“MARAUTON kang ama,” an sabi kan anggot na opisyal kan KGB. a “Pinabayaan mo an bados mong agom saka an aki mong babayi. Siisay an mapakakan saka maataman sainda? Talikdan mo an mga ginigibo nindo tapos magpuli ka na!” Nagsimbag ako: “Dai ko pinabayaan an pamilya ko. Inaresto nindo ako! Tapos para lang sa ano?” Ini an buwelta kan opisyal: “An pagigin Saksi an pinakamagabat na krimen.”

Nangyari iyan kan 1959 sa sarong presuhan sa siyudad nin Irkutsk sa Russia. Iiistorya ko sa saindo kun taano ta andam kami kan sakong agom na si Maria na “magsakit . . . alang-alang sa katanusan” asin kun paano kami binendisyunan huli sa pagdadanay ming maimbod.—1 Ped. 3:13, 14.

Namundag ako sa Ukraine kan 1933 sa baryo nin Zolotniki. Kan 1937, nagbisita samo haling Pransia an sakuyang tiya saka an agom niya na parehong Saksi, asin tinawan ninda kami kan librong Government saka Deliverance, na ipinublikar kan Watch Tower Society. Kan mabasa kan sakuyang ama an mga librong idto, napukaw an pagtubod niya sa Diyos. Makamumundo ta kan 1939 nagkahilang siya nin grabe pero bago siya nagadan, sinabi niya ki Nanay: “Ini an katotoohan. Itukdo mo ini sa mga aki.”

Kan Abril 1951, pinunan kan gobyerno an pagpapaapon sa mga Saksi hali sa sulnupan na USSR pasiring sa Siberia. Kaiba kami ni Nanay saka kan mas hoben kong tugang na si Grigory sa mga pinahali sa Sulnupan na Ukraine. Pakatapos nin labing 6,000 kilometros na pagbiyahe sakay nin tren nakaabot kami sa siyudad nin Tulun sa Siberia. Duwang semana pagkatapos, nag-abot man an mas matua ming tugang na lalaki na si Bogdan sa sarong kampo sa karaning siyudad na Angarsk. Nasentensiyahan siya nin 25 taon nin puwersahan na pagtrabaho nin magabat.

Naghulit kami ni Nanay saka ni Grigory sa mga komunidad sa Tulun, pero kinaipuhan ming magin mapamaagi. Halimbawa, mahapot kami, “Nagpapabakal po kamo nin baka?” Kun may mahanap kaming gustong magpabákal nin baka, sasabihon mi sa saiya kun gurano kamakangangalas kan pagkadisenyo sa mga baka. Uruatyan nag-uulay na kami dapit sa Kaglalang. Kan panahon na iyan, sarong diyaryo an nagsurat dapit sa mga Saksi na naghahapot daa an mga ini manungod sa mga baka pero mga karnero talaga an hinahanap ninda! Asin nakahanap man nanggad kami nin mga arog-karnerong indibidwal! Nakakaugma talaga na tukduan dapit sa Kasuratan an mapakumbaba asin mapag-istimar na mga tawo sa teritoryong iyan na dai pa nakaasignar sa arin man na kongregasyon. Ngunyan, may saro nang kongregasyon sa Tulun asin labing 100 an parahayag diyan.

Naaraman kan agom kong si Maria an katotoohan sa Ukraine kaidtong kasagsagan kan Giyera  Mundiyal II. Kan siya 18 anyos, sarong opisyal kan KGB an nagparapurbar na bastuson siya asin akiton tanganing makidurog sa saiya, pero marigon niya iyan na sinayumahan. Sarong aldaw, pagpuli ni Maria naabutan niya an lalaki na nakahigda sa kama niya. Nagdulag si Maria. Sa kaanggutan kan opisyal, tinakot siya kaini na ipapapreso siya huli sa pagigin Saksi niya asin iyan man nanggad an nangyari. Kan 1952, nasentensiyahan si Maria nin sampulong taon na pagkabilanggo. Pagmati niya garo siya si Jose, na nabilanggo huli sa pagpadanay kan saiyang integridad. (Gen. 39:12, 20) An drayber na nagdara ki Maria sa presuhan hali sa korte nagsabi sa saiya: “Dai ka matakot. Dakul an napepreso na bilog pa man giraray an dignidad pagluwas ninda.” Napakusog kaini si Maria.

Puon 1952 sagkod 1956, puwersahan na pinapagtrabaho si Maria sa sarong kampo harani sa siyudad nin Gorkiy (Nizhniy Novgorod na ngunyan) sa Russia. Pinapagabot sa saiya an mga kahoy dawa nagyeyelo an panahon. Naapektuhan an hawak niya, pero kan 1956 pinatalingkas siya asin nagduman sa Tulun.

Kan sabihon sako nin sarong brother sa Tulun na may maabot na sarong sister, nagbisikleta ako pasiring sa punduhan nin bus tanganing sabaton siya asin tabangan sa mga bagahe niya. Kan mabisto ko si Maria, nagustuhan ko tulos siya. Nasakitan akong mapasimbag siya—pero napaiyo ko man giraray siya. Ikinasal kami kan 1957. Pakalihis nin sarong taon, namundag an aki ming si Irina asin ugmahon akong makaibanan siya, pero dai iyan naghaloy. Kan 1959, inarestar ako huli sa pag-imprenta nin mga literatura na basado sa Bibliya. Kabangang taon akong ibinilanggo nin solo. Tanganing mapagdanay an katuninungan kan sakong puso, pirmi akong namimibi, nagkakanta nin mga awit na pang-Kahadian, asin iniisip-isip ko man kun paano ako maghuhulit pagluwas ko.

Mantang nasa presuhan asin iniinterogar, kinurahawan ako kan imbestigador: “Dai mahahaloy, rurunuton mi kamo arog sa mga kino!” Nagsimbag ako: “Sinabi ni Jesus na an maugmang bareta kan Kahadian IHUHULIT sa gabos na nasyon, asin mayong makakapapundo kaiyan.” Dangan, naggamit nin ibang taktika an imbestigador. Pinurbaran niyang kumbinsiron akong talikdan an relihiyon ko, arog kan sinambit sa kapinunan. Kan dai mag-aser an mga pananakot asin mga pangungumbinsir, sinentensiyahan ako nin pitong taon na puwersahan na pagtrabaho sa sarong kampo harani sa siyudad nin Saransk. Kan pasiring sa kampo, naaraman kong namundag na an ikaduwa ming aking babayi, si Olga. Dawa dai ko kaibanan an agom ko saka an mga aki, nakakaranga sako pag iniisip-isip ko na nagdadanay kami ni Maria na maimbod ki Jehova.

Taon-taon, nagduduman si Maria sa Saransk tanganing bisitahon ako, dawa inaabot nin 12 aldaw an pagbiyahe sa tren haling Tulun asin pabalik. Kada taon, dinadarahan niya ako nin bagong padis nin bota. Nakatago sa mga takon kaiyan an bagong mga isyu kan An Torrengbantayan. Nagin espesyal na marhay an sarong pagdalaw niya huling kaiba niya an duwa ming aking babayi. Talagang ugmahon akong mahiling asin makaibanan sinda!

Kan 1966, pinaluwas na ako sa kampo dangan nagbalyo kaming apat sa siyudad nin Armavir, harani sa Black Sea. Diyan na ipinangaki an mga aki ming lalaki na si Yaroslav asin Pavel.

Dai nahaloy rinekisa na man kan mga opisyal kan KGB an samuyang harong para makahiling nin mga literatura na basado sa Bibliya. Nagpaparahanap sinda  maski sain, dawa sa mga pambahog nin baka. Sa saro sa mga pagrekisang iyan, grabe an ganot kan mga opisyal huli sa mainiton na panahon. Maalpugon man an mga uniporme ninda. Nahirak si Maria, huling ginigibo man sana kan mga ini an ipinagbuot sa sainda. Kaya, tinawan niya sinda nin juice saka panghali nin alpog pati nin tubig na nasa sadit na planggana saka mga tuwalya. Paghaloy-haloy, nag-abot an hepe ninda asin iinistorya kan mga opisyal an kabuutan na ipinahiling sa sainda. Kan pahali na an mga ini, nakangirit na nagpaaram samo an hepe. Nakakaugmang mahiling an marahay na resulta na puwedeng ibunga kun hinihinguwa niyatong “padagos na daugon nin marahay an maraot.”​—Roma 12:21.

Sa ibong kan mga pagrekisa, padagos kaming naghulit sa Armavir. Nagtabang man kami sa sarong sadit na grupo nin mga parahayag sa karaning banwaan na Kurganinsk. Naugma ako kan maaraman ko, na ngunyan igwa na nin anom na kongregasyon sa Armavir asin apat sa Kurganinsk.

May mga panahon man na nagluya an samuyang kaigutan sa paglilingkod ki Jehova. Pero, nagpapasalamat kami sa saiya huling ginamit niya an maimbod na mga brother tanganing itanos kami asin pakusugon sa espirituwal. (Sal. 130:3) Dakulang pagbalo man samo an maglingkod na kaiba an mga nagin miyembro kan mga kongregasyon na dai mi aram mga espiya palan kan KGB. Kun hihilingon, maiigot saka aktibo sinda sa ministeryo. An iba ngani sa sainda natawan pa nin mga paninimbagan sa organisasyon. Pero sa paglihis nin panahon, nadiskubre mi kun ano talaga sinda.

Kan 1978, kan 45 anyos na si Maria, nagbados giraray siya. Huling may hilang siya sa puso, natakot an mga doktor na tibaad mameligro an buhay niya kaya pinurbaran ninda na kumbinsiron siyang ipalaglag an aki. Dai nagtugot si Maria. Kaya an ginibo kan ibang mga doktor sinundan ninda si Maria dawa magsain siya sa ospital asin may dara sindang hiringgilya tanganing ineksiyunan siya asin mangaki dawa bako pang panahon. Para maprotektaran an aki, nagdulag si Maria sa ospital.

Ipinagbuot kan KGB na maghali kami sa siyudad na iniistaran mi. Kaya, nagbalyo kami sa sarong baryo harani sa siyudad nin Tallinn sa Estonia, na sakop kaidto kan USSR. Sa Tallinn, ipinangaki ni Maria an aki ming si Vitaly na sarong makusog na umboy, kabaliktaran kan sinabi kan mga doktor.

Pagkatapos, haling Estonia nagbalyo na man kami sa sadit na baryo nin Nezlobnaya sa timog na parte kan Russia. Maingat kaming naghuhulit sa kataraid na mga banwaan na may mga resort, na dinudumanan nin mga tawo hali sa manlain-lain na parte kan nasyon. Nagdidiyan sinda para kumusog an saindang hawak, pero an nagkapira sa sainda naghahali dara an paglaom na mabuhay na daing katapusan!

Hininguwa ming itadom sa samong mga aki an pagkamuot ki Jehova asin an pagmawot na paglingkudan siya. Parati ming iniimbitaran sa harong an mga tugang na puwedeng magkaigwa nin marahay na impluwensiya sa samong mga aki. Saro sa regular na nagbibisita sa samo an tugang kong si Grigory, na nagin paraataman nin sirkito puon 1970 sagkod 1995. Gustong-gusto mi pag yaon siya ta mahilig siyang magpangisi saka pirming maugma. Pag may mga bisita kami, nagkakawat kami nin mga Bible game, kaya gustong-gusto kan mga aki mi an mga istorya sa Bibliya.

Kan 1987, nagbalyo an aki kong si Yaroslav sa siyudad nin Riga sa Latvia, kun sain mas libre siyang  makakapaghulit. Pero kan magsayuma siyang magserbi sa militar, sinentensiyahan siya nin saro may kabangang taon na pagkapreso asin ibinurubalyo siya sa siyam na presuhan. An mga inistorya ko sa saiya na mga naeksperyensiyahan ko sa presuhan nakatabang sa saiya na makatagal. Pag-abot nin panahon, nagpayunir siya. Kan 1990, an aki ming si Pavel na 19 anyos kaidto, gusto man na magpayunir sa Sakhalin na sarong isla sa norteng parte kan Japan. Kan inot, habo ming tugutan siya. May 20 parahayag sana sa bilog na isla, asin labing 9,000 kilometros an rayo kaiyan samo. Pero nagtugot man giraray kami, asin marahay an nagin resulta kan desisyon ming iyan. Dakul na tawo duman an nag-ako kan mensahe kan Kahadian. Pirang taon pa sana, nagin walo na an kongregasyon duman. Naglingkod si Pavel sa Sakhalin sagkod kan 1995. Kan panahon na iyan, an nguhod mi na sanang aking si Vitaly an kaiba mi sa harong. Puon kan aki pa siya, gustong-gusto na niya an pagbasa nin Bibliya. Kan siya 14 anyos na, nagpayunir siya, asin magkaiba kaming nagpayunir sa laog nin duwang taon. Nakakaugmang panahon idto. Kan siya 19 anyos na, naghali siya tanganing maglingkod bilang espesyal payunir.

Kaidtong 1952, sarong opisyal kan KGB an nagsabi ki Maria: “Anong gusto mo, talikdan an relihiyon mo o mapreso nin sampulong taon? Pagluwas mo, gurang ka na saka solo-solo.” Pero kabaliktaran kaiyan an nangyari. Namatian mi an pagkamuot kan satong maimbod na Diyos na si Jehova, kan samong mga aki, asin kan dakul na tawo na nagkapribilehiyo kaming tabangan na mahanap an katotoohan. Nagkaoportunidad man kami ni Maria na madumanan an mga lugar na diyan naglingkod an samuyang mga aki. Nahiling mi kun gurano kanagpapasalamat an mga natabangan kan mga aki mi na makanuod dapit ki Jehova.

Kan 1991, legal nang minidbid an gibuhon kan Mga Saksi ni Jehova. Dahil kaiyan, nagin mas mahigos an mga tugang sa paghuhulit. Nagbakal pa ngani an kongregasyon mi nin sarong bus tanganing madumanan mi an mga kataraid na banwaan asin baryo kada Sabado asin Domingo.

Maugma ako ta si Yaroslav saka an agom niyang si Alyona, asin si Pavel saka an agom niyang si Raya, naglilingkod sa Bethel mantang si Vitaly man saka an agom niyang si Svetlana, nasa pansirkitong gibuhon. An samong pinakamatuang aking babayi na si Irina, asin an saiyang pamilya nakaistar sa Alemania. An agom niyang si Vladimir, asin an tulo nindang aki gabos mga elder. An aki ming si Olga nakaistar sa Estonia asin regular na nag-aapod sako. Makamumundo, kan 2014, nagadan an namumutan kong agom na si Maria. Hinahalat-halat ko nang mahiling siya giraray pag binuhay na siya liwat! Nakaistar ako ngunyan sa siyudad nin Belgorod, asin an mga tugang digdi talagang dakulang tabang sa sako.

Sa paglilingkod ko ki Jehova nin dakul na taon, nanudan ko na may kaibang pagsakripisyo an pagpadanay nin integridad pero an panglaog na katuninungan na iriniribay diyan ni Jehova sarong kayamanan na nakakalabing marhay an halaga. Dai ko linalauman na arog kaini kadakul na mga bendisyon an aakuon mi ni Maria huli sa pagdadanay ming maimbod. Bago an pagbagsak kan USSR kan 1991, labing 40,000 sana an parahayag. Ngunyan, labi nang 400,000 an parahayag sa mga nasyon na dating kabtang kan Unyon Sobyet! Ngunyan, 83 anyos na ako asin padagos na naglilingkod bilang elder. An tabang ni Jehova pirming nagtao sa sako nin kusog tanganing makatagal. Iyo, talagang binendisyunan akong marhay ni Jehova.​—Sal. 13:5, 6.