1. Sain hali an satong kakayahan na magtaram?

 AN SATONG kakayahan na magtaram regalo hali sa satong mamumuton na Diyos. Pagkalalang mismo sa inot na tawong si Adan, kaya niya nang magtaram para makikomunikar sa saiyang Ama sa langit. Kaya man niyang pahiwason an saiyang bokabularyo paagi sa pag-imbento nin bagong mga tataramon. Ginamit ni Adan an kakayahan na iyan para gibuhon an saiyang asignasyon na pangaranan an gabos na hayop. (Gen. 2:19) Asin siguradong ugmahon siya kan makipag-ulay siya sa inot na pagkakataon sa saro pang tawo—an saiyang magayon na agom, si Eva!—Gen. 2:22, 23.

2. Paano ginamit sa salang paagi an kakayahan na magtaram kaidto asin ngunyan?

² Dai nahaloy, ginamit sa salang paagi an regalo na kakayahan na magtaram. Nagputik si Satanas na Diyablo ki Eva, asin an kaputikan na iyan nagresulta sa kasalan nin tawo asin pagkabakong perpekto. (Gen. 3:1-4) Ginamit ni Adan sa salang paagi an regalong kakayahan na magtaram kan ibasol niya ki Eva—asin pati ngani ki Jehova—an sadiri niyang mga sala. (Gen. 3:12) Nagputik si Cain ki Jehova pagkatapos niyang gadanon an tugang niyang si Abel. (Gen. 4:9) Pag-abot nin panahon, an gikan ni Cain na si Lamec naggibo nin sarong tula na nagpapahiling kun gurano kadahas an kinaban na kinabuhayan niya kaidto. (Gen. 4:23, 24 ) Kumusta man sa kinaban ngunyan? May mga pulitiko na dai na nag-aalangan na magmuda sa publiko. Saka bihiraon na lang an mga pelikula na mayong halong maraot na lengguwahe. An mga estudyante nakakadangog nin mga muda sa eskuwelahan, tapos an mga adulto nababantad diyan sa pigtatrabahuhan ninda. Nakakamundo,  an lakop na paggamit nin maraot na lengguwahe ngunyan nagpapahiling sana na paraot na nin paraot an mga pamantayan sa moral saka an pagtaram kan kinaban.

3. Anong peligro an kaipuhan tang likayan, asin ano an pag-uulayan ta sa artikulong ini?

³ Kun dai mag-iingat, tibaad matuod na kitang makadangog nin maraot na lengguwahe asin magtaram na man kita kaiyan. Siyempre, bilang mga Kristiyano, gusto tang paugmahon si Jehova, asin kalabot diyan bako lang an dai pagtaram nin maraot na lengguwahe. Gusto tang gamiton an pambihirang regalong kakayahan na magtaram sa marahay na paagi—para umawon an satong Diyos. Sa artikulong ini, pag-uulayan ta kun paano ta magigibo iyan (1) sa ministeryo, (2) sa mga pagtiripon kan kongregasyon, asin (3) sa satong mga pakikipag-ulay sa aroaldaw. Pero pag-ulayan ta nguna kun taano ta mahalaga ki Jehova an satong pagtaram.

4. Uyon sa Malakias 3:16, taano ta mahalaga ki Jehova an satong pagtaram?

⁴ Basahon an Malakias 3:16. Sa hiling mo, taano daw ta isusurat ni Jehova sa saiyang “libro nin girumduman” an mga pangaran kaidtong an pagtaram nagpapahiling na may pagkatakot sinda saiya asin na naghuhurop-hurop sa saiyang pangaran? Ihinahayag kan satong pagtaram an laog kan satong puso. Sinabi ni Jesus: “Sa kapanuan kan puso nagtataram an nguso.” (Mat. 12:34) Mahihiling sa mga pinipili tang pag-ulayan kun gurano ta kanamumutan si Jehova. Asin gusto ni Jehova na an mga namumuot saiya mabuhay nin maugma sa bagong kinaban sagkod pa man.

5. (a) Paano konektado sa satong pagsamba an satong pagtaram? (b) Arog kan mahihiling sa ritrato, ano an lilikayan ta kun manungod sa satong pagtaram kun gusto tang mapaugma si Jehova?

⁵ An satong pagtaram may epekto sa kun baga aakuon o dai ni Jehova an satong pagsamba. (Sant. 1:26) An iba sa mga dai namumuot sa Diyos nagtataram sa agresibo, nakakakulog, saka mapalangkaw na paagi. (2 Tim. 3:1-5) Siguradong habo tang magin arog sainda. Gustong-gusto tang mapaugma si Jehova paagi sa satong pagtaram. Alagad mauugma daw sato si Jehova kun magalang saka mabuot an satong pagtaram pag nasa Kristiyanong mga pagtiripon asin ministeryo pero makulog saka bakong  mamumuton an satong pagtaram pag nakikipag-ulay sa mga kapamilya pag mayong ibang tawo?—1 Ped. 3:7.

6. Ano an nagin resulta kan marahay na pagtaram ni Kimberly?

⁶ Pag ginagamit ta sa marahay na paagi an regalong kakayahan na magtaram, ipinapahiling niyato na parasamba kita ni Jehova. Tinatabangan ta an mga tawo sa palibot ta na malinaw na mahiling an pagkakaiba kan “naglilingkod sa Diyos saka kan dai naglilingkod sa saiya.” (Mal. 3:18) Hilingon kun paano iyan nagin totoo sa sarong sister na si Kimberly. b Nagin kapartner niya sa sarong project sa hayskul an saro niyang kaklase. Narisa kan kaklase niya na ibang-iba si Kimberly sa iba pa nindang kaklase. Dai siya nagtataram nin maraot manungod sa kapwa niya, mabuot siyang magtaram, saka dai siya nagmumuda. Huli kaiyan napahanga saiya an saiyang kaklase asin nag-uyon ini na magpa-Bible study ki Kimberly. Siguradong nauugma si Jehova pag nagtataram kita sa paaging nakakadagka sa mga tawo sa katotoohan!

7. Sa paanong paagi gusto mong gamiton an regalo nin Diyos na kakayahan na magtaram?

⁷ Gabos kita gustong magtaram sa paaging magtatao nin onra ki Jehova asin mas makakaparani sa sato sa mga tugang. Kaya pag-ulayan ta ngunyan an nagkapirang praktikal na paagi na padagos kitang magigin “halimbawa . . . kun manungod sa pagtaram.”

8. Sa ministeryo, anong halimbawa an itinao sato ni Jesus kun manungod sa paggamit kan kakayahan na magtaram?

⁸ Magtaram nin may kabuutan asin paggalang dawa nakakapaanggot an sitwasyon. Sa panahon kan ministeryo ni Jesus, inakusaran siyang makiarak, pasluon, alipores kan Diyablo, dai nag-uutob kan Sabbath, saka paralanghad pa ngani sa Diyos. (Mat. 11:19; 26:65; Luc. 11:15; Juan 9:16) Alagad, dai nagbalos si Jesus nin anggot na mga tataramon. Arog ni Jesus, dai man kita dapat magbalos dawa pa tinaraman kita nin maraot. (1 Ped. 2:21-23) Siyempre, bakong madaling magin mabuot sa arog kaiyan na sitwasyon. (Sant. 3:2) Ano an makakatabang?

9. Ano an makakatabang sa sato na kontrulon an satong pagtaram pag naghuhulit?

⁹ Dai magpokus sa maraot na sinabi kan kagharong. Sinabi nin sarong brother na si Sam, “Hinihinguwa kong isaisip na kaipuhan na marhay kan kagharong na madangog an katotoohan asin na may potensiyal siyang magbago.” Kun minsan anggot man sana an kagharong ta tibaad bakong marahay an aldaw niya. Pag nakatagbo kita nin sarong tawong anggot, puwede tang arugon an ginigibo kan sister na si Lucia. Puwede kitang mamibi nin halipot, na hinahagad ki Jehova na tabangan kitang magdanay na kalmado asin dai makataram nin ano man na makulog o daing galang.

10. Uyon sa 1 Timoteo 4:13, ano dapat an pasuhan niyato?

 ¹⁰ Magin mas epektibong paratukdo. Sarong mahusay na Kristiyanong ministro si Timoteo, pero kaipuhan niya pa man giraray na padagos na pauswagon an saiyang pagtutukdo. (Basahon an 1 Timoteo 4:13.) Paano kita magigin mas epektibong paratukdo sa ministeryo? Dapat kitang mag-andam na marhay. Marahay na sana ta igwa kitang manlain-lain na kasangkapan na makakatabang sato na magin mas mahusay na paratukdo. May makukua kang makakatabang na mga impormasyon sa brosyur na Magin Mahusay sa Pagbasa Asin Pagtutukdo asin sa seksiyon na “Magin Andam sa Ministeryo” kan An Satong Kristiyanong Pamumuhay Asin Ministeryo—Workbook Para sa Pagtiripon. Inaaprobetsaran mo daw an mga publikasyon na iyan? Pag nag-aandam kitang marhay, dai kita gayong ninerbiyuson saka mas makakataram kita nin may kumpiyansa.

11. Ano an ginibo nin nagkapirang Kristiyano para magin mas mahusay na paratukdo?

¹¹ Magigin man kitang mas mahusay na paratukdo paagi sa pag-obserbar asin pakanuod sa mga tugang sa kongregasyon. Si Sam, na sinambit kasubago, hinahapot an saiyang sadiri kun taano ta mahusay na paratukdo an sarong brother o sister. Pinag-aadalan niya an saindang pamamaagi asin hinihinguwa niyang arugon sinda. Pigdadangog na marhay kan sister na si Talia kun paano binibilog kan mahusay na mga ispiker an saindang mga pampublikong pahayag. Paagi kaiyan, nakanuod siya kun paano ipapakipag-ulay saka ipapaliwanag an mga tema na parating ihinahapot kan mga tawo sa ministeryo.

12. Sa ano nadidipisilan an iba?

¹² Gabos kita may maikokontribwir para magin mapanggana an mga pagtiripon kan satong kongregasyon paagi sa makusog na pagkanta asin pagtao nin pinag-andaman na marhay na mga komento. (Sal. 22:22) May mga nadidipisilan na mag-iba sa pagkanta o magkomento sa mga pagtiripon. Arog ka daw kaiyan? Kun iyo, magigin interesado kang maaraman kun ano an nakatabang sa iba na mapangganahan an saindang takot.

13. Ano an puwedeng makatabang saimo na magkanta nin bilog na puso sa mga pagtiripon?

¹³ Magkanta nin bilog na puso. Pag nagkakanta kita kan satong mga kantang pang-Kahadian, an satong pagmawot na umawon si Jehova an dapat na panginot na pokus ta. Para sa sister na si Sara, bako siyang matibay magkanta. Pero gusto niyang umawon si Jehova paagi sa pagkanta. Para magibo iyan, pinag-aandaman niya man an pagkanta pag nag-aadal siya para sa pagtiripon. Pinapraktis niya an mga kanta saka pinag-iisipan niya kun paano konektado an liriko kaiyan sa temang pinag-uulayan. “Nakakatabang iyan sako na mas magpokus sa kinakanta ko kisa sa boses ko,” an sabi niya.

14. Kun surupgon ka, ano an makakatabang saimo na makapagkomento sa mga pagtiripon?

 ¹⁴ Magkomento pirmi. An totoo, posibleng dipisilon ini para sa iba. “Grabe an nerbiyos ko pag kaipuhan kong magtaram sa publiko, dawa ngani dai iyan naririsa kan iba ta sa parati kalmado an boses ko,” an sabi ni Talia, na sinambit kasubago. “Kaya masakiton para sako an magkomento.” Pero dai iyan tinugutan ni Talia na makaulang saiya na magkomento. Pag nag-aandam siya para sa pagtiripon, isinasaisip niya na an inot na komento dapat na halipot asin direktang simbag sa hapot. Sinabi niya: “Buot sabihon, okey lang kun an simbag ko halipot, simple, saka direkta sa punto ta iyo man talaga iyan an simbag na gusto kan nagkokondukta.”

15. Ano an dapat tang girumdumon kun manungod sa satong mga komento?

¹⁵ Maski an mga Kristiyano na bako man talagang surupgon tibaad mag-alangan kun minsan na magkomento. Taano? An sister na si Juliet nagsabi, “Minsan nag-aalangan akong magkomento ta nahahadit ako na ’baad simplehon saka bakong magayon an komento ko.” Pero girumdumon na gusto ni Jehova na itao ta an pinakamarahay na komento na kaya ta. c Pinapahalagahan niyang marhay an satong determinasyon na umawon siya sa mga pagtiripon kan kongregasyon asin na dai tugutan na makapugol sato an satong takot.

16. Anong klase nin pagtaram an dapat tang likayan?

¹⁶ Likayan an gabos na klase nin “mapang-insultong pagtaram.” (Efe. 4:31) Arog kan sinambit na, an sarong Kristiyano dai dapat nagmumuda. Alagad may mga pagtaram na dai ta naririsa na nakakakulog na palan sa iba asin kaipuhan ta man na likayan an mga iyan. Halimbawa, kaipuhan tang likayan an pagsabi nin maraot na mga bagay manungod sa mga tawong iba an kultura, tribo, o lahi. Siguradong habo ta man na makulgan an iba huli sa sinasabi ta na puwedeng makainsulto sainda. Inadmitir nin sarong brother: “May mga beses na nakakapagtaram ako nin nakakainsulto saka sarkastikong komento na huna ko makapangirit saka okey lang, pero an totoo nakukulgan ko na palan an iba. Sa paglihis nin mga taon, dakulaon an naitabang sako ni agom ta sinasabi niya sako sa pribado pag bakong magayon an sinabi ko na nakakulog saiya o sa iba.”

17. Kauyon kan Efeso 4:29, paano ta mapapakusog an iba?

¹⁷ Magtaram sa paaging nakakapakusog sa iba. Pirming magin andam na magtao nin komendasyon imbes na magin mapagkritika o mapagreklamo. (Basahon an Efeso 4:29.) Dawa kadakul nin dapat na ipagpasalamat an mga Israelita, pirmi sindang nagrereklamo. An pagigin mapagreklamo puwedeng makaulakit sa iba. Girumdumon na an negatibong sinabi kan sampulong espiya an nagin dahilan kaya “naggurumod-gumod  an gabos na Israelita laban ki Moises.” (Bil. 13:31–14:4) Sa kabaliktaran, an komendasyon puwedeng magkaigwa nin marahayon na epekto sa gabos. Sigurado kita na dahil sa komendasyon kan mga amiga kan aking babayi ni Jefte, napakusog na marhay ini na magdanay sa asignasyon kaini. (Huk. 11:40) Si Sara, na sinambit kasubago, nagsabi, “Pag kinokomendaran ta an iba, ipinapamati ta sainda na namumutan sinda ni Jehova asin na igwa sinda nin lugar sa organisasyon niya.” Kaya maghanap nin mga oportunidad na makatao nin sinserong komendasyon.

18. Basado sa Salmo 15:1, 2, taano ta dapat kitang magtaram nin totoo, asin ano an kalabot diyan?

¹⁸ Magtaram nin totoo. Dai ta mapapaugma si Jehova kun dai kita nagtataram nin totoo. Ikinakaungis niya an gabos na klase nin pagputik. (Tal. 6:16, 17) Dawa ngani para sa dakul na tawo ngunyan normal na sana an pagputik, linilikayan ta iyan ta sinasabi ni Jehova na sala iyan. (Basahon an Salmo 15:1, 2.) Siyempre, dai kita nagsasabi nin bakong totoo, pero linilikayan ta man na tuyong dayaon an iba paagi sa dai pagsabi kan bilog na katotoohan.

19. Sa ano pa kita dapat mag-ingat?

¹⁹ Likayan an pagpalakop nin tsismis. (Tal. 25:23; 2 Tes. 3:11) Si Juliet, na sinambit kasubago, ipinaliwanag kun ano an epekto saiya nin tsismis. Sinabi niya: “Nakakapaluya nin buot an pagdangog sa tsismis, saka huli kaiyan nawawara an tiwala ko sa tawong nagtsitsismis. Ta siyempre, dai ko aram, ’baad ako na man an sunod na itsismis niya.” Kun marisa mo na an urulay nagigin tsismis na, ibalyo an tema sa positibong bagay.—Col. 4:6.

20. Ano an determinado mong gibuhon sa saimong kakayahan na magtaram?

²⁰ Dahil nabubuhay kita sa kinaban na lakop an paggamit nin maraot na lengguwahe, dapat na pagmaigutan tang siguraduhon na nakakapaugma ki Jehova an satong pagtaram. Tandaan, an kakayahan na magtaram regalo ni Jehova, asin mahalaga saiya kun paano ta iyan ginagamit. Bebendisyunan niya an satong sinserong mga paghihinguwa na gamiton an satong kakayahan na magtaram sa marahay na paagi sa ministeryo, sa mga pagtiripon, saka sa satong mga pakikipag-ulay sa aroaldaw. Pag mawara na an impluwensiya kan bakong diyosnon na sistemang ini nin mga bagay, magigin mas madali na nanggad sa sato na tawan nin onra si Jehova paagi kan satong kakayahan na magtaram. (Jud. 15) Mantang dai pa iyan nangyayari, magin determinado na paugmahon si Jehova paagi kan “mga sinasabi kan [saimong] nguso.”—Sal. 19:14.