PAG gusto mong maaraman kun anong oras na, anong ginigibo mo? Panigurado, mahiling ka sa relo. Pag hinapot ka kan amigo mo kun anong oras na, masisimbag mo siya. Anong sasabihon mo sa saiya? May manlain-lain na paagi nin pagsabi nin oras. Ano an mga iyan?

Sabihon tang sarong oras may 30 minutos na an nakalihis pagkaudto. Puwede mong sabihon na 1:30 na. Depende sa kun sain ka nakaistar asin sa kinatudan, puwede man iyan sabihon 13:30. An pagrepresentar na ini nin oras nakabase sa sistema nin relo na may 24 oras. May mga lugar pa ngani na an oras na iyan puwede man sabihon na “half two,” na an buot sabihon 30 minutos bago mag-alas dos.

Bilang parabasa nin Bibliya, tibaad iniisip mo kun paano sinasabi kan mga tawo kan panahon kan Bibliya kun anong oras na. Bako sanang sarong paagi an igwa kaidto. Sa Hebreong kabtang kan Bibliya nasambitan an “pagkaaga,” ‘udto,’ ‘luntok,’ asin “pagkabanggi” (Gen. 8:11, An Marahay na Bareta Biblia; Gen. 19:27; 43:16; Deut. 28:29; 1 Ha. 18:26) Pero ginagamit kun minsan an mas espesipikong pagsabi nin oras.

Kan mga panahon kan Bibliya, pinagkatudan na an pagkaigwa nin mga bantay lalo na pag banggi. Pirang siglo bago mamundag si Jesus, binabanga kan mga Israelita an banggi sa tulong peryodo na inaapod na pagbabantay. (Sal. 63:6, NW) Sinambit sa Hokom 7:19 an “matangang bangging pagbantay.” (An Banal na Biblia) Kan panahon ni Jesus, ginagamit na kan mga Judio an Griego asin Romanong sistema na may apat na peryodo nin pagbantay sa banggi.

Nagkapirang beses na sinambit sa Ebanghelyo an mga pagbabantay na ini. Halimbawa, “ikaapat na pagbabantay sa banggi” kaidto kan naglakaw si Jesus sa tubig pasiring sa sakayan kun sain yaon an saiyang mga disipulo. (Mat. 14:25) Sa sarong ilustrasyon, sinabi ni Jesus: “Kun naaraman kan kagharong kun anong oras sa banggi maabot an parahabon, magdadanay kutana siyang mapagbantay asin dai niya papabayaan na laugon an saiyang harong.”—Mat. 24:43.

Sinambit ni Jesus an apat na pagbabantay na ini kan sabihon niya sa saiyang mga disipulo: “Kun siring, magdanay kamong mapagbantay, huli ta dai nindo aram kun nuarin maabot an kagharong, kun baga iyan sa banggi o sa matanga o sa maagahon o sa amay na aga.” (Mar. 13:35; nota sa ibaba) An inot na pagbabantay, an “banggi,” minapuon pagsulnop kan saldang sagkod mga alas nuwebe nin banggi. An ikaduwa, an “matanga” na pagbabantay, nagpupuon mga alas nuwebe nin banggi sagkod mga alas dose nin banggi. An ikatulong pagbabantay, na inaapod na “maagahon,” o “sa pagturaok kan manok,” nagpupuon mga alas dose nin banggi sagkod mga alas tres nin aga. Posibleng sa pagbabantay na ini talagang nagturaok an sarong manok kan bangging arestaron si Jesus. (Mar. 14:72) An ikaapat na pagbabantay sa banggi, an “amay na aga,” minapuon mga alas tres nin aga sagkod sa pagsirang kan saldang.

Kaya, dawa ngani mayo pang relo kaidto kan mga panahon kan Bibliya, may sistema nang ginagamit an mga tawo para masabi kun anong oras na.