WA BAKURUNGBA aandu rogo nduro ti gu gene baime nga Belfast Lough, gu umba badona aboro nasungu riihe yo abi agangara, na agu anvuo naadu riihe yo ki hi be nzere uru wiso. Gipai re amangi rogo Merekoko 1910. Boro sa dagba gu badona aboro re angia, Charles T. Russell, na gere nangia gako bisue nunguro ku Ireland yo. Abakurungba ue nga gu i aambakadaha adu barangba Wiriba Russell, rimo gu kuraha angia Titanic, nga gu paha aima ye ki gberẽ kusa na rimo gu kuraha kingia Olympic. * Abawiriki Ziazia Kekeapai bangeyo adu bawe na ue aru pangbanga ime gii bambakada akurungba yo, kaa pido ko ko da.

Agarã wa 20 kusayo, Wiriba Russell adiberã ka ndu ku rogo kura aba nga gu adunga vuru Amerika ya ka gbata wene gene gbe tipa ka tungusa wene pangbanga rogo zegino dũ. Ko atona gako nunguro na nduge ku Ireland yo, rogo Bamburu 1891. Ho ko adu ni rogo bakurungba rogo gu gbata nangia City of Chicago, ko abi uru si niti wa ko aambeda ku pangba ime yo rogo gu ba nga Queenstown, na si nawira gupai nga ko aima tingida pa wai avunguko aapeka pa gu rago re, nga gu i anaaraka rogoho ho ko aasona ni. Wa Wiriba Russell gbiati agu aboro ko aandu nunguro na yo aasusa rogo gigiri agbata gbiati bawene agbaria, i atona ka bi gupai nga “ahe aima zama ki ima rẽ tipa kehe” rogo gu ringara re.

Wiriba Russell andu ku Ireland yo bara saba rogo gako raka yo. Gu nyemupai ko arimisihe ku ngbadu aboro yo ti gu bambata regbo ko andu koyo asa gupai nga akama aboro, zavura ti kura aregbo akutu aboro naaye kaa giako ti gu kura aregbo ko anaandu berewe koyo. Ti gu regbo ko andu ue nunguro koyo rogo Merekoko 1903, i anaatakapande pa adunguratise Belfast yo na Dublin yo rogo awaraga apangbanga. Russell ape gupai nga “agu aboro naaye ku pati dunguratise adegetuyo wenengai” kuti gu gumbapai riihe angia “Bakere Zungahe Tipa Mokido” nga gu naadu tipa ga Abarayama idapase gbiati agu amaku du kumbatayo tipa ngbatunga aboro dunduko.

Mbiko gupai nga aboro aima yugo bakere nyemupai Ireland yo, Russell aima ndu berewe ko yo ho ko aandu gako biata nunguro ni ku Putu yo. Awirina bisue afu sene fuko ho ko aazora ni bakurungba yo Belfast yo rogo kura wiso sa rogo Zerekpe 1908. “Wene agipai bangeyo adu wa 300,” aye kusa rogo gu nyemu re kadu pati gu gumbapai riihe adu nga, “Diabe ga Satana Bariwara Ngbii.” Ko amangisunge na Ziazia Kekeapai ngba wene gene ni kina boro ipo ka fu akaragapai fu kura batikango sa dagba agu aboro yo naaye. Kere batikango sa nga guko naadu Dublin yo rimoko angia O’Connor, ni bakeapai nga ga gu riigbu nga YMCA aasadi ka sa aboro bangeyo aima susa 1,000 i samungu kuti Abawiriki Ziazia Kekeapai. Ginipai namangi?

Ani makianga gupai berãrani yo narengbe ka manga ti gu regbo re. Kumba sa nga guko du na nyemu ka gbia gu rengo nga ga Ziazia Kekeapai diberã kadu pati gumbapai nga gu i atakipandehe rogo gu waraga pangbanga i ayambaha nga The Irish Times. Ko mangi bakere ome ka gbia basungo dagba gu zegino aboro yo hi gu bambu i amanga gumbapai rogoho. Gu kumba re nadegatuko wenengai kuti gu gumbapai kumba amangaha nga guko du na vuvuru riko na ki vo gbanga bibiri badara. Wa gu bagumbapai re amanga gako gumbapai, ko nata rii tambara yo, kini mangi apai na beko kuti gako gumbapai, kini saki rogo Ziazia Kekeapai yo  sirisiri na kini zaki tu gu kumba yo re ko rugutiko na gu rengo nga ga Ziazia Kekeapai. Zavura wa avuranga du makorofoni ho ya, fugo gu bagumbapai re napaa kuari vuru gu bambu re dũ, na aboro kini degetuyo kuti gu gumbapai re tipa saa sa na beberehe. Fuani, ti regbo gu sakapai nga ga sanahe na karagapai, O’Connor na abakureako tona tikango na gu bagumbapai re, ono ko nyakasipai wenengai ku bara gako gumbapai yo na Ziazia Kekeapai. Agu aboro du pati gu dunguratise re ta bee yo tipa ka yugo gupai nga i ima ida na gako pai. Ho gu kango re nanyasi ni, gu kumba du na nyemupai re ye fuo awirina tipa ka wirika kura dungu apai. Ringbisihe kuti agu apangbanga nga ga agu aboro naabi gipai re ni bangiriyo, badungu aboro nawiriki rengo rogo gi gene re.

Ho Wiriba Russell aguari ni New York yo rogo Mereko 1909 ka ndu gako biama nunguro rogo gu bakurungba rimoho angia Mauretania, ko adi bakeapai fuoko nangia, Wiriba Huntsinger, tipa wa ka i mangisunge na gu regbo i nika diaha kurii bariwara-baime re ka keka aNgbaõbambu Sinziri. Aboro bangeyo adu nga 450 naye kupati ga Wiriba Russell gumbapai Belfast yo, na aboro wa 100 dagbayo ki ruaru kuari be zingo ba dimoyo.

Kina ngbatungapai wa gure namangi ti regbo gu gako bisue nunguro, i nipepa ha ti tonatona gi kekeapai re. Tingbafuo gu gumbapai namangi Dublin yo, kakaka bawisigipai tipa agu aida nga ga apambori nga guko O’Connor aye na ko agbia akaragapai nga ga Ziazia Kekeapai kuti gako asanahe, na agu aboro naadu pati gu dunguratise re kidu na bakere ngbarago. Rogo gu uru nangbefuo gure, agu aboro naaye re adakpa kurungba tinda keke awaraga ni ipo ki ndu ku Liverpool yo na ki dakpa gu bakurungba nangia Lusitania rimoho awo awo gbe ki ga na ni ku New York yo. *

Ti regbo ga Wiriba Russell sita nunguro gbiati sabaha rogo 1911, i aima takapande agu agumbapai a ko amangihe. Rogo Zerekpe, Abawiriki Ziazia Kekeapai 20 Belfast yo adi aboro ku rogo akpuyo 2,000, nga aguyo nagi gu gumbapai riihe angia “Raka Tingbafuo Kpio.” O’Connor aye berewe ku Dublin yo na kura barumbatayo rogo pambori sa kini sasana asanahe, ono agu aboro naadu pati dunguratise ata bee yo kuti agu akaragapai i akaragaha fuyo rogo Ziazia Kekeapai yo. Rogo Tanvuo na Ngbangba kina rogo gu bangisa garã re, Wiriba Russel andu ku rogo kura agbata, na badungu aboro ki ye ka gia ko. O’Connor gbiati kura aboro waawa 100 aasadi ka gberesapa dunguratise Dublin yo berewe, ono agu aboro naadu pati dunguratise aima songoda bagumbapai nyanyaki.

Wa si avura du nga Wiriba Russell du nanaangbembatayo rogo manga agumbapai ti gu regbo re, ko aima ino gupai a nga “boro ho duhe nga ka ni aadunga ya, sunge mangingo te te,” bambiko “ga boro sunge ngaha te; ga Mbori sunge du.” Agu agumbapai i anaatakapande he nga gu naayugopa gu Dunguratise Du Tipa Aboro Dũ aima fu bawene amomu fuyo i tungusi agu arengo nga ga Ziazia Kekeapai. Sangbanaha angia gine? Agumbapai aima undo na gbandaka wene pangbanga, na adungurati ki zaki rogo dungu agbata vuru Ireland.​—Gaani kuru apangbanga Britain yo.