1-2. Ginipai ani awirikihe rogo gu kekeapai naadu mbata fu gere, na ginipai ani nika wirikaha rogo gi kekeapai re?

ROGO gu kekeapai naadu mbata fu gere, ani asakipai yo tipa bete agu arugute du na undo ti ni rogo Pa Amotumo kapita 19. Ni kpiapai, rogo veresi 3, ani nageda gupai yo nga Yekova aya fu aYisaraere i naairisa avunguyo. Ani asakipai tipa wai ani narengbe areme ka mangapai kuti gu rugute re niundo ani avungurani na agu ahe i aidaha, ni ngarasayo, nifu wasa fuyo na niundo yo i nye mbembedi na Yekova. Rogo gu bangisa veresi re, Mbori agumba gupai yo fu gako aboro nga i naabanda Rago Sabiti. Ani awiriki gupai nga, wa vura duhe nga ani tii agu andiko du tipa banda Rago Sabiti areme te, ani ima rengba ka mangapai kuti gu rugute re ni dia ani regbo naaˈuru dũ kaa mangapai fu Yekova. Ni manga ani he wo, ani nika yugo gupai nga ani naasada kadu ziazia, a wa Pa Amotumo 19:2 na 1 Petero 1:15 apehe nga si naida i mangihe.

² Rogo gi kekeapai re, ani nika sakapai tipa badungu averesi rogo Pa Amotumo kapita 19. Ginipai rengbe gi kapita re ka yugoho furani nibipa berãpa agu aboro adunga apai tipa kpotoyo wenengai ya, padu niruruse rogo gaani sunge bagaahe yo, na pa yugo nyemuse fu akuarani? Ani naida kadu ziazia bambiko Mbori du ziazia, sidu tie, ani bingo gupai rengbe ani ka wirikaha.

3-4. Ringbisihe kuti Pa Amotumo 19:14, waigu si aaida aboro naamangapai na airangbiängä gbiati airavurari?

³ Oni gedi Pa Amotumo 19:14. Yekova aaida gako aboro yugu wenesino fu agu aboro apai aadunga tipa kpotoyo wenengai ya. Ni kpiapai, ko aya fu aYisaraere wẽ ka i tiwa nga irangbiängä  ya. Motiwa arengbe kadu nga serekpo boro watadu gumba gbegberẽpai tipa ni. Si aima du ni kere gbegberẽpai ka mangapai wa gure fu irangbiängä! Ni aadunga na rengba ka gia gupai i aapehe tipa ni te, sidu, ni aarengbanga ka songodapai kubara ni yo te.

⁴ Kurigure, rogo veresi 14 ani nawirika gupai yo nga si aaidanga ga Mbori amoyambu moi “ũkota barangba iravurari” te. Buku sa nagumba gupai tipa agu aboro du na akpakarapai nga ga kpotose nga: “Rogo gu Middle East naadu mbata, i anaamanga fuyo dedede ngba iraira gene na kini mangiyo gbegberẽ.” Isoke, si rengbe kadu nga gbegberẽ sino boro animoi he barabangiri iravurari tipa ka imisa ni watadu bambiko i anaaida ka moma ni. Nairiwo wai gupai re adu ni kere gbegberẽ pai! Gu rugute du rogo veresi 14 aundo ga Mbori aboro i bi gupai nga, si aaida i naayugo nunga fu agu aboro apai aadunga tipa kpotoyo wenengai ya.

5. Waigu rengbe ani ka yugo nunga fu agu aboro adunga apai tipa kpotoyo wenengai ya?

⁵ Yesu aima yugo nunga fu agu aboro apai aadunga tipa kpotoyo wenengai ya. Oni tingidi pa gu pangbanga ko akedihe fu Yoane Bafu Bapatiza nga: “Airavurari nangera, airaterenga nata, airangbataka nahu, airangbianga ki nigi pai, kangba aboro ki nizingi.” Tifuo i bi gu iiriwo apai Yesu amangihe, “aboro dunduko, . . . ki tambua Mbori.” (Rk. 7:20-22; 18:43) AKristano naida ka pekafuo Yesu na kini yugu nunga fu agu aboro adunga apai tipa kpotoyo wenengai ya. Sidu, ani nayugo wenesino na kidu na zerangbaduse na ngbatunga agu aboro re. Rengo ngaha nga, Yekova afunga ome furani ani mangi iiriwo apai wagu Yesu amangihe re te. Ono ani na gu momu nga ka gumba wene pangbanga fu aboro, kodihe na aguyo angeranga ya watadu nga airavurari rogo toro yo, gu wene pangbanga du tipa paradizo nga gu ba aboro dunduko nika du ni rengberengbe yo rogoho na kidu na wene pagume na Mbori. (Rk. 4:18) Gi wene pangbanga re naundo badungu aboro i tambua Mbori.

6. Waigu Pa Amotumo kapita 19 asakarogo gupai yo ni bakerehe i agumbaha rogo Agu Andiko Naadu Bawe?

⁶ Gu kura averesi rogo Pa Amotumo kapita 19 ima sakarogo gupai yo ni bakerehe i  agumbaha rogo Agu Andiko Naadu Bawe. Ni kpiapai, gu muambe ndiko aya gbua wẽ: “Ka mo dí nga he ya.” (Gate. 20:15) Boro ima rengba ka berã gupai nga ka singia ni adianga guhe angianga gaani ya, gure nga ni namangapai amanga kuti gu ndiko re. Wa vura duhe wo, ni ima rengba kaa dĩ he ngba kura agene.

7. Waigu babagiahe anirengbe ka kuo gu muambe ndiko naadu tipa dĩ he?

⁷ Babagiahe aima rengba ka berã gupai nga ni adĩngo he te, bambiko ni adianga guhe angianga gani ya te. Ono ya mo ni anidu ti aregbo dunduko niruru ni ho ni anaamangasunge bagaahe ni na kura aboro? Ani nageda gupai rogo Pa Amotumo 19:35, 36 nga, Yekova aya: “Ka oni niírasi nga sarangbanga na pa ringbisa bagizaahe watadu na pa barõaahe na pa bangbeahe ya. Oni adú na gaoni ũringbisaahe nzunzu, na ũringbisa barõaahe nzunzu, na ũringbisa zende ahe nzunzu, na nzunzu ũringbisa ime ahe a.” Gu babagiahe nanaamanga nga sunge na ndikidi ũbaringbisa ahe ya tipa ka biriko gani bangbeahe, gure nga ni anaadĩhe adĩ nzunzu. Gu kura averesi berewe a rogo Pa Amotumo kapita 19 ima sakarogo gipai re ziazia.

8. Waigu Pa Amotumo 19:11-13 aundo aYudo i mangipai kuti muambe ndiko, na waigu rengbe ani ka gbia undo?

⁸ Oni gedi Pa Amotumo 19:11-13. Pa Amotumo 19:11 natona na agu afugo nga: “Ka oni nidĩ nga he ya.” Veresi 13 na ngbanya dagbaha na pa dĩ he na pa zanga du niruruse rogo sunge bagaahe, si naya: “Ka oni nirúngosi nga kuaroni” watadu ka biriko ni ya. Sidu tie, rogo sunge bagaahe yo, i naringbisa biriki kuti dĩ. Gu muambe ndiko aya dĩ nga gbegberẽpai. Ono gu futufutuapai du rogo Pa Amotumo aundo aYudo i rugutiyo na pa wai i arengbe ka mangapai kuti gu rugute re, naida ka ya, wai i arengbe kadu niruru yo rogo agu apai yo dunduko i anaamangaha. Ani ima rengba ka gbia undo ka ani berẽkuriipa ga Yekova bipai tipa pa zanga du niruruse gbiati dĩ. Ani rengbe ka sana tirani nga: ‘Ho mi aberã ni kurii Pa Amotumo 19:11-13, ya mo mi nabi gupai nga pai kinaho si aida mi mangi ariapai rogoho rogo gimi raka, gbe nibipa gu gene mi amangasunge bagaahe ngbaha?’

9. Waigu gu rugute du rogo Pa Amotumo 19:13 anaaundo abamangisunge?

⁹ Gu kura papara padu niruruse kinaho si aida gu Kristano namangasunge bagaahe makiapai tipaha. Pa Amotumo 19:13 naya: “Ka ga boro sunge mosoro íma nga ku beroni yuru da ku wiso ya.” Yisaraere yo, badungu aboro nanaamangasunge sopa bino, na agu aboro i anaadia yo sa sunge i anaatumo yo ti digido auru dũ. Ka i anaatumo ngo borosunge ti digido uru ya, ka ni anidu nga na gu marã beni si aidaha tipa ka riga gani aborokporo na ni rogo gu uru re te. Yekova aya: “Ni nga irarungo namaa bangirini tipa ha.”—Pa Rug. 24:14, 15; Mt. 20:8.

10. Ginipai ani narengbe ka wirikaha rogo Pa Amotumo 19:13?

¹⁰ Areme, badungu aborosunge i atumo yo bara sa watadu bara ue rogo diwi yo, angianga rogo auru dunduko ya. Ono tie, gu bangua rugute du rogo Pa Amotumo 19:13 kindi na undo ti ni areme. Gu kura abairasunge amanganga fu agu aboro namangasunge fuyo wenengai te, i natumo yo na marã kusende susi gu si aidaha. I ima ino gupai nga agi aborosunge re naida aida na marã na i nikaa mangasunge kindi fuyo ka si vura du vurũ nga i nikaa tumo yo na marã kusende. Ka pepai ngba kura gene, ngbatunga agu abairasunge re ‘naká na gu mosoro nga ga borosunge.’ Si naida gu Kristano nadia aboro tipa sunge bi gupai nga ni namanga fu gani aborosunge wenengai. Awere tie, ani bingo gu kurapai berewe rengbe ani ka wirikaha rogo Pa Amotumo kapita 19.

11-12. Ginipai Yesu anyakasihe ho ko adipai ni rogo Pa Amotumo 19:17, 18?

¹¹ Mbori naida gupai nga ani mangipai ni bakerehe susi gu gbua nga ka zanga imisa aboro. Ani rengbe ka bi gipai re rogo Pa Amotumo 19:17, 18. (Oni gedihe.) Oni bingo gu ndiko du ziazia nga: “Oni akpí nyemu akuaroni wa oni akpi nyemu tironi.” Kristano duwa ka ni mangi gipai re ka ni aaida ka sa ngbarago ti Mbori.

¹² Yesu ayugu gupai nga gu ndiko du rogo Pa Amotumo 19:18 re, na nyanyakipaha gbe. Farusi asana Yesu ti kura regbo nga: “Dagba arugute dunduko gini gu susi?” Yesu akaragapai nga “gu rugute nga bakumba ha susi” si nga mo kpinyemu Yekova na ngbaduroyo dunduko, na mbisimoro dunduko na ga berã dunduko. Fuo gure, Yesu adipai rogo Pa Amotumo 19:18, nga gu naya: “Kura ha wa kina ha nga gere, nga, Mo nikpí nyemu kuaro wa mo akpi nyemu tiro.” (Mt. 22:35-40) Badungu agene duho tipa ka yugo nyemuse fu kura aboro. Ani rengbe ka wirikapai tipa betehe rogo Pa Amotumo kapita 19.

13. Waigu rengbe ani ka giarogo Pa Amotumo 19:18 wenengai ho ani awisigo gu pangbanga ni nga ga Ziazia Kekeapai du tipa Yosefa?

¹³ Gene sa rengbe ani ka yugo nyemuse ngbaha fu gaani amurakporo nga ni manga ani pai kuti gu rugute du rogo Pa Amotumo 19:18. Si naya: “Ka oni niíri nga bape watadu kpi pai” ya. Badungu rani naima ino agu aboro naanye na zinga kuti gayo abadiasunge, akurayo sukuru yo, watadu gayo aborokporo, na ti kura aregbo tipa dungu agarã! Oni tingidi gupai nga agu awiriba Yosefa naadu bawe adu na zinga kutiko, nga gu naasa gupai kusa nga i mangipai kuti gayo sogote kutiko. (Bam. P. 37:2-8, 25-28) Ono Yosefa aamanganga fuyo gbegberẽ te. Ho ko adu ni rogo bangiriba nga ga pagbia ko aima rengba ka irabape ti awiribako, ono ko ayugu inapai fuyo. Yosefa aakpingo pai te. Kuba gure, ko amangipai na ngbanya kuti gu rugute i akehe kusa rogo Pa Amotumo 19:18.—Bam. P. 50:19-21.

14. Ginipai nayugo gupai nga gu bangua arugute du rogo Pa Amotumo 19:18 kindi na nyanyakipaha furani?

¹⁴ Agu aKristano naida ka sa ngbarago ti Mbori si naida i pekefuo ga Yosefa kpiapai, nga  guko nambupai fu awiribako kuba gupai nga ko iribape tiyo. Gure a nga gupai Yesu apehe rogo kpia kparakpee yo, ho ko aya ni wẽ si naida ani mbupai fu agu aboro naingapai kuti rani. (Mt. 6:9, 12) Wakina gure a, gu mokedi nangia Pauro arugu akurako aKristano nga: “Abadiangba, ka oni mangi nga boro ti pai fu roni ya.” (Rom. 12:19) Ko angarasi yo berewe a nga: “Nihi pai fu akuaroni, nivu akuaroni, ka pai du bangiri gu boro kuti kura ni.” (Koro. 3:13) Ga Yekova arugute aˈarianga tihe te. Gu bangua arugute i nagumbapaha rogo Pa Amotumo 19:18 kindi na nyanyakipaha furani areme.

15. Gini kpiapai naundo rani ani rugu tirani na ndu gupai si aida ani naambupai ti ni fu aboro na bangirani ki go ti ni?

¹⁵ Oni bingo kpiapai. Ho boro naimisi kura ni ni, i rengbe ka ringbisaha kuti ndikidi aro. Kura aaro ni arukutihe agu akuraha kidu ni akindigihe. Ni kpiapai, ho ani ayepa kpepasio ni, ani ima rengba ka yera berani tooni. Si ima rengba nzunzu ka igirã, ono si nika mbu igirã niipo na ki wi. Tifuo uru sa watadu auru ue, isoke si rengbe kadu nga ani arengbanga ka tingidapa wari zaatu ani aõ ni te. Wakina gure a, kuraapai kinaho aboro aimisa rani rogoho du ni rukutuhe. Ni kpiapai, bakurearani ima rengba ka pepai watadu ka manga gupai ni naaberãnga aberãkuriihe ka mangaha ya si ki imisi rani, ono ani ima rengba ka mbupai funi niipo. Ono ka ani du na bakiki aro, munganga ima rengba ka rungo ho na ki voho na ũvoda aro. Ka ani aazada gu aro re azada kindi, si nawira gupai nga si wingo te, na si rengbe kaa gberã kina kumbatayo. Si nafu kina gberãrago nga, boro ima rengba kaa mangapai wa gure ho boro naimisi ni ni nikerehe. Ni ima rengba kaa berã kindi tipa wai rago nagberẽ tini na wai boro naimisi ni. Ono agu aboro nakpipai i naimisa kina tiyo gbua. Nairiwo wai duhe ni bawenepai gbe ka mangapai kuti gu rugute du rogo Pa Amotumo 19:18!

16. Ringbisihe kuti Pa Amotumo 19:33, 34, waigu Yekova aaida aYisaraere naamangapai na ayeaye, na ginipai rengbe ani ka wirikaha ti gupai re?

¹⁶ Ho Yekova arugu aYisaraere ni tipa i naakpinyemu akurayo, ko aayanga wẽ si naida i naayugo nyemuse sa fu kina agu aboro du na rangi kpotoyo wa gayo watadu fu kina ngbatungayo te. Ko ape gupai fuyo a nga i kpinyemu agu ayeaye naaraka dagbayo. Gere nga gu pangbanga niima du ziazia ani abihe rogo Pa Amotumo 19:33, 34. (Oni gedihe.) Yekova aaida gupai nga aYisaraere naamangapai na yeeye wa “wiri ringara” na “ki nikpi nyemu ni” wa i akpinyemu tiyo. Ni kpiapai, aNdiko agumba gupai nga si aaida aYisaraere mbu ayeaye gbiati rungorungo  aboro i naadungura futu ahe rogo gayo ati. (Pa Mot. 19:9, 10) Areme a, si naida aKristano mangipai amanga kuti gu bangua rugute du tipa kpinyemu ayeaye re. (Rk. 10:30-37) Ngba gini gene? Badungu amirioni aboro gudu ho rogo zegino ga kurogo kura aringara kaa raka yo. Si ni nyanyakipa pai furani ka mangapai na agi akumba, adee, gbiati agude re rogo irisa yo.

17-18. (a) Ginipai Pa Amotumo 19:2 gbiati 1 Petero 1:15 angarasa rani ani mangihe? (b) Gini nyanyakipa sunge gu mokedi nangia Petero angarasi rani ani mangihe?

¹⁷ Agu averesi du ue nga Pa Amotumo 19:2 na 1 Petero 1:15 nazungodi ga Mbori aboro tipa i du ziazia. Kura dungu averesi kinaho rogo Pa Amotumo kapita 19 nga gu rengbe ka undo rani ani bi gupai rengbe ani ka mangaha tipa Yekova idi na ani. Ani ima sakapai tipa agu averesi nayugo gu bete weneapai si aida ani mangihe na bete gu gbegberẽ apai si aida ani nehe. * Vovo Ndika nayugo gupai nga Yekova kindi naida ani mangipai kuti agi arugute re rogo gaani raka yo. Ono gu mokedi nangia Petero agbia kurapai kuti ni.

¹⁸ Ani ima rengba kaa iriso Yekova dedede na kini mangi weneapai fu kura aboro. Ono tie, Petero angarasi aKristano gbe i mangi kura nyanyakipa pai sa. Mbata fu Petero ngarasi rani ani du ziazia rogo gaani mangapai yo dunduko, ko aya furani: “Oni mbakadi gaoni aberã [tipa sunge].” (1 Pet. 1:13, 15) Gu sunge re nakoda ginipai? Petero aya mbedimbedi awirina Kristo nika “yugu gu wene sino gbayaga nga ga gu ko nayambu” yo. (1 Pet. 2:9) Nirengo, aKristano dunduko areme na gu momu nga ka manga gi nyanyakipa sunge re nga gu naundo aboro ni bakerehe gbe susi ai kura asunge. Si ni kparakpara momu fu ga Mbori ziazia aboro i naatungusapai dedede na kini yugupai na ngarã. (Mk. 13:10) Ho ani aˈasada ni kakaka ka mangapai kuti agu arugute du rogo Pa Amotumo kapita 19, ani nayugo gupai nga ani ima kpinyemu Mbori gbiati gaani amurakporo. Na ani nayugo gupai nga ani naida kadu “ziazia” rogo gaani mangapai dunduko.