1. Wai du agu awirina nga adee aundo rogo riigbu, ono gini akpakarapai badunguyo agbiatiyo na ni? (Oni bi gu sura duti kpotoho.)

ANI na bakere ngbarago tipa kadu na badungu awirina nga adee nga aguyo namangasunge nyanyaki rogo dungurati! Ni kpiapai, i nafu akaragapai ti regbo adunguratise, kini mangi kura apai ti regboho na kini tungusi wene pangbanga. Agu akurayo naundo na mbakada Bambu Kindo, na kini yugu gupai nga i naberãpa awirinayo aberã. Wa vura duhe wo, i nagbiatiyo agbia na akpakarapai. Agu akurayo nangerafuo gbinza avunguyo. Agu akurayo nahi arungosiro be kura gayo aborokporo. Na agu akurayo nasonosa agude nisayo zanga gayo abadiarogatise, na i namangasunge nyanyaki tipa ka ngerafuo awiriyo.

2. Tipagine si aida ani mangi asadatise ti ni ka undo agu awirinarani nga adee?

² Tipagine si aida ani undo agu awirinarani ti ni nga adee? Bambiko gupai nga dedede, zegino afunga gu irisa fu adee si aidaha te. Ono tie, Ziazia Kekeapai nangarasa rani tipa gupai nga ani undo yo. Ni kpiapai, gu mokedi nangia Pauro agumba gupai fu gu dungurati naadu Roma yo nga i di Foibe kugume na ki “únda ri aunda na pa gu pai ka zingo ho amanga ri.” (Rom. 16:1, 2) Ho Pauro adu ni ni Farusi, ko adu dagba gu badona aboro naidi kuti gupai nga adee na payo kusende na i anaabiyo na payo kusende rogo gu gene yo i anaamangapai na yo ngbaha. Ono fuo ko da ni Kristano, ko awiriki Yesu na kini mangipai na adee rogo irisa yo na wenesino.—1 Kor. 11:1.

3. Waigu Yesu anaamangapai na adee, na waigu ko anaabi agu adee naamanga gupai Mbori akpinyemuhe?

³ Yesu anaamangapai na adee dunduko rogo irisa yo. (Yo. 4:27) Ko anaabingo adee wa gu agu abarumbatayo rogo pambori nangia aYudo naadu ti gako regbo anaabiyo te. Gu kura kekeapai sa nibipa Ziazia Kekeapai nape gupai nga: “Yesu aapenga ai pai nga gu nayugu zanga irisa tipa adee te.” Ono tie, Yesu adu na bakere irisa koyo du agu  adee ni naamanga gupai Bako akpinyemuhe. Gu nyakipaha anyaka gbe nga, ko anaayamba yo nga adawiriko, na ko anaabiyo nga i nga papara gako aborokporo nga ga toro yo.—Mt. 12:50.

4. Ginipai ani nika sakapai tipaha rogo gi kekeapai re?

⁴ Yesu anidu ti aregbo dũ regerege ka undo agu adee nanaamangasunge fu Mbori. Ko ayugu gupai fuyo nga payo ima nyaka fuko na ko kini songodipai ku barayo yo. Ani sakingo pai tipa wai rengbe ani ka wirika Yesu ni du ani ni agu aboro naberãpa agu awirinarani nga adee.

5. Tipagine rengbehe ka kpakara ti ni fu kura agu awirina nga adee i gbia gu wene kodatise nga gu i aidaha?

⁵ Ani dunduko singia akumba na adee naida aida kadu na wene kodatise na akuarani. Ono ti kura aregbo, si ima rengba ka kpakara fu agu awirina nga adee i gbia gu wene kodatise nga gu i akpinyemuhe. Tipagine? Oni bingo afugo agi awirina re. Kura wirina sa nga dee du rimori nga Jordan * aya, “Mbiko gupai nga mi ata manganga rogatise te, mi naaberã gupai dedede nga ba re rogo dungurati te, na mi arẽnga nzunzu kadu ni papara dungurati te.” Kristen, nga gu nazakigene naaga ku rogo kura ba tipa ka kiiso gari sunge tungusapai aya, “Ho mo aga ni ni vovo boro ku rogo kura dungurati, mo ima rengba kaa bi tiro nga mo ni saro.” Gu kura awirina nga akumba ima rengba kadu na kina gu bangisa bipai re. Si ima rengba ka kpakara fu agu aboro naraka na gu gayo aborokporo angianga aDezire Yekova ya tipa i du mbembedi na yo na i ima rengba kaa bi tiyo a nga i ni kparakpara yo ti awirinayo rogo dungurati. Gu kura awirina nga adee ima rengba kadu nisayo mbiko gupai nga i nawoka awoka na ka i guaringa kporo te watadu si ima rengba kadu nga i nangerafuo gu gayo aborokporo nawoka. Annette aya, “Mi anaarengbanga ka ndu kaa dia regbo na awirina te mbiko gupai nga mi nangia gu boro gbe naangerafuo nina.”

6. Waigu Yesu aundo aMarata na Maria a wa duhe ni kekehe rogo Ruka 10:38-42?

⁶ Yesu anaadia regbo adia na agu adawiriko nangia ga toro yo, na ko angia ndikidi bakure fuyo. Oni bingo gu pabakure naadu dagbako na aMaria na Marata, nga aguyo si angera wa i adu ni anakuparanga. (Oni gedi Ruka 10:38-42.) Si tie ziazia nga, rogo ga Yesu afugoyo na mangaapai, ko aima sa yo i du wenengai. Ni kpiapai, Maria aagundenga ka sungo pati ndu Yesu wa bawiriki te. * Na ho rago agberẽ ni ti Marata mbiko gupai nga Maria aaundongo ri na sunge riahe te, Marata aagundenga ti gumba gupai naadu berãri yo fu Yesu a te. Ti regbo gu sungo re, Yesu aundo agu adee ue re tipa i wiriki nyanyakipa pai. Na ko ayugu gupai nga ko anaaberãpa yo aberã gbiati kawiriyo nangia Razaro niye ko kaa bi yo ti kura aregbo a. (Yo. 12:1-3) Sidu, ho Razaro ati ni na kere kaza, aMaria na Marata aima ino gupai nga i ima rengba ka sana Yesu tipa undo.—Yo. 11:3, 5.

7. Gini kura gene sa rengbe ani ka ngarasa agu awirina nga adee ngbaha?

⁷ Tipa gu kura awirina nga adee, regbo adunguratise nga gu bakerepa momu du fuyo tipa i koditiyo na akurayo airisimbori. Sidu, si naida ani mangisunge na gu regbo re tipa ka dia yo kugume, ka fura na yo, na ka sayo i bi gupai nga ani naberãpa yo aberã. Jordan i nifura tipa ri kusayo aya, “Mi naagbia ngarasaro ni bakerehe ho kura aboro afu tambuahe ni fere tipa agu akaragapai mi afuhe pati adunguratise, ho i amanga mbakadapai ni tipa ka kura na mi gene tungusapai yo, watadu ho i ayugo gupai ni nga i naberãpa re aberã ngba kura agene.” Si naida ani yugu gupai fu agu awirinarani nga adee nga payo ima nyaka furani. Kura wirina sa du rimori nga Kia aya, “Ho mi nikpa dunguratise ni, mi niima ino gupai nga kura awirina nika yamba re ayamba watadu ka kepai fere tipa ka ino  singia mi wenengai. Gure ninaayugo gupai fere nga awirina naberãpa re aberã.”

8. Gini kura agene rengbe ani ka wirika Yesu ngbaha?

⁸ Wakina Yesu, ani ima rengba ka manga asadatise tipa ka dia regbo na agu awirina nga adee. Isoke ani ima rengba ka yamba yo ku kpurani yo tipa taata riahe watadu zambuasitise. Ho ani ayamba yo ni ku kpurani yo, si naida agu afugo ani nikaa pekaha du ni agu afugo nafu ngarasaro. (Rom. 1:11, 12) Si naida abaakumba du na kina gu bipai Yesu adu na ni. Ko aima ino gupai nga si ima kpakara fu gu kura aboro tipa i du zanga abadiarogatise. Ono ko aima gumba gupai ziazia nga padu boro na nyenye ngbarago arunga riipa gupai nga boro mangi rogatise watadu ni na agude be ni te te. (Rk. 11:27, 28) Kuba gure, ani rengbe kadu na nyenye ngbarago ka ani moi pa iriso Yekova mbatayo ni nyanyakipa pai kisusi rogo gaani raka yo.—Mt. 19:12.

9. Ginipai rengbe abaakumba ka mangaha tipa ka undo agu awirina nga adee?

⁹ Abaakumba gbe si aida i naamangapai na agu aKristano nga adee wa adawiriyo na wa anayo. (1 Tim. 5:1, 2) Si naida abaakumba naadia regbo mbata fu dunguratise watadu tifuo dunguratise tipa kaa fura na agu awirina nga adee. Kristen i nifura tipa ri kusayo aya, “Gu kura bakumba sa abi gupai nga dungu apai aima du tire na ko kini idi ka ino wai du gimi regbo mangaapai. Mi aima du na bakere tambuahe tipa wai ko aberẽpa re.” Ho abaakumba adia regbo ni dedede kaa fura na agu awirinayo nga ga toro yo nga adee, si nayugo gupai  ayugo nga i naberãpa yo aberã. * Annette i nifura tipa ri kusayo agumbapa ndu gupai duhe ti ni ni wenepai kaa fura na abaakumba dedede. Ri aya: “Si nasa gupai nga mi ini yo wenengai gbe, na i ki ruho ka ino re a tigayo. Na ho du mi ni rogo kpakarapai, si nadu fere taata tipa mi sanayo tipa undo.”

10. Ginipai rengbe ka undo agu awirinarani nga adee i du na ngbarago?

¹⁰ Singia ani nga akumba watadu adee, ani dunduko nidu na ngbarago ho kura aboro abi gu tandu mangaapai ni du tirani na ki gumba gupai furani nga i ima du na tambuahe tipa gu sunge ani amangaha. Ono tie, ka boro aayugongo tambuahe tipa wai ani amangasunge na gaani tandu mangaapai watadu tipa gu sunge ani amangaha ya, ani nadu na gberãrago. Gu kura nakuparanga sa nga nazakigene du rimori nga Abigail aidi kuti gupai nga bangiri aboro ninaago ago ti da nga ri, ri aya: “Aboro ninaabi re nga mi gbua nga dawiri gu boro re watadu wiri gu boro re. Ti kura aregbo, mi naabihe nga boro ho inipai tipa re te.” Ono tie, ani bingo gupai gu wirina du rimori nga Pam apehe. Nidu Pam ni nakuparanga, ri amangisunge tipa dungu agarã ni mokedi. Kusa, ri akaraga tiri ku rogo gari rago tipa ka ngerafuo avunguri. Awere, garãri ima susa 70, na ri namangasunge kindi ni nazakigene. Pam aya: “Gupai ninaaundo re gbe nga, ho aboro ape gupai ni fere nga i na tambuahe tipa gu sunge mi amangaha.”

11. Waigu Yesu ayugu gupai nga ko aabi gu sunge ruru adee anaamangaha fuko na nyanyakipaha?

¹¹ Yesu anaabi gu undo na nyanyakipaha ko anaagbiaha be agu adee naagunde ti Mbori nga aguyo nanaamanga pako ‘na gayo aũkumuko.’ (Rk. 8:1-3) Anga kina gu momu sa nga ga mangasunge fuko ko afuhe fuyo te, ono ko aima yugo nyanyakipa arengo fuyo tipa gupai Mbori akpinyemuhe. Ni kpiapai, ko agumba gupai fuyo nga ko nika kpi na i ki zingisi ko be kpio. (Rk. 24:5-8) Ko aima mbakada agi adee re tipa agu aˈasada i nika gbiatiyo na ni kina wai ko ambakadi amokedi. (Mk. 9:30-32; 10:32-34) Si ni bawenepai ka ino gupai nga wa amokedi avura zubo vurũ ti gu regbo i azi Yesu, agu adee naaundo ko adu kina mbembedi ho ko aakpi ni ti ngbunduru ngua-rungosi.—Mt. 26:56; Mk. 15:40, 41.

12. Gini sunge Yesu afuhe fu adee?

¹² Yesu afu nyanyakipa sunge fu adee. Ni kpiapai, agu adee naagunde ti Mbori nangia bambata adezire gako zingabekpio. Ko asana agu adee re tipa i ndu ka gumba gupai fu amokedi nga ko ima zingabekpio. (Mt. 28:5, 9, 10) Si rengbe kadu nga adee adu kinaho rogo gu garã nangia 33 ti regbo Pendekote ho i aambeda amokedi ni na ziazia toro. Ka singia i adu kinaho, i aima gbia gu iiriwo tandu nga ga fura rogo kura afugo na kini pe pa “agu apai du na tandu nga ga Mbori” fu kura aboro.—Amo. 1:14; 2:2-4, 11.

13. Ginipai agu adee nga aKristano amangaha areme, na waigu rengbe ani ka yugo gaani tambuahe tipa agu apai i amangaha?

¹³ Agu awirinarani nga adee ima rẽ tipa i tambua yo tipa agu apai dunduko i amangaha ti ngba ga Yekova sunge. Agu asunge re nakoda meka arago na kini ngerefuo ho, tungusapai na agu abadona nape kura fugo, na futise kaa undo na meka abambu nga ga Betere. I naundo aundo a ti regbo agberãngo, kini undo na sa gaani awaraga ku rogo kura afugo, na kini mangisunge ni anazakigene na ni amokedi. Wakina agu awirina nga akumba, agu awirina nga adee namanga gu sukuru amanga nga ga abazakigene, Gu Sukuru Du Tipa Abatungusipa Kindo, gbiati gu sukuru nga ga Girada. Kurigure, dereakumba naundo akumbayo tipa gupai nga i mangi gu dungu asunge du beyo rogo dungurati na rogo riigbu. Agi awirina re nga “agamahe rogo aboro yo” na i namanga dungu apai tipa ka undo aboro. Ono tie, ka adiayo naasongodanga yo ya, ka si du fuyo ni kere kpakarakpakaraha tipa i mangi agu asunge re. (Ef. 4:8, NW) Ya mo mo rengbe ka berãpa agu agene rengbe mo ka undo agi awirina nga adee re ngbaha na gu sunge i amangaha?

14. Nibi gupai du rogo Atambuahe 68:11, ginipai si aida agu abaakumba du na tatamana mangihe?

 ¹⁴ Agu abaakumba du na tatamana ima rugatiyo na gupai nga, agu awirina nga adee nga “bakere rimbasa aboro,” i nga agu abamangisunge futiyo ka mangasunge nyanyaki na i nidu dedede ni agu aboro naima ino tungusa wene pangbanga wenengai. (Oni gedi Atambuahe 68:11.) Sidu, abaakumba ninaasada ka wirikapai be agi awirina nga adee re. Abigail i nifura tipa ri kusayo ninaagbia ngarasaro ho gu wirina nga kumba asana ri ni tipa agu agene ri abihe nga si nga we agene ka tona fugo na aboro ngbaha rogo gu dagbarago nga ga tungusapai. Ri aya, “Si naundo re mi bi gupai nga Yekova na kina nyanyakipa sunge beko fere rogo gako riigbu.” Kurigure, abaakumba ima rugatiyo na gupai nga agu awirina nga adee naima nyaka ima rengba ka undo gu paranga awirina nga adee ho du yo ni na akpakarapai tiyo. (Tito 2:3-5) Nirengo, agu awirinarani nga adee ima rẽ tipa ani kpinyemu yo na kini yugu gupai fuyo nga ani na tambuahe tipa yo!

15. Ti gini aregbo rengbe agu awirina nga adee ka ida gupai nga boro fura kubayo?

¹⁵ Ti kura aregbo, agu awirina nga adee ima rengba ka ida boro tipa ni fura kubayo ho i nagbiatiyo ni na kura ngbatunga kpakarapai. (Yes. 1:17) Ni kpiapai, dekurugbo watadu gu wirina kumbari aima mburi ima rengba ka ida boro tipa ni fura kuba ri na kini undori na manga agu apai kumbari anaamangaha. Sosono wirina ima rengba ka ida boro undo ka fura kuba ri fu amunganga. Watadu nazakigene nga guri namanga kura asunge rogo ga Yekova riigbu ima rengba ka ida boro ni songodipai ku bara ri yo ho kura aboro abisirapa ri ni mbiko gupai nga ri atungusanga pai ni bakerehe wa kura abazakigene te. Gini kura agene rengbe ani ka undo agu awirinarani nga adee ngbaha? Ani bingo ga Yesu kpiapai berewe.

16. Waigu Yesu asongodi pai kubara Maria yo a wa duhe ni kekehe rogo Marako 14:3-9?

¹⁶ Ho aboro anidu ni na iraira bipai tipa agu adawiri Yesu nangia ga toro yo, ko anaasongoda pai ni ipo ku barayo yo. Ni kpiapai, ko asongodi pai kubara Maria yo ho Marata abisirapa gupai ni ri amangihe. (Rk. 10:38-42) Na ko asongodi pai kubara Maria yo berewe ni uehe ho kura aboro aberẽ gupai ni nga gu diaberã ri amangihe aarunga te na i kini tona kaa bisirapa ha. (Oni gedi Marako 14:3-9.) Yesu aima rugatiko na ndu gupai Maria amangi gu diaberã re ti ni na ko ki tambua ri tipaha, ki pe gupai nga: ‘Ri mangi wene pai fere. . . . Ri mangi he, ringbisihe kina kuti omeri.’ Ko agumba gupai ni sangbanebi a nga i ape pa gari wene mangaapai ape ‘rogo agu arago i ka tungusa wene pangbanga rogoho zegino dũ,’ na si nga gupai ani abihe rogo gi kekeapai re awere. Nairiwo wai duhe ni wenepai nga Yesu agumba gupai nga i nika tungusa wene pangbanga rogo zegino dunduko ho ko aatambua Maria ni tipa gari wene sino nga gu naadu zanga gbangbati! Nairiwo wai gako afugo afu kido fu Maria fuo bisira aboro pa gupai ri amangihe!

17. Oni funga kpiapai nibipa gu regbo rengbe ani ka fura kubara gu wirina yo nga dee.

¹⁷ Ya mo mo naafura kuba agu awirinamo nga adee ho i aida ha ni? Ni kpiapai, oni berẽnga kurii gipai re. Gu kura abatungusipai nabi gupai nga wirina adunga kumbari ni Dezire Yekova ya ninaada dedede kusa tipa adunguratise na kini ga nibasa fuo nyasa dunguratise. I naabi gupai nga ri naayengo na awiiri dedede tipa adunguratise te. Sidu, i tona bisirapa ri mbiko gupai nga i naberã gupai nga si naida ri fura na kumbari nyanyaki tipa ko mbugene furi ri naaye na awiiri kuba adunguratise yo. Ono tie, gupai i aruganga tiyo na ni ya nga, gu wirina re naˈasada tiri na omeri dũ ka manga gupai rengbe ri ka mangaha. Ri na pagbia beri dunduko kurii agu apai ri amangaha te na anga ri nga gu boro namanga yangara adiaberã tipa awiiri te. Ginipai rengbe mo ka mangaha ka mo bi kura aboro i nibisirapa wirina ngba gi gene re? Ka mo tambua gu wirina re tipa gu nyanyaki sunge dunduko ri amangaha na ki gumbapa agu apai ri amangaha ni wenehe fu kura aboro, mo ima rengba ka sa gupai nga aboro mbu bisirapa ri.

18. Gini kura agene rengbe ani ka undo agu awirinarani nga adee ngbaha?

 ¹⁸ Ani rengbe ka yugo gupai fu agu awirina nga adee nga ani naberãpa yo aberã nifu ani tirani ka undo yo rogo mangimangipai yo. (1 Yo. 3:18) Annette nga gu wirina i nifura tipa ri kusayo nga guri naangerafuo nari naadu na kaza aya: “Gu kura awirina anaaye fuore ku kporo no tipa ka ngerafuo nina tipa bete regbo wa ka mi mangi gu kuraapai. Gipai re asa re mi bihe nga aboro nakpinyemure akpi na mi nga kina papara dungurati.” Jordan i nifura tipa ri kusayo aima gbia undo a. Wirina aundo ri tipa ri wiriki wai kaa ngerafuo gari tarambiri. Ri aya: “Si ni wenepai ka ino gupai nga awirina naberãpa re aberã na i naida mi du ni bandabanda re ho mi agbe tarambiri ni.”

19. Gini kura agene rengbe abaakumba ka undo agu awirina nga adee ngbaha?

¹⁹ Si naida abaakumba asadi a ka ngerafuo agu azingo du agu awirina na ni nga adee. I ima ino gupai nga Yekova naida gupai nga i nimangipai na agu awirina nga adee ngba wene gene. (Yak 1:27) Sidu, abaakumba nawirika Yesu na kidu na ruru bipai. I rengbe ka manga gipai re ni zanga maa yo andiko ti gu regbo rengbehe kadu ni wenepai ka yugo wene sino na kidu na rugatinapai. (Mt. 15:22-28) Ho abaakumba amanga asadatise ni ka undo, i naundo agu awirinayo nga adee i bi gupai nga Yekova gbiati gako riigbu naberãpa yo aberã. Ho gu wirina naangera kurii gu badona nga ga tungusapai gu wirina nga Kia adu rogoho aini gupai ni nga ri naga ku rogo kura kporo, ko amangi mbakadapai ni ipo tipa ka undo ri. Kia aya, “Si adi gu bakere fuda berãse yo mi adu ni kusayo. Mbiko gupai nga abaakumba angarasi re na ki fu gu undo fere mi aaidaha, i ayugu gupai fere ziazia nga pare nyaki anyaka rogo dungurati na ho du mi ni rogo kpakarapai, mi ni sare te.”

20-21. Waigu rengbe ani ka yugo gupai nga ani nabi agu aKristano nga adee na nyanyakipa yo?

²⁰ Ho ani angera ni areme rogo gaani adungurati, ani nabi badungu akpiapai nga ga agu adee nga aKristano nga aguyo namangasunge nyanyaki na i ima rẽ tipa ani fu undo fuyo. A wa ani nawirikihe tiga Yesu kpiapai, ani rengbe ka undo yo ni dia ani regbo na yo na kini asadi ka ino yo wenengai. Ani ima rengba ka yugo gaani tambuahe tipa agu apai i amangaha tingba ga Mbori sunge. Na ani ima rengba ka fura kuba yo ho rẽhe arẽ ni.

²¹ Ho gu mokedi nangia Pauro aadigiso gu waraga ni ko akehe fu aRomo, ko apepa aKristano ni adee ribua. (Rom. 16:1, 3, 6, 12, 13, 15) Zanga kapa, agu adee re aima gbia ngarasaro ho i aagia pa gu sene ni ko afuhe fuyo na wai ko atambua yo. Wakina gure a, si naida ani songodi agu awirina nga adee du rogo gaani dungurati. Ka ani mangihe wo, ani nika yugo gupai nga ani ima kpinyemu yo wa du yo ni papara gaani aborokporo nga ga toro yo.