An Tataramon ni Jehova Buhay

Tampok na mga Kabtang sa Libro nin Genesis​—I

AN “Genesis” nangangahulogan nin “ginikanan,” o “pagkamundag.” Angay na ngaran ini nin sarong libro na nagsasaysay kun paano nagpoon na mag-eksister an uniberso, kun paano inandam an daga tanganing istaran nin tawo, asin kun paano nagpoon na mag-erok dian an tawo. Isinurat ni Moises an librong ini sa kaawagan nin Sinai, na posibleng natapos iyan kan 1513 B.C.E.

Isinasaysay sato kan libro nin Genesis an manongod sa kinaban bago kan Baha, an nangyari sa pagpopoon kan kapanahonan pakalihis kan Baha, asin kun paano trinatar ni Jehova Dios si Abraham, Isaac, Jacob, asin Jose. Totokaron kan artikulong ini an tampok na mga kabtang poon Genesis 1:1–​11:​9, sa pundamental sagkod sa panahon na nagpoon si Jehova sa saiyang pakipagtratar sa patriarkang si Abraham.

AN KINABAN BAGO KAN BAHA

(Genesis 1:1–7:24)

An pambukas na mga tataramon kan Genesis na, “sa kapinonan,” nanonongod sa binilyon na taon na nakaagi. An mga pangyayari sa anom na “aldaw” nin paglalang, o mga peryodo nin panahon nin espesyal na mga gibo nin paglalang, ilinadawan sa paagi na garo aktuwal na naheheling nin tawong nagmamasid kun sia kutana presente sa daga kaidto. Sa katapusan kan ikaanom na aldaw, linalang nin Dios an tawo. Minsan ngani nawara tolos an Paraiso huli sa pakisuway kan tawo, nagtao si Jehova nin paglaom. An kaenot-enoteng hula sa Biblia nagtataram manongod sa sarong “banhi” na mahale kan mga epekto nin kasalan asin malugad ki Satanas sa payo.

Durante kan suminunod na 16 na siglo, mapanggana si Satanas sa pagpatalikod sa Dios kan gabos na tawo apuera sa pira sanang fiel, na arog ki Abel, Enoc, asin Noe. Halimbawa, ginadan ni Cain an saiyang matanos na tugang na si Abel. “Nagpoon an pag-apod sa ngaran ni Jehova,” na minalataw na sa mapaglanghad na paagi. Sa pagpabanaag kan madahas na espiritu kan kaaldawan na iyan, si Lamec nagsurat nin berso manongod sa kun paano nia ginadan an sarong hoben na lalaki, na soboot huli sa pagdepensa sa sadiri. Ruminuro an kamugtakan kan an suwayan na mga aking anghel nin Dios nag-agom nin mga babae asin nagkaaki nin madahas na mga higante na inaapod na Nefilim. Pero, an fiel na si Noe nagtogdok nin dahong, makosog an boot na pinatanidan an iba dapit sa nagdadangadang na Delubyo, asin nakasalbar sa pandedestroso kaiyan kaiba an saiyang pamilya.

Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:

1:16​—Paanong an Dios nagpaluwas nin liwanag kan enot na aldaw kun an mga ilaw ginibo kaidto sanang ikaapat na aldaw? An termino sa Hebreo na trinadusir “ginibo” sa bersikulo 16 bakong kapareho kan termino para sa “linalang” na ginamit sa Genesis kapitulo 1, bersikulo 1, 21 asin 27. “An kalangitan” na kaiba digdi an mga ilaw haloyon nang linalang bago pa ngani nagpoon an “enot na aldaw.” Alagad an liwanag kaiyan dai pa nakaabot sa ibabaw kan daga. Kan enot na aldaw, “nagkaigwa nin liwanag” huli ta an lakop na liwanag tuminaros sa mga suon nin panganoron asin naheling sa daga. Sa siring an nag-iitok na daga nagpoon na magkaigwa nin nag-oorooltan na aldaw asin banggi. (Genesis 1:1-3, 5) An ginigikanan kan liwanag na iyan nagdanay na dai naheheling sa daga. Minsan siring, durante kan ikaapat na peryodo nin paglalang, nagkaigwa nin lataw na pagbabago. An saldang, an bulan, asin an mga bitoon pinangyari ngonyan na “sumirang  sa daga.” (Genesis 1:17) “Ginibo nin Dios” an mga iyan sa bagay na sinda maheheling na ngonyan digdi sa daga.

3:8​—Nakipag-olay daw nin direkta si Jehova Dios ki Adan? Ihinahayag kan Biblia na kun kinakaolay nin Dios an mga tawo, sa parate ginigibo nia iyan paagi sa sarong anghel. (Genesis 16:7-11; 18:1-3, 22-26; 19:1; Hokom 2:1-4; 6:11-16, 22; 13:15-22) An pangenot na representante sa pagtaram nin Dios iyo an saiyang bugtong na Aki, na inapod “an Tataramon.” (Juan 1:1) Posibleng marhay na nakipag-olay an Dios ki Adan asin Eva paagi sa “Tataramon.”​—Genesis 1:26-28; 2:16; 3:8-13.

3:​17​—Sa anong paagi isinumpa an daga, asin gurano kalawig? An sumpa na ipinahayag sa daga nangangahulogan na an pagkultibar kaiyan magigin depisilon na ngonyan. An mga epekto kan isinumpang daga, na may mga tunok asin binit, sinapo nanggad kan mga gikan ni Adan kaya an ama ni Noe, si Lamec, nagtaram dapit “sa kolog kan satong mga kamot na bunga kan daga na sinumpa ni Jehova.” (Genesis 5:29) Pakatapos kan Baha, binendisyonan ni Jehova si Noe asin an saiyang mga aki, na ipinahahayag an Saiyang katuyohan na panoon ninda an daga. (Genesis 9:1) Minalataw na hinale na an sumpa nin Dios sa daga.​—Genesis 13:10.

4:​15​—Paano si Jehova “nagbugtak nin tanda para ki Cain”? Dai sinasabi kan Biblia na linagan nin tanda o senyal sa hawak si Cain sa ano man na paagi. An tanda posibleng marhay na sarong solemneng dekreto na naaaraman asin sinusunod kan iba asin ginibo sa katuyohan na olangon an paggadan sa saiya bilang pagbalos.

4:​17​—Saen kinua ni Cain an saiyang agom? Si Adan “nagkaigwa pa . . . nin mga aking lalaki asin babae.” (Genesis 5:4) Kaya inagom ni Cain an saro sa saiyang mga tugang na babae o tibaad an saro sa saiyang mga sobrina. Kan huri, dai na tinogotan kan Ley nin Dios sa mga Israelita an pag-agom nin lalaki asin babae na magtugang sa laman.​—Levitico 18:9.

5:​24​—Sa anong paagi ‘kinua nin Dios si Enoc’? Si Enoc minalataw na namemeligrong gadanon kaidto, alagad dai tinogotan nin Dios na sia magdusa sa kamot kan saiyang mga kaiwal. “Si Enoc ibinalyo tanganing dai makaheling nin kagadanan,” an isinurat ni apostol Pablo. (Hebreo 11:5) Dai ini nangangahulogan na dinara sia nin Dios sa langit, na duman padagos siang nabubuhay. Si Jesus an kaenot-enoteng nagsakat sa langit. (Juan 3:13; Hebreo 6:​19, 20) An ‘pagbalyo ki Enoc tanganing dai makaheling nin kagadanan’ puedeng mangahulogan na ibinugtak sia nin Dios sa makahulang pangalipadngan dangan pinutol an saiyang buhay mantang nasa kamugtakan na iyan. Sa siring na mga sirkonstansia, si Enoc dai nagdusa, o ‘nakaheling nin kagadanan,’ sa kamot kan saiyang mga kaiwal.

6:6​—Sa anong sentido masasabi na si Jehova “nagbasol” na saiyang ginibo an tawo? Digdi an termino sa Hebreo na trinadusir na “nagbasol” nanonongod sa sarong pagbago nin aktitud o intension. Si Jehova sangkap asin kun siring dai nasala sa paglalang sa tawo. Minsan siring, nabago an saiyang nasa isip na aktitud mapadapit sa maraot na kapag-arakian bago kan Baha. Nagbago an Dios hale sa aktitud nin pagigin Kaglalang nin mga tawo pasiring sa pagigin paralaglag ninda huli sa saiyang kaanggotan sa saindang karatan. An bagay na iningatan nia an nagkapirang tawo nagpapaheling na an saiyang pagbasol para duman sana sa mga nagin maraot.​—2 Pedro 2:​5, 9.

7:2​—Ano an ginamit na basehan sa paglaenlaen kan malinig asin maating mga hayop? An basehan sa paglaenlaen malinaw na nanonongod sa paggamit nin mga atang sa pagsamba asin bakong sa kun ano an puedeng kakanon asin dai puedeng kakanon. An karne nin hayop dai kinakakan nin tawo bago an Baha. An pag-apod na “malinig” asin “maati” para sa kakanon nangyari sana sa Ley ni Moises, asin natapos an mga iyan kan inabolisar an Ley ni Moises. (Gibo 10:9-16; Efeso 2:15) Minalataw na aram ni Noe kun ano an angay na atang sa pagsamba ki Jehova. Ora mismo pagkaluwas nia sa dahong, sia “nagpoon na magtogdok nin altar ki Jehova asin magdara nin nagkapira kan gabos na malinig na hayop asin kan gabos na malinig na naglalayog na linalang asin magdolot nin tinotong na mga dolot sa ibabaw kan altar.”​—Genesis 8:20.

 7:​11​—Saen hale an tubig na nagin dahelan kan lakop sa globong Baha? Durante kan ikaduwang peryodo, o “aldaw,” nin paglalang, kan hinaman an “kahiwasan” nin atmospera kan daga, may mga tubig na ‘nasa irarom kan kahiwasan’ asin mga tubig na ‘nasa ibabaw kan kahiwasan.’ (Genesis 1:​6, 7) An mga tubig na ‘nasa irarom’ iyo an mga nasa daga na mismo. An mga tubig na ‘nasa itaas’ iyo an mahibogon na alumaad na nasa kaitaasan kan daga, na nagigin sarong “mahiwas na katubigan.” An katubigan na ini buminagsak sa daga kan kaaldawan ni Noe.

Mga Leksion Para sa Sato:

1:26. Huling ginibo sa ladawan nin Dios, an mga tawo may kakayahan na ipabanaag an diosnon na mga kualidad. Daing duwa-duwa na maninigo niatong hingoahon na kultibaron an mga kualidad na arog baga nin pagkamoot, pagkaherak, kabootan, karahayan, asin pasensia, na inaarog an Saro na naggibo sa sato.

2:​22-​24. An pag-agoman areglo nin Dios. An bogkos nin pag-agoman permanente asin sagrado, na an agom na lalaki iyo an payo kan pamilya.

3:​1-5, 16-​23. An kaogmahan nakadepende sa satong pagmidbid sa soberaniya ni Jehova sa satong personal na buhay.

3:​18, 19; 5:5; 6:7; 7:23. Pirmeng naootob an tataramon ni Jehova.

4:​3-7. Naogma si Jehova sa dolot ni Abel huli ta sia sarong matanos na tawo na may pagtubod. (Hebreo 11:4) Sa ibong na lado, siring kan ipinaheheling kan saiyang mga hiro, si Cain daing pagtubod. An saiyang mga gibo maraot, na midbid sa pagkaigwa nin pag-imon, pagkaongis, asin paggadan. (1 Juan 3:12) Dugang pa, dai nia gayod sineseryosong gayo an saiyang pagdolot asin mekanikal sana an pagtao nia kaiyan. Bako daw na an satong mga atang nin pag-omaw ki Jehova maninigong bilog na puso asin iniibanan nin tamang aktitud asin paggawe?

6:22. Minsan ngani dakol na taon an kinaipuhan tanganing itogdok an dahong, ginibo nanggad ni Noe an ipinagboot nin Dios. Kun siring si Noe asin an saiyang pamilya iningatan sa Delubyo. Si Jehova nagtataram sa sato paagi sa saiyang nasusurat na Tataramon asin nagtatao nin paggiya paagi sa saiyang organisasyon. Para sa kapakinabangan niato na maghinanyog asin sumunod.

7:​21-​24. Dai linalaglag ni Jehova an mga matanos kaiba kan mga maraot.

AN KATAWOHAN LUMINAOG SA SARONG BAGONG KAPANAHONAN

(Genesis 8:1–​11:9)

Huling mayo na an kinaban bago kan Baha, an katawohan luminaog sa sarong bagong kapanahonan. An mga tawo tinogotan na kumakan nin karne alagad pinagbotan na lumikay sa dugo. Inautorisaran ni Jehova an padusang kagadanan sa tinutuyong paggadan asin inestablisar an tipan nin hablondawani, na nanunuga na dai na noarin man mapaabot nin saro pang Delubyo. An tolong aking lalaki ni Noe an nagin apoon kan bilog na rasa nin tawo, alagad an saiyang makoapo sa tuhod na si Nimrod nagin “makosog na paraayam tumang ki Jehova.” Imbes na lakopan an daga bilang istaran, an mga tawo nagdesisyon na magtogdok nin siudad na an ngaran Babel asin nin sarong torre tanganing gumibo nin bantog na ngaran para sa sainda man sana. Naolang an saindang mga intension kan ribarawon ni Jehova an saindang lenguahe asin iwinarak sinda sa bilog na daga.

 Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag:

8:​11​—Kun an mga kahoy naraot kan Baha, saen kinua kan salampati an dahon nin olibo? Duwa an posibilidad. Huling an olibo matibay na kahoy, puedeng iyan nagdanay na buhay mantang sanop nin tubig sa laog nin nagkapirang bulan durante kan Delubyo. Kan maghubas na an tubig baha, an sarong poon nin olibo na dati nalalantopan yaon na giraray ngonyan sa marang daga asin puedeng magdahon. An dahon nin olibo na dinara kan salampati ki Noe puede man na kinua hale sa medyo lumbod pang supang na tuminubo pagkahubas kan tubig baha.

9:​20-​25​—Taano ta sinumpa ni Noe si Canaan? Posibleng marhay na nagkasala si Canaan nin sarong klase nin pag-abuso tumang sa saiyang apoon na si Noe. Minsan ngani naheling ini kan ama ni Canaan, si Ham, dai ini nag-interbenir kundi minalataw na iyo pang nagpalakop kan estorya. Minsan siring, an duwa pang aki ni Noe, si Sem asin Jafet, huminiro tanganing tahoban an saindang ama. Binendisyonan sinda huli kaini, alagad si Canaan sinumpa, asin si Ham naapektaran na marhay bilang resulta kan kasusupgan na ibinunga sa saiyang aki.

10:25​—Paanong an daga “nabanga” kan kaaldawan ni Peleg? Si Peleg nabuhay poon 2269 sagkod 2030 B.C.E. Kan “kaaldawan nia” na pinangyari ni Jehova an dakulang pagkabaranga paagi sa pagribaraw sa lenguahe kan mga nagtotogdok kan Babel asin pagwarak sa sainda sa ibabaw kan bilog na daga. (Genesis 11:9) Sa siring, “nabanga an daga [o, an populasyon kan daga]” kan kaaldawan ni Peleg.

Mga Leksion Para sa Sato:

9:1; 11:9. Mayong pakana o paghihingoa nin tawo an makakaolang sa katuyohan ni Jehova.

10:​1-​32. An duwang rekord nin kasaysayan nin linahe bago asin pakatapos kan Baha​—kapitulo 5 asin 10​—ikinokonektar an bilog na rasa nin tawo sa enot na tawo, si Adan, paagi sa tolong aking lalaki ni Noe. An mga Asirio, Caldeo, Hebreo, Sirio, asin nagkapirang tribong Arabe, mga gikan ni Sem. An mga Etiope, Egipcio, Cananeo, asin nagkapirang tribong Aprikano asin Arabe naggikan ki Ham. An mga Indo-Europeo mga gikan ni Jafet. An gabos na tawo magkakadugo, asin gabos namundag na magkakapantay sa atubangan nin Dios. (Gibo 17:26) An katotoohan na ini dapat na makaapektar sa pagmansay asin pagtratar niato sa iba.

An Tataramon nin Dios Puedeng Magkaigwa nin Puersa

Nasa enot na kabtang kan libro nin Genesis an solamenteng tamang pagkasaysay kan enot na kasaysayan nin tawo. Sa mga pahinang ini, narororop niato an katuyohan nin Dios sa pagbugtak kan tawo sa daga. Kanigoan kanakapakokosog liwat sa boot na maheling na mayong paghihingoa nin tawo, na arog baga kan ki Nimrod, an makakaolang sa kaotoban kaiyan!

Mantang binabasa nindo an semanal na babasahon sa Biblia bilang pag-andam sa Teokratikong Paadalan sa Pagmiministro, makatatabang sa saindo na estudyaran an sinasabi sa kabtang na “Mga Hapot sa Kasuratan na Sinimbag” tanganing masabotan an nagkapirang depisil na mga teksto sa Kasuratan. Ipaheheling saindo kan mga komento sa “Mga Leksion Para sa Sato” kun paano kamo makikinabang sa babasahon sa Biblia sa semana. Kun angay, puede man iyan na magin basehan para sa kabtang na lokal na mga pangangaipo sa Pagtiripon sa Paglilingkod. Tunay nanggad na buhay asin puedeng magkaigwa nin puersa sa satong buhay an Tataramon ni Jehova.​—Hebreo 4:12.