Baʼax jeʼel u yáantkech a tsʼáa u pʼiis a wukʼikeʼ

TONY, le máax tiʼ tʼaanajoʼon teʼ yáax xookoʼ jeʼel kaʼach u bin utsil tiʼ wa ka u chaʼa u yáantaʼaleʼ. Baʼaleʼ tumen tu tuklaj maʼ ken u beet kʼaas tiʼ u wíinklileʼ maʼ tu xulaj u yukʼikiʼ. ¿Baʼaxten bey u tuukul kaʼachaʼ?

Tumen le alcoholoʼ tu beetaj maʼ u tsʼáaik cuenta jach baʼax ku yúuchultiʼ. U cerebroeʼ maʼ tu páajtal kaʼach u meyaj maʼalob yéetel maʼ tu páajtal u yilik wa tu kʼojaʼantal. Jeʼex u bin u maas ukʼik kaʼacheʼ bey u bin u maas saʼatal u yóoloʼ.

Uláakʼ baʼax beetik kaʼach u tuukul xan beyoʼ letiʼe u controlartaʼal tumen u viciooʼ. Bey xan u yúuchul tiʼ Alberto kaʼachoʼ. Tu káajbaleʼ maʼ tu tuklaj wa táan u suut vicioi tiʼ le alcoholoʼ, letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Kin taʼakikimba utiaʼal in wukʼik yéetel ken píitmáanak in wukʼik kaʼacheʼ kin tuklikeʼ yoʼolal wa baʼax talamil káalchajen wa kin tsʼáaik tin tuukul maʼ kʼaas le baʼax tin beetoʼ. Chéen u seguer in káaltal ku máan tin pool». Kex jeʼel bukaʼaj ka sen aʼalaʼaktiʼob kaʼacheʼ Tony yéetel Albertoeʼ ku tuklikoʼobeʼ maʼ controlartaʼanoʼob tumen u vicioʼobiʼ, baʼaleʼ le baʼax ku tuklikoʼobaʼ maʼ jaajiʼ. ¿Baʼax jeʼel u páajtal u beetik le máaxoʼob yantiʼob upʼéel talamil beyaʼ?

Chʼaʼatukult a pʼatik

Yaʼab tiʼ le máaxoʼob tsʼoʼok u xulik u yukʼikoʼoboʼ, tsʼoʼok u beetkoʼob le baʼax tu yaʼalaj Jesusaʼ: «Wa táan u beetaʼal a kʼebantal tumen a x-noʼoj icheʼ, luʼse ka a píikchʼinte. Tumen maas maʼalob ka pʼáatak minaʼan junxéetʼ a wíinklil ke ka píikchʼintaʼak tuláakal a wíinklil teʼ Gehenaoʼ» (Mateo 5:29).

Teʼelaʼ Jesuseʼ meyajnajtiʼ upʼéel kettʼaan utiaʼal u yeʼesik u kʼaʼananil u pʼatik máak  tuláakal le baʼaxoʼob jeʼel u náachkúuntkoʼon tiʼ Diosoʼ. U pʼatik máak upʼéel vicioeʼ jeʼel u jach yaataleʼ, Jesuseʼ tu yaʼaleʼ bey jeʼex ka luʼsaʼak u xéetʼ u wíinklil máakeʼ, baʼaleʼ lelaʼ jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal ka yanaktoʼon upʼéel maʼalob tuukuleʼ yéetel utiaʼal ka k-xul k-ukʼik. Le oʼolaleʼ wa yaan máax tsʼoʼok u yaʼaliktech ku píitmáan a wukʼikeʼ, ilawil a tsʼáaik u pʼiis yéetel wa maʼ tu páajtal a beetkeʼ maas maʼalob maʼ a wukʼik mix upʼíitiʼ. * Kex jach talam u pʼatik máakeʼ maas yaʼab utsiloʼob jeʼel u kʼamikeʼ.

Baʼaleʼ ¿kux túun wa yaʼab a wukʼik kex maʼ suunaktech vicioiliʼ? ¿Baʼax jeʼel u páajtal a beetik utiaʼal a tsʼáaik u pʼiis a wukʼikeʼ?

Tuʼux jeʼel a kaxtik áantajeʼ

1. Orarnen mantatsʼ. Tiʼ tuláakal le máaxoʼob yaan u fejoʼob yéetel u kʼáat u beetoʼob baʼax utstutʼaan Dioseʼ, ku yaʼalaʼaltiʼob: «Aʼaleʼex tiʼ Dios ich oración tuláakal baʼax a kʼáateʼex. Kʼáat óolneneʼex tiʼ letiʼ yéetel tsʼáaʼex gracias tiʼ, beeteʼex yéetel tuláakal a puksiʼikʼaleʼex. Bey túunoʼ le jeetsʼelil maʼ tu páajtal u naʼataʼal tumen wíinik ku tsʼáaik Diosoʼ, yaan u kanáantik a puksiʼikʼaleʼex yéetel a tuukuleʼex tu yoʼolal Cristo Jesús» (Filipenses 4:6, 7). Baʼaleʼ ¿baʼax jeʼel u páajtal a waʼalik ken orarnakech utiaʼal ka yanaktech le jeetsʼelil ku taal tiʼ Diosoʼ?

Yáaxeʼ kʼaʼabéet a éejemtik yantech le talmilaʼ yéetel ilawil baʼax ken a beete. Tsʼoʼoleʼ wa ka waʼalik tiʼ Dios baʼaxoʼob tsʼoʼok a chʼaʼatuklik a beetkeʼ, letiʼeʼ yaan u yáantkech utiaʼal ka a pʼate yéetel utiaʼal maʼ u yantaltech u maasil talamiloʼob. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik tiʼ Proverbios 28:13: «Le máax ku taʼakik le baʼax kʼaas u beetmoʼ maʼ kun bin utsil tiʼ, pero le máax ku yaʼalik le baʼax u beetmaj yéetel ku xuʼulul u beetkeʼ yaan u chʼaʼabal óotsilil tiʼ». Jesuseʼ tu yaʼalaj ka k-kʼáat tiʼ Dios: «Maʼ a chaʼik k-lúubul tiʼ baʼax kʼaas, baʼaxeʼ kanáantoʼon tiʼ le Kʼaasilbaʼaloʼ» (Mateo 6:13). ¿Baʼax jeʼel u páajtal a beetik utiaʼal a weʼesik jach tu jaajil a kʼáat ka béeyak le baʼax ka kʼáatik ichil a oracionoʼ? ¿Tuʼux jeʼel a kaxtik u núukil a oracionoʼobeʼ?

2. Kaxt u yáantaj le Bibliaoʼ. Kʼaʼajaktecheʼ «U tʼaan Dioseʼ kuxaʼan yéetel yaan u páajtalil [...]. Tsʼoʼoleʼ jeʼel xan u páajtal u xakʼaltik baʼaxoʼob yaan tu tuukul yéetel tu puksiʼikʼal máakeʼ» (Hebreos 4:12). Upʼéel baʼax tsʼoʼok u yáantik yaʼab máakoʼob utiaʼal u pʼatik u sen káaltaloʼobeʼ, letiʼe u xokikoʼob jujumpʼéel versiculoʼob tiʼ le Biblia sáamsamaloʼ yéetel u tuukuloʼob tu yoʼolal. Jeʼex tu yaʼalil utúul salmistaeʼ, «kiʼimak u yóol le máax maʼatech u bin teʼ bej ku yaʼalaʼaltiʼ tumen le kʼasaʼan máakoʼoboʼ [...]. Baʼaxeʼ jach u yaabiltmaj u ley Jéeoba, bul kʼiin yéetel bul áakʼab ku xokik le leyoʼ yéetel ku tuukul tiʼ baʼax ku yaʼalik». Tsʼoʼoleʼ ku yaʼalikeʼ utúul máak beyaʼ: «Tuláakal baʼax ken u beet ichil u kuxtaleʼ maʼalob kun jóokʼol» (Salmo 1:1-3).

Albertoeʼ béeychaj u xulik u káaltal, tumen ku xokik le Biblia yéetel u j-jaajkunajoʼob Jéeobaoʼ (testigos de Jehová). Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Kin tsʼáaik cuentaeʼ wa maʼ úuchik in xokik le Bibliaoʼ, bejlaʼa maʼ tin pʼatik in káaltaleʼ yéetel maʼ xaaneʼ úuch kíimkeneʼ».

3. Ilawil a tsʼáaik u pʼiis. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ yaan tiʼ le máaxoʼob tu meyajtoʼob Dios úuchjeakiloʼ ku káaltaloʼob, baʼaleʼ pʼáatoʼob maʼalobil tu táan Dios (1 Corintios 6:9-11). ¿Bix úuchik u béeychajal lelaʼ? Yéetel u yáantaj le kiliʼich muukʼoʼ béeychaj u controlarkubaʼob utiaʼal u pʼatik u káaltaloʼob. Le oʼolaleʼ u Tʼaan Dioseʼ ku yaʼalik: «Maʼ a káaltaleʼex xan yéetel vino [...], baʼaxeʼ seguernak a chupkabaʼex yéetel espíritu santo» (Efesios 5:18; Gálatas 5:21-23). Tak Jesuseʼ tu yaʼaleʼ Jéeobaeʼ yaan «u tsʼáaik espíritu santo tiʼ le máaxoʼob kʼáatiktiʼoʼ». Le oʼolaleʼ tu yaʼalaj: «Maʼ u xuʼulul a kʼáatkeʼex baʼax kʼaʼabéetteʼex, tumen yaan u tsʼaʼabalteʼex» (Lucas 11:9, 13).

Bey túunoʼ le máaxoʼob u kʼáatoʼob antal maʼalob tu táan Dioseʼ, unaj u kanik u controlartubaʼob utiaʼal u pʼatik u káaltaloʼob. Baʼax jeʼel u yáantkoʼobeʼ letiʼe u xakʼalxoktikoʼob le Bibliaoʼ yéetel u oraroʼob mantatsʼ yéetel jach tu jaajil yóoloʼob. Wa ku lúubul k-óol xaneʼ unaj k-kʼaʼajsik le baʼax ku yaʼalik le Bibliaaʼ: «Le máax chéen ku tuukul tiʼ u kʼeban wíinklil le kéen paakʼalnakeʼ yaan u jochik xuʼulsajil tiʼ u kʼeban wíinklil. Chéen baʼaleʼ le máax ku tuukul tiʼ  u espíritu santo Dios le kéen paakʼalnakeʼ yaan u jochik kuxtal minaʼan u xuul tiʼ le espíritu santooʼ. Bey túunoʼ maʼ u xuʼulul k-beetik baʼax maʼalob, tumen wa maʼ t-kaʼanleʼ yaan k-jooch jach tu kʼiinil» (Gálatas 6:8, 9).

4. Ilawil máax yéetel ka biskaba. Proverbios 13:20 ku yaʼalik: «Le máax ku máan yéetel máaxoʼob yaan u naʼatoʼobeʼ yaan u yantal u naʼat, pero le máax ku biskuba yéetel le j-maʼ naʼatoʼoboʼ yaan u bin kʼaasil tiʼ». Le baʼax ku yaʼalik le tekstoaʼ ku yeʼesikeʼ maas maʼalob ka a waʼal tiʼ a amigoʼob tsʼoʼok a chʼaʼatuklik a tsʼáaik u pʼiis a wukʼik alcohol. Baʼaleʼ maʼ u jaʼakʼal a wóol wa ka wilik yaan tiʼ letiʼob ku pʼaʼastikechoʼob wa ku seguer u tsʼáaikoʼobtech utiaʼal ka a wukʼe. Le Bibliaoʼ u yaʼalmiliʼ yaan yantal máaxoʼob kun «jaʼakʼal u yóoloʼob» yéetel yaan u ‹tʼaanoʼob kʼaas› tiʼ le máaxoʼob u kʼáat u pʼat u káaltaloʼoboʼ (1 Pedro 4:3, 4). Wa ku yúuchultech lelaʼ maas maʼalob ka xuʼuluk a biskaba tu yéeteloʼob.

5. Ilawil bukaʼaj ken a wukʼe. Romanos 12:2 ku yaʼalik: «Xuʼuluk xan a kuxtaleʼex jeʼex u máakiloʼob le yóokʼol kaabaʼ, baʼaxeʼ kʼex a tuukuleʼex utiaʼal ka páajchajak a kʼexik a kuxtaleʼex. Beyoʼ ta juunaleʼex ken a wileʼexeʼ le baʼax u kʼáat Diosoʼ uts, kʼambeʼen yéetel jach chúukaʼan». ¿A kʼáat wa lúubul utsil tu táan Dios? Wa beyoʼ ilawil u yáantkech le baʼaxoʼob ku yaʼalik le Biblia utiaʼal a wilik tak bukaʼaj ken a wukʼoʼ maʼ le baʼax ku yaʼalaʼaltech tumen yaanal máaxoʼ. Baʼaleʼ ¿bix jeʼel u páajtal a wojéeltik tak bukaʼaj ken a wukʼeʼ?

Wa ka wilik táan a chan saʼatal yéetel maʼ táan a tuukul maʼalobeʼ u kʼáat u yaʼaleʼ tsʼoʼok u píitmáan a wukʼik. Le oʼolaleʼ wa ka chʼaʼatuklik a wukʼikeʼ táanileʼ ilawil bukaʼaj jeʼel a wukʼik utiaʼal maʼ u yúuchultech beyoʼ. Tsʼoʼoleʼ le táan a wukʼikoʼ maʼ a tuskaba yoʼolal bix tsʼoʼok u káajal a wuʼuykaba. Kʼaʼajaktecheʼ maas maʼalob ka a tsʼáa u pʼiis táanil utiaʼal maʼ u kaʼa píitmáan a wukʼik.

6. Ken a waʼal maʼeʼ, es ke maʼ. Lelaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ ken a waʼal maʼatan a beetik  upʼéel baʼaleʼ, maʼ a beetik (Mateo 5:37). Ken sen aʼalaʼaktech ka a wukʼeʼ, kex maʼ taak u beetaʼaltech kʼaaseʼ, ilawil a waʼalik maʼ ken a beete. Baʼaleʼ jeʼex u yaʼalik Colosenses 4:6, unaj a wilik a weʼesik tsiikil ken a waʼale: «Tʼaanakeʼex mantatsʼ yéetel utsil bey a kiʼikuntmeʼex a tʼaaneʼex yéetel taʼabeʼ, bey túunoʼ yaan a kankeʼex bix jeʼel a núukikeʼex u tʼaan cada juntúul máakeʼ».

7. Kaxt áantaj. Kʼáat áantaj tiʼ máaxoʼob a wojel jeʼel u yáantkechoʼob yéetel le Biblia utiaʼal ka a tsʼáa u pʼiis a wukʼikoʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Maas maʼalob kaʼatúul ke chéen juntúul tumen maas ku bin utsil tiʼob yoʼolal le meyaj ku beetkoʼoboʼ. Tumen wa ku lúubul juntúul tiʼ letiʼobeʼ jeʼel u yáantaʼal tumen uláakʼ juntúul utiaʼal u líikʼleʼ» (Eclesiastés 4:9, 10; Santiago 5:14, 16). Le Instituto Nacional sobre el Abuso del Alcohol y el Alcoholismo, tiʼ Estados Unidosoʼ ku yaʼalik: «Teʼ súutukil ka wuʼuyik jach taak a wukʼikoʼ kʼáat u yáantaj a láakʼtsiloʼob yéetel a amigoʼob».

8. Maʼ chaʼik tiʼ mix baʼal u kʼexik a tuukul. Santiago 1:22, 25 ku yaʼalik: «Unaj a beetkeʼex baʼax ku yaʼalik u tʼaan Dios, maʼ chéen ka a wuʼuyeʼexiʼ. Maʼ a tuskabaʼex yéetel tuukuloʼob maʼ jaajtakiʼ. Chéen baʼaleʼ le máax ku néentikuba tiʼ le ley jach chúukaʼan yéetel ku jáalkʼabtik máakoʼ ku beetik baʼax ku yaʼalik le leyoʼ yéetel maʼ tu tuʼubsik le baʼax ku yuʼubikoʼ. Juntúul máak beyaʼ ku beetik baʼax kʼubéentaʼantiʼ tumen Dios yéetel ku kiʼimaktal u yóol ikil u beetik beyoʼ».

Utiaʼal a xulik a wukʼik

Maʼ tuláakal le máaxoʼob ku yukʼikoʼob ku suutoʼob alcoholicoʼoboʼ. Baʼaleʼ wa yaan máax mantatsʼ táan u yukʼikeʼ, jeʼel u kʼuchul tak u kʼiinil u yuʼubik jeʼel u kíimil wa maʼ tu yukʼikeʼ. Yéetel maʼ tu páajtal u pʼatik chéen tu juunal. Albertoeʼ ku yaʼalik: «Le ka joʼopʼ in xulik in wukʼikeʼ, jach yaʼab in muʼyaj kaʼachi. Letiʼ túun ka tin tsʼáaj cuenta kʼaʼabéetten u yáantaj Dios yéetel u yáantaj utúul doctor».

Yaʼab alcoholicoʼobeʼ tsʼoʼok u yilkoʼobeʼ jach jaaj le baʼax ku yaʼalik Albertooʼ. * Utiaʼal u pʼatik u káaltaloʼob yéetel ka u beetoʼob baʼax  utstutʼaan Dioseʼ, yaʼab tiʼ letiʼobeʼ tsʼoʼok tak u kʼaʼabéettal u yoksaʼaloʼob hospital, teʼeloʼ ku tsʼaʼabal tsʼaak tiʼob utiaʼal u controlartaʼal u taakil u yukʼikoʼob. Tak u Hijo Dios, le máax ku páajtal kaʼach u beetik milagroʼobeʼ tu yaʼalaj: «Máaxoʼob toj u yóoloʼobeʼ maʼ kʼaʼabéettiʼob juntúul doctoriʼ, chéen baʼaleʼ le máaxoʼob kʼojaʼanoʼoboʼ kʼaʼabéettiʼob» (Marcos 2:17).

Maas maʼalob ka k-uʼuy u tʼaan Dios

Le maʼalob tsolnuʼukoʼob ku chíikpajal teʼ Bibliaoʼ tiʼ Dios u taal. Letiʼeʼ u kʼáat ka xiʼiktoʼon utsil mantatsʼ. Albertoeʼ tsʼoʼok veinticuatro jaʼaboʼob xuʼuluk u káaltal, baʼaleʼ tak bejlaʼa ku yaatal u yóol ken u kʼaʼajs bix u kuxtal kaʼacheʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Jach kiʼimakchaj in wóol ka tin wojéeltaj jeʼel u páajtal in wutskíintik in kuxtaleʼ, ka xan tin wojéeltaj u kʼáat u yáanten Jéeoba yéetel... yéetel letiʼeʼ... letiʼeʼ —ku yaʼalik Alberto le nukaʼaj túupʼul u yokʼoloʼ—, ku naʼatik bix in wuʼuyikimba, ku tuukul tin woʼolal yéetel jeʼel u yáantken ken kʼaʼabéetchajkeʼ. Mix bikʼin kun béeytal in boʼotik tuláakal le baʼax tu beetaj tin woʼolaloʼ».

Le oʼolaleʼ wa yaan kʼiin ku píitmáan a wukʼik bey xan wa ka wuʼuyik kʼaʼabéet utiaʼal a kuxtaleʼ, maʼ u lúubul a wóol. Albertoeʼ utúul tiʼ le yaʼab máakoʼob tu yuʼububaʼob jeʼex a wuʼuykabaoʼ, baʼaleʼ béeychaj u tsʼáaikoʼob u pʼiis u yukʼikoʼob wa u pʼatikoʼob upuliʼ. Tuláakal le máakoʼobaʼ maʼ tu arrepentiroʼob úuchik u pʼatikoʼob yéetel wa ka chʼaʼatuklik a beetik xan beyoʼ maʼatan arrepentir.

Wa ka chʼaʼatuklik a tsʼáaik u pʼiis a wukʼik bey xan wa ka chʼaʼatuklik maʼ a wukʼik mix upʼíiteʼ, kʼaʼajs mantatsʼ le baʼax ku yaʼalik Jéeoba Diosaʼ: «¡Bukaʼaj maʼalobil wa ka a beet u cuentail le baʼaxoʼob kin waʼalikoʼ! Beyoʼ le jeetsʼelil yaantechoʼ yaan u pʼáatal jeʼex junpʼéel ríoeʼ, yéetel a justiciaeʼ yaan u pʼáatal jeʼex u olasil le kʼáaʼnáaboʼ» (Isaías 48:18).

[Tsolajiloʼob]

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 8]

«¿Táan wa ta tʼaan u píitmáan in wukʼik?»

Tukulte:

• «¿Maas wa yaʼab alcohol kin wukʼik bejlaʼeʼ?»

• «¿Tsʼoʼok wa u pʼáatal mantatsʼ táan in wukʼik?»

• «¿Maas wa yaʼab alcohol yaan tiʼ le baʼaxoʼob kin wukʼik bejlaʼoʼ?»

• «¿Kin wukʼik wa utiaʼal in tuʼubsik in talamiloʼob?»

• «¿Tsʼoʼok wa u yaʼalaʼalten tumen utúul in amigo wa in láakʼtsilil jach yaʼab in wukʼik?»

• «Le in sen ukʼikoʼ, ¿tsʼoʼok wa u taasikten talamil ichil in familia, tin meyaj wa ken jóoʼken vacaciones?»

• «¿Jach wa kin chiʼichnaktal ken pʼáatak maʼ in wukʼ tiʼ upʼéel semanaiʼ?»

• «¿Ku beetik wa in chiʼichnaktal in wilik maʼ tu yukʼik u maasil máakoʼob?»

• «¿Kin tuus wa ken kʼáataʼak ten bukaʼaj tsʼoʼok in wukʼik?»

Wa ken a núuk upʼéel wa maas tiʼ le kʼáatchiʼob ka wilik bey u yúuchultechoʼ, maʼ xaaneʼ kʼaʼabéet a wilik a tsʼáaik u pʼiis a wukʼik.

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 9]

Utiaʼal maʼ u yaatal a wóol ken tsʼoʼokkeʼ

Táanil tiʼ a wukʼikeʼ, tukulte:

• «¿Maʼalob wa ka in wukʼe, wa maʼ?»

Beet lelaʼ: Wa a wojel maʼ tu páajtal a tsʼáaik u pʼiis a wukʼikeʼ, maas maʼalob maʼ a wukʼik.

• «¿Jaypʼéel ken in wukʼiʼ?»

Beet lelaʼ: Chʼaʼatukult jaypʼéel jeʼel u páajtal a wukʼik utiaʼal maʼ a káaltaleʼ.

• «¿Baʼax kʼiin maʼ unaj in wuʼkiʼ?»

Beet lelaʼ: Maʼ unaj a wukʼik wa yaan a manejariʼ bey xan wa yaan a beetik wa baʼax tuʼux jach kʼaʼabéet joomol a wóol, bey xan wa yaan a táakpajal tiʼ baʼaxoʼob yaan yil yéetel u meyajtaʼal Dios. Le koʼoleloʼob embarazadaʼoboʼ maʼ unaj xan u yuʼkoʼobiʼ, mix xan wa tsʼaʼantech tsʼaak yéetel aʼalaʼantech maʼ unaj a wukʼikiʼ.

• «¿Tuʼuxoʼob maʼ unaj in wuʼkiʼ?»

Beet lelaʼ: Maʼ a wukʼik tiʼ kúuchiloʼob tuʼux ku sen yúuchul káaltal, mix unaj a taʼakikaba ken a wukʼiʼ, maʼ unaj xan a wukʼik tu táan máaxoʼob maʼ maʼalob u yilkoʼob u yuʼukʼliʼ.

• «¿Yéetel máaxoʼob ken in wukʼe?»

Beet lelaʼ: Jeʼel u páajtal a wukʼik yéetel máaxoʼob u yojel u tsʼaʼob u pʼiiseʼ, baʼaleʼ maʼ unaj a wukʼik yéetel máaxoʼob jach ku káaltaloʼobiʼ.

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 10]

Upʼéel baʼax uchaʼan

Supot, kajaʼan Tailandiaeʼ, utúul káaltal máak kaʼachi. Ka káajeʼ chéen de áakʼab ku yukʼik, baʼaleʼ jujumpʼíitileʼ ka káaj u yukʼik de temprano bey xan chúumuk kʼiin. Letiʼ kaʼacheʼ chéen utstutʼaan u káaltal. Baʼaleʼ ka káaj u xokik le Biblia yéetel u j-jaajkunajoʼob Jéeobaoʼ (testigos de Jehová), tu kaneʼ Dioseʼ jach u pʼekmaj u káaltal máak. Le oʼolal tu pʼataj, baʼaleʼ maʼ xáanchajeʼ káaj u kaʼa káaltal. Yoʼolal lelaʼ jach yaachaj u yóol u láakʼtsiloʼob.

Baʼaleʼ Supoteʼ jach u yaabiltmaj kaʼach Jéeoba yéetel u kʼáat u adorarte. U amigoʼob ku meyajtkoʼob Diosoʼ tu yilaj u yáantkoʼob, yéetel tu yaʼaloʼob xan tiʼ u láakʼtsiloʼob Supoteʼ ka u yil u maas áantkoʼob. Le baʼax ku yaʼalik 1 Corintios 6:10, tuʼux ku yaʼalik maʼ kun okol le káaltal máakoʼob tu Reino Diosoʼ, le áant u yil maʼ maʼalob baʼax ku beetkiʼ. Tu yilaj túuneʼ jach kʼaʼabéet u pʼatik u káaltal.

Supoteʼ jach tu tsʼáaj u yóol utiaʼal u pʼatik u káaltal. Yéetel u yáantaj u espíritu santo Dios, le Biblia, u láakʼtsiloʼob bey xan le múuchʼuliloʼ, béeychaj u pʼatik. Jach táaj kiʼimakchaj u yóol u láakʼtsiloʼob ka tu yiloʼob u yokjaʼ utiaʼal u beetkuba utúul J-jaajkunaj. Bejlaʼeʼ Supoteʼ jach u tsʼaamaj u yóol u meyajt Dios jeʼex u tsʼíiboltik kaʼacheʼ yéetel táan u yáantik uláakʼ máakoʼob u kʼaj óolte.