1-2. Gini kparakparapai naadu bangbanda Aba na Manase, na gini asanahe ani nika wisigopai tipaha?

ANI nika sakapai tipa abakindo ue naraki bakuru kusayo. Gu ni azogorago kurii gu kindo nangia ga aYisaraere naadu na angbatunga bawe; gu kura ni ki zogorago kurii gu kindo nangia ga aYudo nadu na angbatunga ue. Wa si avura du nga i araki ti aregbo ni bakiakia, dungu apai kinaho i amangihe kina sa. Agu abakindo ue re dunduko nasamungu kuti Yekova na ki sa gako aboro i ingipai. I dunduko ue naairiso ziree ambori na ki ngia aimi aboro. Ono tie, kparakparapai adu kinaho dagba agi akumba ue re. Gu kura ko aandu kumbatayo kaa manga gbegberẽ apai daho ko akpi ni, ono gu kura ko asaberã ko na i ki mbupai fuko ti gu kere gbegberẽ apai ko amangihe. Ada nangia yo?

² Arimo yo angia Aba bakindo nga ga aYisaraere, na Manase bakindo nga ga Yuda. Gu kparakparapai du dagba agi akumba ue re rengbe ka yugo nyanyakipa apai furani tipa saberã. (Amo. 17:30; Rom. 3:23) Ginihe nga saberã na waigu ani ayugoho nga ani ima saberã? Ani naida ka inoho mbiko gupai nga ani naida Yekova mbupai furani ho ani amanga ingapai ni. Tipa ka karagapai kuti agi asanahe re, ani nika wisigopai tipa gu raka nga ga agi abakindo ue re na ki bi gupai rengbe ani ka wirikaha ti gayo akpiapai. Fuo gure ani nika wisigopai tipa gupai Yesu ayuguhe tipa saberã.

3. Gini ngbatunga bakindo nangia Aba?

³ Aba angia gu saba bakindo nangia ga gu kindo nangia ga aYisaraere naadu na angbatunga bawe. Ko adi Izebere ni diako, nangia wiri gu bakindo nangia ga Sidona ko nga gu ringara naadu ni kumukokumuko ho ku nodiyo. Bambiko Aba adi Izebere, badungu amomu naadu be aYisaraere ka manga marã. Ono mbiko gu rogatise re, gu riko aboro nangia aYisaraere aingipai ni  bakerehe kuti Yekova. Si adu wo mbiko Izebere aairiso Bara na ri angarasi Aba ko sonosi gu gbegberẽ pambori re, nga gu naakoda sunge pa bari rogo gayo aba irisombori gbiati fu agude ni motumo. Ho Izebere adu ni ni nakindo, ga Yekova anebi dunduko naadu ngbapai yo. Ri aima imo badunguyo. (1 Aba. 18:13) Aba nitiko kini mangi gupai naadu “ni gbigbita ha bangiri Yekova ki susi agu yo dunduko naadu mbata fu ko.” (1 Aba. 16:30) Yekova aazanganga bi gu gbegberẽ apai aAba na Izebere aamangaha te. Ko aima inopa agu apai dunduko i aamangaha. Ono Yekova ayugu inapai na ki kedi gu nebi nangia Eriya ko ndu ka undo aboro i mangi ariapai na ki irisiko mbata fu regbo susi. Ono aAba na Izebere aima ká ka degatuyo.

4. Gini sarangbanga naadu kurii Aba, na wai du ko amangipai?

⁴ Ni yangaraha, regbo ada ho Yekova adiberã ni ka mangapai. Yekova akedi gu nebi nangia Eriya ko gumbapa gu sarangbanga nga gu si adu nga ko nika fuhe fu aAba na Izebere. Si adu nga i nika imo gako riikporo dunduko. Ga Eriya afugo aba gberãrago ti Aba ni kerehe! Kina ngbase naazere nga, gu kumba naadu na rukö re ‘aumbasi tiko.’—1 Aba. 21:19-29.

5-6. Ginipai nayugoho nga Aba aamanganga ndikidi saberã te?

⁵ Wa si avura du nga Aba aumbasipa tiko tigu regbo re, gupai ko amangihe fuo gure ayugu gupai nga ko aamanganga ndikidi saberã te. Ko aˈasadanga ka dia ga Bara iriso kusayo rogo gako kindo te. Na ko aangarasanga aboro tipa i irisi Yekova te. Gu kuraapai Aba amangihe a ayugu gupai nga ko aamanganga saberã te .

⁶ Kusa, Aba asana Yosafata nangia bakindo Yuda i ndu na ko ka sovura kuti aSurio, bakindo Yosafata angia wene bakindo nga gu ko naakido kuti Yekova, na ko afu berãpai nga i sana ga Yekova nebi tipa gupai si aida i mangihe mbata fu i ndu tipa vura. Ti tonatonaha, Aba aima ká gu berãpai re, ko aya: “Boro koyo sa ka ani sana Yekova ku ngbani, nga Mikaya wiri Yimera; ono mi nasoga ko, bambiko ko nagumba nga wenepai tipa re te, kina gbigbitapai.” Wa si avura du wo, i aima sana gu nebi nangia Mikaya. Gupai Aba agumbaha angia kina rengo, ga Mbori nebi agumba kina gbegberẽ pangbanga tipa Aba! Gu gbegberẽ kumba nangia Aba re aasanga berã na ki sana Yekova ko mbupai fuko te, kuba gure, ko amoi gu nebi re ku bambukiso yo. (1 Aba. 22:7-9, 23, 27) Wa vura duhe nga Aba amoi Mikaya ku bambukiso yo, ko aarengbanga ka ká na gu sangbanebi re ti daha ti rengo te. Rogo gu vura nangbe fuo gure, i aimi Aba.—1 Aba. 22:34-38.

7. Waigu Yekova afura tipa Aba tingbafuo kpioko?

⁷ Fuo Aba kpi, Yekova ayugu wai ko aabi ko. Ho Bakindo Yosafata ada kpuko yo ni zezeredi, Yekova akedi gu nebi nangia Yeu ko pe gupai fuko nga, gbegberẽpai du ko amangihe ka undo Aba. Ga Yekova nebi aya: ‘Mo ka unda gbegberẽ boro, ki nikpi nyemu agu yo nasoga Yekova?’ (2 Peka 19:1, 2) Oni berẽnga kurii gipai re: Ka si adu nga Aba aima manga ndikidi saberã, ka gu nebi re agumbanga gupai nga, ko angia gbegberẽ kumba nga guko naasoga Yekova te. Si tie ziazia nga, wa vura duhe nga Aba abiratiko ku gene, ko aamanganga ndikidi saberã te.

8. Ginipai rengbe ani ka wirikaha tipa saberã ti ga Aba kpiapai?

⁸ Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti ga Aba kpiapai? Ho Eriya agumba gupai ni fu Aba nga i nika mbusa gako aborokporo, ti tonatonaha, Aba aima umbasipa tiko. Wenepai du ko amangihe re. Ono kusa, gako mangaapai ayugu gupai nga, ko aamanganga saberã kpotokoyo te. Ono tie, ndikidi saberã nakoda dungu apai akoda susi gu gbua nga ka yugo gberãrago tipa bete regbo. Ani bingo kura kpiapai nga gu nika undo rani ani rugutirani na gupai ndikidi saberã akodaha.

9. Gini ngbatunga bakindo nangia Manase?

⁹ Fuo agarã wa ue kama kusa, Manase ada ni bakindo Yuda. Si ima rengba kadu nga, gako aingapai aima gberã kisusi ga Aba aingapai! Ziazia Kekeapai naya: “Ko amangi gbigbitapai ni dungu he ku bangiri Yekova, ka gara gako zinga kuti ko.” (2 Peka 33:1-9) Manase ame abamotumo fu ziree ambori, na zavura ko amoi sese kpiahe rogo ga Yekova yekaru—si nawira gupai nga, gu sese kpiahe re aaru kuba gu dembori nangia ga apagano! Ko aamanga ngua, na asoroka, na kini sana agumba sangbaatoro na abinza. Ko ‘auka kure aboro wenesa gbe’ a. Ko aimi dungu aboro na ki ‘mangi awiriko i susi rogo we’ ni motumo fu ziree ambori.—2 Aba. 21:6, 7, 10, 11, 16.

10. Wai du Yekova afu rugute fu Manase na waigu gu bakindo re amangipai kutini?

¹⁰ Wakina Aba, Manase aká ka degatuko kuti agu arugute Yekova afuhe fuko vurube Gako anebi. Ni yangaraha, “Yekova aye na agu abarutirivura [kuti Yuda] nga ga bakindo aAsuro yo, nazi Manase ni vovo ko ki vo ko na aganziri sirigi ki ga na ko ku Babera yo.” Ho Manase adu ni bambukiso yo Babera yo, si nawira wa ko aima berã wenengai tipa gupai ko amangihe. Ko ki ‘niumbasi tiko gbe bara bangiri gu Mbori nga ga abako ko.’ Ko aima manga kurapai susi gure a. Ko ‘agbata Yekova gako Mbori.’ Zavura Manase ‘kini kpari fu Mbori’ kindi. Gu gbegberẽ kumba re aima manga ariapai. Ko atona bi Yekova wa “gako Mbori,” na kini kpari fuko dedede.—2 Peka 33:10-13.

11. Ringbisihe kuti 2 Pekapai 33:15, 16, waigu Manase ayugu gupai nga ko aima manga ndikidi saberã?

¹¹ Fuo bete regbo kusa, Yekova akaragapai kuti ga Manase akparakpee. Ko aima bi agu aariapai naadu kpotokoyo na si adu ni yuguyuguhe rogo gako akparakpee yo. Sidu, Yekova adegetuko fu Manase ho ko asanahe ni tipa mbupai, na Yekova ambuko ko du ni bakindo berewe. Manase amangi bakere asadatise ka yugo gupai nga ko aima manga ndikidi saberã. Ko amangi gupai Aba aamanganga ha ya. Ko aˈaria gako mangaapai. Ko asovura kuti ziree irisombori na ki ngarasi aboro i irisi Yekova. (Oni gedi 2 Pekapai 33:15, 16.) Si aaida Manase du na ngarã gbiati idapase tipa ka manga gipai re, mbiko mbata fu ko saberã, ko aima du ni gbegberẽ kpiapai fu gako aborokporo, gako nyanyakipa aboro na fu gako aboro tipa dungu agarã. Ono tie, ho Manase agbinza ni, ko aˈasadi ka mbakada agu akpakarapai ko aye na ni. Si nawira gupai nga, ko aima du na wene maapai kurii titako nangia Yosiya, nga gu ko naye kada kusa ni bawene bakindo.—2 Aba. 22:1, 2.

12. Ginipai rengbe ani ka wirikaha tipa saberã ti ga Manase kpiapai?

¹² Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti ga Manase kpiapai? Ko aumbasipa tiko na ki mangi kura dungu apai. Ko amangi kparakpee na ki zungodi Yekova tipa inapai. Na ko ki aria gako mangaapai. Ko amangi asadatise nyanyaki ka mbakada agu akpakarapai ko aye na ni, na ko amangi bakere asadatise ka iriso Yekova na ka  undo kura aboro i mangi kina gu bangisapai re. Ga Manase kpiapai naundo agu aboro mangi kere gbegberẽ apai. Ga Manase kpiapai nayugo gupai nga, Yekova Mbori ‘du ni wene ko, kidu zaza tipa vu aboro.’ (Tam. 86:5) Yekova nambupai ambu fu agu aboro mangi ndikidi saberã.

13. Oni funga kpiapai nga gu naundo rani ani rugutirani na gu nyanyakipa pai du tipa saberã.

¹³ Manase amangi kura dungu apai amanga susi gu gbua nga kadu na gberãrago tipa gako aingapai. Gipai re nayugo nyanyakipa pai furani tipa manga ndikidi saberã. Oni bingo gi kpiapai re: Mo ndu ku babagaahe yo ki sanahe tipa kpakuto. Kuba gupai nga i fu kpakuto foro, baira babagaahe fu kina ngungo foro. Ya mo mo du na ngbarago? Nirengo, mo dunga na ngbarago te! Ya mo si rengbe ka undo ka babagiahe pe gupai foro nga ngungo nga nyanyakipa he tipa manga kpakuto? Berewe, si undongo te! Teketeke a, Yekova naida boro ingapai mangi ndikidi saberã. Ka rago gberẽ ti boro ingapai tipa gani ingapai, si nga wenepai. Ngbatunga gu gberãrago re nga nyanyakipa papara saberã, ono anga gure nga gu yangarapai si aidaha te. Gini kurapai berewe si aidaha? Ani nawirika dungu apai ti gu sanza Yesu agumbaha.

14. Rogo ga Yesu sanza, gini apai gu paranga re amangihe nayugu gupai nga ko ima tona manga saberã?

¹⁴ Yesu ape pangbanga ngarasaro tipa ingiingi paranga, nga gu du ni kekehe rogo Ruka 15:11-32. Gu paranga re asamungu kuti bako, ki mbu kporo, na ki “ndu ku rogo ringara tuturũ.” Yo ko araki wasiwasi raka ni. Ono ho gako raka ada ni ni kere kpakarakpakaraha, ko atona ka berãkurii gupai ko amangihe. Ko aye ka rugatiko na gupai nga, gako raka adu ni bawenehe ho ko adu ni kua bako. Yesu agumba gupai nga, gu paranga re “amakia pa tiko” watadu ko aini gupai nga ko aima manga gbegberẽpai. Ko adiberã ka karaga tiko ku kporo na ki sana bako tipa mbupai. Si adu ni nyanyakipa pai fu gu paranga re ko rugutiko na gupai nga, ko ima manga dungu gbegberẽ adiaberã. Ono ya mo gure nangia gu yangara pai si aaida ko mangihe? Oó. Si aaida ko mangi ariapai rogo gako mangaapai yo!

15. Waigu gu paranga du pako rogo ga Yesu sanza ayugu gupai nga ko ima manga ndikidi saberã?

¹⁵ Gu ingiingi paranga re ayugu ndikidi saberã tipa gupai ko amangihe. Ko andu gbanga nunguro ku kporo yo. Ho ko afura ni fu bako, ko aya: “Mi ingi pai kuti ngbangbaturũ na barangba ro; ka mo yámbu nga re ni rimo wiro ya.” (Rk. 15:21) Ga gu paranga re ndikidi saberã ayugu gupai nga, ko aaida ka mbakada gako pagume na Yekova. Ko aima ino gupai a nga, gako mangaapai aima imisa bako. Na ko adu regerege ka manga nyanyaki asadatise tipa kadu na wene pagume na bako berewe, tipa ka manga gipai re, ko aima du na nyemu kadu wa boro sa dagba ga bako amoyambu yo! (Rk. 15:19) Anga gi sanza re gbua tipa ka sa ngbarago ti aboro te. Gi pangbanga re ima du na bakere undo ti ni fu abaakumba, na si naundo yo ho i  aˈasada ka ino ni singia gu boro mangi kere ingapai mangi ndikidi saberã.

16. Tipagine rengbehe kadu ti ni ni mbumbuhe fu abaakumba i inihe singia boro saberã ni nzunzu?

¹⁶ Taatapai nga ni fu abaakumba ka ino singia gu boro naamangi kere ingaapai ima manga ndikidi saberã awere te. Tipagine adunga ha ti ni ni taataha ya? Abaakumba ainongo gupai du kpoto aboro yo te, sidu, i naasada ka bi gu gopai nayugo gupai nga wirinayo ima wirika wai nzunzu ka soga gu gbegberẽpai ni amangihe. Ti kura aregbo, boro ima rengba ka manga ingapai ni kerehe si ki sa gupai nga agu abaakumba nika sungo na ni, ka i bingo gu ndupai nayugo gupai nga ni ima manga ndikidi saberã ya.

17. (a) Gini kpiapai nayugo gupai nga anga padu boro gbua na gberãrago nayugo gupai nga ni ima manga ndikidi saberã te? (b) Ringbisihe kuti 2 AKorindo 7:11, ginipai si aida gu boro mangi ndikidi saberã mangihe?

¹⁷ Oni bingo gi kpiapai re. Wirina mangi bäri ni dunguhe tipa dungu agarã. Kuba gupai nga ko gbata undo, ko naõka gu wasiwasi mangaapai re ti diako, abakureako, na abaakumba. Ni yangaraha, abaakumba kini inipai tipa gupai ko naamangaha. Ho abaakumba nagumba gupai ni fuko nga agopai kina beyo nayugo gupai nga ko namanga bäri, ko idi gupai ko namangihe na si kini ngere wa ko na bakere gberãrago. Ya mo gupai re nayugo gupai nga ko ima manga saberã? Oó. Si ima rengba ka ida agu abaakumba nasungo na ko ini kuraapai aino susi gu gbua nga ka bi kina gu gberãrago du ko na ni. Gi kumba re aamanganga ingaapai gbua bara sa mbiko ko amangi gbegberẽ diaberã te. Kuba gure, ko amangi kere ingapai tipa dungu agarã. Anga gu boro ingapai re du nakusi gako ingapai te, ono kura boro du nainipai tipa gako ingapai na kini pehe fu abaakumba. Sidu, si nika ida aida abaakumba bi ndikidi gopai nayugo gupai nga gu boro ingapai re ima manga aariapai ti gako aberã, abipai, na mangaapai. (Oni gedi 2 AKorindo 7:11.) Si ima rengba ka dia gbanga regbo tipa gu kumba re mangi ariapai ka yugo na ni nga ko ima manga ndikidi saberã. Si nawira gupai gbe nga, i ima rengba ka kusa ko kusayo rogo gu dungurati nga ga aKristano daho ko nika yugo gupai ni nga ko ima manga ndikidi saberã.—1 Kor. 5:11-13; 6:9, 10.

18. Waigu rengbe gu boro i nakusi ni rogo dungurati kusayo ka yugo ndikidi saberã, na sangbanaha rengbe ka ngia gene?

¹⁸ Tipa gu boro i nakusi ni kusayo rogo dungurati yuguhe nga ni ima manga ndikidi saberã, si naida ni naandu tipa adunguratise dedede na kini pekefuo gu rugute abaakumba afuhe fu ni tipa manga kparakpee dedede na kini wisigi Ziazia Kekeapai dedede. Si naida ni mangi nyanyaki asadatise a ka ne agu apai rengbe ka sa ni ni mangi ingaapai berewe. Ka ni mangi nyanyaki asadatise ka mbakada gani pagume na Yekova, ni ima rengba kadu na gu kido nga Yekova nika mbupai ambu funi na abaakumba nika undo ni aundo ni da berewe ni papara dungurati.  Ho abaakumba aida ka ino ni singia boro ima manga ndikidi saberã, i ima ino gupai nga apai tipa aboro ni bakiakia na i nawisigopai ni bakiakia na rubangirise na i ki ne sarangbanga ngba gbegberẽ gene.

19. Ginipai ndikidi saberã akodaha? (Yezekere 33:14-16)

¹⁹ A wa ani nawirikihe, ndikidi saberã nakoda dungu apai susi gu gbua nga kadu na gberãrago tipa gu ingapai ani namangihe. Si naida boro mangi aariapai ti gu gene ni aberã ngbaha na kini mangipai tipa ka yugoho nga ni ima manga ndikidi saberã. Si naida ni mbu gani gbegberẽ mangaapai na ki mangipai kuti ga Yekova arugute berewe. (Oni gedi Yezekere 33:14-16.) Gu nyanyakipa pai si aida boro ingapai mangihe nga kadu na wene pagume dagba ni berewe na Yekova.

20-21. Waigu rengbe ani ka undo gu boro mangi kere ingapai?

²⁰ Yesu asakipai tipa nyanyakipa papara gako sunge tungusapai ho ko aya ni wẽ: ‘Mi aye ka yamba. . . aboro ingapai i sa gayo berã.’ (Rk. 5:32) Kina gu bangisa nyemupai re si aida ani du na ni a. Na ka ani ini gupai nga mbembedi bakurearani ima manga kere ingapai. Ginipai si aida ani mangihe?

²¹ Ani rengbe ka imisa kina bakurearani ka ani asadi ka õka ni na gani ingapai. Ani arengbanga ka õka gu ingapai re te mbiko Yekova nabihe abi. (Snz. 5:21, 22; 28:13) Mo rengbe ka undo bakureamo nigumba mo gupai fu ni nga abaakumba naida ka undo ni. Ka bakureamo ká ka kusa gani ingapai fu abaakumba, si naida mo gumbaha fuyo, gere nika yugo gupai nga mo naida aida nzunzu ka undo bakureamo. Gipai re na nyanyakipaha mbiko ka ni aagbianga undo be abaakumba na ki saberã ni ya, ni ima rengba ka zanga gani pabakure na Yekova!

22. Ginipai ani nika sakapai tipaha rogo gu kekeapai ngbefuo gere?

²² Ono tie, na ka si du nga boro ima manga kere ingaapai tipa gbanga regbo na abaakumba ki diberã nga si naida i kusi ni akusa kusayo rogo dungurati? Ya mo gere yugu gupai nga i ayugongo inapai fu ni te? Rogo gu kekeapai ngbefuo gere, ani nika sakapai tipa gu gene Yekova ayugo inapai ngbaha ni fuko rugute fu aboro ingaapai na wai rengbe ani ka wirika ko.