1. Gini wenehe Yekova abandaha tipa aboro gbia undo ti ni?

YEKOVA nga gu ‘Mbori duna unga,’ gu gako pangbanga nafu unga fu aboro ko aima bandaha. Na si nika nyeanye kindi, mbiko “gu pai nga ga Mbori, du na unga, nikanye anye kindi.” (1 Pet. 1:23-25) Nairiwo gu tambuahe du ani nani tipa banda Yekova ngbatunga nyanyaki apangbanga wa gure rogo Fugoko nga Ziazia Kekeapai!

2. Ginihe Mbori abandaha rogo Fugo tipa aboro mangisunge nani?

² Mbori aima banda rimoko rogo Fugoko tipa aboro nimangisunge nani. Ziazia Kekeapai fura tipa “Yekova Mbori” rogo gu pangbanga du tipa “pa enga ngbangbaturũ na kpotosende.” (Bam. P. 2:4) Rimo Mbori adu nikekehe bara dunguhe tigu mbia naadu na Agu Arugute Naadu Bawe ti ni. Nikpiapai, bambata rugute atona na agu afugo nga: ‘Mi nga Yekova nga gamo Mbori.’ (Gate 20:1-17) Satana amangi ome nibakerehe tipa ka nyasa riipa Ziazia Kekeapai ka ani iningo rimo Mbori ya, ono Mbori aambunga gene fuko tipa ko gbarasi paha te.—Tam. 73:28.

3. Wa vura duhe nga iraira yugopai ima nge tipa Mbori, ginihe Mbori abandaha?

³ Yekova abanda rengo a rogo Fugoko nga Ziazia Kekeapai. Wa vura duhe nga dungu iraira ayugopai ima nge tipa Mbori rogo zegino, ani na ngbarago nga Mbori ima fu gu imarago nga ga toro furani gbiati rengo. (Oni gedi Atambuahe 43:3, 4.) Baraho dungu aboro ata ni rogo bitimo, ani na ngbarago kaa ta rogo gu imarago nga ga toro Mbori nafuhe furani.—1 Yo. 1:6, 7.

4, 5. Gini rimo ani agbiaha natona rogo gu garã nangia 1931?

⁴ Wangia ani aKristano, ani na nyanyakipa aũkumbo berani. Ũkumbo nga guhe naatanga ti gene ngbatunga boro. Gu gaani ũkumbo nga ga toro nakoda gu  ndikidi inohe ani agbiaha rogo Fugo Mbori yo na gu wene giarogo rengo yo du tipa ko gbiati gako ringbisapai. Ko irisi rani nga aboro i niyambu rani ti rimoko.

⁵ Ani adi gu rimo re ti regbo gu bakere dunguratise namangi rogo gu gbata nga Columbus, Ohio, Amerika yo rogo 1931. Ti regbo gu bakere dunguratise re, kekepai adu yo nga “JW” rogo pa-Ngirisi. Wirinarani sa ayaa: “Aboro aawakana gupai gu kekepai nga JW re arukubaha.” I aaberãha ya si nga “Just Wait” watadu “Just Watch,” du rogoyo nga mo pidi watadu mo ngere. Aboro anaayamba rani mbata nga Abawiriki Ziazia Kekeapai (Bible Students), ono rogo Banduru 26 rogo 1931 Rago Poso, agu aboro naadu pati gu bakere dunguratise re aidipa gu rimo nga aDezire Yekova (Jehovah’s Witnesses). Rago aima ngba ti aboro na gu rimo i adihe rogo Ziazia Kekeapai re. (Oni gedi Yesaya 43:12.) Wirinarani sa ayaa: “Bangire agonga tigu iˈiriwo tangba na tabee naadu pati gu dunguratise re te.” Rago aangbanga ti aboro na gu rimo re rogo zegino te, ono Mbori ima undo rani ani ki mangisunge nani tipa agarã niima susa Muambe Bawe. Nairiwo gu bawene momu nga ani duni aDezire Yekova re!

6. Gu gaani ũkumbo nga ga toro nakoda gini ngbatunga nyanyakipa pangbanga?

⁶ Gu kura gaani ũkumbo nga ga toro nakoda gu ruru apangbanga du rogo Ziazia Kekeapai tipa gu ga Mbori amoyambu nadumbata. Nikpiapai, ani bingo gupai naadu tipa Abarayama, Yisaka, na Yakobo. Si nawira wa gi iriˈiripa abaakumba re, i anaasakapai asaka tipa wai rengbeyo ka fu ngbarago fu Yekova. Ngbatunga agu asakapai re du naundo gu ruru paranga nangia Yosefa ka ko kodinga ba ka ‘ingapai kuti Mbori’ ya! (Bam. P. 39:7-9) Rogo bambata sa kama agarã, aKristano anaayugopai ayugo fu akurayo tipa Mbori. Dagba agu apai i anaayugoho re, gu kuraha nga pa Ga Gbia Riahe nga gu Pauro afura tipaha fu gu dungurati nangia ga aKristano. (1 Kor. 11:2, 23) Areme, dungu apai duho si aida ani inipai tipaha tipa ka irisombori “ni toro na rengo” a wa duhe rogo Fugoko yo. (Oni gedi Yoane 4:23, 24.) Ziazia Kekeapai tipa ka undo aboro i gbia ndikidi giarogopai yo, ono kina rani gbe nga ga Yekova amoyambu nabihe na nyanyakipaha.

7. Gu gaani ũkumbo nga ga toro nakoda gini wene kidohe?

⁷ Papara gu gaani ũkumbo nga ga toro nakoda gu dungu apangbanga nakura nga gu nayugo gupai nga Yekova na kina rani. (Tam. 118:7) Gipai re nasa rani ani du nibandabanda rani zavura ho aboro arungosi rani ni vurũ. Gu kidohe du rogo Yesaya 54:17, si nga gu kurapai berewe nangarasa rani tipa gu gaani ũkumbo nga ga toro re, si nayaa: “‘Gu ũvura i ka  mbakada ha kuti ro si adía nga be ro wa sa te, gu mirã aboro dunduko nikazinga kuti ro rago sarangbanga mo akíta ngbanga ha akita. Gere nga gu pai nikadu tipa agu amoyambu nga ga Yekova yo, na gayo rurupai nga gu du mbiko re, mi nga Yekova poi wo.’” Satana na gako aũvura dũ, ko arengbanga ka nyasa riipa rani wagu sa te.

8. Ginipai ani nika wisigoho rogo gi kekeapai re na gu ngbefuoho?

⁸ Satana aima asada ka nyasa riipa Fugo Mbori, ka dia rimoko kusayo, na ka gberesa pa rengo. Ono gene aadunga beko te, bambiko Yekova aima bandaha. Rogo gi kekeapai re na gu ngbefuoho, ani nika bi (1) wai Yekova abanda Fugoko; (2) wai Yekova amangi ome tipa rimoko du nibandabandaha; na (3) wai gu du Barani du ngbangbaturũ yo nibaenge rengo na nibabandaha.

9-11. Gini akpiapai nayugo gupai nga Ziazia Kekeapai aima bata be pa gbarasaha?

⁹ Aboro amangi ome tipa ka gbarasa Ziazia Kekeapai, ono Yekova ki ima bandaha. Gu Kanisa Nga ga Akatoriko amangi ome tipa ka za aboro ka i gedinga Ziazia Kekeapai ya. Papa ape gupai nga si nigbegberẽpai aboro gedi Ziazia Kekeapai. Rogo gu garã nangia 1242, Kanisa arũ ndiko nga i zo agu aZiazia Kekeapai dunduko du rogo agu afugo rengbe aboro arengba ka giatiyo nani. Kusa, ngbatunga diaberã wakina gure amangi kodihe na gu diaberã apapa adihe rogo agu agarã nangia 1816, 1824, na 1832.

¹⁰ Wa aboro avura asada ka gbarasa Ziazia Kekeapai, Yekova aima bandaha. Bara rogo gu garã nangia 1382, John Wycliffe na abakureako akusi bambata Ziazia Kekeapai rogo pa-Ngirisi. Gu kura basa fugo Ziazia Kekeapai nangia William Tyndale, i aimiko rogo gu garã nangia 1536. Fuo i voko kuti ngua, ko ata ngbako ki yaa, “Gbia, mo zaki bangiri gu bakindo nga ga ringara aNgirisi ko.” Fuani, i ki kpira goko yo na ki zo ko.

¹¹ Ziazia Kekeapai aima bata be agu aboro naida ka gbarasaha. Nikpiapai, rogo 1535, Miles Coverdale asa Ziazia Kekeapai kurogo pa-Ngirisi. Coverdale amangisunge na gu Ziazia Kekeapai Tyndale asaha tipa ka sa gu kura apapara gako Ziazia Kekeapai kutini, na ko asa gu kuraha kuti pa-Tiriani gbiati gu Martin Luther asaha rogo pa-Germani. Areme, ani na gu Ziazia Kekeapai nga New World Translation of the Holy Scriptures. Ani na ngbarago tipaha mbiko si nafura ziazia, niruruhe na kidu taata tipa boro mangisunge nani gene tungusapai yo. Ani na ngbarago nga ome adaimona watadu gu nga ga aboro aakánga na Yekova ti banda Fugoko te.

12. Gini bawenepai gu Ziazia Kekeapai nga New World Translation amangihe tipa ka banda rimo Mbori?

¹² Yekova abihe nga si naida rimoko du nibandabandaha rogo Fugoko yo. Nibi gipai re, gu Ziazia Kekeapai nga New World Translation ima ngba nibakerehe gbe. Rogo gaha tonatona afugo, agu aboro naasaha akepai ki yaa: “Gu wenepai du tipa gi sasa fugo re nga si karaga rimo Mbori kurogo agu aba dunduko si aidaha rogoho rogo pa-Ngirisi yo. I mangisunge na gu rimo rogo pa-Ngirisi yo nga Jehovah (Yekova) nga gu badungu aboro aima idapaha, na bangehe nga 6,973 rogo kuru Ndiko na rogo Vovo Ndiko nga 237.” Gi Ziazia Kekeapai re kinaho awere, na gu nga Vovo Ndiko, si rogo afugo niima susa 116, na bange gu i nakusihe nga 178,545,862.

13. Tipagine rengbe ani ti ni ka ya aboro aima ino rimo Mbori tona kinaho aboro aenge ni?

¹³ Aboro aima ino rimo Mbori tona kina tigu regbo aboro aenge ti ni. Adamu na Eva aima inoho, na i aima mangasunge nani. Ho Ama abasasangba bako ni nangia Noa fuo Ime Akangbii, bako ayaa: ‘Sambuahe du fu Yekova nga ga Seme Mbori; wiri Ama nga Kanana dú ni gako kanga.’ (Bam. P. 4:1; 9:26) Mbori nitiko ayaa: “Mi nga Yekova, gere nga rimore; mi afú nga gi taarimo fu boro te, gi tambuahe fu sese kpiahe a te.” (Yes. 42:8; 45:5) Yekova aima manga ome tipa rimoko du nibandabandaha wa ka i yuguhe a fu aboro dunduko auru kpotosende. Nairiwo gu momu du ani nani nga kaa mangasunge na gu rimo nga Yekova na kidu berewe nigako aDezire! Gure wa ka ani ayaa: “Ani dúa gaani abendere ku ari ti rimo gaani Mbori!”—Tam. 20:5.

14. Kpara kusayo ti Ziazia Kekeapai, wari rengbe ani ka gbia rimo Mbori ni berewe?

¹⁴ Kina Ziazia Kekeapai sa du na rimo Mbori rogoho te. Ani kparianga gu ga aMoaba Mbia i abihe Dhiban (Dibon) yo, amairo 13 pati Baime Tikpo ku uroyo. Gu mbia re na rimo gu bakindo aYisaraere nangia Omeri ti ni gbiati gupai gu bakindo aMoabo nangia Mesa apehe tipa sovura kuti aYisaraere. (1 Aba. 16:28; 2 Aba. 1:1; 3:4, 5) Gu ga aMoabo mbia re a na rimo Mbori nikekehe ti ni kina wai i akehe rogo pa-Ebere. Gu bangisa rimo re gu du a rogo gu waraga Lachish akehe nga gu i abihe Yisaraere yo na papara wene siakasiaka afugo ti ni.

15. Ginihe nga Septuagint, na i akusihe tipagine?

¹⁵ Agu abasafugo Ziazia Kekeapai nadumbata, i aima manga ome tipa ka banda rimo Mbori. Fuo i ga na aYudo niziziyo ku Babera yo rogo 607 M.B.K. dakuti 537 M.B.K., dunguyo aakaraganga tiyo ku Yuda yo na ku Yisaraere yo te. Rogo biata kama garã M.B.K., Aregizandaria, na Ezipeta, adani ni agu aba dungu aYudo aaraka rogoho na dunguyo kini idi na Ziazia Kekeapai rogo pa-Giriki nga gu fugo dungu aboro aapehe tigu regbo re. Rogo ue kama agarã M.B.K., Ziazia Kekeapai akuru rimoho angia Septuagint. Bete paparaha aduna rimo Yekova rogoho kina wai si adu rogo pa-Ebere.

16. Oni funga gu kpiapai nayugo pa mangasunge na rimo Mbori rogo gu buku nakuru rogo 1640.

¹⁶ Gu bambata buku nakuru fuo zio aNgirisi Amerika angia Atambuahe, na si adu na rimo Mbori rogoho. I asaha rogo pa-Ebere kurogo pa-Ngirisi. I nayambaha nga Bay Psalm Book na i akusi bambataha rogo 1640. Rimo Mbori adu rogoho rogo aba du wa Atambuahe 1:1, 2, nayaa: “boro maku” atanga rogo ga gbegberẽ aboro arugute te, “ono ní nakpinyemu gu ndiko nga ga Iehovah [Yekova].” Ka oni aida ka ino dungu apai tipa rimo Mbori, oni bi gu burosua nga The Divine Name That Will Endure Forever.

17, 18. (a) Ginihe nga rengo? (b) “Gu rengo nga ga wene pangbanga” nakoda gine?

¹⁷ Ani na ngbarago tipa ka mangisunge fu “Yekova . . . Mbori nga irarengo.” (Tam. 31:5) Ginihe nga rengo? Si nga gu rurupai du tipa pai. Rogo pa-Ebere, gu fugo nga “rengo” nakoda gupai du niruruhe gbiati gupai rengbe boro arengba ka kido kutini. Na rogo pa-Giriki, “rengo” nga gupai adunga niˈirairaha ya.

¹⁸ Yekova aima banda rengo na ki sa inohe si du kpaima na si nakio kina kumbatayo. (2 Yo. 1, 2) Gaani giarogo rengo yo nakio tooni tooni, bambiko “ga ruru aboro gene du wa gu imarago nga ga ngbawiso, nakĩ akĩ ki susi ki da ti kina bebere uru.” (Snz. 4:18) Nirengo, ani ima ida kuti gupai Yesu apehe rogo kparakpee fu Mbori ki yaa: “Ga pai nga rengo.” (Yo. 17:17) Fugo Mbori na “gu rengo nga ga wene pangbanga” rogoho, nga gu nakoda gu yugopai naabaha nga ga aKristano. (Gara. 2:14) Gipai re nakoda agu arengo du tipa rimo Yekova, gako bakere pagbia, ga Yesu motumo tumorii, zinga bekpio, gbiati ga Mbori Kindo. Ani wisigingo wai Mbori abanda rengo wa si avura du vurũ nga Satana amangi ome tipa ka gbarasapaha.

19, 20. Da nangia Nimeroda, na ginipai ko aida ka mangaha ti ragoko?

¹⁹ Fuo Ime Akangbii, aboro atona kaa pepai nga: “Wa kina Nimeroda nga nyanyaki bamangianya bara bangiri Yekova [“du niboro sogote kuti Yekova,” “NW”].” (Bam. P. 10:9) Nidu Nimeroda nibasogo Yekova Mbori, ko airiso Satana na ko adu wakina agu asogo Yesu Yesu aya fuyo wee: “Awiri Bakitingbanga nga oni nga baroni, gu nyemuhe nga ga baroni si oni akpi nyemu manga ha. Ko . . . anye nga na rengo te.”—Yo. 8:44.

²⁰ Nimeroda angia bazogo Babera gbiati gu kura agbata naadu dagba agu adi nga Tigirisi na Ferata. (Bam. P. 10:10) Si nawira wa ko naarũ ndiko tipa aboro dua gu gbata nangia Babera na gaha gbanga bambu bara rogo gu garã nangia 2269 M.B.K. Mbori aida aboro gbataka na arago dunduko, ono agu aboro naadua Babera ayaa: “Ani gúari ka dua bakporo tipa rani, na gu gbanga bambu rihe ka da kina ku ngbangbaturũ yo, rimorani ki du ni taasitaasi he, i ka gbandaka rani yasika auru kpotosende dunduko.” Ono i adunga na diabese te mbiko Mbori ‘aunzugura gu fugo nga ga aboro zegino dunduko,’ na ki gbataka agu aboro naadua gu gbanga bambu re kusayo. (Bam. P. 11:1-4, 8, 9) Gupai Satana aida ka mangaha nga kadu na bangisa pambori sa aboro dunduko irisiko rogoho, ono gi gako birĩ re aima ti ku ime yo. Rogo gu pangbanga nga ga aboro, iriso Yekova ima maapai na si nakio na aˈuru dunduko kina kumbatayo.

21, 22. (a) Tipagine ziree pambori aagbarasanga pa ndikidi irisombori ti ni ya? (b) Ginipai ani nika wisigopai tipaha rogo gu kekeapai naye fuo gere?

²¹ Kere gbegberẽpai ho ziree pambori amangi ndikidi irisombori nani te. Tipagine? Mbiko Yekova aima banda Fugoko, rimoko, na gu rengo adunga digidoho ti ni re ya. (Yes. 30:20, 21) Iriso Mbori rogo rengo yo naye na ngbarago furani, ono si naida ani ningere angera rogo toro yo, kidu naa kido kutiko na kini pekefuo gu ngbembatayo nga ga gako ziazia toro.

²² Rogo gu kekeapai naye fuo gere, ani nika fura tipa gu kura iraira ayugopai. Ani nika bi gupai nga Ziazia Kekeapai ayugongo ngbatunga ziree ayugopai wa gure te. Kurigure, ani nika bi wai Yekova afu maku furani na gu yugopai nga ga rengo nga gu du nipapara gu gaani ũkumbo nga ga toro.