1. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼax tu yaʼalaj Salomón tiʼ Eclesiastés 7:20?

 LE REY Salomónoʼ tu yaʼalaj: «Way luʼumeʼ minaʼan juntúul máax toj u kuxtal ka u beet mantatsʼ baʼax maʼalob yéetel maʼ u kʼebantal» (Ecl. 7:20). ¡Le baʼax tu yaʼaloʼ jach jaaj! Tumen tuláakloʼon kʼeban máakoʼon (1 Juan 1:8). Tuláakloʼon ku kʼaʼabéettal k-perdonartaʼal tumen Dios bey xan tumen k-éet máakil.

2. ¿Bix u yuʼubikuba máak kéen perdonartaʼak tumen u amigo?

² ¿Yaan wa kʼiin tsʼoʼok k-ofendertik juntúul k-amigo? Tuláakloʼon tsʼoʼok k-beetik junpʼéel baʼal beyoʼ, chéen baʼaleʼ seguro t-kʼáatajtiʼ perdón utiaʼal maʼ u xuʼulul k-bisikba tu yéetel. ¿Bix u yuʼubikuba máak kéen perdonartaʼak tumen u amigo? ¿Máasaʼ ku yuʼubik ku sáaltal u kuuch yéetel ku kiʼimaktal u yóol?

3. ¿Baʼax ken k-il teʼ xookaʼ?

³ U jaajileʼ tuláakloʼon taak k-bisikba yéetel Jéeoba, chéen baʼaleʼ yaʼab u téeneleʼ k-aʼalik wa k-beetik baʼaxoʼob maʼ uts tu tʼaaniʼ. ¿Baʼaxten seguroʼon jeʼel u yóotik u perdonartoʼoneʼ? ¿Baʼaxten k-aʼalikeʼ le bix u perdonar Jéeobaoʼ jelaʼan tiʼ bix u perdonar máak? ¿Máaxoʼob ku perdonartaʼaloʼob tumen Dios?

4. ¿Baʼaxten seguroʼon Jéeobaeʼ jeʼel u perdonartik máakeʼ?

⁴ Le Bibliaoʼ ku yaʼaliktoʼoneʼ Jéeobaeʼ jeʼel u perdonartik máakeʼ. Por ejemploeʼ teʼ montaña Sinaíoʼ letiʼeʼ tu túuxtaj juntúul ángel u yaʼal tiʼ Moisés: «Jéeoba, Jéeoba, juntúul Dios ku chʼaʼik óotsilil yéetel jach uts, maʼatech u séeb pʼuʼujul yéetel nojoch u yaabilaj, tsʼoʼoleʼ mantatsʼ ku beetik baʼax ku yaʼalik.  Letiʼeʼ ku yeʼesik nojoch yaabilaj tiʼ u milesil máakoʼob, ku perdonartik u kʼeban máak» (Éxo. 34:6, 7). Jeʼex k-ilkoʼ Jéeobaeʼ ku yeʼesik nojoch yaabilaj yéetel ku chʼaʼik óotsilil. Tsʼoʼoleʼ mantatsʼ ku perdonartik le máaxoʼob ku arrepentiroʼoboʼ (Neh. 9:17; Sal. 86:15).

5. Jeʼex u yaʼalik Salmo 103:13, 14, ¿bix u tratarkoʼon Jéeoba tumen u kʼaj óoloʼon tubeel?

⁵ Jéeobaeʼ jach u kʼaj óoloʼon tumen letiʼ beetmiloʼon. ¿Máasaʼ ku jaʼakʼal k-óol le kéen k-ojéelt u kʼaj óol cada juntúul tiʼ le máaxoʼob kajaʼanoʼob way Luʼumeʼ? (Sal. 139:15-17). Jach beyoʼ, letiʼeʼ u yojel tuláakal le baʼaxoʼob t-heredartaj tiʼ Adán yéetel Evaoʼ. Tsʼoʼoleʼ u yojel xan baʼax beet u yantaltoʼon le modos yaantoʼonoʼ. ¿Bix u meyaj tiʼ Jéeoba tuláakal le baʼax u yojloʼ? Ku meyajtiʼ utiaʼal u chʼaʼiktoʼon óotsilil (Sal. 78:39; xok Salmo 103:13, 14).

6. ¿Bix tu yeʼesil Jéeoba jach tu jaajil taak u perdonartik máak?

⁶ Jéeobaeʼ tsʼoʼok u yeʼesik jach tu jaajil taak u perdonartik máak. Letiʼeʼ u yojel yoʼolal le baʼax tu beetaj Adánoʼ t-heredartaj le kʼeban yéetel le kíimiloʼ (Rom. 5:12). Tsʼoʼoleʼ u yojel t-juunaleʼ maʼ tu páajtal k-salvartikba tiʼ leloʼ (Sal. 49:7-9). Chéen baʼaleʼ tumen jach ku chʼaʼik óotsilileʼ yaan junpʼéel baʼax tsʼoʼok u beetik utiaʼal u yáantkoʼon. Jeʼex u yaʼalik Juan 3:16, tu yoʼolal u yaabilajeʼ Jéeobaeʼ tu túuxtaj u juntúuliliʼ paal kíimil t-oʼolal (Mat. 20:28; Rom. 5:19). Jesúseʼ tu kʼubaj u kuxtal utiaʼal ka u salvartuba tuláakal le máaxoʼob ken u tsʼáa u fejoʼob tiʼ letiʼoʼ (Heb. 2:9). ¡Chéen tukult bix tu yuʼubiluba Jéeoba le ka tu yilaj bix u beetaʼal u muʼyaj u Hijo yéetel bix jach kʼaasil úuchik u kíimsaʼal! Le baʼax tu beetoʼ ku yeʼesiktoʼon jach tu jaajil taak u perdonartik máak, tumen wa maʼeʼ mix baʼal u biilal úuchik u chaʼik u kíimsaʼal u Hijo.

7. Aʼal jujuntúul máaxoʼob perdonartaʼaboʼob tumen Jéeoba.

⁷ Le Bibliaoʼ ku tʼaan tiʼ yaʼab máakoʼob perdonartaʼaboʼob tumen Jéeoba (Efe. 4:32). Maʼ xaaneʼ kʼajaʼantech bix úuchik u perdonartik Manasés. Le rey jeʼelaʼ kʼasaʼan kaʼachi yéetel jach kʼebanchaj tu contra Jéeoba. Manaséseʼ tu beetaj u adorartaʼal uláakʼ diosoʼob yéetel tu tóokaj u paalal utiaʼal u kʼubkoʼob tiʼ le maʼ jaajil diosoʼobaʼ. Atrevernaj tak u beet junpʼéel imagen utiaʼal u yoks ichil u yotoch Jéeoba, junpʼéel lugar santo. Le Bibliaoʼ  ku yaʼalik yoʼolal Manasés: «Tu beetaj yaʼab baʼaloʼob jach táaj kʼaastak tu táan Jéeoba utiaʼal u ofendertik» (2 Cró. 33:2-7). Chéen baʼaleʼ le ka tu yeʼesaj jach tu jaajil tsʼoʼok u arrepentireʼ perdonartaʼab tumen Jéeobaeʼ ka chaʼab u kaʼa beetik u reyil (2 Cró. 33:12, 13). Uláakʼ máax perdonartaʼabeʼ rey David. Letiʼeʼ yanchaj baʼax u yil yéetel u yatan yaanal máak, tsʼoʼoleʼ tu beetaj u kíimsaʼal u yíicham le koʼoleloʼ. Chéen baʼaleʼ le ka tu reconocertaj yaan baʼax maʼ maʼalob tu beetaj yéetel ka arrepentirnajeʼ perdonartaʼabi (2 Sam. 12:9, 10, 13, 14). Le ejemploʼobaʼ ku yeʼesiktoʼoneʼ Jéeobaeʼ jach tu jaajil jeʼel u perdonartik máakeʼ. Beoraaʼ yaan k-ilik baʼaxten le bix u perdonar Jéeobaoʼ jelaʼan tiʼ bix u perdonar máak.

8. ¿Baʼaxten minaʼan uláakʼ juez jeʼex Jéeobaeʼ, yéetel bix u perdonar?

⁸ Jéeobaeʼ «u Juezil tuláakal yóokʼol kaab» (Gén. 18:25). Jeʼex k-ojliloʼ juntúul maʼalob juezeʼ kʼaʼabéet u kʼaj óol tuláakal le leyoʼob yanoʼ. Jéeobaeʼ jach maʼalob u beetik le meyaj jeʼeloʼ tumen letiʼeʼ juez yéetel letiʼ tsʼáaik leyoʼob (Isa. 33:22). Chéen Jéeoba jach u yojel baʼax maʼalob bey xan baʼax maʼ maʼalobiʼ. ¿Baʼax uláakʼ kʼaʼabéet u beetik juntúul maʼalob juez? Juntúul juezeʼ táanil tiʼ u yaʼalik baʼax kun úuchul tiʼ juntúul máakeʼ kʼaʼabéet u chʼaʼik en cuenta tuláakal baʼal. Le oʼolal k-aʼalikeʼ minaʼan uláakʼ juez jeʼex Jéeobaeʼ tumen letiʼeʼ ku páajtal u chʼaʼik en cuenta tuláakal baʼal.

9. ¿Baʼax ku chʼaʼik en cuenta Jéeoba utiaʼal u yilik wa yaan u perdonartik máak?

⁹ Jéeobaeʼ maʼ bey jeʼex le máakoʼob ku beetik u jueziloʼob way Luʼumeʼ. Letiʼeʼ u yojel tubeel tuláakal baʼax táakaʼan ichil junpʼéel baʼal (Gén. 18:20, 21; Sal. 90:8). Maʼatech u juzgar chéen tu yoʼolal baʼax tsʼoʼok u yuʼubaʼal wa tsʼoʼok u yilaʼal tumen wíinikoʼob. Letiʼeʼ ku chʼaʼik en cuenta le baʼax péeksik u beet máak junpʼéel baʼaloʼ: jeʼex le baʼaloʼob u heredarmaj tiʼ u taataʼoboʼ, le bix líiʼsaʼaniloʼ, le baʼaxoʼob suuk teʼ tuʼux kajaʼanoʼ, le bix u yuʼubikubaoʼ wa le bix u tuukuloʼ. Tsʼoʼoleʼ Jéeobaeʼ u yojel baʼax yaan tu puksiʼikʼal, baʼax ku tsʼíiboltik yéetel baʼax taak u beetik máak. Mix baʼal ku púutsʼul tiʼ letiʼ, tuláakal baʼal chíikaʼan u yilik (Heb. 4:13). Le oʼolaleʼ le kéen u perdonart wa máaxeʼ ku beetik tumen ku chʼaʼik en cuenta tuláakal baʼal.

10. ¿Baʼaxten jeʼel u páajtal k-aʼalikeʼ le baʼaxoʼob ku chʼaʼtuklik u beetik Jéeobaoʼ mantatsʼ maʼalobtak? (Deuteronomio 32:4).

¹⁰ Le baʼaxoʼob ku chʼaʼtuklik u beetik Jéeobaoʼ mantatsʼ maʼalobtak. Letiʼeʼ mix máak jelaʼan u paktik. Dioseʼ maʼatech u perdonartik máak chéen tumen kiʼichkelem, tumen ayikʼal, tumen jach kʼaj óolaʼan wa tumen jach yaʼab baʼaloʼob u yojel u beete (1 Sam. 16:7; Sant. 2:1-4). Jéeobaeʼ igual u tratartik tuláakal máak yéetel maʼatech u chaʼik u maʼanal (2 Cró. 19:7). Letiʼeʼ junpuliʼ maʼatech u jáan castigartik máak chéen tumen pʼujaʼan, pero maʼatech xan u pʼatik x-maʼ castigoil le máax yaan u culpaoʼ (Éxo. 34:7). Jeʼex k-ilkoʼ Jéeobaeʼ letiʼe maas maʼalob Juez jeʼel u páajtal u juzgarkoʼonoʼ tumen u kʼaj óoloʼon tubeel yéetel u yojel baʼax péeksikoʼon k-beet junpʼéel baʼal (xok Deuteronomio 32:4).

11. ¿Baʼaxten maʼ tu páajtal u keʼetel le bix u perdonar Jéeoba yéetel le bix u perdonar máakoʼ?

¹¹ Le máaxoʼob tsʼíibt le Tsʼíiboʼob ich Hebreooʼ u yojloʼob kaʼacheʼ le bix u perdonar Jéeobaoʼ maʼ tu páajtal u keʼetel yéetel le bix u perdonar máakoʼ. Junpʼéel libroeʼ ku yaʼalikeʼ yaan kʼiineʼ meyajnajtiʼob junpʼéel tʼaan ich hebreo «chéen ku usartaʼal utiaʼal u yúuchul  tʼaan tiʼ bix u perdonar Dios». Le librooʼ ku seguer u yaʼalik: «Maʼatech u usartaʼal utiaʼal u yúuchul tʼaan tiʼ bix u perdonar máak, tumen leloʼ maʼ tu páajtal u keʼetel yéetel le bix u perdonar Diosoʼ». Chéen Jéeoba jeʼel u páajtal u perdonartik tuláakal u kʼebanoʼob máax tsʼoʼok u arrepentireʼ. ¿Bix k-uʼuyikba kéen u perdonartoʼon Jéeoba?

12, 13. 1) ¿Baʼax ku páajtal u beetik le máax ku perdonartaʼal tumen Jéeobaoʼ? 2) ¿Baʼax maʼatech u beetik Jéeoba yéetel le máax tsʼoʼok u perdonarkoʼ?

¹² Le kéen k-kʼam tsʼoʼok u perdonarkoʼon Jéeobaeʼ ku yantaltoʼon jeetsʼelil. Leloʼ u kʼáat u yaʼaleʼ ku pʼáatal tranquiloil k-tuukul yéetel maʼ chiʼichnak k-concienciaiʼ. Tuláakal lelaʼ maʼ tu yuʼubik máak kéen perdonartaʼak tumen u yéet máakil, baʼaxeʼ chéen le kéen perdonartaʼak tumen Jéeoba (Hech. 3:19). Le kéen u perdonartoʼon Jéeobaeʼ ku páajtal k-kaʼa bisikba tu yéetel. Hasta ku pʼáatal bey maʼ kʼebanchajoʼon tu contraeʼ.

¹³ Jéeobaeʼ le kéen u perdonart máakeʼ maʼatech u kaʼa castigartik tu yoʼolal (Isa. 43:25; Jer. 31:34). Baʼaxeʼ letiʼeʼ bey ku tsʼáaik náachil le kʼeban tsʼoʼok u beetik máakoʼ, «jeʼex bukaʼaj náachil yanil lakʼin tiʼ chikʼinoʼ» (Sal. 103:12). * Le kéen tuukulnakoʼon tiʼ bix u perdonartik máak Jéeobaeʼ ku síijil t-puksiʼikʼal k-tsʼáaik gracias tiʼ yéetel k-respetartik (Sal. 130:4). Chéen baʼaleʼ, ¿máaxoʼob le ku perdonartaʼaloʼob tumen Jéeobaoʼ?

14. Tak beoraaʼ, ¿baʼax tsʼoʼok k-kanik yoʼolal le bix u perdonar Jéeobaoʼ?

¹⁴ Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ Jéeobaeʼ jeʼel u perdonartik máak kex jeʼel baʼaxak tsʼoʼok u beetkeʼ. Tsʼoʼok xan k-ilkeʼ tu yorail u chʼaʼtuklik wa yaan u perdonartik máakeʼ yaʼab baʼax ku chʼaʼik en cuenta, tumen letiʼ beetmil máak, letiʼ tsʼaamil le leyoʼob nuʼuktikoʼ yéetel letiʼ le Juezoʼ. Chéen baʼaleʼ, ¿baʼax maases ku chʼaʼik en cuenta utiaʼal u yilik wa yaan u perdonartik máak?

15. Jeʼex u yaʼalik Lucas 12:47, 48, ¿baʼax ku chʼaʼik en cuenta Jéeoba tu yorail u chʼaʼtuklik wa yaan u perdonartik máak?

¹⁵ Jéeobaeʼ jach ku chʼaʼik en cuenta wa le máakoʼ u yojel maʼ maʼalob le baʼax tu beetoʼ, lelaʼ bey úuchik u yaʼalik Jesús tiʼ Lucas 12:47  yéetel 48 (xoke). Wa juntúul máak taaliʼtiʼ u beetik junpʼéel baʼax kʼaas tu táan Dioseʼ nojoch kʼeban baʼax ku beetik. Juntúul máak beyoʼ jeʼel u tocar maʼ u perdonartaʼal tumen Jéeobaeʼ (Mar. 3:29; Juan 9:41). U jaajileʼ tuláakloʼoneʼ yaan kʼiineʼ k-tsʼáaik cuenta tsʼoʼok k-beetik junpʼéel baʼal maʼ maʼalobiʼ, ¿jeʼel wa túun u perdonarkoʼon Jéeobaeʼ? Jeʼeleʼ. Koʼoneʼex ilik uláakʼ junpʼéel baʼax ku chʼaʼik en cuenta Jéeoba tu yorail u chʼaʼtuklik wa yaan u perdonartik máak.

16. ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal u arrepentir máak, yéetel baʼaxten kʼaʼabéet u beetik beyoʼ?

¹⁶ Jéeobaeʼ ku chʼaʼik xan en cuenta wa juntúul máakeʼ jach tu jaajil tsʼoʼok u arrepentir. ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal u arrepentir máak? U kʼáat u yaʼaleʼ kʼaʼabéet u kʼexik bix u tuukul, baʼaxoʼob ku tsʼíiboltik bey xan baʼaxoʼob ku beetik. Juntúul máak jach tu jaajil tsʼoʼok u arrepentireʼ jach ku yaatal u yóol yoʼolal le baʼax maʼ maʼalob tu beetoʼ bey xan tu yoʼolal le baʼaloʼob unaj u beetik kaʼach pero maʼ tu beetoʼ. Unaj jelaʼan u yuʼubikuba tu yoʼolal le baʼax maʼ maʼalob tu beetoʼ bey xan tumen ku tsʼáaik cuenta maʼ maʼalob yanil tu táan Diosiʼ. Koʼoneʼex kʼaʼajsik baʼaxten perdonartaʼab rey Manasés yéetel rey David. Letiʼobeʼ kex lúuboʼob tiʼ nojoch kʼebanoʼobeʼ perdonartaʼaboʼob tumen Jéeoba tumen arrepentirnajoʼob yéetel tuláakal u puksiʼikʼaloʼob (1 Rey. 14:8). Jéeobaeʼ chéen ku perdonartik le máaxoʼob ku yeʼeskoʼob jach tu jaajil tsʼoʼok u arrepentiroʼoboʼ. Maʼ chéen unaj u yaatal u yóol máak tu yoʼolal le baʼax maʼ maʼalob tu beetoʼ, baʼaxeʼ yaan uláakʼ baʼax kʼaʼabéet u beetik. * Koʼoneʼex ilik baʼax uláakʼ ku chʼaʼik cuenta Jéeoba tu yorail u chʼaʼtuklik wa yaan u perdonartik máak.

17. ¿Baʼax unaj u beetik máak utiaʼal u kuxtal jeʼex uts tu tʼaan Jéeobaeʼ, yéetel baʼax jeʼel u yáantik utiaʼal maʼ u kaʼa kʼebantaleʼ? (Isaías 55:7).

¹⁷ Jéeobaeʼ ku chʼaʼik xan en cuenta wa tsʼoʼok u pʼatik máak le baʼax maʼ maʼalob ku beetkoʼ yéetel tsʼoʼok u káajal u kuxtal jeʼex uts tu tʼaan letiʼeʼ (xok Isaías 55:7). Juntúul máak tsʼoʼok u kʼexik u kuxtaleʼ ku kʼexik xan u tuukul yéetel ku yilik u káajal u tuukul jeʼex u tuukul Jéeobaeʼ (Rom. 12:2; Efe. 4:23). Kʼaʼabéet  xan u chʼaʼtuklik u xuʼulul u tuklik yéetel u beetik baʼaloʼob kʼaastak (Col. 3:7-10). Chéen baʼaleʼ maʼ u tuʼubultoʼoneʼ le baʼax béeykuntik u perdonarkoʼon Jéeoba yéetel k-pʼáatal limpioil tu táanoʼ letiʼe fe k-tsʼáaik tiʼ le u kuxtal Jesús tu kʼuboʼ. Le kéen u yil Jéeoba táan k-tsʼáaik k-óol k-kʼex k-kuxtaleʼ letiʼeʼ ku perdonarkoʼon tu yoʼolal le u kuxtal Jesús tu kʼuboʼ (1 Juan 1:7).

18. ¿Baʼax tsʼoʼok k-kanik tu yoʼolal le bix u perdonar Jéeobaoʼ?

¹⁸ Koʼoneʼex kʼaʼajsik jujunpʼéel tiʼ le baʼaloʼob jach kʼaʼanaʼantak tsʼoʼok k-kanik tiʼ le xookaʼ. Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ mix máak jeʼel u perdonar jeʼex u perdonar Jéeobaeʼ. ¿Baʼaxten? Yáaxeʼ, tumen letiʼeʼ mantatsʼ jeʼel u yóotik u perdonart máakeʼ. U kaʼapʼéeleʼ, tumen u kʼaj óoloʼon tubeel yéetel chéen letiʼ jeʼel u páajtal u yilik wa jach tu jaajil tsʼoʼok k-arrepentireʼ. U yóoxpʼéeleʼ, tumen letiʼeʼ le kéen u perdonart máakeʼ ku tuʼubsik, maʼatech u chʼinik tu yich máak. Tu yoʼolal le jeʼeloʼ ku béeytal u yantaltoʼon junpʼéel maʼalob conciencia yéetel k-pʼáatal maʼalob tu táan.

19. ¿Baʼaxten jeʼel u páajtal u seguer u kiʼimaktal k-óol kex yaan k-beetik baʼaloʼob maʼ maʼalobtak tu yoʼolal le kʼebanoʼ?

¹⁹ U jaajileʼ mientras kʼeban máakoʼoneʼ yaan u seguer k-beetik baʼaloʼob maʼ maʼalobtak tu táan Diosiʼ. Chéen baʼaleʼ jach ku kiʼimakkúuntik k-óol le baʼax ku yaʼalik Perspicacia para comprender las Escrituras, volumen 1, página 209, ku yaʼalik: «Jéeobaeʼ ku chʼaʼik óotsilil tiʼ le máaxoʼob meyajtikoʼ, le oʼolaleʼ letiʼobeʼ maʼ unaj u pʼáatal mantatsʼ yaachajaʼan u yóoloʼob tu yoʼolal le baʼaloʼob maʼ maʼalobtak ku beetkoʼob tumen j-kʼeban máakoʼoboʼ (Sal. 103:8-14; 130:3). Wa letiʼob ku yilik u kuxtaloʼob jeʼex uts tu tʼaan Dioseʼ unaj u kiʼimaktal u yóoloʼob (Fili. 4:4-6; 1 Juan 3:19-22)». ¿Máasaʼ jach ku kiʼimakkúuntik k-óol le baʼax ku yaʼalikoʼ?

20. ¿Baʼax ken k-il teʼ tuláakʼ xookoʼ?

²⁰ Jach k-tsʼáaik u graciasil tiʼ Jéeoba tumen ku yóotik u perdonartoʼon wa jach tu jaajil k-arrepentir. ¿Bix jeʼel u páajtal k-seguertik u ejemploeʼ? ¿Yaan wa tiʼ baʼax chíikaʼan le bix u perdonar Jéeoba tiʼ le bix u perdonar máakoʼ, yéetel baʼax u jelaʼanil? ¿Baʼaxten jach kʼaʼabéet k-naʼatik le jeʼeloʼ? Teʼ tuláakʼ xookoʼ yaan k-ilik u núukil le kʼáatchiʼobaʼ.