1-2. Ginipai ani nika wisigoho rogo gi kekeapai re?

ANI IMA du na bakere gopai berani kisusi gu niidu mbata nga ani naraka ti yangara papara yangara arame nga ga gi sinoraka re. Barambeda, aYekova na Yesu Kristo nika gbarasa agu azogarago dunduko nasovura kuti Kindo. Mbata fu gupai re mangi, bakindo nga ga nodiyo na bakindo nga ga sudiyo nika ndu kindi kumbatayo kaa sovura dagbatiyo na kuti ga Mbori aboro.

² Rogo gi kekeapai re, ani nika wisigopai tipa gu sangbanebi du ni kekehe rogo Daniere 11:40–12:1. Ani nika ino gu boro du ni bakindo nga ga nodiyo areme na ki sakipai tipa ndu gupai ani narengbe ka sungo ti ni zezeredi kidu na kido kuti Yekova nga ko nika batasa rani abatasa ka kina ginipai vura manga vurũ.

3-4. Da nga bakindo nga ga nodiyo areme? Oni sakingo rogoyo.

³ Tingbafuo gu ringara nangia Soviet Union ti rogo 1991, gu ga Mbori aboro naadu tii gaha zogarago aye kadu na ranirii tipa bete regbo. Daniere ayambu gu ranirii re nga, “undahe ni bete he.” (Dan. 11:34) Ni sangbana gipai re, i adu na rengba ka tungusapai zanga kpakarapai, na fuo bete regbo gbua tooni, akama akutu abatungusipai adu rogo agu aringara naadu ni papara Soviet Union. Fuo bete agarã kusa, Russia gbiati agu aringara nasongodaha ada ni bakindo nga ga nodiyo. A wa i asakipai tipaha rogo gu kekeapai naadu mbata fu gere, tipa gupai nga zogarago du ni bakindo nga ga nodiyo watadu bakindo nga ga sudiyo, si naida si mangi apai biata: (1) si naida si du na maapai kurii ga Mbori aboro, (2) si naida si yugu gupai rogo gaha mangaapai yo nga si nga vura Yekova gbiati gako aboro, na (3) si naida si sovura na kura ringara tipa pagbia.

⁴ Andu apai gere rengbe ani ka gumba gupai awere ti ni nga bakindo nga ga nodiyo nga Russia gbiati agu aringara nasongodaha.  (1) Si na maapai kurii ga Mbori aboro, kini rugusi sunge tungusapai na kini rungosi akama akutu awirina nga aguyo naraka rogo agu arago duhe na maapai kuriihe. (2) Gu mangaapai re nayugo gupai nga si ima soga Yekova gbiati gako aboro. (3) Si aima digo nisovura na bakindo nga ga sudiyo, du nga gu Zogarago Nga ga Angirisi na Amerika. Ani bingo agu apai Russia na agu aringara nasongodaha namangihe na ndu gupai gipai re ayugo gupai ti ni nga si nga bakindo nga ga nodiyo.

5. Gini regbo i nafura tipaha rogo Daniere 11:40-43, na ginipai namanga vuru gu regbo yo re?

⁵ Oni gedi Daniere 11:40-43. Gi papara sangbanebi re nafura tipa gu regbo nga ga digido rago. Si nafura tipa wai bakindo nga ga nodiyo na bakindo nga ga sudiyo asovura dagbatiyo. Daniere ape gupai kumbatayo nga, ti digido rago, bakindo nga ga sudiyo na bakindo nga ga nodiyo nika ‘zubo’ tiyo dagbatiyo.—Dan. 11:40.

6. Gini gopai duho nayugo gupai nga bakindo nga ga sudiyo na bakindo nga nodiyo aima digo nizubo tiyo dagbatiyo?

⁶ Bakindo nga ga nodiyo na bakindo nga ga sudiyo nandu kindi kumbatayo kaa sovura dagbatiyo bambiko ai guni naida kadu na bakere ome kisusi rogo zegino. Ni kpiapai, oni bingo gupai naamangi tingbafuo Ue Vura Nga ga Zegino, Soviet Union atona kadu na maapai kurii bakere papara Putu. Bakindo nga ga sudiyo agitiko na kura aringara tipa ka koda gayo abanzengere ka sovura kuti bakindo nga ga nodiyo. I nayamba gu riigbu nga ga abanzengere i akusihe re nga NATO. Bakindo nga ga nodiyo na bakindo nga ga sudiyo nandu kindi kumbatayo a kaa mangasunge na bakere marã tipa ka kusa gu riivura du na ome ti ni kisusi. Bakindo nga ga nodiyo na bakindo nga ga sudiyo nasovura aso a dagbatiyo ni songoda yo avura akurayo ti regbo avura vuru Afirika, Asia, gbiati Latin America. Vuru agu agarã yo susi bambeda kusayo, Russia na agu aringara nasongodaha ima ye kidu na bakere ome ti ni rogo zegino. Si nasovura aso a kuti bakindo nga ga sudiyo ni mangaha sunge na akompiuta. Agu abakindo re nakitangbanga tiyo dagbatiyo, guni naya gu kura ni namangasunge na ambakadapai nga ga kompiuta ka gbarasapa ga kura ni marã gbiati zogarago, gu kurani kini pe kina gu bangisapai re a. A wa Daniere apehe kumbatayo, bakindo nga ga nodiyo nandu kindi kumbatayo kaa zubo ga Mbori aboro.—Dan. 11:41.

7. Gini ringara du nga “wene ringara”?

⁷ Daniere 11:41 nape gupai nga bakindo nga ga nodiyo nika rimo ku rogo “wene ringara.” Gini ringara du ngaha re? Bakuru kusayo, ringara aYisaraere du nangia gu wene ringara re. Ringara aYisaraere adu “ni taasitaasi ringara dagba aringara dunduko.” (Yeze. 20:6) Ono gupai naasa gu ringara re si du ni nyanyakipa ringara gbe angia si angia gu ba aboro anaamanga ndikidi irisombori rogoho. Naatona ti rago Pendekote rogo gu garã nangia 33 Fuo Batikayo Kristo, gu “ringara” re ninaadunga berewe ni ndikidi ba auru kpotosende te. Gipai re ruaru bambiko areme, ga Yekova aboro rogo apapara kpotosende dunduko. Sidu, gu “wene ringara” re areme nga gu gene raka nga ga ga Yekova aboro nga gu nakoda agu apai du wa gayo iriso fu Yekova vurube adunguratise na sunge tungusapai.

8. Waigu bakindo nga ga nodiyo adigi nirimi ku rogo “wene ringara”?

⁸ Rogo gi yangara arame re, bakindo nga ga nodiyo ima rimo bara dunguhe ku rogo “wene ringara.” Ni kpiapai, ti gu regbo gu zogarago nangia ga aNazi Germani yo adu ni bakindo  nga ga nodiyo, gbe ti regbo ue vura nga ga zegino, gu bakindo re arimi ku rogo “wene ringara” ni rungosi ko ga Mbori aboro na kini imi yo. Tingbafuo gu Ue Vura Nga ga Zegino ti gu regbo Soviet Union ada ni bakindo nga ga nodiyo, gu bakindo re arimi ku rogo “wene ringara” ni rungosi ko ga Mbori aboro na kini sayo ngbaome i ga tuturũ kusayo ti akpuyo.

9. Waigu Russia na agu aringara nasongodaha narimi ku rogo “wene ringara” vuru agu agarã yo susi bambeda kusayo?

⁹ Vuru agu agarã yo susi bambeda kusayo, Russia na agu aringara nasongodaha ima rimo a ku rogo “wene ringara.” Ngba gini gene? Rogo 2017, gu bakindo nga ga nodiyo du awere nga Russia re arugusi gu sunge nga ga ga Yekova aboro na ki ba kura awirinarani ku bambukiso yo. Gu bakindo re arugusi pa mangasunge na gaani awaraga, kodihe na gu Baibiri nga New World Translation. Kurigure, gu bakindo re adi gaani be-basunge kusayo berani Russia yo na kura gaani aBambu Kindo gbiati aBambu Bakere Adunguratise. Tingbafuo gi mangaapai re, Riigbu Bipasunge rogo 2018 ape gupai nga Russia na agu aringara nasongodaha nga bakindo nga ga nodiyo. Ono tie, zavura ho i arungosi ga Yekova aboro ni ni kerehe gbe, i naká ka sovura kuti agu azogarago nga ga wiri aboro watadu ka ariaha. Kuba gure, i napekafuo gu ga Ziazia Kekeapai rugute nga gu du tipa manga kparakpee tipa “agu yo dunduko naru mbata yo,” gbe ho airangbii amanga agu adiaberã ni rengbe kadu na maapai kurii gaani ranirii nga ga irisombori.—1 Tim. 2:1, 2.

10. Ya mo bakindo nga ga nodiyo nika dia adia be bakindo nga ga sudiyo? Oni sakingo rogoyo.

¹⁰ Gu sangbanebi du ni kekehe rogo Daniere 11:40-45 nafura gbe tipa gu mangaapai nga ga gu bakindo nga ga nodiyo. Ya mo gere nayugo gupai nga ko nika dia adia be gu bakindo nga ga sudiyo? Oó. Bakindo nga ga sudiyo nika du kindi ni ‘ungako’ ho aYekova na Yesu nika gbarasa agu azogarago ni dunduko nga ga wiri aboro ti regbo gu vura nga Aramegido. (Yugo. 19:20) Tipagine rengbe ani kadu ti ni na kido nga rengo du nga gipai re? Oni bingo gupai agu asangbanebi nga ga Daniere na Yugoti ayugoho.

11. Ginipai Daniere 2:43-45 ayugoho? (Oni bi gu sura duti kpotoho.)

¹¹ Oni gedi Daniere 2:43-45. Gu nebi nangia Daniere afura tipa azogarago ti genehe nga gu naadu na maapai kurii ga Mbori aboro. I sakipai tipa agu azogarago re nga si nga apapara bakere kpiahe du rogo marã yo. Gu yangara zogarago nga ga wiri aboro i nafura tipaha dagba gu tangaratangara azogarago re, i fura tipaha ki ya si nga andu gu kpiahe re na gu nduhe re rogo marã yo nga du ni kodikodihe na gbedegbede pere. Agu anduhe re narukuba gu Zogarago Nga ga Angirisi na Amerika Kurii Zegino. Gu sangbanebi re nayugo gupai nga Gu Zogarago Nga ga Angirisi na Amerika nika du ti ni kindi ho ga Mbori Kindo nika gbarasa agu azogarago ni nga ga wiri aboro.

12. Saba rii nyarinde narukuba gine, na tipagine duhe ti ni ni nyanyakipa pai ka ino gupai re?

¹² Gu mokedi nangia Yoane afura a tipa azogarago nga gu nazogorago kurii ga Yekova aboro. Yoane afura tipa agi azogarago re ki ya si nga nyarinde du na ariru saba. Saba rii gu nyarinde re narukuba Gu Zogarago Nga ga Angirisi na Amerika Kurii Zegino. Gipai re na nyanyakipaha mbiko gu nyarinde re asonosanga kura riru berewe te. Saba rii gi nyarinde re nikaa zogarago kindi ho Kristo na gu gako ariivura du ngbangbaturũ yo nika gbarasaha ni kodihe na gu nyarinde re naaba ru. *—Yugo. 13:1, 2; 17:13, 14.

13-14. Da nga ‘Gogo boro gu ringara nga ga Magogo,’ na ginipai si narengbe kadu nga si nika sa ko ko zingi ka zubo ga Mbori aboro?

¹³ Yezekere akepa sangbanebi nga gu napepa gupai furani rengbe ka manga mbata fu gbarasayo bakindo nga ga nodiyo na bakindo nga ga sudiyo. Si nangera wa gu sangbaanebi nga ga Yezekere 38:10-23; Daniere 2:43-45; 11:44–12:1; na Yugoti 16:13-16, 21 nafura tipa kina bangisapai sa. Ka si du nga rengo du nga gupai re, agi apai re ani abihe nga si nika manga.

¹⁴ Bara tingbafuo bakere gberãngbi tona, “abakindo zegino” nika kodatiyo sa ki kusi badona nga ga rikaaboro. (Yugo. 16:13, 14; 19:19) Baibiri nayamba gi badona nga ga rikaaboro re nga ‘Gogo boro gu ringara nga ga Magogo.’ (Yeze. 38:2) Gu badona nga ga rikaaboro re nika zubo ga Mbori aboro dunduko na ki asadi ka nyasa riipa yo nyeanye kindi. Ginipai nika sa gupai nga i mangi gi zubohe re? Rogo gu sangbanebi yo du tipa gu regbo re, gu mokedi nangia Yoane ape gupai nga bakikindigi amorogumba nika tiwa kurii avura Mbori. Agu amorogumba re ima rengba ka rukuba nyanyaki pangbanga sapangbanga, nga gu ga Yekova aboro nika tungusaha. Si ima rengba kadu nga gi pangbanga re nika ba zinga ti Gogo boro Magogo na ki sa ko ko zubo ga Mbori aboro na gu sasa nga ga nyasariipa yo dunduko auru kpotosende.—Yugo. 16:21.

15-16. (a) Gini apai si narengbe kadu nga Daniere 11:44, 45 nafura tipaha? (b) Ginipai nika manga bakindo nga ga nodiyo kodihe na Gogo boro Magogo?

¹⁵ Gi nyanyaki pangbanga re gbiati gu yangara zubohe nika ngia ga avura Mbori ima rengba kadu nga kina gu bangisa apai i nafura tipaha rogo Daniere 11:44, 45. (Oni gedihe.) Daniere pe gupai yo nga “apangbanga ayé uroyo na nodiyo” ki zigbä bakindo nga ga nodiyo nga guko nika kura na “bakere ngariangaria zinga.” Bakindo nga ga nodiyo nika du na gu sasa nga ga ‘nyasa dungu aboro ki gbarasi yo kpäkäyä.’ Si nawira gupai nga gu “dungu aboro” i afura tipa yo re nga ga Yekova aboro. * Si rengbe kadu nga Daniere aasakapai ane tipa gu yangara zubohe nika du kuti ga Mbori aboro.

 ¹⁶ Ho gu bakindo nga ga nodiyo gbiati gu kura yangara azogarago nga ga zegino nika zubo ga Mbori aboro ni, gipai re nika sa gu Ko Du na Tanduapai Dũ ko zingi ni kerehe na fuo gure, ko kini ye na gu vura nga ga Aramegido. (Yugo. 16:14, 16) Ti gu regbo re, i nika gbarasa bakindo nga ga nodiyo, kodihe na gu badona rikaaboro dunduko du nga Gogo boro Magogo, na ‘boro ho nika undo ko’ te.—Dan. 11:45.

17. Da nga gu “bakere bazogo” nga Mikaere i nafura tipa ko rogo Daniere 12:1, ginipai ko amangaha awere na ginipai ko nika mangaha barambeda kumbatayo?

¹⁷ Oni gedi Daniere 12:1. Gi veresi re nafura tipa kura apai nibipa wai i nika gbarasa bakindo nga ga nodiyo na kura azogarago na wai ani nika bata. Rogo gi veresi re yo nga gine? Mikaere nga kura rimo gu gaani bakindo nga Kristo Yesu. Ko aima digo ‘nirugu pa’ ga Mbori aboro naatona kina rogo 1914 ti gu regbo i asigira gako Kindo ngbangbaturũ yo. Barambeda kumbatayo, ko nika ‘guari,’ watadu ka mangapai ti regbo gu vura nga Aramegido. Gu vura re nika ngia gu yangara pai nga gu Daniere aya tipaha wẽ si nika ngia “rago fuda” kisusi, nga gu naadunga mbata rogo gu pangbanga yo nga ga aboro ya. Gu ga Yoane sangbanebi du ni kekehe rogo Yugoti nayamba gu regbo nika du mbata fu gi vura re nga “bakere gberãngbi.”—Yugo. 6:2; 7:14.

18. Tipagine rengbe ani ti ni kadu na kido tipa kumbatayo?

¹⁸ Ani ima rengba kadu na kido tipa kumbatayo bambiko aDaniere na Yoane ima yugo gupai nirengo nga agu aboro namangapa aYekova na Yesu nika bata abata ti gu kere regbo nga ga fudifudiapai re. Daniere ape gupai nga agu aboro nika bata, rimoyo nika du “ni kekehe rogo kitabu.” (Dan. 12:1) Ginipai rengbe ani ka mangaha tipa gupai nga rimorani du ni kekehe rogo gu kitabu re? Si naida ani yugu gupai ziazia nga ani ima du na idapase kuti ga Mbori Wiri kandoro nga Yesu. (Yo. 1:29) Si naida ani kpara gaani raka fu Mbori na ki zi bapatiza. (1 Pet. 3:21) Na si naida ani songodi ga Mbori Kindo ni manga ani gupai rengbe ani ka mangaha tipa ka undo kura aboro i wirikipai tipa Yekova.

19. Gini apai si aida ani mangihe awere, na tipagine?

¹⁹ Awere nga regbo tipa ani sonosi kido kuti Yekova na kuti gako riigbu. Awere nga regbo tipa ka songoda ga Mbori Kindo. Ka ani mangihe wo, ani nika bata abata ho ga Mbori Kindo nika gbarasa bakindo nga ga nodiyo ni gbiati bakindo nga ga sudiyo.