sa nagdadangadang na aldaw kan paghokom ni Jehova, kaipuhan kitang makatagal na may kaimbodan.—Hebreo 10:36-38.

2:6, 7, 9, 12, 15, 19. An makaheherak na kamugtakan siertong maabot sa saro na mahanab sa madayang pakinabang, namomoot sa kadahasan, naggigibo nin imoralidad, o nakikikabtang sa idolatriya. Kaipuhan kitang magmaan tanganing malikayan an mga ugale asin gibong ini.

2:11. Kun dai niato ibubuyagyag an karatan kan kinaban na ini, an “sarong gapo mismo makurahaw na may paghagayhay.” Mahalaga na padagos niatong ihulit na may kosog nin boot an mensahe kan Kahadean!

3:6. Mayo nin makakapugol ki Jehova kun gibohon na nia an saiyang paghokom, maski an mga organisasyon nin tawo na garo baga permanente siring sa kabukidan asin mga bulod.

3:13. May garantiya kita na an paglaglag na mangyayari sa Armagedon magigin mapamili. Ililigtas ni Jehova an saiyang maimbod na mga lingkod.

3:17-19. Dawa ngani mangyari sa sato an kasakitan bago asin durante kan Armagedon, makakasarig kita na itatao sa sato ni Jehova an “enerhiya nin buhay” mantang magayagaya kitang nagpapadagos sa paglilingkod sa saiya.

“AN ALDAW NI JEHOVA HARANI NA”

(Sofonias 1:1–3:20)

An pagsamba ki Baal lakop sa Juda. Si Jehova nagsabi paagi sa propeta niang si Sofonias: “Ibibingat ko an sakuyang kamot tumang sa Juda asin tumang sa gabos na nag-eerok sa Jerusalem.” Si Sofonias nagpatanid: “An aldaw ni Jehova harani na.” (Sofonias 1:4, 7, 14) Solamente an mga nakakaabot sa mga kahagadan nin Dios an ‘matatago’ sa aldaw na iyan.—Sofonias 2:3.

“Herak man sa . . . mapang-aping siudad”—an Jerusalem! “ ‘Padagos kamong maghalat sa sako,’ an sabi ni Jehova, ‘sagkod sa aldaw na ako mabuhat sa samsam, huli ta an sakuyang hudisyal  na desisyon iyo na tiriponon an mga nasyon . . . tanganing ibubo sa sainda an sakong pagdenunsiar.’ ” Alagad nanunuga an Dios: “Gigibohon ko kamong magin kabantogan asin kaomawan sa tahaw kan gabos na banwaan sa daga, kun tiponon ko nang pabalik an mga bihag sa saindo sa atubangan kan saindong mga mata.”—Sofonias 3:1, 8, 20.

Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:

2:13, 14—Kiisay na “tingog an padagos na makanta” sa biyong gabang Ninive? Mantang an Ninive magigin lugar para sa mga layas na hayop asin gamgam, an tingog na padagos na makanta nanonongod sa huni nin mga gamgam asin posibleng sa huyop nin doros sa mga bintana kan inabandonar na mga edipisyo.

3:9—Ano an “dalisay na lenguahe,” asin paano iyan itinataram? Iyan an katotoohan manongod sa Dios na yaon sa saiyang Tataramon, an Biblia. Kaiba dian an gabos na katokdoan sa Biblia. Itinataram niato iyan paagi sa pagtubod sa katotoohan, paagi sa tamang pagtotokdo kaiyan sa iba, asin paagi sa pamumuhay na kaoyon kan kabotan nin Dios.

Mga Leksion Para sa Sato:

1:8. Minalataw na an nagkapira sa panahon ni Sofonias naghihingoang akoon kan mga nakapalibot na nasyon paagi sa ‘paggubing nin sa taga ibang daga.’ Magigin kalolongan nanggad para sa mga parasamba ki Jehova ngonyan na magprobar na sumunod sa kinaban sa kaagid na paagi!

1:12; 3:5, 16. Padagos na isinusugo ni Jehova an saiyang mga propeta tanganing patanidan an saiyang banwaan manongod sa saiyang hudisyal na mga desisyon. Ginibo nia iyan dawa ngani—siring sa tuminagas na lagod sa irarom kan tangke nin arak—dakol na Judio an kampante na sa saindang pamumuhay asin indiperente sa mensahe. Mantang nagdadangadang an dakulang aldaw ni Jehova, kaipuhan na padagos niatong ihulit an mensahe kan Kahadean na daing ontok, imbes na togotan an pagigin indiperente nin mga tawo na ‘magpaluya sa satong mga kamot.’

2:3. Si Jehova sana an makakapagligtas sa sato sa aldaw kan saiyang kaanggotan. Tanganing magdanay sa saiyang pabor, kaipuhan na ‘hanapon niato si Jehova’ paagi sa maingat na pag-adal sa saiyang Tataramon, an Biblia; mapagngayongayong paghagad kan saiyang paggiya; asin pagdayupot sa saiya. Dapat niatong ‘hanapon an katanosan’ paagi sa pamumuhay na malinig sa moral. Asin kaipuhan niatong ‘hanapon an kahoyoan’ paagi sa pagpatalubo nin kahoyoan asin pagpapasakop.

2:4-15; 3:1-5. Sa aldaw kan paghokom ni Jehova, an Kakristianohan asin an gabos na nasyon, na nang-api sa banwaan nin Dios, makakaeks­peryensia kan kaparehong kinaabtan kan suanoy na Jerusalem asin kan nakapalibot na mga nasyon. (Kapahayagan 16:14, 16; 18:4-8) Maninigo na padagos niatong ipahayag nin daing takot an mga paghokom nin Dios.

3:8, 9. Mantang hinahalat niato an aldaw ni Jehova, nag-aandam kita para sa kaligtasan paagi sa pakanood na magtaram kan “dalisay na lenguahe” asin paagi sa ‘pag-apod sa ngaran nin Dios’ na ginigibo iyan paagi sa personal na pagdusay sa saiya. “Daramay” man kitang naglilingkod ki Jehova na nakikiasosyar sa saiyang banwaan asin nagdodolot sa saiya nin “atang nin pag-omaw” bilang regalo.—Hebreo 13:15.

“Iyan Naghihidaling Marhay”

An salmista nag-awit: “Dai na mahahaloy, asin an maraot mawawara na; asin hehelingon mo nanggad an saiyang namumugtakan, asin mayo na sia dian.” (Salmo 37:10) Kun hinohorophorop niato an ihinula manongod sa Ninive sa libro nin Nahum asin manongod sa Babilonya saka sa apostatang Juda sa libro nin Habacuc, mayo kitang pagduda na maootob an mga tataramon kan salmista. Pero, gurano kahaloy na dapat kitang maghalat?

“An dakulang aldaw ni Jehova harani na,” an sabi sa Sofonias 1:14. “Iyan harani na, asin iyan naghihidaling marhay.” Ipinapaheling man sa sato kan libro nin Sofonias kun paano kita matatago sa aldaw na iyan asin kun ano an dapat niatong gibohon ngonyan tanganing mag-andam para sa kaligtasan. Tunay nanggad, “an tataramon nin Dios buhay asin mapuersa.”—Hebreo 4:12.

[Mga Ritrato sa pahina 8]

An dakula saka masarig na mga lanob kan Ninive dai nakaolang sa kaotoban kan hula ni Nahum

[Credit Line]

Randy Olson/National Geographic Image Collection