Imahinara an eksenang ini: Kan parani na su duwang lalaking kaeskuwela ni Brian, bigla na sana siyang ninerbiyos. Ining semanang ini, duwang beses na siyang pigpipirit nindang magsigarilyo. Pantulo na ini.

Nagtaram su saro:

Kuminindat ini pagsabi nin “barkada,” tapos may kinua sa bulsa saka iinabot ki Brian.

Nahiling ni Brian na sigarilyo an iinaabot sa saiya. Lalo pang ninerbiyos si Brian.

Kun ika si Brian, ano an gigibuhon mo?

Aram daw talaga kan mga kaeskuwelang idto ni Brian an ginigibo ninda? Talaga daw na ginusto ninda iyan? Posibleng dai. An totoo, nagpadara man sana sinda sa impluwensiya nin iba. Gusto ninda na akuon sinda nin iba, kaya su kagustuhan kan mga ini an ginigibo ninda.

Sa arog kaiyan na sitwasyon, ano an gigibuhon mo para dai ka magin kapareho kan mga kaeskuwela mo asin malabanan mo an panggigipit nin iba?

1. MAGIN HANDA

   An Bibliya nagsasabi: “An alisto an isip nahihiling an peligro asin minatago, alagad an daing kabatidan nagpapadagos asin nagdudusa kan mga konsekwensiya.”—Talinhaga 22:3.

   Sa dakul na pagkakataon, puwede tang maaraman kun baga may mangyayaring problema. Halimbawa, may nahiling kang nakatarambay na sarong grupo nin mga kaeskuwela mo na nagsisirigarilyo. Kun pinaghandaan mo na an sarong problema, aram mo na an saimong gigibuhon.

2. MAG-ISIP

   An Bibliya nagsasabi: “Pagdanayon nindo an malinig na konsiyensiya.”—1 Pedro 3:16.

   Haputon an sadiri, ‘Ano daw an mamamatian ko kun susunudon ko an kagustuhan nin iba?’ Iyo, tibaad dai ka ninda habuan. Pero pagkatapos kaiyan, anong mamamatian mo? Gusto mo daw na baliwalaon na sana kun siisay ka man nanggad para sana paonrahan an mga kaklase mo?—Exodo 23:2.

3. MAGDESISYON

   An Bibliya nagsasabi: “An madunong nag-iingat.”—Talinhaga 14:16.

   Maabot an panahon na kaipuhan tang gumibo nin mga desisyon asin dadarahon ta an mga resulta kaiyan sagkod na kita nabubuhay. Sinasambit sa Bibliya an mga lalaking arog ni Jose, Job, asin Jesus, na naggibo nin tamang desisyon sa buhay ninda. Sinasambit man diyan si Cain, Esau, asin Judas, na naggibo nin salang desisyon. Ika, anong gigibuhon mo?

An Bibliya nagsasabi: “Gumawi kang may kaimbudan.” (Salmo 37:3) Kun aram mo na an magigin resulta asin nakapagdesisyon ka na, madalion na sana para sa saimo na manindugan—asin magigin maugma ka.

Dai ka maghadit—dai mo man kaipuhan na sermonan an mga kaeskuwela mo. Magsabi ka sana nin DAI basta may paninindugan, tama na iyan. O para maaraman ninda na dai ka ninda mapipirit, puwede mong sabihon:

• “Dai na nindo ako iiba diyan!”

• “Dai ako puwede kaiyan!”

• “Aram man baga nindong dai ako puwede kaiyan!”

Mahalagang magsayuma tulos na may paninindugan. Kun magibo mo iyan, tibaad magngalas ka dahil mapundo man sana palan sinda tulos!

Paano kun pigtutuya ka nin iba? Paano kun sabihon nindang, “Ano takot ka?” Pag pigtutuya ka nin arog kaiyan, piggigipit ka lang ninda. Ano an gigibuhon mo? May duwa kang puwedeng gibuhon.

• Puwede mong akuon an panunuya saimo. (“Iyo tama kamo, takot ako!” Tapos sabihon sana an dahilan mo.)

• Puwede mong ibalik sa sainda an panggigipit ninda. Sabihon an dahilan kan pagsayuma mo, dangan paisipon mo sinda. (“Huna ko aram nindong nakakaraot an pagsigarilyo!”)

Kun dai sinda magpundo sa panunuya, humali ka na sana! Tandaan, pag naghaloy ka lalo ka lang gigipiton. Pag naghali ka, ipinapahiling mong habo mong baguhon ka ninda.

An totoo, dai ka makakaiwas sa panggigipit nin iba. Pero makakapagdesisyon ka kun ano an gusto mong gibuhon, makakapanindugan ka, asin makokontrol mo an saimong buhay. Kaya, ika talaga an madesisyon!—Josue 24:15.